Los Muertitos / Onze Lieve Doden - Arne Sierens
Los Muertitos / Onze Lieve Doden - Arne Sierens
Los Muertitos / Onze Lieve Doden - Arne Sierens
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong> / <strong>Onze</strong> <strong>Lieve</strong> <strong>Doden</strong><br />
Coyoacan 20 augustus 1940<br />
Coyoacan<br />
Ik de vrouw zijn Natalia ik<br />
Van de oude erbarmelijke voddenzak<br />
Wereldbrandstichter nummer één<br />
Oppergeneraal van het kwaad<br />
In onze kamer met de stalen luiken<br />
Omringd door geesten met een gat in hun hoofd<br />
Elke morgen:<br />
'We werden niet vermoord vannacht<br />
En nu ben je nog niet tevreden?' Nee<br />
Lev Davidovitsj het is waar Ja<br />
We hebben uitstel gekregen Maar voor hoelang nog?<br />
De Georgische bloedhond en zijn doder<br />
weten van geen lossen<br />
Ik zal niet meer ongelukkig doen We tellen<br />
één dag uitstel bij Het is morgen<br />
1<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Open de luiken en zeg:<br />
'Ik heb me in lang niet zo goed gevoeld als vandaag<br />
Ik voel me werkelijk in forme'<br />
Gisterenavond heb ik me<br />
een dubbele dosis slaappoeder genomen<br />
Ik voel dat het me goed doet<br />
Het is goed goed te kunnen slapen<br />
De eerste aanslag in de nacht van 24 mei<br />
De moordenaarskogels van Siquieros<br />
Het was de Tsjeka<br />
Alleen het klein grut werd gearresteerd<br />
Men ontdekt de bazen niet nooit Hij mijn man<br />
Heeft gezegd: 'Stalin wil mijn dood De Tsjeka<br />
Moet zich rehabiliteren tegenover Stalin Stalin<br />
moet zijn macht bewijzen Stalin<br />
Is mijn dood'<br />
Ik Mijn gezicht is pek<br />
Stalin Gij zijt mij een man schuldig<br />
2<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Een Joodse statenloze oude erbarmelijke voddenzak<br />
Op een planeet zonder visa<br />
Ge zijt mij zijn dochters mijn stiefdochters schuldig<br />
Ge zijt mij mijn zijn onze zonen schuldig<br />
Mijn man zijn moed Zijn annalen<br />
over uw gigantisch ondoorzichtig spinnenweb<br />
Het is gemakkelijk te spreken in naam<br />
van een standbeeld<br />
Lenin was hij blijven leven Hij had in Siberië gezeten<br />
Gij Jakhals van het Kremlin Ga op de rooster liggen<br />
De monsterprocessen van Moskou<br />
De grote uitverkoop van de revolutie<br />
Vermoord Gedeporteerd Geëcuteerd Gezelfmoord<br />
De kameraden van Oktober Uw triomf<br />
Is dat het bloed in de kelders van Loebjanka?<br />
Is dat het verbond van Komintern met Gestapo<br />
Rusland met Duitsland<br />
Lepra met bruine pest?<br />
'Noninterventie Een verdrag met het fascisme!'<br />
1917 is dood Trotski niet<br />
3<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Hij mijn man is niet dood<br />
We zitten achter cementen muren<br />
Het is dinsdag 20 augustus Coyoacan<br />
Er is de zon<br />
Er zijn de donkere wolken<br />
rond de Popocatepetl en de Iztaccihuatl<br />
De tweelingvulkanen<br />
We zitten pal in het regenseizoen nu<br />
Geen regen kogelregen Vanmorgen<br />
In het dal is het helder<br />
Het is kwart over 7 <strong>Onze</strong> schitterende binnenplaats<br />
De groene pelouse De cactussen<br />
Daartussen de bloeiende rozen<br />
En geraniums<br />
Hij mijn man rap gekleed Zijn lijf gemasseerd<br />
De eerste om op te staan De laatste om te gaan slapen<br />
Hij gaat achter naar de konijnen Ze voederen<br />
Hun stro verversen Achter hun hokken de kippen<br />
Lev Davidovitsj in zijn frontale aanval tegen de slapte<br />
4<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
De aftakeling De grootste ondeugd is 60 jaar zijn<br />
In zijn hoofd is het enorm dicteerapparaat aan<br />
De messen van zijn geest gaan op de slijpsteen<br />
Zijn ogen vonken<br />
Hemel en aarde bestormen Hij mijn man zijn werk<br />
Is nu voor alles de 4de Internationale<br />
De wereldrevolutie<br />
De beste krachten vergaren<br />
Het proletariaat moet en zal het leiderschap krijgen<br />
1934 Ik de vrouw met de vogelstem<br />
Ik Natalia Sadova Trotskaja Bedropen<br />
Ik zit aan de radio Derde proces van Moskou<br />
Hoor ik breek van het lachen<br />
De apparatsjiks De jury De rechters duiken weg<br />
Voor zoveel humor als de beschuldiging komt<br />
De aanklager moet een pletwals gebruiken<br />
om zijn gezicht in de plooi te kunnen houden<br />
In alle ernst<br />
Trotski heeft een verdrag gesloten<br />
5<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
met Hitler en de Mikado We hebben bewijzen<br />
Ze willen de wereld verdelen Ik ga kotsen<br />
Ik kom terug Hij zit bij de konijnen en de kippen<br />
We gaan de bergen in<br />
met jonge kameraden en bewakers<br />
Ze kunnen niet volgen als hij op snelheid is<br />
Hij sleept cactussen mee zwaar als lood<br />
Hij zal niet vertragen<br />
Lev Davidovitsj is onder hypnose<br />
Niets half maar dubbel<br />
Het zal u verbazen<br />
Alle cactussen hier op de binnenplaats<br />
In het park rond de villa zijn het resultaat<br />
Van zijn plunderexpedities hier in de streek<br />
Hij is op de patio gaan zitten<br />
Hij haalt zijn schouders op<br />
'Laat ons de goochelaars en de intriganten<br />
aan hun lot overlaten Wat ons<br />
moet bezighouden is de zaak<br />
van alle bewuste arbeiders Van deze wereld'<br />
We hervatten de taken<br />
6<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Onafgebroken gaat het door tot de avond zal vallen<br />
'Nog een laatste verhaal en mijn boekrol is ten einde'<br />
Dat zegt de stervende Pimen De oude kroniekschrijver<br />
In Boris Goudenov van Poesjkin<br />
Het is een zwart drama<br />
Het optekenen van wandaden van de tsaar<br />
Of van de jakhals<br />
Van de schurftige kleine renteniers van Oktober<br />
Is dodelijk Wie onhult is een lul Een lijk<br />
Les één in deze grote tijden<br />
(NIET een lijk)<br />
Het is dinsdag 20 augustus Coyoacan<br />
Lev Davidovitsj Sta bij de konijnen Kies het gras uit<br />
Dat droog is Van nat gras krijgen ze dikke buiken<br />
Hij mijn man is gegoten ijzer<br />
rond een karkas van staal<br />
Een stoomketel die kolen en water slokt<br />
En waanzinnig toeren draait<br />
Locomotief op de rails naar de wereldrevolutie<br />
7<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Zulke machines dynamiteert men<br />
(NIET)<br />
Zie in afwachting levert hij een slijtageslag Verslijt<br />
Zijn vastgezette uren waarin hij stoom aflaat<br />
Met even overdreven geweldige energie<br />
ontspant hij zich De manier waarop hij<br />
zijn konijnen en kippen verzorgt is waanzin<br />
Dwangarbeid op de binnenplaats<br />
We zijn dinsdag 20 augustus Coyoacan<br />
Het is 9 uur<br />
Hij mijn man<br />
is 2 uur bezig geweest op de binnenplaats<br />
We drinken koffie Als ontbijt eet mijn man<br />
Een mens op De armen en de benen laat hij liggen<br />
Die zijn voor vanmiddag<br />
Als Hitler en de Mikado op visite komen 't Is waar!<br />
De laatste keer We hebben nogal moeten lachen<br />
met de Mikado Dat is nu toch komiek<br />
Als ge gaat zitten op uw stoel<br />
8<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Ge hebt een punaise in uw gat Gegarandeerd<br />
En Hitler heeft een aria gezongen Schoon<br />
't Is een tenor<br />
En dan hebben ze met de kaarten gespeeld<br />
Met de wereldkaarten<br />
Zo gaat dat in ons huis in Coyoacan<br />
En Stalin is kwaad<br />
Omdat wij ons zo goed amuseren<br />
Hij heeft ons al een paar keer afgedreigd<br />
Dat hij ons ging vermoorden<br />
Laten vermoorden Hij doet dat zelf niet<br />
Hij heeft daar mannen voor<br />
Ze zijn al een keer langsgeweest op een nacht<br />
Schieten Minutenlang<br />
Dat het een mirakel is dat we nog leven<br />
Glas dat breekt Plaaster<br />
dat in stukken van de muur springt<br />
Brandbommen in de kamer<br />
De deur de commode de gordijnen in brand<br />
En ons kleinkind Sieva<br />
9<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
maar om zijn grootvader roepen Verschrikkelijk<br />
Gaten in de matras Van de kogels<br />
Hij kon er aan zijn geweest<br />
Gelukkig dat hij van de schrik<br />
onder zijn bed was gekropen<br />
Hij had maar juist iets aan zijn been En ik<br />
Heb juist mijn vingers verbrand<br />
Ik wilde het vuur doven met een deken<br />
't Is al lang dat hij zo kwaad loopt op mijn man<br />
De woesterik<br />
't Is van uw oude kameraden dat ge het moet hebben<br />
Drink ons bloed We wachten<br />
We zijn dinsdag 20 augustus Coyoacan<br />
Het is vandaag bijna de derde maand sedert de aanslag<br />
We zijn dubbel waakhond<br />
Meer cement moet er komen<br />
De luiken zijn nu van staal Mijn hart ook Dat moet<br />
Hij mijn man draagt zijn kogelvrije vest niet Hij wil niet<br />
Het is een doodshemd Het snijdt de adem af<br />
10<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Hij zweet ermee Hij kan er niet mee werken<br />
Het is kwart over 9<br />
Lev Davidovitsj Nu Sta op Het is tijd om te schrijven<br />
Ik zal op wacht staan<br />
Roep en ik kom Ik zal de vliegen doodslaan<br />
Ga zitten aan uw tafel en herhaal:<br />
'Ik voel me werkelijk in forme' Begin<br />
Het is een rustige dag Hij kan vruchtbaar zijn<br />
Op uw gemak kunt ge 100 bladzijden dikteren<br />
'Het is 1940 Europa staat in brand<br />
Frankrijk is gekapituleerd'<br />
Ge hebt gelijk met uw standpunt<br />
Amerika moet mobiliseren<br />
De militaire dienstplicht is een noodzaak<br />
Schachtman heeft ongelijk<br />
Amerika mag er zich niet buiten houden Alles<br />
Moet er nu op gericht zijn het fascisme te verslaan<br />
Zit gebogen over uw tafel en schrijf<br />
Zoals ik u altijd al heb zien schrijven<br />
Ik sluit zeer zacht de deur en keer mij om<br />
11<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
De voormiddag begint<br />
Ik moet nog alles strijken<br />
Zijn broek zijn hemd mijn kleed mijn geest<br />
Mijn strijkijzer blijft plakken<br />
aan de zwartste gedachten<br />
als ik mijn geest voor de 10de keer<br />
glad wil maken Wat is van ons geworden?<br />
We organiseren ons in een breed front<br />
Alle vrouwen die een ondraaglijk geen leven leiden<br />
Op onze spandoeken staan slogans<br />
De vijfde Internationale Het recht<br />
om confiturepotten tegen de muur te kletsen<br />
De melk te laten overkoken Op een stoel te zitten<br />
Alles te laten vallen en te janken<br />
Te jammeren te kelen te roepen te tieren<br />
dat het geen schoon is<br />
De resolutie wordt aangenomen<br />
met unanimiteit van stemmen<br />
Op haar eerste congres neem ik het woord<br />
Ik vraag de vrouwen dichterbij te komen<br />
12<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
want ik moet fluisteren<br />
De mannen zitten in de zaal ernaast te werken<br />
We mogen hen niet storen<br />
Ik wijd mijn toespraak aan het geval Natalia S.<br />
In haar woning Villa Knekelhuis<br />
Waar er geesten spoken met een gat in hun hoofd<br />
Ik zet in grove lijnen haar omstandigheden uiteen<br />
hoe ze gegroeid zijn Te beginnen met het begin<br />
Toen ze nog kunstgeschiedenis studeerde<br />
aan de Sorbonne En ze nog jong was<br />
met een strak glad vel En zwangerschapsstriemen<br />
en rimpels het verst van haar gedachten waren<br />
Zo zot als een mus Gebroken met thuis<br />
Met de verstikkende gerieflijkheid van haar familie<br />
Op het platteland<br />
Weg om de lucht van de vrije landen in te ademen<br />
