Voorbereid op pad Rustplaatsen Zingend langs ..... - Santiago

vrouwelijke pelgrims. Evenals de mannen konden immers ook vrouwen op strafbedevaart
gestuurd worden. De misdrijven die een strafbedevaart tot gevolg hadden
waren overwegend scheldpartijen en bedreigingen; ook onzedig gedrag, overspel en
diefstal waren vergrijpen waarbij men een pelgrimage als tijdelijke verbanning riskeerde.
Ter illustratie volgen enkele voorbeelden.
Een zekere Mergriete Parydaens uit Gent werd in 1425 veroordeeld tot een tocht
naar de Drie Koningen in Keulen omdat zij een vrouw had uitgescholden voor
"leeleke zwarte calle". In 1446 hadden twee vrouwen te Oudenaarde een felle twist,
met scheldwoorden. De ene vrouw moest als straf een bedevaart volbrengen naar
Sint Marcus in Venetië en de andere werd gelast met een "pelgrimaige" naar het
Heilig Bloed te Wilsnack. Een vrouw die epilepsie simuleerde gedroeg zich "vreemd
en onzedig" en had bovendien haar naam veranderd. Voor dit alles werd zij in 1476
te Antwerpen veroordeeld tot een bedevaart naar Trier. Een Brugse vrouw tenslotte
moest in 1532 naar Wilsnack pelgrimeren omdat zij, samen met twee medeplichtigen,
een belangrijke diefstal had gepleegd.
Daar het mogelijk was een opgelegde bedevaart tegen een bepaalde som geld af te
kopen, kan men met enig geluk in stadsrekeningen wel eens een bericht over
vrouwelijke pelgrims vinden.
Uit reglementen van pelgrimshospitalen is bekend dat er nauwlettend werd toegezien
op de scheiding van de seksen bij de verdeling van de bedden. De grote hospitalen,
zoals San Marcas in León en de Reyes Católicos in Compostela beschikten over
afzonderlijke slaapzalen voor vrouwen en voor mannen.
In enkele zeldzame gevallen komt men ook in de statuten van Jacobsbroederschappen
iets te weten over vrouwen. Na volbrachte pelgrimage konden zij, in sommige
steden, volwaardig lid worden van de broederschap. Er wordt zelfs uitdrukkelijk
vermeld dat een kind, onderweg geboren, eveneens als lid mag ingeschreven
worden. Een dergelijke clausule laat toe te besluiten dat ook zwangere vrouwen zich
op pelgrimstocht begaven. Een zwangere vrouw is het hoofdpersonage van een van
de meest spectaculaire mirakelen die gebeurden bij de Mont Saint Michel. Verrast
door de snel opkomende vloed en door haar toestand in haar bewegingsvrijheid
belemmerd, slaagde de vrouw er niet in tijdig het vasteland te bereiken. Zo bevond
zij zich temidden van de golven toen haar barensweeën begonnen. De heilige
Maagd - in andere versies sint Michiel - kwam haar echter ter hulp. In volle zee, op
het water gezeten, bracht zij haar kind ter wereld en kon daarna ongedeerd haar weg
voortzetten.
Met dit verhaal komen we opnieuw terecht in de bedevaartliteratuur die haar weerslag
heeft gehad in de beeldende kunsten.