Voorproefje (PDF) - CAL-XL

12
3 Community arts wordt
onder andere in kringen
van cultuureducatie ook
gezien als een instrument
van toeleiding van
doelgroepen naar het
gevestigde canon; een
laagdrempelige manier
om kennis te maken met
kunst en cultuur. Dat is
in principe een misvatting;
sociaalartistieke
praktijken leiden vroeg of
laat tot bridging met de
gevestigde cultuur, maar
dat is een gelijkwaardige
uitwisseling en beïnvloeding,
geen toeleiding.
het vieren van dierbaren die overleden zijn. Allerzielen Alom vult het gat
dat de ontkerkelijking heeft achtergelaten: het biedt houvast om te gaan
met de dood. En dat ligt dicht bij de oude rituele functie van kunst, alleen
zijn burgers nu zelf opdrachtgever. Van der Lee speelt, en met haar steeds
meer kunstenaars, in op een hamvraag in elke maatschappij: hoe geven
we betekenis en zin aan belangrijke gebeurtenissen in ons leven? Het antwoord
moet uit de kunsten komen. Het is altijd uit de kunsten gekomen.
In deze tijd is cocreatie met burgers een van de boeiendste strategieën
om zowel van maatschappelijke betekenis te zijn als de autoriteit van de
kunsten te herwinnen.
van klassiek cultuurbereik naar cultuur
nieuwe stijl
Hoe heeft deze ontwikkeling zich vertaald in overheidsbeleid? In 2000
wordt Actieplan Cultuurbereik opgezet. Daarin werkt het ministerie van
OCW samen met de provincies en dertig gemeenten om meer en nieuw
publiek te betrekken bij cultuur. Ook vanuit het grotestedenbeleid (1994)
is er de bereidheid te investeren in kunst binnen sociale programma’s. In
de slipstream van deze programma’s is een nieuwe beroepsgroep ontstaan
van nieuwe cultuurfuncties die de opdracht krijgt nieuwe praktijken
aan te jagen op het raakvlak van kunst en samenleving. Deze nieuwe
cultuurfuncties worden in hoofdstuk vier nader toegelicht.
De missie van Actieplan Cultuurbereik is om gesubsidieerde kunst en
culturele voorzieningen ook daadwerkelijk van betekenis te laten zijn
voor iedereen. Niet alleen voor de kunstminnende elite. De visie over hoe
dat doel bereikt kan worden heeft de afgelopen jaren een interessante
transformatie laten zien die parallel loopt aan de hier boven geschetste
paradigma wisseling in de kunsten. Het gaat om de strategische keuze
hoe het aanbod van culturele voorziening kan matchen met de latente
vraag van groepen burgers die daar (nog) geen gebruik van maken. Kies
je voor toeleiding vanuit de leefwereld naar de gevestigde instellingen of
moeten de gevestigde instellingen er zelf op af? Cultuurfilosoof Francois
Matarasso noemt dit proces in het boek Leven met Verschillen (Eugene
van Erven) ‘democratisering van de cultuur’ versus ‘culturele democratie’.
In dit werkboek noemen we dat klassiek cultuurbereik versus Cultuur
nieuw stijl. In de tabel staat een korte typologie van beide visies.
Community arts is in principe een exponent van Cultuur nieuwe stijl 3 .
Klassiek cultuurbereik redeneert vanuit de opvatting dat er één cultureel
canon is waartoe iedere burger opgevoed moet en kan worden. Cultuur
nieuwe stijl gaat er vanuit dat er nieuwe cultuur geproduceerd kan en
moet worden vanuit cocreatie met burgers in deelgemeenschappen. Bij
de start van Actieplan Cultuurbereik in 2000 is de eerste benadering nog