Perspectief nummer 15 - Rbo

More documents

Recommendations

Info

6 menten in ontwikkeling. Maar daar wordt veel te vrijblijvend mee omgegaan. Als er niets mee wordt gedaan, is er nog steeds niemand die opstaat en zegt: dat kun je niet maken! Ik ben inderdaad groot voorstander van het ePortfolio. Voor iedereen die van school komt, moet er onmiddellijk één worden aangemaakt. Zo’n portfolio helpt bij het mobiel maken van mensen in geval van ontslag en de zoektocht naar een nieuwe baan. Maar ook de invoering hiervan wordt helaas zeer gefragmenteerd aangepakt. Bovendien zijn er nog altijd geen consequenties verbonden aan het niet inzetten van beschikbaar instrumentarium. Maar dat lijkt nu eindelijk een beetje te gaan veranderen. Tweede Kamerlid Eddy van Hijum (CDA) heeft begin oktober aangekondigd een initiatiefwet in te dienen voor het aftrekbaar maken van investeringen in opleiding en ontwikkeling van de ontslagvergoeding. Dat betekent dat de kantonrechter bij het bepalen van de ontslagvergoeding moet meewegen welke ruimte de werkgever de werknemer heeft geboden om zijn positie op de arbeidsmarkt te vergroten. Ook zou het goed zijn om een bepaling in de wet op te nemen dat arbeidsovereenkomsten alleen rechtsgeldig zijn indien zij afspraken over scholingsinspanningen tijdens de duur van het contract bevatten. Daar kunnen werkgever en werknemer elkaar dan aan houden.” Huidig fundament van baanzekerheid wordt al massaal omzeild “Overigens zie je nu al dat werkgevers het huidige fundament van baanzekerheid - het ontslagrecht - massaal omzeilen, onder andere met flexibele constructies als ZZP en pay roll. Ook in vaste contracten gebeurt veel buiten het ontslagrecht om; bloed kruipt waar het niet gaan kan. Veel vaste contracten bieden een schijnvastigheid. Zodra een werkgever van een werknemer af wil, stelt hij een door beide partijen te ondertekenen vaststellingsovereenkomst op, gericht op wederzijds goedvinden van de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Verwijtbaarheid over en weer wordt uitgesloten en de vertrekkende werknemer gaat akkoord met een ontslagvergoeding. Geen juridische vinger meer tussen te krijgen als de handtekeningen eenmaal zijn gezet. En zelfs al weet de werknemer dat tegen deze gang van zaken verweer zou kunnen worden gevoerd, dan begint hij daar niet aan. Als de werkgever van hem af wil, gebeurt dat toch wel, met of zonder tussenkomst van het UWV. Veel beter is het om voorwaarden te stellen aan ontslagvergoedingen, om ze te oormerken voor de volgende stap op de arbeidsmarkt. Een ontslagvergoeding moet niet langer als een soort bonus worden beschouwd waar iets leuks mee gedaan kan worden - een camper kopen bijvoorbeeld - want op een Jongeren willen die oude vastigheid helemaal niet meer dag is het geld op en is het probleem nog steeds niet opgelost. Meer zoden aan de dijk zet de verplichting om met dat geld tijd te kopen om werk te vinden en omscholing te bekostigen.” Zweedse transitiefondsen interessant voor Nederland U bent als adviseur betrokken bij Europees beleid. Zijn er voorbeelden van hoe werkzekerheid in andere landen wordt gefaciliteerd? “Mijn collega Irmgard Borghouts heeft voor haar promotieonderzoek gekeken naar buitenlandse systemen van werkzekerheid, met name waar het ‘werk naar werk’ transities betreft. Een interessant systeem trof zij aan in Zweden. Daar bestaan zogenoemde transitiefondsen per sector. Werkgevers storten 0,3% van het salaris in een fonds ten be- hoeve van ‘werk naar werk’ transities binnen én buiten de sector. Inmiddels valt maar liefst 80% van alle werkenden onder dit systeem. Het systeem blijkt zeer goed te werken; de meeste mensen komen na gedwongen mobiliteit in een baan terecht met voorwaarden vergelijkbaar aan die van hun vorige baan. De vakbonden in Nederland hebben
er kennis van genomen en zijn er erg enthousiast over. Zij zouden het kunnen oppakken. Verschil met Zweden is alleen dat daar veel meer mensen lid zijn van een vakbond. Een dergelijk groot draagvlak is nodig als vakbonden zo’n collectief systeem willen opzetten. In Nederland neemt het ledental van de vakbonden juist sterk af, we duiken we al bijna onder de 20%. Een andere optie is om sectorale scholingsfondsen om te vormen tot transitiefondsen. Maar dat vraagt om een stelsel van verrekening tussen sectoren. Sectoren moeten bereid zijn om dat collectieve actieprobleem op te lossen zoals men dat in Zweden heeft gedaan en dus om fondsgelden niet alleen binnen de eigen sector te willen besteden. Daar zijn sectoren nu nog in het geheel niet op ingericht.” Geloven dat na de crisis alles vanzelf goed komt, leidt tot naïef beleid U stelt dat werkzekerheid niet alleen nodig is in tijden van crisis, maar ook in tijden van krapte. “Inderdaad, en dat belang wordt onderschat. In het huidige beleid wordt er nog teveel vanuit gegaan dat het probleem van de lage mobiliteit op de arbeidsmarkt vanzelf verdwijnt als de crisis voorbij is. Partijen wachten af en als zij al vinden dat er iets moet gebeuren, wijzen zij naar elkaar. Dat getuigt van kortzichtigheid. Er is namelijk geen sprake van een storm die