Projectrapport natuurinrichting Zwarte Beek - april 2002 - Vlaamse ...

terug samenkomen. Ten zuiden van de Nieuwe weg Beringen - Paal komt al dit water terug
samen in één waterloop. Even verder stroomafwaarts splitst de beek zich opnieuw in de
Oude Beek en de Meerbeek om aan de Gestelse molen terug samen te komen. Vanaf hier
wordt de beek “Zwart Water Beek” genoemd.
De aftakking naar de molen van Meldert bestaat nog steeds, maar de molen staat niet meer
op de kaart. Tussen Laren en de beek bevindt zich nog een gegraven waterloop (de huidige
Kleine Vloedgracht), welke parallel loopt met de Zwarte Beek. Op de Vandermaelenkaart
kent de Zwarte Beek ten westen van Bakel een duidelijk zuidelijker en bochtiger verloop. In
de gehele vallei bevinden zich graslanden. Ten westen van Bakel en aan de Lobos Hoeve
zijn enkele percelen in gebruik als akker. Ten noorden van Zelem is het tracé van de
toekomstige spoorweg reeds ingetekend.
Op de valleiflanken bevinden zich nog steeds loofbossen en akkers met houtkanten. De
heide op de toppen van de heuvels is grotendeels verdwenen (met uitzonderingen ten
oosten van Zelem en ten noordoosten van Paal).
De bebouwing aan de rand van de vallei is licht uitgebreid in Paal, Geeneiken, Groenlaar,
Laren, Mellaar en Meldert.
Situatie rond 1865, Dépôt de la Guerre (1/20.000)
Op deze kaart is het landgebruik in de vallei moeilijk in te schatten omdat geen onderscheid
gemaakt wordt tussen gras- en akkerland. In tegenstelling tot de Vandermaelenkaart worden
op deze kaart wel houtkanten en bomenrijen aangegeven.
In het brongebied is een gedeelte van de heide omgezet tot loofbos. Tot aan Spiekelspade
komen geen houtkanten/bomenrijen voor in de vallei. Stroomafwaarts Hogenbosheide
daarentegen, komen vooral ten zuiden van de Oude Beek zeer vele slootjes
(houtkanten/bomenrijen?) voor. Indien deze overeenstemmen met perceelgrenzen betekent
dit dat er zeer veel lange smalle kavels voorkwamen. Tot aan Hemelbrug komen tussen de
Oude Beek en Zwarte Beek veel minder bomenrijen voor. Stroomafwaarts Hemelbrug komen
tussen de beide beken veel houtkanten/bomenrijen voor. Dit beeld is zeer gelijkaardig aan
de situatie op de Ferrariskaart. Het bos op de noordflank van de vallei is verder uitgebreid
naar het noorden en blijkt voornamelijk uit naaldhout te bestaan. De bossen op de zuidflank
ten oosten van Koersel bestaan nu uit gemengd hout. Verder blijkt er in de vallei
stroomopwaarts Beringen weinig veranderd te zijn.
De spoorweg Hasselt – Eindhoven loopt ten zuidoosten van het brongebied van de Zwarte
Beek dwars door de heide. Het aantal wegen rondom Spiekelspade is sterk toegenomen. Op
de heide zijn grote gebieden beplant met naaldhout. Dit geldt vooral voor de heidegebieden
ten noorden van de vallei. De bebouwing is weinig of niet toegenomen.
Net ten oosten van Beringen wordt de vallei nu doorsneden door de spoorweg Hasselt – Mol.
Ten noorden van Beringen is de mijn ontstaan en de nieuwe wijk Beringen - Mijn. Tussen
Beringen en de mijn zijn in de vallei vijvers aangelegd.
Ook stroomafwaarts Beringen blijken weinig wijzigingen gebeurd te zijn t.o.v. de vorige
periode. Eén belangrijke wijziging is dat het Albertkanaal nu is aangelegd. In de vallei tussen
Beringen en Gestel lijkt het beeld van de vallei, met veel houtkanten/bomenrijen en lange
smalle percelen, op dat van de Ferrariskaart. Verder stroomafwaarts zijn er veel minder
houtkanten/bomenrijen. Ten noorden van Zelem loopt de spoorweg Diest – Hasselt dwars
door de vallei. Het landgebruik en de mate van bebouwing op de valleiflanken en de
getuigenheuvels zijn niet ingrijpend veranderd.
Situatie rond 1925, l’Institut Geographique Militaire (1/40.000)
Zwarte Beek 33
Projectrapport - Analyse