En hoe ze in Parijs een man leerde kennen<br />
Die ze het adelaarsjong noemden Ontsnapt uit Siberië<br />
Vol van het getijde dat ging keren in Rusland<br />
De oude wereld verslaan Ze gaan samen slapen<br />
13<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Hij is teder Hij is vuur Hij is alles<br />
Er is geen omkeren meer aan<br />
De zottin heeft haar zot gevonden<br />
Het is hem en niemand anders<br />
De liefde dat is het mooiste kleed aantrekken<br />
Ik vertel hen hoe het is om 38 jaar<br />
het vaandel revolutie En het vaandel liefde<br />
zo hoog mogelijk proberen te houden<br />
Onder de toehoorsters zitten veel jonge vrouwen<br />
Met een kind op de arm Er begint er één te schreien<br />
en ze beginnen allemaal<br />
Een afgevaardigde van de moeders vraagt<br />
een onderbreking<br />
Er moeten luiers ververst worden<br />
Er moet pap gegeven worden<br />
Ik begrijp hen als moeder<br />
Ex-moeder Twee zonen gebaard en opgebaard<br />
De afdeling huismoeders knikt instemmend<br />
De tijd om boodschappen te doen of hun man<br />
heeft geen eten Maar opeens<br />
Laait vanuit een andere vleugel zeer fel protest op<br />
14<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Dat geen oponthoud mag worden toegestaan<br />
Dat de strijd de vergadering voor alles moet doorgaan<br />
De moeders de ex-moeders de huisvrouwen<br />
blijven pleiten voor onderbreking<br />
Er komt meer en meer tumult<br />
Dat zich tenslotte polariseert in een fanatiek geroep<br />
Van alle kanten Van beide tendensen<br />
'Doorgaan! Onderbreken'<br />
Dan komt er één van de mannen vanachter de deur<br />
vragen om minder gerucht te maken Dat het stoort<br />
Dan fluisterend: 'Doorgaan Onderbreken<br />
Doorgaan Onderbreken<br />
Ik probeer te bemiddelen<br />
De tribunes blijven op hun standpunt<br />
Tto diep in de nacht wordt er gepalaberd en vergaderd<br />
Tot uiteindelijk een compromis wordt gestemd<br />
Meerderheid tegen minderheid<br />
Dat het zoiets wordt als Onderdoorgaanbreken<br />
En dat een bijzondere commissie zal worden<br />
opgericht die de vraag zal onderzoeken<br />
15<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
op welke manier de leden van onze beweging<br />
militant kunnen zijn Tegelijkertijd hun huishouden<br />
kunnen doen Moeder zijn<br />
Alle vaandels hoog houden<br />
Zonder zichzelf erbij te verliezen<br />
Op het moment<br />
dat ik aan het slotwoord wil beginnen<br />
Horen we geknetter van explosies Ik vraag<br />
Of het feestdag is in Mexico ? Dat ze petards lanceren?<br />
Er slaan kogels in de muren<br />
Het is de Tsjeka met machinegeweren<br />
We glijden allemaal samen op de grond<br />
Plat op de vloer<br />
We gaan over elkaar liggen tegen de muur<br />
Als bij mirakel wordt niemand gewond of gedood<br />
We doen onze schoenen uit<br />
en gaan door een kier naar de mannen kijken<br />
Ze zijn druk aan het schrijven Onverstoorbaar<br />
Op de binnenplaats Overal werkmannen<br />
Ze vullen de kogelgaten in de muren<br />
Er staan morteltroggen Stapels stenen<br />
16<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Ladders Stellingen<br />
Er worden sirenes geïnstalleerd Anti-bomnetten<br />
Er loopt een kolonel rond die het onderzoek leidt<br />
Zijn naam is Salazar<br />
De mannen vergaderen en houden een stemming<br />
Ze moeten moedig zijn De strijd gaat door<br />
En dat een tweede aanslag vaststaat<br />
Stalin wil hen tot zwijgen brengen<br />
De meeste vrouwen zijn er het hart van in<br />
Ze zijn wit weggetrokken in hun gezicht<br />
en staan te beven<br />
Sommigen moeten naar adem slokken<br />
Er wordt gestemd pro voorlopig niet janken<br />
of jammeren<br />
We gaan op de binnenplaats<br />
We zullen een uitstap maken<br />
naar het meer in de krater van de Popocatepetl<br />
Als we aan de uitgang komen<br />
sluiten zich elektrisch bediende stalen poorten<br />
We gaan een trap op en komen op een uitkijktoren<br />
17<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Er staat een man met een machinegeweer<br />
Zijn naam is Charlie Cornell Bewaker<br />
En secretaris Hij vraagt hoe het met ons gaat<br />
Hij wijst naar de vrachtwagens die aankomen<br />
De laadkleppen gaan open<br />
Er komen Mexicaanse soldaten uit<br />
Er wordt cement gestort<br />
Het huis op de hoek van de Avenida Viena<br />
en de Avenida Morelos wordt helemaal verbouwd<br />
tot een gezellig vestinghuis Een fortwoonst<br />
met 4 uitkijktorens<br />
Een villa in onovertroffen SingSingstijl<br />
De meeste vrouwen vooral de oudere<br />
zijn er niet gerust in en blijven aandringen<br />
op meer maatregelen Maar de financiën<br />
laten dat niet toe<br />
Ze inspecteren urenlang het hele huis<br />
In al zijn details van onder en boven Ze zijn geïrriteerd<br />
En verschrikkelijk lastig Bij het minste vliegen ze op<br />
Ze zijn moe Ze raken maar niet uitgerust<br />
Ze hebben hoofdpijn van de zenuwen<br />
18<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Kramp in hun maag van voortdurend<br />
op hun qui-vive te zijn<br />
Ze zien de poort Een tank rijdt er dwars door<br />
Ze zien de lucht Een vliegtuig laat een bom vallen<br />
Ze maken het eten klaar De groenten zijn vergiftigd<br />
Ze wenen<br />
Het is 3 maand dat ze gaan slapen en opstaan<br />
met hun man En samen elke morgen zeggen<br />
We werden niet vermoord vannacht<br />
En samen elke avond zeggen<br />
We werden niet vermoord vandaag<br />
Dan gaan ze naar de muur en krassen een streepje bij<br />
Met een aardappelmes Hun behang ziet er schoon uit<br />
Coyoacan<br />
Ik de vrouw zijn Natalia zit in de schaduw op de patio<br />
Het is omstreeks middag<br />
En hij mijn man komt uit zijn kamer<br />
Op de binnenplaats Hij is blind en doof Bezig<br />
Ik zie hem bloothoofds staan in de blakende zon<br />
19<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Ik ga naar hem met zijn witte pet<br />
Hij moet van mij zijn pet opzetten<br />
Hij moet zijn hoofd beschermen<br />
Tegen de meedogenloze hitte van de zonnestralen<br />
Lev Davidovitsj Moet Dat is belangrijk<br />
Zijn hoofd beschermen<br />
We zijn een paar minuten later<br />
Hij mijn man gaat terug naar binnen<br />
Complotten smeden<br />
Graat in de keel van de wereld zijn<br />
Met weerhaken<br />
Hij mijn man werkt Ik de vrouw Ik bewaak<br />
Zijn kamer Zijn hoofd<br />
Ik de altijd zorgzame De beschermende<br />
Ziehier de tijgerin<br />
Met de kale plekken in haar vacht<br />
Die haar oude Russische tijger koestert<br />
Samen in de kooi van het kleine circus<br />
Op de grote wereldtournee<br />
Van elke standplaats verjaagd en rap<br />
20<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Over de grens gezet In het verre Rusland<br />
Hadden we ooit succes Een uitverkochte tent<br />
Staande ovaties Een triomf Maar nadien Horreur<br />
Beesten die nummers doen zonder dompteurs Dat<br />
Willen ze nergens meer zien In die aard<br />
Wil men geen vertoning Dat komt nergens meer<br />
Daar is geen vergunning voor Geen toelating<br />
Geen visum Alle dompteurs zonder werk<br />
Hun bond is ertegen<br />
Overal verbieden Nergens asiel Tenzij een beestenasiel<br />
Waar ze kunnen uitsterven<br />
Als het moet kunnen we bekijken<br />
dat het rap gaat<br />
Het is dinsdag 20 augustus Coyoacan<br />
0nze advocaat Rigault is op bezoek geweest<br />
Ik heb hem zeer opgewonden zien binnengaan<br />
Zijn hoge stem gehoord<br />
We zijn 20 voor 2 Rigault is vertrokken<br />
Lew Davidovitsj Kom aan tafel<br />
21<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Wat had Rigault te zeggen?<br />
Hij mijn man roert in zijn soep Doet er zout bij<br />
Breekt het brood Furieus<br />
Dat hij niet verder kan werken aan zijn stuk<br />
over de dienstplicht<br />
Dat er een lasterlijk artikel staat in de El Popular<br />
De gazet Van rioolrat Lombardo Toledano<br />
Communistische volkskrant die eet<br />
en schijt op het bevel van de Komintern<br />
Lev Davidovitsj zeg<br />
'Ik zal in de aanval gaan<br />
en hen van brutale smaad beschuldigen'<br />
Dien hen van antwoord Die cynische lasteraars<br />
Laat Hansen al het materiaal klaarleggen<br />
Het is spijtig dat ge niet kunt doorwerken<br />
aan uw stuk Over de dienstplicht<br />
Eet verder Doe een korte siësta en begin<br />
Herhaal: 'Ik voel me werkelijk goed<br />
Het is een rustige dag Het is een vruchtbare dag'<br />
Zit gebogen over uw tafel<br />
Trek af en toe aan uw oor Wrijf over uw neus<br />
22<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Houd somtijds uw hand onder uw kin<br />
Reinig uw brillenglazen<br />
Laat u door niets afleiden<br />
Het is fris in de kamer<br />
Ik heb de inktpot bijgevuld<br />
Er zijn reservepennen in het bakje<br />
Nieuwe platen voor de dictafoon<br />
Het vouwbeen ligt op zijn plaats<br />
Ge moet onverstoorbaar doorwerken<br />
U door niets of niemand laten onderbreken<br />
Rechts van u ligt uw automatische pistool<br />
Kaliber punt 25<br />
Ik heb het eergisteren laten oliën en laden<br />
Er zitten 6 patronen in het magazijn<br />
Op de kast achter u ligt de Colt punt 38<br />
Geladen met 6 patronen<br />
En 2 stappen rechts van uw stoel<br />
Of met een sprong<br />
Zijt gij bij de hendel van het alarm<br />
50 bladzijden over hun gekuip had hij geschreven<br />
23<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Ik heb ze geteld<br />
NIET<br />
We zijn dinsdag 20 augustus Coyoacan<br />
We zijn onverstoonbaar in onze geblindeerde kooi<br />
<strong>Onze</strong> privégevangenis Ik bewaak mijn man<br />
Zijn leven Zijn hoofd Zijn gezondheid<br />
De deuren in mijn hoofd Die moeten dichtblijven<br />
Dat lijkhuis gaat nooit meer open<br />
Dat kan toch niet Lev Davidovitsj<br />
Nu Het meeste van ons leven<br />
Zat lijk al vervat in de eerste dag van 38 jaar geleden<br />
Ekaterina Mikhailnova die mij zegt<br />
Dat er iemand ging aankomen uit London<br />
Iemand van de Iskra Die lezingen ging geven<br />
Vladimir Illitsj is vol lof over hem<br />
Hij is nog niet zo lang geleden uit Siberië ontsnapt<br />
En die mij vraagt of ik van een kamer weet Ze moet<br />
Dringend een kamer voor hem vinden<br />
Ik zeg zomaar dat er wel ÉÉn vrij is<br />
24<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
In het pension waar ik woon 12 francs per maand<br />
Maar dat het zeer donker En zeer klein is Een hol<br />
Tussen het bed en de muur bijna geen plaats<br />
'Stop maar' Zegt ze<br />
'Met het verder te beschrijven<br />
<strong>Onze</strong> jonge kameraad Hij moet het er maar mee doen'<br />
Ik zie u nog altijd staan<br />
Met de klink van de deur in uw hand En zeggen:<br />
'Ja Ik zie het Het is lijk dat ik van het ene cachot<br />
Naar het andere verhuis'<br />
En dan Ekaterina die mij 's avonds vraagt<br />
'<strong>Onze</strong> jonge kameraad<br />
Is hij zijn lezingen al aan het voorbereiden?'<br />
Ik denk het wel Alleen daarstraks<br />
als ik zijn kamer passeerde<br />
Hoorde ik hem fluiten Einde rapport<br />
En Ekaterina de gediplomeerde directrice zegt:<br />
'Natalia Let gij er op Hij moet hard werken<br />
en niet te veel fluiten'<br />
Regel 1 van het gevangenisreglement<br />
Parijs Wenen Zurich New York<br />
25<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Voortdurend operatie inpakken<br />
Wat in de koffers kan verhuizen<br />
Altijd kleine kamers Krakende bedden<br />
