Perspectief nummer 15 - Rbo

waarom, we weten hoe,
Over Ton Wilthagen
Prof. dr. Ton (A.C.J.M.) Wilthagen, rechtssocioloog van origine, is als hoogleraar Institutionele en
Juridische Aspecten van de Arbeidsmarkt verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Daarnaast is hij
directeur van het onderzoeksinstituut ReflecT, lid van SER-commissies over sociale innovatie en jongeren,
adviseur van de Europese Commissie en bestuurslid van de Stichting ePortfolio Support (StePS).
Als bedenker van de term ‘flexicurity’, een begrip dat officieel tot Europees doel is verheven, wordt
Wilthagen ook wel Mr. Flexicurity genoemd. Begin 2010 kwam zijn boek ‘Over de arbeidsmarkt
gesproken’ uit, waarin hij voorstellen voor vernieuwing en verandering doet.
Van baanzekerheid naar werkzekerheid
Ton Wilthagen is pleitbezorger van een arbeidsmarktbeleid dat in plaats van op baanzekerheid inzet op werkzekerheid. Onder
druk van processen van globalisering en de noodzaak tot flexibilisering en verhoogd aanpassingsvermogen is de baanzekerheid
van mensen afgenomen. Werkzekerheid definieert Wilthagen als de zekerheid om werk te vinden en te behouden en
jezelf verder te kunnen ontwikkelen op de arbeidsmarkt, maar niet noodzakelijk in dezelfde baan. Werkzekerheid is een
dynamisch concept: het gaat uit van een voortdurend aanwezig risico op het verlies van werk en van de ontwikkelings- en
doorstroomkansen van mensen.
In tijden van crisis én krapte
Een arbeidsmarktbeleid gericht op werkzekerheid is volgens Wilthagen nodig in zowel tijden van economische crisis als van
krapte op de arbeidsmarkt; zeker ook in het licht van het financieringsprobleem van de sociale zekerheid. In geval van crisis
moet het beleid vooral zijn gericht op het voorkomen van werkloosheid en op het faciliteren van werk-naar-werktransities.
In tijden van krapte - die volgens Wilthagen dankzij de vergrijzing zonder twijfel aanstaande zijn - dient het beleid zich juist
te richten op employability: een goed geschoolde beroepsbevolking die mobiel kan en wil zijn tussen bedrijven, sectoren en
beroepen. In beide gevallen moet de dynamiek leidend zijn, bepleit Wilthagen. Er moet een beleid worden gemaakt dat
gedurende de hele arbeidsloopbaan uitnodigt tot mobiliteit, op basis van combinaties van vormen van flexibiliteit en zekerheid:
flexicurity.
Kabinetsbeleid
Tot op heden kent Nederland nog geen stelselmatig georganiseerde werkzekerheid. Oud-premier Balkenende noemde werkzekerheid
al in 2008 ‘hét vraagstuk voor ons land’. Ook het huidige Regeerakkoord dringt aan op verhoogde mobiliteit en
weerbaarheid van mensen op de arbeidsmarkt, evenals op verhoogde flexibiliteit om de groeiende tegenstelling tussen mensen
met vaste contracten en flexwerkers tegen te gaan. Het kabinet wil bevorderen dat werkgevers en werknemers afspraken
maken over scholing, waardoor de werkzekerheid van werknemers op een dynamische arbeidsmarkt toeneemt.
5