DE JACOBSSTAF - Santiago

zwart, vooral gebruikt voor omtreklijnen en voor de talrijke teksten. Diepte
wordt gesuggereerd door witte en zwarte penseeltrekken.
De iconografie stelt nauwelijks problemen daar alle taferelen begeleid worden
door Latijnse teksten. Het programma volgt trouw de bijbelverhalen. Enkele
auteurs betogen nochtans dat de keuze van de taferelen ingegeven zou zijn door
de negen mysteriën die in de oude Spaanse liturgie werden gevierd: de
ontvangenis van Christus, Zijn geboorte en besnijdenis, de epifanie, de passie,
de kruisiging, de verrijzenis, de verheerlijking van Christus in de Apocalyps en
Zijn heerschappij over de wereld. Een dergelijke veronderstelling is niet geheel
uit te sluiten, doch ze wekt wel enigszins de verbazing. De ritus volgens
dewelke de liturgie werd gevierd in het visigotische Spanje -dus voor de Moorse
invallen van 711- verschilde inderdaad van de Romeinse. De Spaanse ritus, ook
wel met de minder correcte term "mozarabische ritus" aangeduid was echter
reeds door de Romeinse vervangen tijdens de regering van Alfons V1 van
Castilië (1072-1109) onder de druk van paus Gregorius V11 (gestorven 1085) en
onder de invloed van het machtige Cluny. Men mag dan ook veronderstellen dat
de geestelijkheid van de San Isidoro te León in volle 12de eeuw reeds lang met
de Romeinse ritus vertrouwd was en er ook geen behoefte aan had de oude
Spaanse ritus in een beeldprogramma te actualiseren.
Maar, hoewel de voorstellingen op zich geen enkel probleem opleveren in
verband met hun interpretatie, is het wel interessant de vraag te stellen naar
de keuze en de plaatsing van bepaalde taferelen. Waarom werd er zoveel aan-
dacht besteed aan de boodschap aan de herders en aan de kindermoord te
Bethlehem? De kruisdood van Christus, de kern van het Verlossingsmysterie,
kreeg helemaal geen prominente plaats op een van de gewelven, evenmin
trouwens als de Geboorte. Welk was het keuzecriterium van de artiest of van
zijn opdrachtgever? Een ander opvallend feit is dat een volledig gewelfvlak
gewijd is aan de apocalyptische Heerser naast een voor de romaanse wereld
vertrouwde weergave van Christus in de Glorie: twee thema's die inhoudelijk
gezien heel dicht bij elkaar liggen. In beide gevallen wordt de heerschappij van
Christus onder de aandacht gebracht. Hierbij kan men de bedenking maken dat
de illustratie van het Boek der Openbaring in het koninkrijk León op een lange
traditie kon bogen. Daar ontstonden in de 10de eeuw verschillende zogenaamde
Beatushandschriften. In 1047 liet koning Ferdinand I door de scriptor Facundus
een Beatus kopieëren, bestemd voor de San Isidoro. Dit kostbare boek wordt