'Het is maar een voorlopige stek'<br />
Ik in het cachot zoveel maanden in Petrograd<br />
Gij in het cachot<br />
In Engeland Gij in het strafkamp<br />
GEVANGENIS<br />
Door van alles en nog wat geïsoleerd te zijn<br />
Het kwam door altijd overal een nieuwe taal<br />
En nergens mensen kennen<br />
Voortdurend elke stap gevolgd<br />
Voor 17 door de geheime politie van de tsaar<br />
Een onderbreking En dan door de Tsjeka<br />
Ik heb op u gelet Ik heb gewaakt over u<br />
en onze jongens<br />
Moskou was anders<br />
Die jaren Geen grote kamers<br />
maar alles had adem Voor iedereen<br />
Het was spannend De nieuwe tijd Het grote water<br />
26<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Dat we voor alles moeten kunnen oversteken<br />
De grote sprong uit het niets<br />
Alles uit de grond stampen<br />
Het was voor ons Voor iedereen<br />
Nog veel harder werken en niet te veel fluiten<br />
En voor u Mijn grote volkscommisaris van Oorlog<br />
Ge hebt nooit ongemakkelijker geslapen<br />
dan op de brits van de trein Waarmee ge<br />
heel het front hebt afgereisd Afstanden<br />
Vijf keer de omtrek van de aarde<br />
In die tijd<br />
Er waren maar weinig nachten<br />
Het was maar zeer krap bedeeld<br />
Dat we samen konden zijn<br />
Een strafregime opgelegd door onze hoop<br />
Te bewijzen Dat er een andere tijd kan zijn<br />
Dan de ijstijden<br />
Dat er ander huis bestaat dan het slachthuis<br />
Dat er een andere kamer bestaat dan de morgue<br />
De dood verslaan Wat ons dood maakt wegwissen<br />
Lenin is veel te vroeg gegaan<br />
27<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Wij hebben de samenzwering te laat gezien<br />
Van de apparatsjiks<br />
De epigonen<br />
De burokraten<br />
Veelvraten<br />
De oude wereld Hun ogen blinken Rolls Royce<br />
Hun buiken willen opzwellen tot dikke pensen<br />
Hun mond wil staan: 'Ik en geen ander Zwijg<br />
Ik spreek Ik dicteer hier Ik vreet'<br />
Elke revolutie eet zijn kinderen op<br />
NIET de revolutie<br />
Het is de Thermidor<br />
De lijkenpikkers met de beerputidealen<br />
MIJN kinderen<br />
De wereld heeft geen geweten<br />
Mexico Coyoacan<br />
Het fort op de hoek van de Avenida Viena<br />
en de Avenida Morelos<br />
We zitten samen aan tafel met heel de staf<br />
28<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Ik tap thee uit de samowar<br />
Voor de laatste keer<br />
We drinken met een suikerklontje<br />
tussen onze tanden<br />
Lev Davidovitsj Als uw tas leeg is<br />
Doe de blauwe voorschoot aan<br />
Uw werkhandschoenen vooral<br />
De konijnen kunnen bijten en krabben<br />
Ge moet goed op uw handen letten<br />
Een klein schrammetje doet mij vloeken<br />
dat het u zal ambeteren bij het schrijven<br />
Vingers moeten in orde zijn<br />
Daar hangt uw witte pet Zet ze op<br />
Ge moet goed uw hoofd beschermen<br />
Hij mijn man gaat naar de hokken<br />
Ik de vrouw Zijn Natasja ga naar boven<br />
Ik ga op het balkon staan om uit te waaien<br />
Om het landschap te bekijken<br />
Ik heb een overzicht van de situatie<br />
Ik sta op een tribune<br />
29<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Het is een foto van 1925<br />
Mijn man Ik Leo en Sergei staan tussen kameraden<br />
Er is het onderschrift De Volkscommisaris van Oorlog<br />
Held van Oktober<br />
Zijn vrouw en zijn zonen op het Rode plein<br />
De kameraden<br />
De meesten ken ik Velen zijn bij ons thuis geweest<br />
Hebben thee gedronken<br />
Ik heb ermee gesproken<br />
Dat onderschrift wordt afgesneden Men verbrandt het<br />
De kameraden rond ons worden elk apart uitgesneden<br />
en apart gelegd<br />
Eén fragment waarop een man staat<br />
Ergens opzij van de foto<br />
Vergroot men 100.000 keer<br />
Samen met een boventitel Held van de natie<br />
En later dan nog een keer 100.000 keer<br />
Men retoucheert het plein weg<br />
Rond ons schildert men<br />
een landschap in de streek van Alma Ata<br />
Het wordt bekeken Men vindt het veel te Russisch<br />
30<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Men vervangt het<br />
door een Turks landschap aan de zee van Marmara<br />
Met herders en vissers als enige figuren<br />
Nu neemt men<br />
de stapel verknipsels van de gemassacreerde foto<br />
En begint Het fragment waarop Blumkin staat<br />
Men schrijft er onder geëxecuteerd<br />
Ondertussen is een grote discussie aan de gang<br />
over het landschap<br />
Met diverse internationale artiesten<br />
<strong>Onze</strong> jonge Sergei is in Rusland gebleven<br />
Men vindt geen akkoord over het landschap<br />
Het wordt een paar keer overschilderd<br />
Afwisselend Streken in Frankrijk<br />
Telkens niet goed bevonden<br />
De figuren springen er te veel uit<br />
Ze vallen te veel op<br />
Te weinig anoniem Niet incognito genoeg<br />
Men kiest uit de verknipsels<br />
2 vrouwen Elk met hun echtgenoot<br />
31<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Het zijn de 2 dochters<br />
van Alexandra Lvovna en mijn man<br />
Zina heeft 2 kinderen<br />
Onder haar man schrijft men Gedeporteerd<br />
Men schrapt dat en vervangt het<br />
door geëxecuteerd<br />
Onder Zina schrijft men Geen uitreisvisum<br />
Later zet men erbij Overleden<br />
Oorzaak zelfmoord Het was de Tsjeka!<br />
Nina de oudste heeft 2 kinderen<br />
Onder de man van Nina zet men<br />
Gedeporteerd Voorlopig in potlood<br />
Men gomt het uit en men zet Geëecuteerd<br />
Nina zit in Duitsland met Sieva haar zoontje<br />
Onder haar staat Geen inreisvisum<br />
Later zet men er bij Overleden<br />
Oorzaak T.B.C.<br />
Sergei zit in Rusland Hij werkt als ingenieur<br />
We zijn niet gerust<br />
Leo studeert in Parijs<br />
Ons landschap wordt overschilderd<br />
32<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Het wordt er één met zonbeschenen sneeuw<br />
Noorwegen Welksal Kleine kamers<br />
Men besluit de pak verknipsels van de foto<br />
Nu voor eens en altijd te katalogeren<br />
Er komen 3 monsterprocessen<br />
De onderschriften zijn nu voorgedrukt<br />
Staatsvijand<br />
Trotskistisch bandiet<br />
Streep Gedeporteerd Geëxecuteerd<br />
(schrappen wat niet past)<br />
Onder het Noorse landschap zet men<br />
Welksal Aanstichter der Wereldanarchie en zijn vrouw<br />
Oppergeneraal van het kwaad en zijn vrouw<br />
Wereldbrandstichter nummer één en zijn vrouw<br />
De verf brokkelt af<br />
Men bekijkt het<br />
Noorse landschappen worden verboden<br />
Ineens Het wordt nu een landschap in Mexico 1937<br />
En men gaat verder<br />
met het klasseren van de verknipsels<br />
33<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
en onderschriften plakken Op massale schaal<br />
Het gebeurt zeer routineus<br />
Machinaal Automatisch<br />
Het landschap in Mexico<br />
is veel te kleurrijk en te zonnig<br />
Men laat het zo<br />
Er wordt een potje kleur asgrauw klaargezet<br />
Sergei is gedeporteerd naar Krasnojarsk<br />
<strong>Onze</strong> gezichten worden gepenseeld<br />
Ik kan niet getroost worden<br />
Massale vergiftiging van de arbeiders<br />
in de fabriek waar hij werkt<br />
Misdaad in opdracht van zijn papa<br />
Ik weet niet waar te kruipen<br />
De wereld heeft geen geweten<br />
Geen defaitisme We mogen ons niet laten gaan<br />
Blijven geloven<br />
Tot we horen dat hij overgebracht is<br />
naar Moskou en ter dood gebracht<br />
Dan begint mama te janken<br />
Ze wil alles kapotslaan<br />
34<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Men aanvaardt nu ook stukwerk<br />
uit het buitenland en andere foto's<br />
Hij mijn man met assistenten<br />
Met vrienden<br />
Men knipt ze uit<br />
Men gebruikt een geheimschrift<br />
De kodezin 'Doodsoorzaak onbekend'<br />
betekent 'Geliquideerd door de Tseka'<br />
Rudolph Klement Doodgeschoten<br />
op een zwitserse landweg door onbekenden<br />
Onbekenden wil zeggen Tsjeka-agenten<br />
De lagen asgrauw opp onze gezichten volgen elkaar op<br />
Ze hebben niet de tijd om te drogen<br />
15 februari 38 Hij mijn man komt naar mij<br />
Voorovergebogen Zijn schouders opgetrokken<br />
Wat scheelt er? Zijt gij ziek?<br />
'Leo is ziek <strong>Onze</strong> kleine Lijova is ziek'<br />
Er wordt met hele klonters asgrauw gekliederd<br />
Leo 'Doodsoorzaak onbekend'<br />
Al wat nog jeugdigs in ons was is gestorven<br />
35<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Ik ben moe Moeder is doodgemoedereerd geschrapt<br />
Gebaard Opgebaard<br />
Ik de vrouw met de vogelstem<br />
Het zijn niet de krappe kamers de gevangenissen<br />
Het is de krappe kamer die mijn hoofd geworden is<br />
De snee die men in mijn achterhoofd heeft gegeven<br />
Waarlangs de oude wereld is naar binnengekropen<br />
Ijstijd Slachthuis Morgue<br />
Mijn overbevolkte hersendodencellen<br />
Volzet Er kan er niet eentje bij<br />
We zijn dinsdag 20 augustus Coyoacan<br />
We zijn NIET 20 over 5<br />
Jacson komt NIET binnen Zijn daad vindt NIET plaats<br />
Om te beginnen We laten hem NIET binnen<br />
Hij mijn man heeft 2 dagen geleden gezegd:<br />
'Ik heb echt geen zin om hem nog eens terug te zien'<br />
Letterlijk<br />
Jacson komt NIET binnen<br />
Men zegt: Jacson is een mogelijke medewerker<br />
36<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Jacson heeft geld gegeven<br />
Jacson is een vriend van Sylvia<br />
Wij kennen Sylvia<br />
Sylvia komt bij ons op bezoek lijk zoveel anderen<br />
Sylvia brengt Jacson mee<br />
Sylvia en Jacson drinken thee<br />
Sylvia en Jacson komen meer en meer<br />
Jacson schrijft een artikel<br />
'We zouden eens inlichtingen moeten nemen<br />
over zijn ware identiteit Die affaire<br />
met die valse paspoorten Het is verdacht'<br />
Hij mijn man heeft dat letterlijk gezegd<br />
2 dagen ervoor!<br />
Jacson komt NIET binnen<br />
Jacson is verdacht Dat is een reden<br />
Lev Davidovitsj Zeg hem: 'Vandaag niet'<br />
Dat ge geen tijd hebt<br />
Ge hebt te veel werk<br />
Er is een epidemie bij de konijnen<br />
De kippen zijn ziek<br />
Jacson mag NIET binnenkomen<br />
37<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
We moeten nu zeer goed luisteren<br />
naar onze innerlijk stem We moeten rap<br />
inlichtingen nemen Die affaire<br />
met die valse paspoorten Het is verdacht<br />
Jacson komt NIET binnen<br />
Er is een telegram gekomen<br />
Jacson is een Tsjeka-agent Het is een mol<br />
Jacson gebruikt al 3 jaar Sylvia Ageloff<br />
om in uw nabijheid te geraken<br />
Het wordt NOOIT 20 over 5<br />
Jacson komt NIET<br />
Lew Davidovitsj We mogen nooit meer blind zijn<br />
We zijn NIET blind<br />
Het is 20 over 5<br />
Hij parkeert zijn Buick Sedan anders dan gewoonlijk<br />
We zien dat<br />
Niet met de neus naar de muur<br />
maar parallel met de muur<br />
De neus richting stad Dat is één<br />
Jacson vraagt Hansen: 'Is Sylvia er al?'<br />
38<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Sylvia noch Jacson hadden een afspraak<br />
Dat is twee<br />
Jacson is hier nog nooit zonder Sylvia gekomen<br />
Wat komt hij hier alleen doen? Dat is drie<br />
Hansen moet op zijn hoede zijn<br />
Jacson komt NIET binnen<br />
Cornell drukt NIET op de knop<br />
De poorten gaan NIET open<br />
Jacson komt NIET binnen<br />
Harold brengt hem NIET bij u<br />
Ik denk letterlijk: Waarom<br />
Komt hij hier zo dikwijls?<br />
