08.09.2013 Views

Dynamisch Personeelsbeleid CVO op weg naar 2020 - Melanchthon

Dynamisch Personeelsbeleid CVO op weg naar 2020 - Melanchthon

Dynamisch Personeelsbeleid CVO op weg naar 2020 - Melanchthon

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Dynamisch</strong><br />

<strong>Personeelsbeleid</strong><br />

<strong>CVO</strong> <strong>op</strong> <strong>weg</strong> <strong>naar</strong> <strong>2020</strong><br />

Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving


<strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

<strong>CVO</strong> <strong>op</strong> <strong>weg</strong> <strong>naar</strong> <strong>2020</strong><br />

<strong>CVO</strong> Rotterdam en omgeving<br />

Rotterdam, oktober 2009


2<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Inhoud


Inleiding 4<br />

Visie en ontwikkelingen 6<br />

De werkgever <strong>CVO</strong> 9<br />

De <strong>CVO</strong>-medewerker 12<br />

Kaders <strong>Personeelsbeleid</strong> <strong>2020</strong> 14<br />

Slot 20


4<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Inleiding


‘De scholen van <strong>CVO</strong> verzorgen en verstrekken<br />

inspirerend onderwijs en brede vorming aan<br />

jonge mensen.’<br />

Met deze eerste zin van de nieuwe missie maakt<br />

<strong>CVO</strong> haar ambitie duidelijk. We doen niet ‘gewoon’<br />

aan onderwijs. We willen kwalitatief goed onderwijs<br />

neerzetten onder het adagium ‘Meer dan het gewone’.<br />

In de gelijknamige notitie (oktober 2009) zijn onze<br />

ambities verder uitgewerkt. De interesses, mogelijkheden<br />

en talenten van de leerling staan steeds centraal.<br />

Dat uitgangspunt vraagt van ons als medewerkers<br />

dat we innovatief zijn en maatschappelijk betrokken.<br />

En dat we ons blijven vernieuwen en ontwikkelen.<br />

Het mag duidelijk zijn dat inspirerend, innovatief en<br />

kindgericht onderwijs alleen te realiseren is door inzet<br />

van betrokken en deskundige medewerkers. <strong>CVO</strong> wil<br />

het eigen personeel daarom graag ondersteunen,<br />

motiveren en hen goed toerusten voor de uitdagingen<br />

van hun beroep. Dat doen we door het bieden van<br />

<strong>op</strong>leiding en scholing, een prettige werksfeer en goede<br />

arbeidsvoorwaarden.<br />

<strong>CVO</strong> wil nadrukkelijk een aantrekkelijk werkgever zijn<br />

voor huidige èn voor nieuwe medewerkers.<br />

Daarom hebben we naast een algemene meerjarenvisie,<br />

tegelijkertijd gewerkt aan een meerjarenplan<br />

voor het personeelsbeleid.<br />

Voor deze notitie heeft een speciale werkgroep met<br />

daarin vertegenwoordigers van alle <strong>CVO</strong>-scholen eerst<br />

een conceptnotitie ontwikkeld. De eerste versie is in<br />

een aantal bespreekrondes voorgelegd aan betrokkenen<br />

<strong>op</strong> alle scholen. Zij hebben daar vervolgens een reactie<br />

<strong>op</strong> gegeven. Recente overheidspublicaties als het<br />

rapport van de commissie Rinnooy Kan en het<br />

convenant Actieplan LeerKracht van Nederland zijn<br />

eveneens bij de totstandkoming van deze notitie<br />

verwerkt.<br />

Op basis van al deze input beschikken we nu over een<br />

breed gedragen, actuele notitie, die als uitgangspunt<br />

kan dienen voor het personeelsbeleid van de komende<br />

jaren.<br />

Met deze notitie is een kader neergelegd dat de<br />

<strong>CVO</strong>-scholen zelf – gezamenlijk en afzonderlijk – nader<br />

kunnen invullen. De scholen zijn nu dus nadrukkelijk<br />

zelf aan zet!<br />

We h<strong>op</strong>en dat we met deze notitie ons gezamenlijke<br />

doel nog beter kunnen waarmaken: jongeren<br />

inspirerend onderwijs bieden!<br />

Rotterdam, oktober 2009<br />

Wim P. Littooij<br />

Voorzitter Raad van Bestuur<br />

5<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


6<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Hoofdstuk 1:<br />

Visie en ontwikkelingen


•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

De huidige samenleving is dynamisch, veranderingen<br />

volgen elkaar in snel tempo <strong>op</strong>. De jeugd is gewend<br />

om actief aan deze ontwikkelingen deel te nemen.<br />

Deze situatie heeft gevolgen voor het onderwijs.<br />

Dat richt zich immers <strong>op</strong> de jeugd van vandaag.<br />

Rond het onderwijs en de organisatie van de school<br />

doet zich een aantal ontwikkelingen en uitdagingen voor.<br />

Allereerst werken veel scholen aan innovatie van het<br />

onderwijs. Voor <strong>CVO</strong> speelt de notitie ‘Bindend en<br />

Boeiend Onderwijs’ hierbij een belangrijke rol.<br />

Hoewel de onderwijsvernieuwing <strong>op</strong> elke school<br />

anders is, zijn er wel enkele trends te benoemen:<br />

de vormgeving van onderwijs wordt minder een<br />

individuele en meer een teamtaak;<br />

de begeleiding van leerlingen wordt nadrukkelijk<br />

de verantwoordelijkheid van het team;<br />

een variatie aan groepen en didactische werkvormen<br />

in plaats van klassikaal onderwijs als enig model;<br />

integratie van afzonderlijke vakken tot kennisgebieden;<br />

meerdere manieren waar<strong>op</strong> kennis en vaardigheden<br />

worden aangereikt en aangeleerd;<br />

een duidelijker zicht <strong>op</strong> de uiteenl<strong>op</strong>ende eisen die<br />

