Perspectief nummer 15 - Rbo

4
Ton Wilthagen, hoogleraar, SER-Commisielid en Mr. Flexicurity
Van baan- naar werkzekerheid: we weten
maar we doen het niet
De wereld verandert in hoog tempo en de arbeidsmarkt verandert
even snel mee. Dat vraagt om ander beleid en een andere mentaliteit.
Nu de crisis nog gaande is, maar ook daarna, want de
wereld wordt nooit meer zoals die vroeger was. Het bevorderen
van werkzekerheid in plaats van alleen maar baanzekerheid is de
sleutel, stelt hoogleraar Ton Wilthagen. Voorbeelden in andere
landen, met name Zweden, bewijzen dat. Nederlandse arbeidsmarktpartijen
weten dat er iets moet veranderen en het benodigde
instrumentarium is eigenlijk ook wel voorhanden. Toch wil
een echt toekomstbestendige aanpak maar niet van de grond
komen, behalve dan in sommige regio’s; daar gloort hoop. Wat is
er volgens Wilthagen aan de hand in Nederland?
Domineert de angst voor verandering? “Dat speelt zeker een belangrijke
rol. Zekerheden - en daarmee het gevoel van zekerheid van
mensen - zijn nog vaak gekoppeld aan de vaste baan. Zodra mensen
op het punt staan hun baan verliezen, worden zij bevangen door
angst. Het huidige stelsel stimuleert dat feitelijk ook; dat is eveneens
rond de vaste baan georganiseerd. Waar ik overigens een verschuiving
bepleit van baanzekerheid naar werkzekerheid, bedoel ik niet dat
baanzekerheid en vaste contracten moeten worden afgeschaft.
Werkzekerheid kan eveneens betekenen dat iemand baanzekerheid
heeft. Maar zolang we ons tot baanzekerheid beperken in de organisatie
van het stelsel, dan blijven mensen immobiel en zijn ze er
vooral op gefocust om te houden wat zij nu hebben. Gezien de langere
arbeidsmarktcarrière die wij met elkaar voor de boeg hebben, is dat
funest. Funest voor mensen zelf en voor de economie. Dat tij valt
alleen te keren wanneer nadrukkelijk en continu wordt ingezet op de
optimale match tussen baan en persoon.”
De Nederlandse aanpak is te gefragmenteerd,
partijen wijzen naar elkaar
“Het probleem van het Nederlandse stelsel is dat zeer ambivalent
wordt omgegaan met het vraagstuk hoe mensen werk vinden en
behouden en hoe zij zich verder kunnen ontwikkelen op de arbeidsmarkt.
Dat komt, nogmaals, omdat baanzekerheid spelbepaler is. De
aanpak is er nog altijd niet op gericht om de transitie van werk naar
werk voor alle groepen mogelijk te maken. Zeker, er zijn mobiliteitscentra,
poortwachtercentra en sociale partners die stukjes van de
opgaaf oppakken. Ook diverse regio’s worden steeds actiever, met
name om te voorkomen dat mensen in de voor gemeenten zeer kostbare
bijstand terechtkomen. Allerlei partijen zien kortom de noodzaak
tot verandering, maar de aanpak is veel te gefragmenteerd. Want als
de hamvraag wordt gesteld - wie gaat ervoor zorgen dat mensen tussen
sectoren van werk naar werk bewegen - geeft niemand thuis.
Werkgevers bijvoorbeeld zijn van mening dat je die inspanning niet
van hen kunt verlangen. Zij gaan toch zeker niet investeren in de
loopbaan in een andere sector van hun medewerkers…?”
Instrumentarium wordt te vrijblijvend benut en
samenhang ontbreekt
Ontbreekt het aan een goed instrumentarium? “Welnee. We hebben al
een enorme gereedschapskist tot onze beschikking: workability
index, EVC, ePortfolio, employability scans en allerlei andere instru-