Ik ga rap naar beneden<br />
Jacson vraagt: Ik heb vreselijk dorst<br />
Kan ik een glas water krijgen?'<br />
Ik vraag hem of hij een tas thee wil<br />
'Neen' Zegt Jacson 'Ik heb laat gegeten<br />
Mijn eten is mij misvallen<br />
Ik voel het tot hier zitten'<br />
Stik erin Terplaatse Val dood<br />
Ca passe We zoeken hier niets achter<br />
39<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Een mens mag toch wel een tas thee weigeren ?<br />
We gaan hem daarom toch niet doodkloppen ?<br />
Hij is nu toch zo nerveus Hij staat<br />
Te schokken als een drilboor<br />
Ik denk letterlijk: Waarom<br />
Is hij zo nerveus ?<br />
Ik zeg hem De zon schijnt vandaag<br />
Waarom hebt ge een hoed en een regenjas mee?<br />
''t Zal misschien niet zo blijven' Zegt Jacson<br />
''t Kan straks misschien regenen'<br />
Het gaat door mijn hoofd dat mijnheer Jacson<br />
ons een keer niet zo lang geleden heeft gezegd<br />
Dat hij zelfs in 't lelijkste weer bloothoofds<br />
en zonder jas loop Hij heeft dat gezegd<br />
Of was dat maar om te snoeven?<br />
Snoevers vliegen hier buiten<br />
Jacson vliegt hier buiten<br />
Ca passe Augustus is een regenmaand<br />
En we gaan een mens toch niet doodkloppen<br />
omdat hij in het regenseizoen<br />
40<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
een jas en een hoed meeheeft?<br />
Lew Davidovitsj We mogen nooit meer doof zijn<br />
voor onze innerlijk stem<br />
Ge hebt mij 2 dagen geleden gezegd<br />
dat in de namiddag<br />
Sylvia en Jacson waren geweest Ik was er niet<br />
En dat Jacson u een artikel had laten lezen<br />
of beter gezegd een klad ervan Een vod<br />
Wat hebt ge letterlijk gezegd?<br />
'Jacson was verschrikkelijk verward<br />
Hij deed heel raar Hij heeft<br />
Zich helemaal niet gedragen als een Fransman<br />
Hij heeft zich bij 't binnenkomen<br />
zomaar op mijn bureau gezet<br />
En hij heeft zijn hoed opgehouden'<br />
En ik heb gezegd Maar dat is raar<br />
Jacson draagt toch nooit een hoed<br />
En ge hebt gezegd: 'Toch<br />
Ik vond het ook heel vreemd Hij had een hoed op'<br />
Lev Davidovitsj dat was zijn repetitie!<br />
We mogen ons nooit meer laten misleiden<br />
41<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Niet door de zon<br />
Niet door een groene pelouse<br />
Niet door de geurende bloemen<br />
Dat het een rustige dag is Dat ge U goed voelt<br />
Jacson is een moordenaar<br />
Ik kom NIET met Jacson tot bij u<br />
Ge moogt zij artikel NIET lezen<br />
Het is volstrekt onleesbaar<br />
Het is een drogreden om bij u in de kamer te komen<br />
Zeg NOOIT meer: 'Zullen we u artikel doornemen?'<br />
Trek uw handschoenen NIET uit<br />
Schudt uw blauwe voorschoot NIET uit<br />
We gaan NIET langzaam naar het huis<br />
Jacson gaat NIET mee binnen<br />
De deur gaat NIET dicht<br />
Er is GEEN schreeuw<br />
Er is GEEN ziekenwagen<br />
Er is GEEN operatie<br />
Er is GEEN gat in ons hoofd<br />
42<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Coyoacan 10 APRIL 1919<br />
RAMON Aaah!<br />
't Moment toen 'k hoorde dat Zapata vermoord was.<br />
ANGEL “ZAPATA EST MUERTE!”<br />
RAMON Mmmm!<br />
‘t Was lijk dat mijn hart doorboord werd met een dolk<br />
en dat 't bloed er uit liep tot de laatste druppel.<br />
't Deed mij meer zeer dan was mijn eigen vader gestorven.<br />
ANGEL We liepen er zo slecht van. Ik en gij, Ramon. Wij vooral.<br />
Wij waren van degenen die met Zapata geweest waren.<br />
Gevochten met hem van 't jaar 12 tot 't jaar 17.<br />
Vijf jaar, dat is een groot stuk van uw leven<br />
- en afgezien.<br />
RAMON Wij waren echte zapatistas.<br />
ANGEL Zapatista tot in het merg van ons karkas.<br />
Uy! Wij liepen er zo slecht van.<br />
RAMON Wij hebben het subiet geloofd.<br />
ANGEL Ja, subiet. Eerst hebben ze zijn broer Eufemio vermoord.<br />
ZAS ZAS ZAS, en dan hebben ze hem vermoord.<br />
't Is de grootste schande van Mexico!<br />
RAMON Ge kunt dat misschien zeggen dat zijn tijd gekomen was.<br />
Maar zo laf.<br />
ANGEL Guajardo, we wisten 't op voorhand.<br />
43<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
RAMON Het was te peinzen.<br />
ANGEL Zapata had het kunnen weten.<br />
Hij had hem niet mogen geloven.<br />
RAMON 't Zit zo, laat het mij vertellen.<br />
In 't begin van de revolutie was Guajardo geen zapatista.<br />
ANGEL Hij was kolonel in het leger van Carranza.<br />
RAMON En nu was 't zo.<br />
Guajardo zat met zijn troepen in Oalcalco,<br />
en hij was te weten gekomen dat generaal Marino.<br />
ANGEL Dat was één van de onzen.<br />
RAMON Zijn kamp had opgeslagen in de heuvels<br />
niet ver van Tlayacapan.<br />
Guajardo, macho dat hij was, stuurt,<br />
met zijn grote muil die hij had,<br />
een boodschapper naar Marino, om hem te zeggen:<br />
“OF GIJ KOMT NAAR HIER OF IK KOM NAAR DAAR.”<br />
ANGEL Ja.<br />
RAMON Nu, dat ging dikwijls zo.<br />
Ala, Guajardo wilde dus vechten.<br />
Hij heeft niet op 't antwoord van Marino gewacht,<br />
en HOP, hij ver trok met zijn mannen naar de heuvels.<br />
Voor de zapatistas kwam die aanval niet helemaal onverwacht,<br />
maar ja, ze verloren 't gevecht<br />
ANGEL Er waren veel doden. Er waren erbij die we kenden.<br />
RAMON Ja... Ala. Een paar dagen later - zo ging dat -<br />
is 't Marino die een boodschap stuurt :<br />
“GIJ HEBT MIJ GEPAKT VOOR DE TIJD DAT HET DUURT.<br />
44<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
DE LAATSTE KEER WAS 'T VOOR U,<br />
DE VOLGENDE KEER IS 'T MIJNEN TOER.<br />
GE MOOGT MIJ WEER KOMEN BEZOEKEN.”<br />
Dat was gasoline op 't vuur van Guajardo.<br />
Hij werd nog 100 keren meer macho,<br />
één en al opgeblazen, een haan op de toppen van zijn poten,<br />
hij vertrok natuurlijk, HOP, weer naar de heuvels.<br />
De tweede keer ging ook voor hem zijn.<br />
Tegen zijn gat. Al zijn mannen zijn uitgeschakeld<br />
en niet alleen dat, 't was lijk een lont dat was aangestoken;<br />
Marino pakte San José, pakte dan heel Tlayacapan,<br />
heel Cahuamilpa, en zelfs Oacalaca.<br />
Er was daar niemand meer.<br />
ANGEL 't Was gedaan met Guajardo.<br />
RAMON Hij zei: “DAT HEB 'K NU NOG NOOIT MEEGEMAAKT,<br />
SEDERT AL DE TIJD DAT 'K VECHT,<br />
'K HEB GEEN MANNEN MEER.”<br />
ANGEL Razend was hij.<br />
RAMON Hij heeft dat de zapatistas nooit kunnen vergeven.<br />
ANGEL De schande was te groot voor hem.<br />
RAMON En 't is daarvoor dat hij Zapata heeft vermoord.<br />
Veel jaren nadien pas. Eerst is hij overgelopen.<br />
ANGEL Hij had zijn vlag gekeerd zogezegd.<br />
RAMON Guajardo was begonnen zijn eigen compagneros,<br />
de carranzistas, aan te vallen.<br />
ANGEL In Jonacatepec.<br />
RAMON En Zapata die dat gehoord had,<br />
45<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
heeft hem zijn felicitaties gezonden,<br />
dat 't goed was dat Guajardo was gedraaid.<br />
En hij heeft gezegd: “GUAJARDO IS NU ZAPATISTA.<br />
HIJ HEEFT TEGEN DE CARRANZISTAS,<br />
GEVOCHTEN EN GEWONNEN.”<br />
Guajardo had inderdaad serieus veldslag geleverd<br />
en veel carranzistas gedood.<br />
En Guajardo heeft Zapata dan geschreven<br />
en hij zie dat ook tegen iedereen:<br />
“IK BEN NU VOOR ZAPATA.<br />
DE BEWIJZEN ZIJN ER DAT IK TEGEN CARRANZA BEN.”<br />
ANGEL Zapata heeft hem geloofd.<br />
RAMON Hij is naar hem gereden om hem te feliciteren<br />
dat hij nu bij hem was.<br />
“GENERAAL”, heeft Guajardo gezegd,<br />
“GE KUNT REKENEN OP MIJ.<br />
HIER BEN IK EN HIER ZIJN MIJN MANNEN.”<br />
ANGEL “HET IS HEEL GOED”, heeft Zapata gezegd.<br />
RAMON En dan heeft Guajardo voorgesteld om dat te vieren<br />
dat ze verenigd waren. Een groot feest.<br />
Zapata moest maar zeggen waar.<br />
Er werd afgesproken -<br />
ANGEL In San Juan Chinumeca.<br />
RAMON En 't was daar.<br />
Wat Guajardo deed was een val opzetten.<br />
Zapata kwam van El Higueron met zijn troepen.<br />
Hij ging voorop met vier van zijn compagneros.<br />
Eufemio, de broer van Zapata was voorop gegaan<br />
naar het huis van Guajardo.<br />
Ze hebben mekaar begroet en ze waren aan 't babbelen.<br />
Er waren klarinetten aan 't spelen ter ere van de bezoekers.<br />
46<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Zapata ging door 't dorp door de hoofdstraat.<br />
De val was gesloten.<br />
ANGEL En ZAS ZAS ZAS.<br />
RAMON Ze hebben hem neergeschoten.<br />
En met hem drie andere mannen.<br />
ANGEL En Eufemio zijn broer, vroeg :<br />
“WAT IS DAT SCHIETEN DAAR DAT IK DAAR HOOR?”<br />
RAMON En Guajardo zei: WILT GE 'T SOMS WETEN<br />
MISSCHIEN? WEL, 'T IS DAT.”<br />
En ZAS, hij schoot hem neer met zijn pistool.<br />
ANGEL Zo is 't gebeurd. Op die laffe manier.<br />
RAMON En Guajardo liep naar buiten<br />
en riep daar 't volk van 't dorp bijeen.<br />
En hij vroeg er aan een paar:<br />
“IS DAT NU ZAPATA DIE DAAR LIGT OF NIET?”<br />
Er waren er veel die zeiden van niet. ZAS, hij schoot ze neer.<br />
Dat was zijn manier opdat iedereen 't zou zeggen<br />
dat 't Zapata was die daar dood lag.<br />
ANGEL Onder de naam van zapatista hebben<br />
er veel de revolutie verraden!<br />
HET BEGIN<br />
SERAFIN Toen mijn vrouw Esperanza onze eerste kind kreeg,<br />
't was een zoon en 'k was zo kontent.<br />
Ik vertelde 't aan iedereen die 't wou horen:<br />
“Weet ge 't al, 'k heb een zoon, hij heet Pedro lijk mijn broer.”<br />
Ik en Esperanza, uren zaten we te kijken.<br />
47<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
We kregen er niet genoeg van.<br />
Hoe hij daar lag. Het was van ons.<br />
“We gaan er goed voor zorgen, Serafin. “<br />
“Ja, Esperanza.”<br />
Zij stond daar nog altijd moe van de bevalling<br />
en ik moe van 't werken en niet te slapen<br />
- er was een grote worm aan 't knagen.<br />
Een kind, dat is zoveel geld meer in de maand.<br />
Ik heb ze niet, en 'k zal ze ook niet hebben.<br />
Beseft ge dat wel goed, Esperanza?<br />
Hoe gaan we dat doen? Het zal niet gaan.<br />
ANGEL 't Was dat we geen morzel grond van onszelf hadden.<br />
RAMON Geen meel, geen rijst.<br />
ANGEL Geen melk.<br />
RAMON Vlees...<br />
ANGEL Oeh! Dat was toen 't verst van onze gedachten.<br />
SERAFIN Het ging niet gaan. Maar 'k zei niets en zij ook niet.<br />
We dierven zelfs niet kijken naar mekaar, weken aan een stuk.<br />
Zo groot was onze angst. Een beetje babbelen over Pedrito<br />
maar niet over dat het niet ging gaan.<br />
RAMON Het was dat 't altijd en overal uitgekocht spel was,<br />
verkiezingen verloren op voorhand, rot dat 't stonk.<br />
Toen Escandon won in Morelos, we waren om te sterven.<br />
ANGEL Het was dat als we hout gingen halen in de bossen,<br />
ze schoten naar mij - ZAS ZAS - als waren wij coyotes.<br />
Het kon niet anders of in Mexico moest 't stuiven.<br />
48<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
HET JAAR 10<br />
ANGEL De eerste keer dat 'k er een gedacht van kreeg<br />
wat er ging komen, was in 't begin van 't jaar 10.<br />
Op een gegeven moment, mijn broer en ik<br />
en nog anderen van 't dorp - er was nog mogelijkheid voor werk<br />
in de haciendas in 't noorden - en zo,<br />
wij waren weer een keer op weg om achter werk te schooien.<br />
Maar de voormannen hadden niets.<br />
Tenminste, ze wilden niets voor ons doen.<br />
Don Jesus of Don de andere hadden schrik gekregen van vreemden.<br />
En wij: “JA MAAR, DAT MOETEN WIJ<br />
