Voorproefje (PDF) - CAL-XL

10
1
Het woord doelgroep is
meer gangbaar, maar
in deze publicatie wordt
bewust gekozen voor het
woord brongroep als alternatief.
De term doelgroep
komt uit de marketing
en daar zet dit werkboek
zich juist tegen af. De
term brongroep komt
uit het wetenschappelijk
onderzoek en sluit goed
aan op het gegeven dat
een gedegen community
arts project in de regel
begint met een (artistiek)
onderzoek in de leefwereld
van de deelgemeenschap
waar het project voor
bedoeld is.
uiteindelijk resulteert in een vorm van collectieve identiteitsvorming.
Vele kunstenaars vrezen dat een dergelijke horizontale coproductie van
zin- en betekenisgeving ten koste gaat van hun artistieke autonomie.
Maar kunstenaars in community arts werken niet minder autonoom.
Hun artistieke procedé is precies hetzelfde als bij een galeriekunstenaar:
ze doen onderzoek naar bronnen, selecteren daarin en komen tot een
verbeelding. Alleen gaan ze niet enkel te rade bij hun eigen bronnen
of bij de kunstgeschiedenis, ze betrekken ook bronnen van specifieke
gemeenschappen bij hun onderzoek, hun selectie en vaak ook de finale
verbeelding.
In bovenstaande drie stappen kiest een kunstenaar de brongroep 1 in meer
of mindere mate mede- eigenaar te laten zijn van het resultaat: soms in
artistieke zin, soms alleen in sociaalorganisatorische zin. Community arts
is een autonoom maakproces: de maker blijft de regie voeren en maakt
de artistieke keuzes. Boeiend aan een kunstenaar als Nette is dat hij
een nieuwe beeldtaal creëert zonder dat hij het gehele project naar zich
toetrekt. Hij speelt in op bestaande dynamieken in de wijk en arrangeert
die subtiel naar een hoger artistiek plan. Veel andere community arts
kunstenaars (onder)zoeken nog hoe ze de cocreatie bij de wijkbewoners
kunnen houden zonder dat de deelnemers zich plooien naar hun verhaal.
Intussen kiezen jongere kunstenaars spontaan voor processen van
cocreatie. Terwijl de oudere generatie veelal opgeleid is aan reguliere
kunstacademies, is de jongere generatie vaker afkomstig uit toegepaste
kunsten, zoals design. Deze kunstenaars zijn van nature opgeleid om voor
opdrachtgevers te werken en worstelen minder met hun artistieke positie
binnen projecten met burgers. In Utrecht doet HIK Ontwerpers onder
de noemer urban design – anderen spreken van social design – allerlei
ontwerpingrepen in sociale omgevingen. In Rotterdam heeft Bureau Mest
leegstaande woningen in de Afrikaanderwijk omgebouwd tot ‘kuswoningen’.
En in Amsterdam-West ontwikkelden Young Designers+Industry
(YD+I) in een paar jaar de kledinglijn PAL-West met lokale jongeren. Ze
betrokken de jongeren bij de initiële ontwerpfase tot de finale marketeering
als nieuwe culturele ondernemers. In al deze gevallen gaat het
om multidisciplinaire teams van jonge ontwerpers die community arts
spontaan afwisselen met professionele opdrachten. Ook jonge academiestudenten
ontdekken meer en meer de schoonheid van cocreatie. De
motivatie van meer vitale betekenis te zijn in de samenleving is sterk en
levert een intrinsieke werkbevrediging op die blijkbaar doorslaggevend
werkt.