in het onderwijs aan medewerkers worden gesteld<br />

(vakinhoudelijke kennis maar ook pedagogische,<br />

begeleidende en organisatorische capaciteiten).<br />

Veranderingen in de samenleving werken door in de<br />

school. De samenstelling van de schoolbevolking in<br />

de regio Rijnmond wordt steeds heterogener qua<br />

culturele en etnische achtergrond. Dat stelt medewerkers<br />

in het onderwijs voor uitdagingen en vraagt<br />

om specifieke vaardigheden. Professionals moeten<br />

om kunnen gaan met meerdere culturen, taalachterstanden<br />

en vraagstukken van burgerschapsvorming en<br />

onderling respect. Binnen de reguliere leraren<strong>op</strong>leiding<br />

is te weinig ruimte om voldoende aandacht te besteden<br />

aan deze aspecten van de Rotterdamse beroepspraktijk.<br />

Er is behoefte aan een Rotterdams profiel en een<br />

<strong>CVO</strong>-profiel in de docenten<strong>op</strong>leiding.<br />

Ook zien we het onderwijs vermaatschappelijken:<br />

scholen gaan relaties aan met organisaties voor<br />

jeugdzorg, politie, welzijnswerk en ook met het<br />

bedrijfsleven. De samenleving stelt bovendien steeds<br />

meer eisen aan de school. Naast de traditionele<br />

kerntaken komen steeds meer <strong>op</strong>voedings- en<br />

vormingstaken bij de school terecht, waardoor<br />

overvraging dreigt.<br />

De dynamiek in de samenleving leidt tot veranderingen<br />

in vrijwel alle beroepen. Kennis veroudert; nieuwe<br />

kennis, en ook nieuwe vaardigheden zijn nodig.<br />

De snelle veranderingen vragen van medewerkers<br />

dat ze zich blijven ontwikkelen en dat ze flexibel zijn.<br />

In bijvoorbeeld de medische wereld wordt permanente<br />

bijscholing verlangd en zijn de beroepsvereisten<br />

vastgelegd in wetgeving. Overeenkomstig is nu ook in<br />

het onderwijs de Wet <strong>op</strong> de Beroepen in het Onderwijs<br />

(Wet BIO) van kracht die per 1 augustus 2006 is<br />

ingevoerd. Daarin worden zeven competenties<br />

onderscheiden die voor elke onderwijsgevende van<br />

belang zijn.<br />

De wet BIO schrijft voor dat scholen moeten werken<br />

aan het onderhouden van de bekwaamheid van hun<br />

medewerkers. Directies en medewerkers overleggen<br />

daarom structureel met elkaar en maken afspraken<br />

over deskundigheidsbevordering en ontwikkelingsperspectieven.<br />

Door innovatie krijgt het lerarenberoep nieuwe<br />

impulsen en wordt nog veelzijdiger. Een docent is<br />

niet meer alleen een professional <strong>op</strong> het gebied van<br />

vakinhoud, maar ook <strong>op</strong> het gebied van vorming,<br />

begeleiding, didactiek en pedagogiek. Hij/zij is<br />