TOCH NIET PAKKEN, DAT ER WERK IS<br />
MAAR DAT GE ER ONS GEEN WILT GEVEN?”<br />
Het was onze toon die hen niet aanstond<br />
en dat juist daarom was dat Don Jesus of Don de andere<br />
schrik hadden gekregen, van dat er de laatste tijd meer en meer<br />
van hun kloten begonnen te maken.<br />
Het was ons gelukt, daar zaten we op een dag<br />
en 't was tijd om te eten. Alleman raapte hout om vuur te maken.<br />
Om onze torillas te warmen.<br />
't Vast volk had elk 2 stukken brood en koffie.<br />
Ze slokten dat naar binnen.<br />
Ik zeg tegen mijn broer: “MAAR BEZIET DAT,<br />
ZO RAP DAT DIE MANNEN ETEN.”<br />
't Vuur was nog maar juist aan en de voorman komt<br />
dat 't terug tijd is om te werken.<br />
“ALA?! MAAR WE HEBBEN NOG NIET GEGETEN.”<br />
“ DAT KAN MIJ NIET SCHELEN.<br />
GEEN KLOTEN MEE TE MAKEN.<br />
OP UW POTEN EN AAN 'T WERK.”<br />
We wilden niet.<br />
We gingen niet terug aan 't werk voor dat we gegeten hadden.<br />
We stonden daar met een man of 60 in een grote cirkel<br />
en geeneen die bougeerde.<br />
“WEL”, zo zei de die voorman, “ALS 'T ZO ZIT.”<br />
Hij reed met zijn paard tussen ons<br />
49<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
en begon onze tortillas te vertrampelen.<br />
“MAAR ALLEZ! ONS ENIG ETEN VOOR VANDAAG!”<br />
Er was een gast, ene Luis, hij springt er naar toe.<br />
Hij pakt het leidsel van dat paard en doet de voorman stoppen.<br />
Die heft zijn zweep op om te slaan,<br />
maar van waar dat dat kwam<br />
- vroeger, 't ging nooit gebeurd zijn -<br />
degenen die zaten stonden op, iedereen liet alles vallen,<br />
tortillas, gamellen, en stond daar ineens met een steen in de hand<br />
en 't klonk lijk uit één mond: “WE GAAN HEM DOODSLAAN.<br />
WAT KUNNEN ZE ONS DOEN? WE ZIJN MET VEEL.“<br />
-” GAAT GE LOSLATEN?<br />
LAAT LOS, VERDOMDEN HOND!”<br />
De voorman was maar aan 't tieren maar Luis liet niet los.<br />
De voorman, hij hing naar zijn pistool.<br />
Bij ons klonk 't: “DOE MAAR, DOE MAAR.<br />
SMEERLAP. WAAROP WACHT GE?<br />
DURFT GE TREKKEN?”<br />
En tegen Luis: “ NIET LOSLATEN! HOORT GE ONS?<br />
NIET LOSLATEN!”<br />
We stonden klaar met onze stenen.<br />
Hij ging niet meer naar zijn pistool,.<br />
En dan werd er gezegd dat we 't gingen aftrappen.<br />
“WE LATEN ONS NIET MEER DOEN.<br />
WE ZIJN GEEN HONDEN.”<br />
En tegen hem: “GIJ, MAAKT DAT GE WEG ZIJT.<br />
UIT ONS OGEN, GIJ,<br />
VOOR WE U IN TRIEPEN SNIJDEN!”<br />
HET JAAR 11<br />
SERAFIN Toen Esperanza was bevallen van ons tweede kind<br />
- 't was een dochter, Elvira, lijk haar moeder -<br />
ging ik met haar naar het badhuis voor een stoombad.<br />
'k Had de kruiken klaargezet en 'k was de stenen aan 't verhitten,<br />
50<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
en 'k hoorde almeteens het gerucht van een enorme troep<br />
paarden.<br />
'k Ga naar buiten kijken aan de hoek en 'k zie ze komen.<br />
Ze waren met dertig, heel in de verte.<br />
't Eerste dat in mijn kop schiet: Kom, Esperanza.<br />
Ze stond zij maar heel flauw op haar benen,<br />
't was zwaar geweest, dat ging zo rap niet.<br />
Het kwam er op neer, we waren tien meter weg van het badhuis<br />
en zij kwamen juist uit de bocht, heel rap,<br />
met hun musketten hoog.<br />
Ik laat mij vallen, 'k had in de grond kunnen kruipen.<br />
“IK BEN DOOD. SUBIET, ZE SCHIETEN MIJ AF.”<br />
Dat duurde en dat duurde. Die hoeven die klopten op de grond.<br />
't Werd minder fel. Ze waren ons voorbijgereden<br />
zonder iets te zeggen. In volle vaart, en rijden, rijden<br />
totdat ze aan de hoek van de grote straat kwamen.<br />
Ze vertraagden en 't klonk:<br />
“VIVA LA SENORA DE GUADELUPE!<br />
VIVA FRANCISCO MADERO!”<br />
Ze stapten van hun paard, met pullen gasoline<br />
recht naar de palacio. Ze goten dat uit.<br />
Het vuur eraan. En WOESJ. Heel de palacio in brand.<br />
RAMON In Elotepec, in Azteca, bij ons in 't dorp, deden ze 't zelfde.<br />
SERAFIN Ik zeg tegen Esperanza: “IS DAT DIE REVOLUTIE?”<br />
Ik moest er niets van hebben. Niemand van de mannen.<br />
De dag erop op de hacienda tegen de voorman,<br />
we klapten natuurlijk anders.<br />
“EN ZIJN ZE GEWEEST?”<br />
“JA.”<br />
“EN MET HOEVEEL WAREN ZE?”<br />
“DAT IS MOEILIJK TE SCHATTEN.<br />
HMMMM. WEL HEEL ZEKER MET DRIEDUIZEND.”<br />
Dat zeiden we hem! En dat ze een kanon meehadden.<br />
“UUY, IS 'T WAAR?” Die geloofde dat.<br />
En dan of ze iets gedaan hadden?<br />
51<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
“ONS NIETS.”<br />
RAMON 't Waren de grote mannen die ze moesten hebben.<br />
SERAFIN Het was misschien 10 dagen later,<br />
en Bernabé Labastida is gekomen. Hij had 60 man.<br />
Bernabé en ook zijn broer Antonio, waren door 't toedoen<br />
van degenen van de haciendas, veroordeeld geweest tot prison,<br />
vooral Augustin Talpan had daar achter gezeten.<br />
Tuurlijk ze moesten hem hebben.<br />
Ik moet eerlijk zijn. Ge moogt het gerust weten.<br />
Ik niet alleen. Alleman van 't dorp,<br />
we stonden in onze handen te wrijven,<br />
Talpan, daar waren geen woorden voor. SCHURFT.<br />
Bernabé en Antonio recht naar het huis van Talpan.<br />
Ge kunt natuurlijk denken,<br />
die zat daar niet braaf te wachten. De vogel was gaan vliegen.<br />
Ala, ze vonden Augustin niet, ze vonden zijn broer Palemon.<br />
Palemon was niet gevlucht. Die moet gedacht hebben:<br />
Het is mijn broer die ze moeten hebben.<br />
Ik zit er voor niets tussen. Ik blijf schoon hier.<br />
Ze hadden ene. ZAS, ze schoten hem gewoon af.<br />
't Was dat, dat 't bij mij deed.<br />
Esperanza deed mij beloven dat wat er ook mocht gebeuren,<br />
dat 'k er mij buiten ging houden.<br />
'k Vond het geen doen met Palemon,<br />
zomaar een mens neerschieten.<br />
't Jaar 12, 't jaar 13, 'k hield mijn woord gestand.<br />
Ik trok er mij niets van aan.<br />
Eerst, ene Moreno werd 't hoofd van 't dorp.<br />
Dan kwam Mendez met zijn mannen.<br />
Moreno, zat, ZAS. Mendez een kogel in zijn hoofd.<br />
Dan op zijn beurt, ZAS, Moreno.<br />
Dan Teofilo werd kolonel.<br />
ZAS door Rafael Solis, een nijdas eerste klas.<br />
Het hield niet op.<br />
Die had gelijk. ZAS.<br />
52<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
ZAPATA<br />
Die was een smeerlap.<br />
ZAS. ZAS.<br />
Iedereen koos een troep<br />
en het dorp liep leeg tot de kiekens toe.<br />
ANGEL Land, water, bossen en gerechtigheid.<br />
RAMON Geef aan de boeren wat een de boeren toekomt.<br />
Zo simpel was het plan van Zapata.<br />
ANGEL+RAMON Viva Zapata!<br />
RAMON Wij geloofden in zijn plan.<br />
ANGEL Hij was voor ons.<br />
Wij zijn niet van degenen die zeggen<br />
dat hij niet uit de schoot van zijn moeder is gekomen<br />
maar dat ze hem van daarboven op de wereld hebben gezet,<br />
recht in 't hart van Mexico. Zapata is Jezus niet!<br />
ANGEL+RAMON Zapata is Zapata!<br />
RAMON Zapata was straf.<br />
NOG ZAPATA<br />
SERAFIN 't Was in de zomer, we hadden Pedro verloren.<br />
Esperanza en ik, we konden niet anders,<br />
we moesten er veel aan denken.<br />
Ze zeggen dat een kind verliezen dat dat 't verschrikkelijkste is.<br />
Ik kan u zeggen, dat is het verschrikkelijkste.<br />
53<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
‘k Had wat bonen gezet in de heuvels rond 't dorp.<br />
Ik kon niet werken, 't was veel te riskant.<br />
Constant, ze hielden u tegen: “KOM BIJ ONS, HOMBRE.<br />
WIJ ZIJN VAN DIENE OF DIENE CHEF OF KOLONEL.”<br />
Altijd muy guerrero, held nummer één.<br />
En ZAS als ge zei dat ge niet wou.<br />
Ik overdrijf.<br />
De paar keren dat ze me tegenhielden lieten ze mij gaan.<br />
Door mijn triestige kop en mijn postuur, zeker.<br />
Nekeer, ik was op weg met mijn tortillas en mijn kalebas.<br />
Ik ga op 't pad en Zotte Pépé komt naar mij: “HEY HEY HEY.”<br />
Ik zeg: “WAT IS 'T ER SCHEEF?”<br />
“ M...M...MOET GE NU WAT WETEN?<br />
ZAPATA ZIT AAN DE GROTE BARRANCA.”<br />
Pépé heeft ze niet alle 5, maar lijk hij mij dat vertelde,<br />
hij kon dat niet uitgevonden hebben. Ik gaan kijken.<br />
Er lagen daar overal mannen te slapen, hier een daar een vuurke,<br />
en aan 't huizeken waar hij zat stonden twee wachten.<br />
Niet binnen te geraken.<br />
Ik bleef op afstand - ze keken nogal vies -<br />
maar toch dat ik kon binnenkijken.<br />
Hij zat daar met zijn generale staf.<br />
“WAT HEBT GE DAAR MEE, AMIGO?”<br />
Hij komt in de deur staan.<br />
Heeft hij het tegen mij?<br />
Hij doet teken naar mij: Ja, gij.<br />
“NIETS, SENOR”, zeg ik, “JUIST MIJN TORTILLAS.”<br />
'k Moest binnenkomen van hem.<br />
Hij was heel groot en heel mager, met een grote moustache,<br />
en op zijn ooglid - ze hebben dat later geopereerd -<br />
maar toen had hij hier een vergroeiing.<br />
't Eerste dat mij opviel was dat hij een heel hoge stem had,<br />
lijk van een vrouw.<br />
Ge kunt dat bijna niet geloven, hij was een charro,<br />
hij ving monsters van stieren met zijn lasso,<br />
maar in zijn stem, in zijn verschijning, had hij iets zacht.<br />
54<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Dat was gans eigenaardig aan Zapata.<br />
'k Zeg niet dat ik daar subiet thuis was,<br />
maar 'k voelde mij niet in 't minst beschaamd<br />
of op mijn ongemak.<br />
Hij zat daar met 7 compagneros.<br />
“LAAT ONS NEKEER UW TORTILLAS ZIEN, AMIGO.<br />
HAAL ZE NEKEER BOVEN.”<br />
Dat was zo vriendelijk gezegd.<br />
Ik haal ze boven en 'k leg ze op tafel.<br />
Hij pakt een mes, snijdt ze in stukken en deelt ze uit.<br />
Allez, ze beginnen te eten op hun gemak.<br />
Zapata eet, hij houdt zijn kop een beetje scheef.<br />
Hij kijkt naar zijn stuk en zegt: “'T ZIJN GOEIE,<br />
'T SMAAKT MIJ, 'T ZIJN HELE GOEIE.”<br />
Ze hebben ze tot de laatste kruimel opgegeten mijn tortillas.<br />
Hij wees ook naar mijn kalebas:<br />
“WAT HEBT GE DAAR? PULQUE?”<br />
“ NEENEE, SENOR, WATER. “<br />
Water, 't was ook goed. Hij dronk ervan. De anderen ook.<br />
Ik mocht blijven zitten. Ze babbelden en rookten.<br />
Ik zat daar. Verder vroeg hij niets.<br />
Er kwam een soldaat binnen. Er waren zapatistas aangevallen,<br />
niet ver weg en 't eerste schot dat was gevallen<br />
had Rafael Solis gedood.<br />
Hij was op dat moment kolonel van ons dorp, ik kende hem.<br />
Hij was dus dood. Ze brachten hem op een muilezel.<br />
Zapata ging naar hem kijken. Hij stond daar.<br />
Dan gaf hij een paar bevelen dat ze gingen vertrekken.<br />
Zijn adjudant stond gereed met zijn paard<br />
en voor hij opsteeg zei hij: “AAAH AMIGO,<br />
IK HEB EEN GROOT VERDRIET.<br />
ZEG AAN DE MENSEN VAN UW DORP<br />
DAT ZE HEM EEN SCHONE BEGRAFENIS<br />
MOETEN GEVEN.” Hij steeg op en reed weg.<br />
En ik ben met de dode kolonel geladen op de muilezel<br />
naar 't dorp gegaan. We hebben hem begraven.<br />
Zo heb ik Zapata voor de eerste keer gezien,<br />
55<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Ik zei tegen Esperanza: “IK BEN ZAPATISTA,<br />
MAAR SOLDAAT WORDEN?<br />
NOOIT VAN MIJN LEVEN.<br />
REVOLUTIE<br />
RAMON Al die tijd, wij waren soldaat.<br />
ANGEL <strong>Onze</strong> chef was Galvan.<br />
RAMON Kolonel Leobardo Galvan.<br />
ANGEL Alle dagen, we stonden op:<br />
“KOLONEL, HOE ZIT HET VOOR VANDAAG?”<br />
Zat 't er niet in, we gingen weer slapen.<br />
Was 't weggaan, we vertrokken.<br />
“VAMONOS!”<br />
