Voorproefje (PDF) - CAL-XL

andere aanpak
In het najaar 2011 ben ik op de Dordtselaan in Rotterdam. In opdracht van
stichting Zuidzijde onderzoek ik de kansen voor een kunstproject. Een
monumentale laan met vele verschillende culturen waarbij het lastig is te
achterhalen waar bewoners behoefte aan hebben. Uitsluitend een object
in de openbare ruimte plaatsen is niet meer van deze tijd. De stichting
Zuidzijde heeft behoefte aan een community arts project dat wezenlijk
aansluiting heeft bij bewoners en gebruikers van de laan. Om dat te achterhalen
pakt kunstenaar Lobke Meeskes het totaal anders aan dan een
gebruikelijke buurtbewonersvergadering. Ze arriveert met ‘Smakers’, een
mobiel karretje met een kruidentuin op het dak. Lobke deelt zelfgemaakte
soep uit en vraagt bewoners om hun wens voor de laan. Deze wens wordt
op de volgende soepbeker bevestigd en nodigt uit tot onderlinge gesprekken.
Niet zozeer is de behoefte aan welke kunst het gespreksonderwerp,
maar de levensthema’s en meningen van de bewoners en gebruikers van
de Dordtselaan. Het toekomstige kunstproject zal aansluiten op deze
thema’s en meningen.
Anno 2011 levert community arts een breed palet op van kunstprojecten
die elkaar op allerlei gebieden overlappen en verstevigen: op het gebied
van amateurkunst, erfgoed, welzijn, kunsteducatie, kunst in publieke
ruimte en volkscultuur. Dit bonte palet duidt de veelvormigheid van community
arts, maar nodigt ook uit tot discussie. Discussies over wat kunst
is en wat sociaal werk is. Voor mij is deze terugkerende discussie achterhaald.
Het staat de ontwikkeling van deze kunstvorm in de weg. Laten we
het de paraplu noemen waaronder veel verschillende projecten en mensen
schuilen. Met dit handboek willen we de kracht van community arts laten
zien in al zijn verscheidenheid, maar binnen dat palet wel de verschillende
werkvormen duiden, zodat hier bewuste keuzes in gemaakt kunnen
worden.
Opvallend is, is dat in de landen om ons heen de discussie over wat community
arts is in het geheel niet speelt. Niet in de kunsten. Niet in het welzijnswerk.
Niet in de politiek. In Groot-Brittannië is er in de jaren tachtig
al aandacht voor de inzet van kunst en cultuur om achterstandssituaties
in wijken en van bevolkingsgroepen het hoofd te bieden. In België komt
community arts in de jaren negentig onder de aandacht van kunstenaars
en politici. Een onderzoek naar armoede toont aan dat culturele armoede,
meer dan sociale armoede, tot uitsluiting leidt. De ondersteuning van
sociaalartistieke projecten komt tot stand onder de noemer art 23. In
België is vanaf 2000 de financiële ondersteuning van projecten waar
kunst en cultuur worden ingezet om sociaal-culturele achterstellingen te
verminderen een feit.
15