daarmee een t<strong>op</strong>professional in een uitdagende<br />

7<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


8<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

omgeving. De veelzijdigheid van het beroep biedt extra<br />

kansen voor specialisatie en lo<strong>op</strong>baanontwikkeling.<br />

Het Convenant LeerKracht van Nederland faciliteert<br />

daarvoor de benodigde extra middelen.<br />

Door de uitstroom van oudere leerkrachten en<br />

directieleden in de komende jaren ontstaat er krapte<br />

<strong>op</strong> de arbeidsmarkt. Het aantal medewerkers dat het<br />

onderwijs gaat verlaten is groter dan de beschikbare<br />

aanwas uit de leraren<strong>op</strong>leidingen. Een deel van de<br />

<strong>op</strong>lossing ligt in de vergroting van de instroom.<br />

Daarnaast is het van belang de huidige medewerkers<br />

sterker te binden. Zo is het mogelijk om met gerichte<br />

faciliteiten langer te profiteren van de kennis en<br />

ervaring van oudere medewerkers. De nieuwe<br />

instroom van collega’s (uit mbo, hbo en wo) zal in<br />

toenemende mate bestaan uit mensen met een<br />

allochtone achtergrond en een niet-christelijke<br />

geloofsovertuiging.<br />

De arbeidsverhoudingen zijn aan het veranderen,<br />

zowel binnen als buiten het onderwijs.<br />

Medewerkers zullen langer hun beroep uitoefenen,<br />

mede door gerichte overheidsmaatregelen. Dat maakt<br />

de noodzaak tot permanente bijscholing en ontwikkeling<br />

groter.<br />

Scholen (werkgevers) en medewerkers zijn samen<br />

verantwoordelijk voor de totstandkoming van persoonlijke<br />

ontwikkelingsplannen en voor trajecten van<br />

scholing en ontwikkeling die daaruit voortkomen.<br />

Medewerkers moeten niet alleen kansen krijgen maar<br />

deze ook zelf grijpen.<br />

De maatschappelijke ontwikkelingen hebben gevolgen<br />

voor het toekomstig personeelsbeleid van <strong>CVO</strong>.<br />

De belangrijkste aandachtspunten zijn:<br />

• <strong>op</strong>bouw van organisatie via teams<br />

• inspelen <strong>op</strong> vernieuwingen in onderwijs<br />

• meer dynamiek in functie-inhouden<br />

• ruimte voor ontwikkeling en groei<br />

• expertise van oudere docenten langer benutten<br />

• aanpassingen in het profiel van de docenten<strong>op</strong>leiding<br />

• scholing en ontwikkeling als wederzijdse<br />

verant woordelijkheid<br />

• perspectieven voor specialisatie en lo<strong>op</strong>baanontwikkeling


Hoofdstuk 2:<br />

De werkgever <strong>CVO</strong><br />

9<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


10<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Het bieden van kwalitatief hoogwaardig onderwijs,<br />