overwaait. De nooddijken die tot nu toe zijn aangelegd, volstaan niet. Als de crisis voorbij is, ziet de wereld er namelijk compleet anders uit dan daarvoor. Er is een structurele verandering gaande. Als gevolg van globalisering is het economische zwaartepunt aan het verschuiven, we dreigen fors aan welvaart in te leveren. Dat vraagt om ingrijpende aanpassingen en herstructurering. Te weinig partijen realiseren zich dat, met naïef beleid als gevolg. Wij zijn zo ongeveer het meest verzekerde land ter wereld. We verzekeren alles. Maar waartegen? We kunnen geen hek om ons land plaatsen met een bordje ‘Partner van Noord-Korea’.” Toenemend populisme zet rem op mobiliteit “Als we dan zo nodig zekerheden willen, laten we die behoefte dan eens doortrekken door ook mobiliteit en flexibiliteit te verzekeren. Bescherm mensen in plaats van banen. Zolang echter het toenemend populisme een klimaat van angst en wantrouwen in de hand werkt en mensen vooral stimuleert tot krampachtig vasthouden aan wat zij hebben, heeft ‘protected mobilitity’ geen schijn van kans. De realiteit is evenwel dat functies in hoog tempo veranderen en dat je maar korte tijd vooruit kunt met de kennis en vaardigheden waar je nu over beschikt. Dat hoeft helemaal niet bedreigend te zijn. In een land als Nederland, dat het moet hebben van export, vallen volop vruchten te plukken van de nieuwe economische orde. Voorwaarde is dat werkgevers af moeten van de gedachte dat een bijdrage aan de toekomst van hun werknemers buiten het eigen bedrijf hen niets oplevert. En werknemers moeten leren verder te kijken dan hun huidige baan lang is. Dat is de eis die de moderne tijd aan hen stelt, of ze dat nu leuk vinden of niet. En nogmaals, met een langere arbeidsmarktcarrière in het vooruitzicht zullen we ons stelsel en onze mentaliteit daar wel op moeten aanpassen. We hebben geen keus.” Jongeren willen die oude vastigheid helemaal niet meer Zullen toekomstige generaties beter in staat zijn om zekerheden los te laten? “Ja, daar ben ik van overtuigd. Bij jonge mensen begint de noodzakelijke mentaliteitsverschuiving zich gelukkig al af te tekenen, met name bij jongeren met een hoog opleidingsniveau. Zij hebben tijdens hun school- en studietijd vaak al zoveel verschillende bijbaantjes gehad - de Nederlandse jeugd is koploper bijbaantjes - dat zij op het moment van afstuderen veel ervaring hebben in het switchen van baan naar baan. Zij zijn het al gewend om zich flexibel te bewegen en uit te kijken naar iets anders als zij hun baantje niet meer leuk vinden of aan een nieuwe ervaring toe zijn. Dat maakt dat zij een ander ‘psychologisch’ contract verlangen zodra zij serieus aan de slag gaan. Zij vragen niet meer om de zekerheden zoals de generaties voor hen dat deden. Daarbij komt dat jonge mensen veel bedrevener zijn in het signaleren van nieuwe kansen. Zij weten de netwerken die social media aanreiken heel systematisch te gebruiken. Dat is totaal anders dan voorheen, toen mensen voor vacatures waren aangewezen op de zaterdagkrant. Blijft overeind dat jonge mensen nu in een slechte tijd op de arbeidsmarkt binnenkomen. Waar het juist voor hen zo belangrijk is om werkzekerheid anders te organiseren, blijven arbeidsmarktpartijen achteroverleunen, denkend dat toekomstige krimp op de arbeidsmarkt het probleem vanzelf wel weer oplost. Dat gaat niet gebeuren. We moeten toe naar goede, betrouwbare arbeidscontracten met minder toeters en bellen dan nu en naar het drastisch verkleinen van de huidige scherpe scheiding tussen vast en flex.” Hoop gloort in de regio Terug naar de vraag hoe we van baanzekerheid uiteindelijk tot werkzekerheid moeten komen. Wordt de politieke impasse ooit doorbroken? “Er gloort een sprankje hoop en wel in een aantal Nederlandse regio’s die al veel langer weten hoe moeilijk het is om mensen aan het werk te houden en bedrijven in de lucht te houden. Daar vindt een stille revolutie plaats, daar worden de krachten wél gebundeld om werkzekerheid te organiseren. Moet je als werknemer wel net het geluk hebben om in zo’n regio te wonen. Er is niets op tegen om het probleem waar mogelijk op regionaal niveau op te lossen. De meeste mensen hopen na het verlies van hun baan in de eigen regio te kunnen blijven. Op zich een interessant gegeven, dat ‘glokalisering’ toeneemt in tijden van voortschrijdende globalisering. Beide zijn van belang in het ontwikkelen van een op werkzekerheid gericht arbeidsmarktbeleid. Nu moeten die regionale ambities en inspanningen alleen landelijk nog doorklinken en rugdekking krijgen.” Tekst: Touché concept & copy Fotografie: Paul Tolenaar 7
Page 1 and 2: Hans Biesheuvel over dynamisch arbe
Page 3 and 4: Voorwoord Hoe kunnen zoveel mogelij
Page 5: waarom, we weten hoe, Over Ton Wilt
Page 9 and 10: grote bedrijven een stuk eenvoudige
Page 11 and 12: GASTCOLUMN Paul de Beer Het fabeltj
Page 13 and 14: Nog in de huidige kabinetsperiode w
Page 15 and 16: Wat vinden werkgevers er zelf van?
Page 17 and 18: vloer hadden. Dat kost ons onnodig
Page 19: Louwe Dijkema Over de Wet werken na

Perspectief nummer 15 - Rbo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?