open MonuMentendag 20<strong>07</strong> / 6 Van tu<strong>in</strong>wijk tot hoogbouw woonwijken <strong>in</strong> waregeM, 1922-1977 een eigen won<strong>in</strong>g was net na de tweede wereldoorlog voor een groot deel van de bevolk<strong>in</strong>g eerder droom dan werkelijkheid. een moderne won<strong>in</strong>g met voldoende lucht en licht, voorzien van modern comfort zoals stromend water en elektriciteit, stond dikwijls veraf van de harde realiteit. Waregem wijk Torenhof Tijdens het <strong>in</strong>terbellum werden op nationale schaal maatregelen getroffen om de woon- en leefomstandigheden van de gewone man te verbeteren. Zo werd <strong>in</strong> 1919 een wet op de arbeidershuisvest<strong>in</strong>g goedgekeurd en werd <strong>in</strong> datzelfde jaar de nationale Maatschappij voor Goedkope Won<strong>in</strong>gen en Woonvertrekken (nMGWW) opgericht. In 1935 volgde de sticht<strong>in</strong>g van de nationale Maatschappij voor Kle<strong>in</strong>e Landeigendom (nMKL), als landelijke tegenhanger van de nMGWW. Ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog had de bestaande won<strong>in</strong>gnood nog grotere proporties aangenomen. Drie belangrijke wetten zouden de basis vormen van het naoorlogse huisvest<strong>in</strong>gsbeleid. In 1948 werd de ‘Wet houdende bijzondere bepal<strong>in</strong>gen tot aanmoedig<strong>in</strong>g van het privé-<strong>in</strong>itiatief bij het oprichten van goedkope won<strong>in</strong>gen en het kopen van kle<strong>in</strong>e landeigendommen’ van kracht. De wet kreeg algemene bekendheid als de Wet De Taeye, genoemd naar Alfred De Taeye, kamerlid en later m<strong>in</strong>ister van volksgezondheid en gez<strong>in</strong>, die het wetsvoorstel <strong>in</strong>diende. De wet, die de <strong>in</strong>dividuele won<strong>in</strong>gbouw aanmoedigde door het uitreiken van staatspre- mies, was een waar succes en werd herhaaldelijk verlengd en aangepast. Ook <strong>in</strong> Waregem kon de staatsbouwpremie rekenen op heel wat bijval. nauwelijks drie jaar na de goedkeur<strong>in</strong>g van de wet waren er <strong>in</strong> Waregem honderd tweeëntw<strong>in</strong>tig nationale bouwpremies uitbetaald voor een totaal bedrag van 3 586 000 frank (omgerekend 88 895 euro). Toevallig werd ook de honderdduizendste De Taeye-premie <strong>in</strong> Waregem uitgereikt, wat met de nodige luister gevierd werd. In 1973 waren er <strong>in</strong> het hele land 411 000 zogenaamde ‘premiewon<strong>in</strong>gen’ gebouwd. naast de gegeerde bouwpremie voorzag de wet ook <strong>in</strong> een staatswaarborg, waardoor verhoogde len<strong>in</strong>gen mogelijk werden, en <strong>in</strong> een aankooppremie die gold op won<strong>in</strong>gen gebouwd door een sociale won<strong>in</strong>gbouwmaatschappij. De katholieke De Taeye-wet kreeg <strong>in</strong> 1949 een socialistische tegenhanger: de Wet Brunfaut. Waar de wet De Taeye de private won<strong>in</strong>gbouw en het wonen op het platteland stimuleerde, was de wet Brunfaut gericht op de bouw van collectieve won<strong>in</strong>gprojecten. Deze wet werd <strong>in</strong>geschakeld voor de f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g van de <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gs-, uitrust<strong>in</strong>gs- en saner<strong>in</strong>gswerken van de wegen <strong>in</strong> talrijke sociale woonwijken. nadat, onder meer dankzij deze twee wetten, het won<strong>in</strong>gtekort grotendeels opgelost was, werd e<strong>in</strong>d 1953 de wet <strong>in</strong>zake krotopruim<strong>in</strong>g, de zogenaamde tweede wet De Taeye, goedgekeurd. Om tegemoet te komen aan het heersende won<strong>in</strong>gtekort leverden ook gemeentebesturen diverse <strong>in</strong>spann<strong>in</strong>gen. Bovenop de bouwsubsidie van de staat en van sommige prov<strong>in</strong>cies, reikten heel wat gemeenten een eigen lokale bouwpremie uit. Ze trachtten zo de bouwactiviteit op hun grondgebied te stimuleren en bovendien extra <strong>in</strong>woners – potentiële belast<strong>in</strong>gbetalers – aan te trekken. De gemeenten Beveren-Leie, Desselgem, S<strong>in</strong>t-Eloois-Vijve en Waregem hadden anno 1949 elk een gemeentelijke bouwpremie. Waregem had zelfs al <strong>in</strong> 1928 een krediet voorzien voor het oprichten van ‘werkmanshuizen’. naast het toekennen van gemeentelijke bouwpremies en het ondernemen van acties om de ongezonde krotwon<strong>in</strong>gen uit het straatbeeld te verwijderen, stimuleerden de gemeentebesturen de verschillende huisvest<strong>in</strong>gsmaatschappijen <strong>in</strong> hun activiteiten. In Waregem was <strong>in</strong> 1922 de Samenwerkende Maatschappij voor het bouwen van Goedkope Won<strong>in</strong>gen ‘Helpt Elkander’ opgericht en erkend Waregem wijk Villapark Waregem wijk Gaverke door de nMGWW. Het <strong>in</strong>itiatief hiervoor werd genomen door een aantal privépersonen die bekommerd waren om de won<strong>in</strong>gnood <strong>in</strong> Waregem. Het gemeentebestuur ondersteunde dit <strong>in</strong>itiatief door met honderdvijftig van de zeshonderd aandelen de grootste aandeelhouder te worden. De vergunn<strong>in</strong>g voor de eerste ‘tu<strong>in</strong>wijk’ van Helpt Elkander, de zogenaamde Veertig Huizen, werd afgeleverd <strong>in</strong> september 1922. Vele bouwprojecten zouden volgen, met het Torenhof als grootste en meest vooruitstrevende realisatie. na de Tweede Wereldoorlog trad ook Waregem wijk Gaverke het gemeentebestuur van S<strong>in</strong>t-Eloois-Vijve toe tot Helpt Elkander, waardoor het werkterre<strong>in</strong> van de maatschappij niet langer beperkt bleef tot het grondgebied Waregem. Vandaag is Helpt Elkander, met een sterk uitgebreid werk<strong>in</strong>gsgebied, nog steeds actief als sociale huisvest<strong>in</strong>gsmaatschappij. In Beveren-Leie en Desselgem was het niet Helpt Elkander, maar de Samenwerkende Maatschappij voor Goedkope Won<strong>in</strong>gen ‘Mijn Huis’, die er vanaf 1950 een groot aantal groepsbouwprojecten zou realiseren. ‘Mijn Huis’ werd tijdens het <strong>in</strong>terbellum <strong>in</strong> Harelbeke opgericht en erkend door de nMGWW. Ten slotte zorgde ook de nationale Maatschappij voor Kle<strong>in</strong>e Landeigendom voor de realisatie van een aantal woonwijken <strong>in</strong> Waregem, waarbij de nadruk lag op het creëren van een landelijke en rustige woonomgev<strong>in</strong>g, met huizen – dikwijls wit geschilderd – <strong>in</strong> een typische, eigen stijl. De bouwactiviteiten van de verschillende huisvest<strong>in</strong>gsmaatschappijen zijn, samen met het succes van de De Taeyepremie en de gemeentelijke premies voor <strong>in</strong>dividuele won<strong>in</strong>gbouw, erg bepalend geweest voor het uitzicht van het huidige Waregem. naar aanleid<strong>in</strong>g van <strong>Open</strong> <strong>Monumentendag</strong> wordt dit stukje recente Waregemse woongeschiedenis <strong>in</strong> de kijker geplaatst. De publicatie ‘Van tu<strong>in</strong>wijk tot hoogbouw. Woonwijken <strong>in</strong> Waregem, 1922-1977’ brengt een overzicht van de <strong>in</strong>itiatieven die door de gemeentebesturen van Beveren-Leie, Desselgem, S<strong>in</strong>t-Eloois-Vijve en Waregem genomen werden om kansen te creëren op betere woon- en leefomstandigheden voor hun <strong>in</strong>woners. Ook de talrijke realisaties van de verschillende huisvest<strong>in</strong>gsmaatschappijen, met andere woorden de woonomgev<strong>in</strong>gen van vele Waregemnaars, worden <strong>in</strong> het boek getoond. Op <strong>Open</strong> <strong>Monumentendag</strong> organiseert het stadsbestuur van Waregem de De Taeye / Taaie Tour. Deze fietszoektocht doet de deelnemers halt houden bij tien geselecteerde Waregemse woonwijken, met een aantal wedstrijdvragen. De wijken die speciaal <strong>in</strong> de kijker staan zijn Torenhof, Villapark, Veertig Huizen, de wijk te nieuwenhove, de Tomberg <strong>in</strong> Beveren-Leie, Rodenbach- en Kasteelwijk <strong>in</strong> Desselgem, Rozenhof <strong>in</strong> S<strong>in</strong>t-Eloois-Vijve, Bilkhage en Gaverke. Ellen Declercq Extra Van tu<strong>in</strong>wijk tot hoogbouw. woonwijken <strong>in</strong> waregem, 1922-1977 Een uitgave van stadsbestuur Waregem, beschikbaar vanaf 8 september, € 10 (tijdens <strong>Open</strong> <strong>Monumentendag</strong> € 7). De taeYe / taaie tour Fietszoektocht van 32 km. routefolder en wedstrijdformulier te verkrijgen <strong>in</strong> het stadhuis van Waregem.