Jaarboek Thomas Instituut 1989 - Thomas Instituut te Utrecht

90 P. Bakker, M. Brinkhuis, A. Kamp, H. Rikhof
onzichtbaarheden van God getoond worden. Thomas haalt dit
vers, "Invisibilia enim ipsius, a creatura mundi, per ea quae facta
sunt, intellecta conspiciuntur," herhaaldelijk aan wanneer hij
spreekt over ons menselijk kennen van God. Meestalligt de nadruk
niet op het feit van het kennen, maar op het hoe van het kennen,
namelijk door wat gemaakt is, de schepping. Dit impliceert dan ook
een middellijk, gebrekkig kennen. Zo zegt hij in zijn commentaar op
de Romeinenbrief bij dit vers, dat met de 'invisibilia' de 'essentia
Dei' wordt aangeduid. Deze essentia kennen wij "per viam
negationis." (68) Het kennen van God door de menswording in Jezus
Christus is echter meer. In Christus wordt ons een 'manifestatio'
van God geschonken die die van de overige schepping verre overtreft.
De mens Jezus als de ikoon van God laat ons God zien. Daar
gaat de Tertia pars over. Christus die als mens onze weg naar God
is. Dat kan niet anders dan passend zijn.
In de respons laat Thomas via een andere weg de passendheid
zien, en meer. Hij gebruikt hier een centraal begrip uit zijn
Godsleer, de goedheid. Als God volmaakt goed is, dan kan ook zijn
menswording als zodanig beschouwd worden:
Ipsa autem natura Dei est essentia bonita tis, ut patet per
Dionysium. Unde quidquid pertinet ad rationem boni, conveniens
est Deo. Pertinet autem ad rationem boni ut se allis communicet, ut
patet per Dionysium. Unde ad rationem summi boni pertinet quod
summo modo se creaturae communicet ....
Het zich op de allerhoogste wijze meedelen aan het schepsel door
het allerhoogste goede gebeurt in de menswording. Thomas
redeneert heel formeel. Via een kenmerk van goed, zich meedelen
aan het andere, redeneert hij syllogistisch dat het allerhoogste goed
zich op de allerhoogste wijze meedeelt. Let wel dat Thomas zo geen
theoretische verklaring geeft met de menswording als resultaat van
het denkproces. De menswording is het vertrekpunt! Het levert wel
inzicht op in het karakter van de menswording: het is de
ongehoorde zelfmededeling van God. Een zelfmededeling, die de in
de objectiones geformuleerde menselijke verwachtingen te boven
gaat.
Voor de passendheid van de menswording draagt Thomas dus
twee argumenten aan. Enerzijds is het passend omdat God zich zo
laat kennen (manifestatio). Anderzijds kunnen we de menswording
als behorend tot Gods wezen, de goedheid begrijpen; goedheid wil
zich aan het andere meedelen (unio).