RAMON Waar gaan we naar toe, kolonel?<br />
“IK WEET 'T NIET,<br />
MISSCHIEN NAAR TOLUCA.”<br />
ANGEL “TOLUCA, WAAR LIGT DAT?<br />
NOOIT VAN GEHOORD.”<br />
RAMON “IK OOK NIET, HOMBRE.”<br />
Daar naartoe.<br />
ANGEL Dan was het ineens:<br />
“PAK POSITIES, COMPAGNEROS,<br />
DE VIJAND IS IN AANTOCHT!”<br />
RAMON Iedereen rap een dak op, achter een muur,<br />
ons geweer in aanslag en wachten.<br />
56<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
ANGEL Heel de morgen, de middag, de avond, de nacht.<br />
“EEN PAPEGAAI IS GROEN.”<br />
RAMON “EEN CACTUS IS OOK GROEN.”<br />
ANGEL “MAAR EEN CACTUS IS GEEN PAPEGAAI.”<br />
RAMON “EN EEN PAPEGAAI IS GEEN CACTUS.”<br />
Zo gesprekken.<br />
ANGEL Er kwam niemand.<br />
De dag daarna naar Lerma of naar Salazar.<br />
RAMON Salazar. 't Was nacht.<br />
ANGEL “VAMONOS, COMPAGNEROS,<br />
IEDEREEN NAAR VOOR!”<br />
RAMON Maar 's avonds of 's nachts vooruit gaan,<br />
dat had helemaal geen zin. In het donker, onszelve of de vijand,<br />
geen van de twee had een uniform, we waren 't zelfde gekleed.<br />
Naar wie schoten we?<br />
ANGEL Ze hebben er dan wat op gevonden.<br />
We kregen een wachtwoord mee.`<br />
RAMON “WIE IS ER DAAR? OUIEN VIVE?”<br />
ANGEL Als dat werd geroepen,<br />
ge moest uw wachtwoord weerroepen.<br />
RAMON AZTECA. TOLUCA.<br />
ANGEL Maar de vijand riep dat ook: “OUIEN VIVE?”<br />
Ge had kans dat als ge uw wachtwoord riep,<br />
dat ‘t de anderen waren.<br />
57<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
RAMON “OUIEN VIVE?”<br />
ANGEL Wat deden we? Vooral niets zeggen en stil zijn.<br />
Het konden de anderen zijn. Dat marcheerde dus niet.<br />
RAMON Er werd dan afgesproken: we gaan 't zo doen,<br />
vandaag dragen we onze sombrero op de rug<br />
of op onze kop, ala, in combinatie met de sjaal,<br />
een keer naar voor, naar achter, rond onze arm geknoopt.<br />
ANGEL Dat ging al beter.<br />
RAMON Behalve de keren dat 't niet ging.<br />
Ik kroop nekeer vooruit, dat zal bij San Gregorio geweest zijn.<br />
Ik zie er twee zitten, sombrero op de rug, sjaal naar voor<br />
Het zijn er van ons. Ik ga er naar toe.<br />
De ene roept: “ZIJ GIJ WEL VAN DE ONZEN?<br />
IK HEB IK U NOG NOOIT GEZIEN?<br />
OUIEN VIVE?”<br />
Ik zeg: “ AZTECA.”<br />
ZAS ZAS ZAS. Ze begonnen naar mij te schieten.<br />
Ik kon ontkomen. Ik zweer het u, ik ben vijf steenworpen ver.<br />
Ik zie iemand zitten die doet teken dat 'k moet duiken.<br />
Ik duik en 'k roep : “WAT IS ER?” Zegt hij:<br />
HET STIKT HIER VAN DE ZAPASTITAS NAAST ONS.<br />
ZAS ZAS. Nu was 't mijn toer om te schieten.<br />
Of ik hem heb meegehad, ik heb 't nooit geweten.<br />
ANGEL Ik heb dat ook nooit met mijn eigen ogen gezien,<br />
of ik er nu één had doodgeschoten of niet.<br />
RAMON De enige doden die we zagen, dat waren de onzen.<br />
ANGEL Op grote hopen. En nooit geen tijd om ze te begraven.<br />
RAMON Caramba, we dachten een keer dat we gewonnen hadden.<br />
58<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
't ging zo gemakkelijk, we hadden 3 detachementen carranzistas<br />
aangevallen. BIOE BIOE, 't was mals vlees.<br />
We jaagden hen op, een hele eind.<br />
We hadden gewonnen. De kolonel zei dat 't een belangrijke dag<br />
was geweest voor de revolutie. Wij, fier lijk hanen,<br />
kwamen in 't kamp. Wat raadt ge?<br />
De mannen van Marino en van Teodoro, 't was een ramp geweest.<br />
Ze hadden een pandoering gehad. Er kwam 't bevel:<br />
“TERUGTREKKEN. WE HEBBEN VERLOREN.”<br />
“ MAAR ALLEZ, KOLONEL, HOE ZIT DAT NU?<br />
WE HEBBEN TOCH GEWONNEN?”<br />
En hij zei: “WIJ HEBBEN GEWONNEN,<br />
MAAR 'T ZIT ZO DAT WE OVER HEEL DE LIJN<br />
VERLOREN HEBBEN.”<br />
ANGEL We vielen van 't één in 't ander.<br />
DE PLAGEN VAN MEXICO<br />
SERAFIN Esperanza beviel van Maria.<br />
Het meeste moest ik in de heuvels zitten. Met de oorlogswet.<br />
De soldaten mochten op iedereen schieten die ze zagen. ZAS.<br />
Nachts kwam ik Esperanza wat bonen brengen gaat het?<br />
't Gaat. En zij tegen mij en met u ? Het gaat. Het gaat altijd.<br />
Hebt ge geen sandalen, ge loopt op uw blote voeten.<br />
Op de rotsen, tot ze open liggen.<br />
Zit 't op 't bot en ge moet lopen? 't Gaat. 't Gaat altijd.<br />
'k Was nog geen schaduw van mezelf meer.<br />
Nu zal ik u vertellen, dat als ge denkt, 't is 't zwartste van de hel,<br />
weet dan dat er bij de schepping een plaats is gemaakt,<br />
speciaal voor 't volk van Mexico, nog veel, veel dieper dan de hel.<br />
Pépé, ik, Redondo, Ricanor, Luis, we zaten verborgen in de grot,<br />
drie dagen niets gegeten, en de oude Martinez kwam naar boven<br />
gesukkeld: 'T IS WREED. 'T IS WREED.<br />
We sloegen hem bijna omdat 't er niet uitkwam<br />
59<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
wat er zo wreed was. Ze hadden al onze vrouwen weggevoerd,<br />
op de trein gezet naat Guernavaca. Ala, 'k zeg het u subiet,<br />
twee dagen daarna zijn ze weer losgelaten,<br />
maar die twee dagen, 'k wens dat niemand toe.<br />
Ik liep lijk een halve wilde rond<br />
MI ESPERANZA. Voor mij hadden ze haar vermoord.<br />
Esperanza kwam weer. 'k Was te moe om kontent te zijn.<br />
En dan. Het eerste dorp dat werd platgebrand was Santa Anna.<br />
Redondo was gaan kijken, de derde dag nadat 't gebeurd was.<br />
Hij zat bij ons thuis, zo wit of kalk, met zijn kop te schudden<br />
dat 't de grootste verschrikking was die hij ooit had gezien.<br />
Ik wilde 't lijk niet geloven. Ik ben gaan kijken.<br />
Bij god en alle heiligen.<br />
Ik heb daar door de hoofdstraat gelopen,<br />
slensend van voet op voet.<br />
Ik voorzeker minuten niet geademd,<br />
mijn ogen potdicht en dan weer wijdopen.<br />
NIET MOGELIJK. NIET MOGELIJK.<br />
Ik grijnsde dat dat niet kon bestaan. 't Is uitgevonden.<br />
Dode mannen en vrouwen. De koeien hadden ze doodgedaan.<br />
De geiten. De varkens. Vertrappelde honden.<br />
Degenen die 't hadden overleefd,<br />
ge zag ze zitten eten van de kadavers.<br />
De maïs, het graan, grote verbrande hopen.<br />
De huizen, de bomen, 't was al in vlammen opgegaan.<br />
Ik kwam thuis, 'k zei tegen Esperanza:<br />
IN SANTA ANNA ZIJN ER DUIZEND KOMETEN<br />
GEPASSEERD. ZO IS 'T ER.<br />
En dan. Ge hebt de 7 plagen van Egypte.<br />
Voor Mexico hebben ze er een paar bijgedaan.<br />
Eentje meer of minder dat maakt toch geen verschil,<br />
zal hij hebben gedacht, God.<br />
Die van Santa Anna kwamen en ze brachten de tyfus mee.<br />
't Ging rap en op een paar dagen was heel 't dorp aangestoken.<br />
Elk huis leek een hospitaal.<br />
Overal geklaag. Schudden en zweten van de koorts, en ziek, ziek.<br />
Ala, 'k had het ook zitten en Esperanza en de kinders ook.<br />
60<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
'k Ga bij mijn neef Paco. 'k Kreeg de deur op mijn smoel.<br />
'k Hoorde hem zeggen vanachter zijn deur:<br />
IN GEEN HONDERD JAAR<br />
KOMT GE BINNEN IN ONS HUIS.<br />
GE GAAT ONS DE ZIEKTE OVERBRENGEN.<br />
- MAAR PACO, ER MOET TOCH IEMAND ZIJN<br />
DIE ONS AAN ETEN HELPT? WE HEBBEN NIEMAND.<br />
't Was al geen avance.<br />
Ik ging weg, hij riep achter mij : SERAFIN.<br />
Ik draaide mij om en van 5 meter ver smeet hij een taco naar mij:<br />
HIER, VOOR UW VROUW.<br />
- GRACIAS, PACO, VOOR UWEN TACO.<br />
WAT GAAN IK EN DE KINDERS ETEN?<br />
NADA. NIETS ZEKER? MAAR VOOR DE REST,<br />
GRACIAS PACO VOOR UWEN TACO.<br />
VREET HEM ZELF OP!<br />
'k Heb hem natuurlijk opgeraapt. Wat kon ik anders doen?<br />
En dan. In elk huis is er iemand gestorven,<br />
lijk dat meestal is bij epidemies.<br />
Ala, voor een keer, 'k heb nooit geluk bij 't spel of in de tombola,<br />
mijn familie werd van sterfte gespaard.<br />
Alles luwde, we zaten weer op ons effen.<br />
't Is te zeggen 't effen dat juist niet de bodem van de put is.<br />
De avond ervoor zei 'k tegen Esperanza voor we gaan slapen,<br />
iets in de zin van: met die ziekte,<br />
ons dorp is 't diepste gevallen dat kan.<br />
't Kan niet anders dan dat 't vanaf nu beter gaat.<br />
God nee, ik had dat niet mogen zeggen, God nee.<br />
De zon kwam op, de carranzistas waren daar!<br />
KOM, DOE MAAR. STEEK HET HIER AL IN BRAND.<br />
GASOLINE, WOESJ. DOE MAAR!<br />
ZIET GE DIE OUDE VENT DAAR NIET?<br />
HANG HEM OP EN RAP, AAN DIE BOOM DAAR!<br />
DOE MAAR! OOK DE VARKENS EN DE HONDEN.<br />
DOE ZE DOOD!<br />
O SENORES CARRANZISTAS, POR FAVOR,<br />
GE GAAT TOCH MIJN HUIZEKE NIET OVERSLAAN?!<br />
61<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
'T IS HIER OP HET EINDE VAN 'T STRAATJE.<br />
- GRACIAS, SENOR, NOG GOED DAT GE 'T ONS TOONT,<br />
WE HADDEN 'T ZEKER ZELF NIET GEVONDEN UW HUIS.<br />
KOMT IN ORDE. GASOLINE EN WOESJ.<br />
'T ZAL HEEL GOED BRANDEN.<br />
Pauze.<br />
Esperanza was aan 't roepen: SERAFIN, DOE 'T VUUR UIT!<br />
WAT STAAT GE DAAR?<br />
WAAROM BLUST GE ONS HUIS NIET?<br />
- IK WEET NIET, HET IS LIJK IK GEEN GOESTING HEB.<br />
VOOR NIETS MEER.<br />
't Enige dat er was, was de hitte van de vlammen op mijn gezicht.<br />
Ik ging er bijna naartoe gaan en erin stappen, dat zweer ik u.<br />
Ik was ertoe in staat geweest, maar 'k hoorde schieten,<br />
'k heb de kinders opgepakt en iets gemummeld van:<br />
LAAT 'T MAAR AL AFBRANDEN.<br />
Er bleef ook niets van over.<br />
ANGEL Licht. Donker. Alles. Niets; Warm. Koud.<br />
Maar dan heel ver uiteen. Zo was 't.<br />
RAMON Constant.<br />
ANGEL Ge zat daar dan dagen in een hutje, stro op de grond.<br />
't Was niets, maar mmm, 't was goed. We hadden 't warm,<br />
we zaten droog, we zaten uit de wind.<br />
RAMON 't Hoogste geluk.<br />
ANGEL Stel u voor en dan in ene keer RANG, volledig 't andere.<br />
Om vier uur 's nachts, TACA TACA TACA BIOE BIOE.<br />
Ge wordt aangevallen.<br />
RAMON Ge sukkelt op uw blote voeten naar buiten.<br />
ANGEL Lopen dat ge kunt.<br />
62<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
RAMON 't Is nat, 't is bijtend koud.<br />
ANGEL BIOE BIOE, ze blijven schieten.<br />
RAMON Ge moet dekking zoeken.<br />
ANGEL “WAAR? 'T IS AL MOERAS!” 't Is donker, ge ziet niets.<br />
RAMON AI!<br />
ANGEL “WAT IS ER, RAMON?”<br />
RAMON “'K WEET HET NIET, MIJNEN ARM,<br />
ZE HEBBEN MIJ GEHAD.<br />
ANGEL Lopen, lopen, nergens waar we ons konden verstoppen.<br />
RAMON Mijn god, mijnen arm, dat deed zeer.<br />
ANGEL 'k Had mijn deken meegetrokken.<br />
RAMON 'k Kon het niet houden van de zeer.<br />
ANGEL “KOM, RAMON”, zei ik, “KRUIP ERONDER”,<br />
en zo van: “ZET UWE VOET DAAR,<br />
DE WIND KOMT ER DOOR.”<br />
KAKLOP KAKLOP, KAKLOP, de paarden.<br />
RAMON “SCHIETEN ZE NOG?<br />
ANGEL “NIET MEER.”<br />
RAMON BIOE BIOE.<br />
ANGEL ‘TOCH NOG.’<br />
RAMON “AYAYAY, AAAH.”<br />
63<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
ANGEL “SSSSHT, RAMON.” We moesten stil zijn.<br />
RAMON En ik: “ HUHUHU, ANGEL, IK STOP ERMEE.<br />
'T IS STRONT DE REVOLUTIE.<br />
'T HANGT MIJN KLOTEN UIT.<br />
MORGEN GA 'K NAAR HUIS.”<br />
ANGEL “STRONT! STRONT!”<br />
.<br />
RAMON “WAT IS ER MET U?” Ik tegen hem<br />
“GIJ HEBT NIET TE VLOEKEN.<br />
'T IS IN MIJNEN ARM DAT ZE HEBBEN GESCHOTEN.”<br />
ANGEL Koud dat dat was. Ik kon het niet uithouden. Zo bijtend koud.<br />
“STRONT! STRONT!” Riep ik.<br />
RAMON Ik tegen hem: “SSSSHT! SSSSHT!”<br />
SERAFIN Mijn eerste gedacht was, we gaan leven in de grot,<br />
