Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

eder zijn: voorbij hulp kijken
Ontwikkelingslanden hebben publieke goederen op nationale en regionale schaal
niet alleen nodig voor hun verdere ontwikkeling, maar ook om te kunnen
profiteren van en bij te kunnen dragen aan mondiale publieke goederen.
Nationale publieke goederen in ontwikkelingslanden zijn onmisbaar voor economische
groei en ontwikkeling (unctad 2009b) en in principe bekend terrein voor
donoren. Als landen diagnosticeren waar de belangrijkste interne knelpunten voor
hun ontwikkeling zitten, wordt het mogelijk een bijdrage te leveren aan het wegnemen
van die knelpunten, bijvoorbeeld met geld of kennis. Zo kunnen tekortschietende
nationale publieke goederen worden aangevuld. Moeilijker ligt het
wanneer de ontwikkeling van een land geremd wordt doordat de beschikbaarheid
van bepaalde mondiale publieke goederen onvoldoende is, of doordat bepaalde
regionale publieke goederen onvoldoende beschikbaar zijn – bijvoorbeeld een
gebrekkige fysieke infrastructuur met omliggende landen. Unilaterale acties van
nationale overheden zijn in de regel onvoldoende om in zulke publieke goederen te
voorzien; daarvoor is samenwerking tussen landen nodig en dat vereist een andere
dan de klassieke ‘landenbenadering’ van ontwikkelingssamenwerking (Arce en
Sandler 2002; Estevadeordal et al. 2002; Kanbur 2002; Te Velde et al. 2006).
Katalyserende initiatieven nemen
Wat voor rol kan een middelgroot land als Nederland daarbij spelen? De geschiedenis
laat zien dat katalyserende initiatieven van groot belang zijn voor het faciliteren
van mondiale en regionale publieke goederen. Dergelijke initiatieven kunnen
afkomstig zijn van regeringen of multilaterale organisaties, maar ook van bedrijven
en andere niet-gouvernementele partijen. Het legale kader voor mensenrechten is
bijvoorbeeld niet alleen het resultaat van activiteiten van nationale staten, maar ook
van de inzet van de Verenigde Naties en van civiele organisaties die mensenrechten
promoten, zoals Amnesty International en Human Rights Watch. Voor internationale
normen en standaards voor arbeidsrechten speelt de tripartiete (overheden,
werkgevers en werknemers) International Labour Organization (ilo) al sinds 1919
een onmisbare rol. Voor het voorkomen en behandelen van hiv/aids zijn behalve
nationale gespecialiseerde organisaties en de vn ook private groepen zoals de
Rockefeller, Ford en Bill and Melinda Gates stichtingen en tal van ngo’s van belang.
De biodiversiteit wordt in stand gehouden dankzij de inzet van nationale staten,
multilaterale instellingen en een groot aantal private spelers, zoals Greenpeace en
het Worldwatch Institute. Het landmijnenverdrag werd een succes dankzij de
samenwerking van enkele middelgrote landen en ngo’s. En, om een laatste voorbeeld
te noemen, bedrijven en investeerders kunnen een belangrijke rol spelen
bij internationale convenanten samen met ngo’s, deskundigen, overheden en
multi-laterale organisaties voor het tot stand komen van mondiale normen en
standaarden, zoals het Global Reporting Initiative (gri), het Extractive Industries
Transparency Initiative (eiti), en het Kimberly Initiative voor diamanten (Collier
2007; International Task Force on Global Public Goods 2006; Zadek 2008).
235