Voorproefje (PDF) - CAL-XL

every
Het programma Stad als Muze van Museum Rotterdam is een interessant
erfgoed en community arts
woman
100
voorbeeld hoe ook in de erfgoedsector gezocht wordt naar een nieuwe en
betekenisvolle relatie met de samenleving. Het klassieke model van het
Historisch museum – waar bijvoorbeeld het Teylers Museum in Haarlem
model voor staat – is die van een verzamelplaats van artefacten die voor
de eeuwigheid bewaard worden. Het wordt daar in een historische context
geplaatst, krijgt een plek in het gevestigde canon en krijgt een rol in de
interpretatie en reproductie daarvan. Eerst alleen voor de wetenschap,
tegenwoordig voor een beoogd massapubliek. Dit model past naadloos in
het paradigma van klassiek cultuurbereik.
Het Museum Rotterdam is nu met een aantal andere koplopers in Nederland
en elders op zoek naar een werkwijze die past bij het paradigma van
Cultuur nieuwe stijl. Het wil van betekenis zijn voor deelgemeenschappen
die niet gerepresenteerd zijn in het gevestigde canon en zoekt daarin naar
vormen van cocreatie. Naast de curator krijgen ook kunstenaars een rol.
Wat verder opvalt is dat de focus niet meer op het verleden, maar op het
heden komt te liggen en als ze niet oppassen zelfs op de toekomst.
In een gesprek met Paul van de Laar, directeur collecties en wetenschappelijk
onderzoek van Museum Rotterdam en tevens lector stadsgeschiedenis
aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en Irene van Renselaar, hebben
we in dat licht de driehoek burger – museum – kunstenaar tegen het licht
gehouden. Dat leidt tot een aantal interessante inzichten:
▶ De relatie museum - kunstenaar is relatief stabiel. De rol van de
kunstenaar is hier die van vormgever van tentoonstellingen en educatiefmateriaal.
Het gaat niet om de inhoud, maar puur om de verpakking.
Het enige gevaar dat op de loer ligt, is die van een artists impression,
waarbij de fantasie of vooroordelen van de kunstenaar op de loop gaan
met de historische werkelijkheid. Dat wijkt echter niet af van de meer
algemene discussie hoe objectief geschiedenis eigenlijk is en of het niet
altijd een subjectieve interpretatie is van de werkelijkheid.
▶ De relatie burger - museum is wel een frontlinie van Cultuur nieuwe
stijl: de curator gaat ‘er op af’ en betrekt deze in het verzamelen van
artefacten, de selectie en interpretatie ervan. Andersom kunnen burgers
objecten uit de gevestigde collectie als gastcurator een nieuwe betekenis
geven vanuit hun eigen perceptie. Er zijn niet alleen in Nederland,
maar ook elders in Europa verschillende erfgoedinstellingen die hiermee
experimenteren. Denk aan het Europese programma Museums tell different
story’s en de erfgoedcellen in Vlaanderen die nu ook met zogeheten
makelaars werken.
▶ De relatie is burger - kunstenaar is de meest spannende, maar voor
het museum ook de meest riskante. We weten dat in de context van
Cultuur nieuwe stijl de kunstenaar in staat wordt geacht een nieuwe