Voorproefje (PDF) - CAL-XL

autoriteit in interactie
In essentie ontwikkelt zich hier een nieuw kunstenaarschap. Deze nieuwe
generatie kunstenaars wil zich verbinden met specifieke groepen mensen
die voor hen van wezenlijke betekenis zijn. Ze ontwikkelen ook een nieuw
soort ambachtelijkheid: hoe daag je burgers en gemeenschappen uit te
participeren, hoe blijf je hen motiveren, hoe handhaaf je hun eigenaarschap
over het project? Op dat vlak kunnen de reguliere kunsten leren van
de opgebouwde expertise bij community arts.
Dat geldt niet alleen voor kunstenaars, maar ook voor instituten. Hoe
interageer je als theater of museum met je stad? Kunstinstellingen kunnen
niet langer bogen op hun klassieke autoriteit binnen de urbane ruimte.
In 2000 is het parool: ‘doelgroepenmarketing in functie van toeleiding’.
Anders gezegd: de non-participanten moeten de cultuurtempel in.
Maar die strategie floreert bij het betekenismodel van de oude natiestaat
waarin iedereen dezelfde gevestigde canon tot zich moet nemen.
Vandaag beseffen instellingen: we moeten zelf naar de mensen toe en
samen met hen deelcanons produceren vanuit hun eigen leefwereld. Een
mooi voorbeeld van die ‘er op af’-strategie is het urban curator-beleid
van het Museum Rotterdam, dat de wijken intrekt om daar nieuw erfgoed
op te spitten. Zo maakten ze met strijdbare vrouwen uit achterstandswijken
van Rotterdam-Zuid een glossy rond verhalen en kwesties die
de brongroep zelf bezighield. Opnieuw fungeert cocreatie hier als een
meer eigentijdse strategie om betekenissen te bewerkstelligen voor alle
bewoners in de stad.
Lever je daarmee je autoriteit als kunstenaar of instelling uit aan de
smaak van Jan met de pet? Integendeel. In al die nieuwe coproducties
van betekenisgeving wordt aan de kunstenaar juist een unieke vaardigheid
toegekend: het vermogen een werkelijkheid te verbeelden met een
specifieke kwaliteit die elders moeilijk te vinden is in deze maatschappij.
Zelfs economische krachten beschouwen kunst als een steeds belangrijkere
waardemaker. Onderzoek 2 wijst uit dat projecten als die van Adriaan
Nette een positieve invloed hebben op de perceptie van de leefbaarheid
van wijken. De hoogwaardige positie van het artistieke procedé wordt
aantoonbaar op zijn waarde geschat, inclusief het mystieke randje dat
erbij hoort. De postmoderne en gedifferentieerde samenleving stelt er
alleen andere eisen aan: de autoriteit moet in interactie gaan.
In deze nieuwe situatie is het voor kunstenaars cruciaal om antwoorden
te formuleren op de referentiescheppende rol die is weggevallen met
de natiestaat en de religie. Ida van der Lee doet dat op gepaste wijze in
haar project Allerzielen Alom (2007 tot heden). Daarin ontwikkelt ze als
kunstenaar, in coproductie met nabestaanden, eigentijdse vormen voor
2 De Kracht van Cultuur -
Effectieve cultuurimpulsen
in de wijk. Community of
practice (CoP). Downloaden
via www.cal-xl.nl
of bestellen via www.
cultuurimpuls.nl.
11