maar 't was al bezet. Er was geen plaats meer.<br />
Ik heb een hutje gebouwd.<br />
't Was schoon, pal in 't regenseizoen.<br />
We hadden ook gewoon in een waterput kunnen wonen.<br />
Twee maand, al die tijd, heb ik niets gezegd, geen woord.<br />
ANGEL Dat duurde, dat duurde, we hebben daar verschrikkelijk lang<br />
gezeten.<br />
RAMON We werden zo stijf of planken.<br />
SERAFIN Er was plaats gekomen in de grot.<br />
Ik heb Esperanza en de kinders er naar toe gebracht.<br />
RAMON Heel de nacht. De dag wilde niet komen. Hij vloeken.<br />
ANGEL “DE ZON WACHT EXPRESS LANG OM OP TE KOMEN.”<br />
64<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
SERAFIN 'k Heb Esperanza gezegd: “IK BEN WEG.<br />
IK KAN NIET ANDERS, HET ZAL ZO ZIJN DAT IK<br />
GUERRERO MOET ZIJN. IK GA BIJ ZAPATA.”<br />
RAMON De zon kwam op.<br />
ANGEL En ik: “DE ZON, GODVERDOMME,<br />
IK BLIJF HET KOUD HEBBEN.<br />
ZE GEEFT NIETS VAN WARMTE.<br />
SERAFIN “SERAFIN, GA NIET WEG, GE GAAT SNEUVELEN.”<br />
RAMON Mijnen arm was heel verlamd.<br />
SERAFIN Ik stond daar,<br />
'k luisterde naar de regen die op mijn hoed sloeg.<br />
“IK KAN NIET ANDERS. IK BEN WEG.”<br />
Ik ben naar de rand van de ravijn gegaan.<br />
Ik heb een steen genomen.<br />
“KIJK ESPERANZA.” Ik heb de steen laten vallen. “KIJK,<br />
ESPERANZA, NAAR DE STEEN, HOE HIJ VALT.<br />
ER IS GEEN ONTKOMEN AAN.”<br />
DE BALADE VAN ANGEL EN JESUSITA<br />
ANGEL+SERAFIN+RAMON Pulque!<br />
ANGEL Op wat drinken we?<br />
RAMON Op de liefde!<br />
ANGEL+SERAFIN+RAMON Op de liefde, salud!<br />
RAMON Amor.<br />
65<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
De liefde dat trekt voren in uw ziel met een stalen ploeg,<br />
lijk dat de boeren een akker ploegen, jaar na jaar, bij de liefde is<br />
dat voor het leven.<br />
ANGEL Amor.<br />
Ge kunt zilveren pesos hebben en van alles het beste,<br />
maar in 't leven gaat het daar niet over.<br />
Er is één moment in mijn leven geweest ,<br />
ik had niets maar 'k had alles, ik was de rijkste man van Mexico,<br />
niet op 't vlak van dingen kunnen kopen,<br />
nee, op 't vlak van wat ge in geen eeuwigheid kunt kopen.<br />
Ik had Jesusita.<br />
RAMON+SERAFIN Jesusita.<br />
ANGEL Zij is mijn enige en echte liefde geweest<br />
RAMON Op Jesusita!<br />
ANGEL+SERAFIN+RAMON Op Jesusita! Salud!<br />
RAMON Mens, dat was een wijf.<br />
SERAFIN Ze was schoon.<br />
RAMON Ongelooflijk schoon! We rilden ervan.<br />
Sommigen als ze haar zagen dansen,<br />
ze moesten aan de kant gaan zitten, wankelend op hun benen,<br />
verlamd lijk door 't felste sluipgif.<br />
SERAFIN Die keer op het bal van de kolonel.<br />
RAMON Mens! Er waren compagneros, die werden krankzinnig.<br />
Ze moesten naar buiten gaan.<br />
ANGEL 'k Liep constant met mijn hand op mijn pistool.<br />
66<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
RAMON Ze stierven.<br />
SERAFIN De anderen vrouwen klaagden.<br />
Er werd niet naar hen gekeken.<br />
RAMON Ze konden haar in triepen snijden.<br />
ANGEL Heel de nacht door, ze wilde met mij dansen.<br />
SERAFIN Op het bal van de kolonel, dat was een groot orkest.<br />
ANGEL Zij wilden alleen dansen op het liedje van de pianola.<br />
RAMON Zij stond recht, 't orkest stopte subiet, de pianola aan.<br />
Er zat maar één rol op.<br />
“JESUSITA GAAT DANSEN MET ANGEL.”<br />
SERAFIN. Ze danste alleen met hem.<br />
ANGEL “'K HOOR DAT ZO GRAAG, ANGEL.”<br />
Ze trok mij mee op de vloer.<br />
Dansen, 't is nooit mijn strafste zijde geweest,<br />
maar met haar ging dat vanzelf.<br />
Voor het bal begon, ze had mij alles voorgedaan,<br />
wat 'k moest doen: “KIJK, ANGEL,<br />
GE MOET KIJKEN, ZO.”<br />
- “SI, MI AMOR.”<br />
“VERSTAAT GE?”<br />
- “SI, MI AMOR.”<br />
“NU! LOSLATEN! DRAAIEN! DRAAIEN! ZO!<br />
RAMON Met een slag.<br />
ANGEL Het hand voor het gezicht. OLA!<br />
'k Moest recht naar haar kijken.<br />
SERAFIN Wij: “ IN UW VINGERS KNIPPEN, COMPAGNERO.”<br />
67<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
ANGEL 'k Moest haar lokken.<br />
RAMON En zij lokte u. Caramba, haar ogen, dat was vuur.<br />
ANGEL Zij kwam naar mij, haar armen lijk slangen.<br />
SERAFIN “HAND OP UW HEUP, COMPAGNERO.”<br />
ANGEL “GE MOET KOMEN, ANGEL.”<br />
We kwamen bij mekaar, heel dicht bij mekaar.<br />
DAT ER JUIST EEN HAARKE TUSSEN KAN.<br />
RAMON En dan draaien, draaien rond mekaar. Schoon, schoon.<br />
De jota dansen is heel geestig.<br />
ANGEL We kropen in ons bed, mijn hoofd draaide.<br />
RAMON Het bal, 't zakte ineen.<br />
Anders, dat ging gemakkelijk door tot de zessen,<br />
maar eigenaardig, zij gingen weg en een uur erna, 't was finito,<br />
van dat alle compagneros zo zat waren geworden,<br />
van te rap door te drinken.<br />
Patricio viel om, we hoorden hem brullen dat 't een schande was,<br />
voor hem mochten er zo geen vrouwen op de wereld rondlopen.<br />
'k Blijf erbij, al dat drinken, 130 liter pulque,<br />
dat was Jesusita haar schuld, met haar in de nabijheid,<br />
ze dronken 3 keer meer,<br />
lijk dat er een vulkaan moest worden geblust.<br />
SERAFIN Uw Jesusita, Angel, en 'k mag dat zeggen,<br />
iedereen kon dat zien en zo werd het verstaan,<br />
ze had 't voor u en voor u alleen.<br />
Maar hard dat ze was, voor de rest was ze steenhard,<br />
al de andere venten waren lucht, ze keek er lijk dwars door,<br />
glazen ruitjes waren ze.<br />
Caramba, lijk dat ze deed en door de kamer kwam,<br />
68<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
met een kan water voor u.<br />
RAMON De rest kon verdorsten altijd.<br />
SERAFIN Totaal onverschillig voor ons.<br />
RAMON Wij waren lijk beesten die beter onder de tafel konden zitten.<br />
SERAFIN Weet ge dat ik haar nooit één keer heb weten lachen<br />
tegen ons? Wij waren uw maten, al geen avance.<br />
Als 'k iets zei, ze luisterde niet, ze deed lijk ze me niet hoorde.<br />
Steenhard.<br />
RAMON Maar dan, als ze bij hem kwam, bij u Angel,<br />
ze ging zitten naast u, ze veranderde,<br />
ge houdt het niet voor mogelijk,<br />
'k heb nooit een vrouw zo weten veranderen,<br />
haar stem, haar gezicht, haar doen, alles, 't werd een andere,<br />
ze krulde zich lijk een klein kind, ze trok Angel tegen haar borst,<br />
of als hij met een zijn kop in haar schoot lag, 't werd een bezetene,<br />
haar stem hoog, laag, er zat een tijgerin<br />
met haar jong in de kamer. LA DIABLA DE DUIVELIN,<br />
zo deed 't de ronde over haar.<br />
SERAFIN Velen hadden schrik van haar.<br />
IK ZAL UW SOLDADERA ZIJN<br />
ANGEL “VAMONOS”, zei ze.<br />
-” 'T GAAT NIET”, zei 'k haar, “<br />
'K MOET VECHTEN. IK BEN EEN ECHTE ZAPATISTA<br />
EN DAARBIJ VAN WAT GAAN WE LEVEN?<br />
'T IS OVERAL OORLOG.”<br />
Wat gingen we doen?<br />
De volgende dag,<br />
we gingen vertrekken uit San Luis met onze troep.<br />
69<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
“IK ZAL U VOLGEN.<br />
IK ZAL UW SOLDADERA ZIJN.”<br />
- “ONZE KOLONEL WIL NIET DAT ER VROUWEN<br />
MEETREKKEN”, zei 'k haar, “<br />
LIJK BIJ DE ANDERE TROEPEN. “<br />
Zo rap of kijk, ze had er zitten op broeden,<br />
ze had het bekeken langs alle kanten, ze zei:<br />
“IN ELK DORP WAAR GE ZULT AANKOMEN,<br />
ZAL 'K ZIJN. IK ZAL VOOR UW TROEP KOMT,<br />
BINNENSLUIPEN EN OP U WACHTEN.<br />
IK ZAL EEN KAMER ZOEKEN, OF EEN LEEGSTAANDE<br />
HUT, EEN STAL. IK ZAL ALLES PROPER MAKEN,<br />
AAN EEN VROUW VRAGEN MIJ EEN MAALSTEEN TE<br />
LENEN. GEEF MIJ GELD DAT IK MAIS KAN KOPEN,<br />
FRUIT, PULQUE. 'K ZAL VUUR MAKEN EN TORTILLAS<br />
BAKKEN. GE GAAT GOED ETEN HEBBEN MET MIJ.”<br />
Ze ging alles achterlaten. Ik had er niets aan te zeggen.<br />
Gevaarlijk? Ze ging heel voorzichtig zijn,<br />
ze ging ogen op haar rug hebben.<br />
Ze had haar zak al klaargemaakt, haar kleed zat er in,<br />
de kammen van haar grootmoeder, haar oorringen.<br />
“WAAROM, JESUSITA?”<br />
- “IK KAN NIET ANDERS.<br />
GE WEET GIJ DAT ZO GOED OF MIJ.<br />
BIJ ONS IS HET MEER DAN ALLEEN MAAR ZOT IN 'T HOOFD.”<br />
RAMON Milpa Alta, Toluca, Salazar.<br />
SERAFIN San Salvador, Alimaya.<br />
ANGEL Cuernavaca.<br />
RAMON Guerrero, Yautapec. Ze stond er, glorieus.<br />
SERAFIN Op Angel te wachten.<br />
RAMON Mens, met een air.<br />
70<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Als we aan de ingang van een dorp kwamen,<br />
de mannen begonnen al te lachen en te gnuiven achter uw rug,<br />
“'T IS WEER ZO VER, ZOU ZE ER DEZE KEER ZIJN?” -<br />
“GAAN WE ERVOOR WEDDEN?”<br />
We reden door de hoofdstraat naar het marktplein op,<br />
nog een moment en 't gaat weer gebeuren.<br />
SERAFIN Ze stond er altijd.<br />
ANGEL Ze had haar schoon kleed aan, haar sjaal, haar kleine zwarte<br />
schoenen, haar oorringen, en in haar haar de kammen van haar<br />
grootmoeder.<br />
RAMON We kwamen op 't plein, 't moment dat ze hem zag,<br />
de compagneros lachten nog harder.<br />
't Vuur schoot in haar ogen,<br />
ineens viel lijk alles weg voor haar,<br />
ze kwam met grote trage stappen, alles dat voor haar kwam,<br />
mannen, vrouwen, duwde ze weg, ze ging recht naar Angel,<br />
alles in haar sprak: “IK BEN HIER, ANGEL.”<br />
ANGEL We verloren nooit tijd,<br />
we gingen subiet naar de kamer of de hut,<br />
alles stond klaar, het fruit - 't meest kweeperen - ons maal,<br />
we kwamen binnen, haar kleed vloog op de stoel,<br />
ze deed haar haar los, “KOM UW KLEREN UIT.”<br />
Ik liet 't mij nooit twee keer zeggen, alles vloog uit.<br />
Ik knielde voor haar neer, ik kuste haar hele lijf,<br />
mijn lippen gingen over haar, 'k rook haar vel,<br />
'k streelde haar dijen, 'k likte aan haar geslacht, nat en zacht,<br />
tot ze mijn hoofd vastpakte en dat 'k moest stoppen,<br />
rusten en mijn lippen te laten op die plaats<br />
en dan droeg ik haar in 't bed.<br />
“IK WIL ALTIJD BIJ U ZIJN LIJK DE ZON OVERDAG,<br />
DE MAAN EN DE STERREN 'S NACHTS,<br />
LIJK DE VISSEN EN DE ZEE.”<br />
Soms waren 't weken dat we mekaar niet zagen.<br />
71<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
<strong>Onze</strong> troep ging weg. “VAMONOS.”<br />
We vochten drie vier vijf zes dagen.<br />
Het gebeurde dat we de carranzistas versloegen,<br />
we jaagden hem op, tot een heel stuk in 't noorden, we liepen vast,<br />
zij versloegen ons, terug weer naar 't zuiden.<br />
SERAFIN Eb en vloed, eb en vloed.<br />
RAMON Dat was de revolutie.<br />
ANGEL Zij bleef geduldig gaan van dorp naar dorp<br />
om achter mijn troep te vragen,<br />
te luisteren naar wat de oude mannen en vrouwen zeiden.<br />
We waren er doorgekomen, twee dagen ervoor, zeiden ze.<br />
SERAFIN Ze vond u altijd.<br />
Zelfs keren dat het er erg aan toe ging in de streek,<br />
't was lijk de oorlog voor haar niet bestond.<br />
ANGEL We durfden er niet over spreken.<br />
Gingen we mekaar weerzien? Zij lijk ik.<br />
De gedachte mocht niet komen, ze bestond niet,<br />
dat er een einde aan onze liefde kon zijn.<br />
1916<br />
SERAFIN 'k Liep heel slecht.<br />
Mijn familie, Esperanza en de kinders,<br />
begin 16 had ik hen naar San Vincente gebracht.<br />
'k Ging er regelmatig naar toe, maar veel te weinig,<br />
er werd zoveel gevochten dat jaar.<br />
Ik weet nog goed, het was een zondag, ik was er bij geweest.<br />
Ik die mij altijd zoveel zorgen maak, bij 't minste ben 'k ongerust,<br />