een <strong>op</strong>en christelijke identiteit en betrokkenheid bij<br />

de samenleving van Rotterdam en omgeving. Die drie<br />

eigenschappen zijn bepalend voor het karakter van<br />

<strong>CVO</strong> en voor haar imago. <strong>CVO</strong> wil ruim baan bieden aan<br />

medewerkers die deze doelen helpen realiseren.<br />

Onze ambities zijn vanzelfsprekend ook terug te vinden<br />

in ons personeels- en organisatiebeleid.<br />

De scholen zijn <strong>op</strong>gebouwd uit onderwijsteams.<br />

Daarmee liggen verantwoordelijkheden zo laag<br />

mogelijk in de organisatie, dichtbij het primaire proces.<br />

De teams werken aan onderwijsontwikkeling <strong>op</strong> een<br />

wijze die bij het team en de school past. In de school<br />

zijn duidelijke kaders en mandaten voor de teams<br />

aanwezig. Leden van de teams zijn naast docenten<br />

ook onderwijsassistenten, ondersteuners en specifieke<br />

deskundigen.<br />

Binnen de teams worden taken en verantwoordelijkheden<br />

verdeeld. Daarbij wordt rekening gehouden met<br />

voorkeuren, capaciteiten en ontwikkelwensen van<br />

medewerkers. Zo kunnen medewerkers zich specialiseren<br />

of juist verbreden. Op die manier wordt het werk<br />

gevarieerder en ontstaan – ook buiten het management<br />

– interessante en uiteenl<strong>op</strong>ende carrières.<br />

<strong>CVO</strong> zal de afspraken die zijn vastgelegd in het<br />

Convenant LeerKracht zo snel mogelijk invoeren en<br />

waar het kan nòg meer dynamiek creëren, zodat<br />

onderwijsgevenden zich <strong>op</strong>timaal kunnen ontplooien.<br />

Omgekeerd worden ook eisen aan de kwaliteit van de<br />

werkzaamheden gesteld. Zo zal bijvoorbeeld onbevoegd<br />

lesgeven alleen tijdelijk mogelijk zijn.<br />

<strong>CVO</strong> wil medewerkers begeleiden, stimuleren en<br />

ondersteunen in hun professionele ontwikkeling.<br />

Nieuwkomers krijgen steevast begeleiding tijdens<br />

het eerste jaar van hun werk. Een geschikte taak<br />

voor met name de ervaren oudere docenten, die er<br />

zo voor kunnen kiezen minder lessen te geven en hun<br />

expertise in te zetten bij het coachen van nieuwe<br />

collega’s. Onderlinge coaching en kennisuitwisseling<br />

dient een vanzelfsprekendheid te zijn in ieder onderwijsteam.<br />

Daarnaast wil <strong>CVO</strong> investeren in deskundigheidsbevordering<br />

door medewerkers kansen te bieden<br />

zich bij te scholen.<br />

Coaching, begeleiding en deskundigheidsbevordering<br />

richten zich <strong>op</strong> diverse competenties. Het kan gaan om<br />

vakinhoudelijke of pedagogische en didactische<br />

vaardigheden. Speciale aandacht krijgt het vormgeven<br />

aan de identiteit van <strong>CVO</strong>.<br />

<strong>CVO</strong> werkt aan de ontwikkeling van een professionele<br />

cultuur waarbij betrokkenen <strong>op</strong> alle niveaus gezamenlijk<br />

vorm en inhoud geven aan het onderwijs. Ze werken<br />

zo goed mogelijk samen en erkennen daarbij elkaars<br />

deskundigheid. Ze zijn duidelijk <strong>naar</strong> elkaar in hun<br />

verwachtingen. Ze geven feedback, maar vragen daar<br />

zelf ook om. Ze durven verantwoordelijkheid te nemen<br />

en vinden het afleggen van verantwoording vanzelfsprekend.<br />

Ze zijn resultaatgericht, geïnteresseerd in<br />

de resultaten van hun werk en ze willen deze ook<br />

bespreken. Ze hebben een lerende houding en zijn<br />

gericht <strong>op</strong> vooruitgang.


