download de pdf - Holland Historisch Tijdschrift

Beeldende kunst en geschiedenis
Afb. 7. J. Hari, Jan Steen in zijn atelier, 1828, olieverf op paneel, 49,5 x 65,5 cm, Teylers Museum,
Haarlem.
de Laar, 1873), De Slag bij Heiligerlee (R. Craeyvanger, 1846) of Het beleg van Maastricht (J.
Spoel, 1852, afb. 6) blijkt wel dat de Nederlandse historieschilders zich niet louter beperkten
tot het westen.
Hoewel het wat buiten het kader van dit artikel valt is het hier misschien interessant te signa­
leren dat in de landschapschilderkunst in de eerste helft van de eeuw vooral het 'oostelijke'
landschap, met zijn heuvels, bossen en woeste gronden in trek was. Het vlakke Hollandse
landschap werd in het tijdperk van de Romantiek nog niet erg visueel aantrekkelijk gevon­
den; het is eigenlijk pas door de schilders van de Haagse School in de jaren zeventig 'ont­
dekt'. 27
Onder landschapschilders kwam in de loop van de jaren veertig zelfs een trek naar
het oosten op gang en verscheidenen verlieten hun woonplaats in het westen en vestigden
zich, al of niet tijdelijk, buiten de randstad. Dat werd gemakkelijker doordat er steeds meer
en betere (trein)verbindingen kwamen die kunstenaars in staat stelden vanuit verder gele­
gen delen van het land toch contact te houden met het publiek en de kunsthandel in de grote
steden. Zo verhuisde de in zijn tijd zeer bekende veeschilder Jan van Ravenswaay (1789-
1869) in 1839 van Hilversum naar Westerbork in Drenthe (waar hij tot 1846 verbleef) en ont­
stond er wat later in Oosterbeek een echte kunstenaarskolonie, waarvan onder meer J.W.
en Gerard Bilders, Willem Roelofs, P.J.C. Gabriël, Anton Mauve en de gebroeders Maris
deel hebben uitgemaakt en waaruit weer later de Haagse School is voortgekomen. 28
Overigens kunnen ook in landschappen historische verwijzingen aanwezig zijn. Hoezeer
de 19e-eeuwse intellectueel zich overal van de geschiedenis bewust was, is op te maken uit
het boek Historische Landschappen van WJ. Hofdijk (eerste druk uit 1856). De auteur heeft
27 Zie Catalogus De Haagse School, redactie R. de Leeuw, J. Sillevis en Ch.Dumas (Den Haag, Haags Gemeente­
museum 1983) 17-19.
28 Zie: Victorine Hefting, Schilders in Oosterbeek (Zutphen 1981) en De Haagse School (zie noot 27) 56-60.
206