Esperanza, mijn kinders, 'k snijd er mijn hand voor af.<br />
Ze zagen er slecht uit en mager,<br />
maar iedereen zag er slecht uit en mager dan.<br />
72<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
TIZAPAN<br />
Ik had haar gevraagd of dat 't ging. 't Ging, had ze gezegd.<br />
Maar dat het haar broer moest zijn, voor ik wegging,<br />
hij nam mij opzij: “GIJ ZIJT EEN SLECHTE MAN<br />
EN EEN SLECHTE VADER.<br />
GIJ ZORGT IN 'T GEHEEL NIET VOOR MIJN ZUSTER.”<br />
Hij zei dat Esperanza en de kinders honger leden.<br />
Ik werd ongemakkelijk.<br />
Iedere keer dat ik er kwam, ik gaf haar alles wat ik had,<br />
al mijn geld, 20, 30, soms 60 pesos.<br />
“WEET GE DAT DAN NIET, SERAFIN,<br />
ESPERANZA EN UW KINDERS ETEN SOMS SAMEN<br />
MAAR EEN TORTILLA PER DAG.<br />
DE MAIS DEZER DAGEN STAAT 3 PESOS<br />
VOOR EEN KWART KILO.”<br />
Esperanza en mijn kinders die honger hadden<br />
en ze had mij niets gezegd.<br />
“'K MOET HIER AAN GELD OF AAN MAIS GERAKEN.”<br />
'k Ben recht naar sergeant Galego gestapt<br />
vanals ik in het kamp aankwam: “SERGEANT,<br />
IK MOET BONNEN HEBBEN OM MAIS TE GAAN HALEN<br />
AAN DE MOLEN.” Ik loog dat 't voor mij<br />
en een paar compagneros was.<br />
Zegt hij: “GA 'T EERSTE BESTE HUIS BINNEN<br />
MET UW GEWEER EN GE ZULT MAIS HEBBEN.”<br />
Is dat praat van een zapatista?<br />
'k Zei: “ER IS NIETS TER WERELD<br />
DAT VAN MIJ EEN DIEF GAAT MAKEN!”<br />
-“ DAN MOET GE MAAR HONGER HEBBEN.”<br />
ANGEL We waren opgestaan, we hadden koffie gedronken<br />
en sigaretten gerookt voor 't venster,<br />
zij met haar benen opgetrokken, ze zat altijd zo,<br />
een vogel met opgetrokken vleugels,<br />
we hadden zitten lachen met 't gesnater van de eenden.<br />
73<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Het was dezelfde mengeling van trieste ambetantigheid,<br />
van niets zeggen, lachen dat stilvalt.<br />
Dat was altijd zo, als we wisten dat de troep ging vertrekken.<br />
Wachten op het sein dat we gingen weggaan.<br />
We vertrokken.<br />
“KAN HET ZIJN DAT DE BASIS HIER BLIJFT?”<br />
-” DAT WEET ALLEEN DE KOLONEL, MI AMOR.<br />
IK DENK HET NIET. ER IS TE WEINIG WATER HIER.”<br />
“IK MOET HIER NIET WACHTEN?”<br />
-”NEE.”<br />
“ADIOS. MI AMOR.”<br />
RAMON “VAMONOS!”<br />
ANGEL “We reden weg.”<br />
SERAFIN Tizapan, 3 dagen en 3 nachten,<br />
't was afgrijselijk, 't schieten, de bommen, 't hield niet op,<br />
TACA TACA TACA.<br />
We chargeerden en chargeerden, eindeloos veel keren,<br />
we werden altijd maar teruggeslagen. ‘t Was geen doen,<br />
we smoorden nu toch een sigaar.<br />
De kolonel zei het ook: “Zapata heeft het onderschat.”<br />
Daar waren wij vet mee.<br />
Zoveel doden, niet te tellen.<br />
Bloedige lijken - als 't van bommen was.<br />
Van de Mauserkogels waren 't propere gaatjes<br />
in uw lijf, in uw hoofd.<br />
WIE IS ER DOOD?<br />
- JUAN, ‘T IS JUAN, HIJ HEEFT HET ZITTEN.<br />
JUAN TOCH NIET?<br />
Ge hebt daarmee gekaart de vorige nacht.<br />
Tussen de charges door, was 't heel de tijd<br />
van die en die zijn dood.<br />
AY, ZE HEBBEN MARTINEZ AAN STUKKEN GESCHOTEN.<br />
En of ik wist dat ze Nicanor en Redondo hadden geschoten?<br />
Ricanor die mij de week ervoor zijn geld had getoond,<br />
hij was aan 't sparen voor een sombrero met zilver op,<br />
74<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
AZTEKA<br />
SI, RICANOR EN OOK REDONDO?<br />
AL HUN KOGELS HADDEN ZE VERSCHOTEN,<br />
MET DE SABEL ER IN<br />
6 HEBBEN ZE ER GEHAD,<br />
MAAR HET‘MOCHT NIET ZIJN,<br />
DE CARRANZISTAS WAREN MET TE VEEL.<br />
En iedereen dan: AY, DAT WE TOCH MEER WAPENS<br />
MOESTEN HEBBEN, ECHTE MAUSERS,<br />
MEER KANONNEN, HET ZOU NOGAL NE GANG GAAN.<br />
En maar zuchten en janken, amigos, compagneros, om zoveel.<br />
IK GA WAT PROBEREN SLAPEN,<br />
TOT STRAKS, LUIS, MIGUEL, ANGEL, RAMON.<br />
HOE IS HET MET UWE VOET, URBINO?<br />
KOM HIER, SNOTNEUS, EN GEEF HEM WATER.<br />
En dan was het een plaatske zoeken,<br />
uw oren afdekken tegen 't lawaai.<br />
ER IS NIETS, NADA, NADA, NADA,<br />
IK WIL SLAPEN.<br />
- ZE KOMEN.<br />
De volgende charge.<br />
KOM, RECHT, SERAFIN. VECHTEN.<br />
SERAFIN Azteka. we waren over de heuvel gekomen.<br />
RAMON Azteka.<br />
ANGEL 'k Wil het niet horen.<br />
SERAFIN 't Was al afgebrand,<br />
dolende schreiende kinders,<br />
vrouwen in de portieken,<br />
mannen naast de hoop meubels en huisraad<br />
die ze uit de brand hadden kunnen slepen.<br />
75<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
RAMON Angel was maar met zijn hoofd aan 't schudden.<br />
Hij koerste lijk een zot door 't dorp.<br />
ANGEL 'k Probeerde mij woord voor woord te herinneren<br />
wat ze gezegd had. Ze ging weggaan, ja.<br />
Ze ging hier niet blijven, nee.<br />
Als ze hier gebleven is, madre de dios...<br />
Nee, ze is weggegaan.<br />
SERAFIN Toon mij een portret van Carranza,<br />
heel mijn leven, 'k zal erop overgeven, ziek van lopen.<br />
Het is voor wat ik zag in Santa Anna, in Toluca en in Azteka.<br />
Jezus aan 't kruis die met een lans wordt doorboord;<br />
ons, vastgenagelden,<br />
ons later ze de bomen zien in de dorpen,<br />
de koorden van hennep, de open ogen,<br />
de tongen, de wrede wind die de gehangenen laat bewegen.<br />
“LAAT ZE HANGEN! DAT IEDEREEN HET GOED ZIET!”<br />
WE ZIEN HET, KOLONEl.<br />
- “KIJK GOED,<br />
DAT GE WEET DAT HET MOORDENAARS ZIJN.”<br />
IK KIJK TOT IK NIET MEER KAN, KOLONEL.<br />
IK ZIE ZE HEEL GOED HUN GEZICHTEN.<br />
GE HEBT ER VAN DE SOORT VAN DE<br />
NIETVERSTAANDEN,<br />
VAN DE SOORT VAN DE VERLORENEN,<br />
VAN DE SOORT VAN DE RAZENDEN,<br />
VAN DE SOORT VAN GEWRONGENEN.<br />
DE BLOTE VOETEN,<br />
DE MODDERIGE SANDALEN,<br />
DE SLOFFEN.<br />
ANGEL Muerte!<br />
SERAFIN We hebben haar allemaal subiet herkend.<br />
Er was geeneen die geen schok kreeg.<br />
76<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
RAMON Hij had haar nu toch vast.<br />
We hadden alle moeite om hem eraf te trekken.<br />
SERAFIN Geeneen van ons allen kon het aanzien.<br />
ANGEL Dagen erna, 'k stond nog vol met blauwe plekken,<br />
ze moesten mij eraf sleuren met volle geweld.<br />
RAMON We hebben met 3 man opgepakt en een huis binnengebracht.<br />
In het gevecht de dag ervoor, had hij moeten wegduiken<br />
in de dorens. Zijn gezicht was één korst.<br />
ANGEL 'k Voelde dat ik aan 't bloeden was.<br />
RAMON Die korsten waren opengekomen.<br />
We hebben hem op een bed gelegd.<br />
SERAFIN We dat bloed betten. Maar dat ging moeilijk,<br />
hij wilde zijn gezicht altijd wegsteken.<br />
RAMON Serafin zegt tegen El Indio:<br />
“ZOEK MIJ EEN FLES PULQUE OF MESCAL.<br />
SERAFIN “'T MAAKT NIET UIT WAT.”<br />
'k Wilde hem drank opgieten,<br />
't is altijd goed op zo'n moment.<br />
RAMON El indio komt weer met een fles.<br />
SERAFIN 'k Trek aan Angel zijn schouder:<br />
“'K HEB DRANK VOOR U.”<br />
RAMON “ANGEL, GE MOET DRINKEN.”<br />
SERAFIN Ik bleef maar proberen.<br />
RAMON En El Indio zegt: “'T ZAL ZIJN DAT HIJ NIET WILT. “<br />
77<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Hij zet die fles aan zijn mond en drinkt ze leeg.<br />
SERAFIN 'k Zeg: “WAT ZIJN DAT VOOR MANIEREN?”<br />
RAMON “'K KAN ER NIET TEGEN”, zegt hij,<br />
“TEGEN TRIESTIGE MENSEN.”<br />
SERAFIN Tegen triestige mensen...<br />
Hoe dat mensen soms kunnen zijn.<br />
ANGEL 't Enige dat ik nog weet, dat ik op dat bed lag,<br />
'k rook haar nat haar, 't zweet op haar lijf, haar dijen.<br />
Heel de tijd, 'k zag haar gezicht,<br />
'k bleef kijken naar haar ogen,<br />
'k heb nog nooit zo fel haar ogen gezien.<br />
RAMON Ge zijt opgestaan, 't was al diep in de nacht,<br />
en ge zijt mescal beginnen drinken.<br />
Mens, er was geen houden aan. Wel zeker een fles of 3.<br />
ANGEL Ik weet dat niet meer.<br />
SERAFIN En plezier dat we hadden, geen echt plezier,<br />
gewoon kontent dat hij er bovenop kwam.<br />
RAMON We lachten met hem.<br />
“DRINK MAAR GOED EN VEEL, ANGEL.<br />
GE ZULT ALLES VERGETEN.”<br />
SERAFIN En Angel zei heel woest:<br />
“IK DRINK NIET OM TE VERGETEN.”<br />
RAMON+SERAFIN “IK WIL HET VOELEN BRANDEN,<br />
ZOALS ZIJ BRANDDE ALS ZE BIJ MIJ IN BED WAS.”<br />
SERAFIN Ik vond dat heel schoon gezegd.<br />
78<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
RAMON 't Was nog later geworden, we waren aan 't kaarten,<br />
'k verloor dat 't niet meer schoon was.<br />
SERAFIN Angel zat op een stoel, zwaar weg,<br />
tegen zichzelf aan 't foeteren.<br />
RAMON “GAAT 'T, ANGEL?”<br />
SERAFIN Hoem, hoem,<br />
hij zag er uit dat hij elk moment van zijn stoel ging vallen.<br />
RAMON Voor ons was 't zo, we gingen hem naar zijn bed<br />
moeten dragen ieder moment.<br />
SERAFIN God, nee.<br />
In ene keer stond hij recht en ging hij naar buiten.<br />
Wij: “WAAR GAAT GE NAARTOE?!”<br />
RAMON Hij zegt niets. Hij gaat recht naar de stock.<br />
SERAFIN We zien hem buiten komen<br />
met zijn geweer en 2 gevulde cartoucheras.<br />
RAMON “WAT GAAT GE DOEN, ANGEL?”<br />
Hij zegt geen woord, hij steekt het plein over naar de kookvuren.<br />
SERAFIN De pollepel in de ketel, klets in een gamel, een ajuin erbij,<br />
chile, oregano, en hij begint te eten - soep.<br />
RAMON Iedereen stond daar rond.<br />
Ja, 't was aan hem te zien, hij ging iets doen<br />
en niemand wilde dat mankeren, natuurlijk.<br />
Maar wat ging hij doen?<br />
SERAFIN “WAT IS HIJ VAN PLAN?”<br />
RAMON Na de soep, begon hij tortillas te eten,<br />
6, zo heel op zijn gemak schoof hij dat naar binnen - 6 tortillas.<br />
79<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
SERAFIN We konden er niet van over.<br />
RAMON Hij stond recht,<br />
hij deed zijn cartoucheras rond zijn schouder,<br />
hij pakt de fakkel van aan de ingang van het huis waar we zaten,<br />
en springt op 't grijs paard van Sanchez.<br />
SERAFIN Die: “HEY HEY, DAT IS MIJN PAARD!”<br />
Maar wij: “HOUD UW SMOEL,<br />
GE GAAT HET PLEZIER TOCH NIET BEDERVEN?”<br />
RAMON Tegen Angel: “WAT GAAT GE DOEN?”<br />
SERAFIN Hij stampt tegen de flanken van dat beest<br />
en in volle galop, de fakkel recht voor hem uitgestoken,<br />
vliegt hij in de richting van de barranca.<br />
RAMON “GOD, IS HIJ ZOT GEWORDEN?!<br />
HET STIKT DAAR VAN DE CARRANZISTAS.”<br />
SERAFIN Wij erachter koersen.<br />
We zien hem de brug oprijden.<br />
RAMON Recht op de wachten van de vijand af.<br />
ANGEL UIT MIJNE WEG! UIT MIJNE WEG!<br />
SERAFIN We zien ze wegspringen.<br />
ANGEL JESUSITA!<br />
RAMON Wie verwacht er dat ook?<br />
“WAT IS DAT HIER? EEN HALVEGARE ZOT<br />
DIE OP ZIJN EENTJE ONZE LINIES BESTORMT!”<br />
ANGEL “IK KOM!”<br />
80<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
SERAFIN Die hebben zeker gedacht - 't was ook nacht -<br />
“DAT IS HIER EEN AANVAL VAN EEN HEEL<br />
DETACHEMENT!”<br />
ANGEL MI AMOR,<br />
ZE ZIT TE WACHTEN IN ‘ T VOLGENDE DORP.<br />
ZE HEEFT EEN KAMER GEVONDEN VOOR ONS.<br />
RAMON Hij was al een heel stuk voorbij de wachten,<br />
en dan pas begonnen ze achter hem te schieten.<br />
SERAFIN Angel in de verte, we zagen hem niet meer.<br />
Hij was opgeslokt door 't donker.<br />
ANGEL 'T IS AL FANTASIE,<br />
DAT ZE HANGT AAN DIE BOOM.<br />
ZE ZIT IN HET VOLGENDE DORP,<br />
ZE WACHT OP MIJ. JESUSITA, MI AMOR,<br />
IK KOM.<br />
81<br />
<strong>Los</strong> <strong>Muertitos</strong>
Change language