•<br />

•<br />

•<br />

<strong>CVO</strong> wil zich profileren met een goed pakket arbeidsvoorwaarden.<br />

Hoewel deze voor een groot deel bij CAO<br />

vastliggen, wil <strong>CVO</strong> van de aanwezige ruimte gebruikmaken<br />

<strong>op</strong> de volgende punten:<br />

levensfase- en leeftijdsgerichte maatregelen<br />

(van beginnende tot en met de oudere medewerkers);<br />

investeren in de ontwikkeling van mensen;<br />

flexibilisering van beloning.<br />

<strong>CVO</strong> wil als werkgever inspelen <strong>op</strong> de maatschappelijke<br />

ontwikkelingen en aan een aantal kenmerken<br />

voldoen:<br />

• <strong>op</strong>bouw van de organisatie in teams;<br />

• toenemende variëteit in werkzaamheden,<br />

gek<strong>op</strong>peld aan lo<strong>op</strong>baanmogelijkheden;<br />

• veel aandacht voor ontwikkeling via coaching,<br />

begeleiding en deskundigheidsbevordering;<br />

• een professionele cultuur;<br />

• een goed pakket arbeidsvoorwaarden met daarin<br />

aandacht voor<br />

• leeftijdsgerichte maatregelen en flexibilisering<br />

van beloning.<br />

11<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


12<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Hoofdstuk 3:<br />

De <strong>CVO</strong>-medewerker


•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

•<br />

Werken bij <strong>CVO</strong> betekent kiezen voor christelijk<br />

voortgezet onderwijs in Rotterdam en omgeving.<br />

<strong>CVO</strong>-medewerkers:<br />

hebben affiniteit met de identiteit van de organisatie<br />

en zijn in staat om hieraan een bijdrage te leveren;<br />

zijn gemotiveerd en in staat om met jongeren te<br />

werken en hebben interesse in de leefwereld van<br />

de jeugd;<br />

zijn van<strong>weg</strong>e de grootstedelijke realiteit, bedreven in<br />

de omgang met verschillende culturen;<br />

zijn maatschappelijk georiënteerd, waardoor ze zicht<br />

hebben <strong>op</strong> veranderingen in de omgeving en de brede<br />

leefwereld van leerlingen;<br />

verstaan hun vak en zijn gemotiveerd om de kennis<br />

en kunde ervan over te dragen <strong>op</strong> de jeugd;<br />

weten – vanuit deze brede motivatie en vaardigheden –<br />

ook raad met de vele <strong>op</strong>voedkundige taken en<br />

uitdagingen die het onderwijs biedt;<br />

leveren een bijdrage aan de ontwikkeling van leerlingen<br />

en collega’s. Ook hun persoonlijke ontwikkeling<br />

ervaren zij als een uitdaging. Ze zijn bereid om<br />

cursussen en/of trajecten te volgen die hun deskundigheid<br />

vergroten. Ze houden vanzelfsprekend het<br />

functioneren van anderen èn van zichzelf tegen het licht.<br />

De <strong>CVO</strong>-medewerkers staan <strong>op</strong>en voor verandering;<br />

zijn vakmannen- en vrouwen die ook herkend en<br />

erkend willen worden als professionals. Het zijn<br />

mensen die zelf verantwoordelijkheid nemen en<br />

verantwoording willen afleggen. Niet alleen over de<br />

aan hen toevertrouwde taken maar ook over de taken<br />

van het hele team. En niet alleen aan schoolleiding<br />

en collega’s maar ook aan leerlingen en hun ouders,<br />

partners in het onderwijsproces en andere partijen<br />

in de samenleving;<br />

•<br />

•<br />

zijn teamwerkers die in staat zijn hun deskundigheid te<br />

delen en samen te werken met collega’s van binnen en<br />

buiten de school;<br />

worden primair gewaardeerd en beoordeeld <strong>op</strong><br />

grond van het totale competentieprofiel en niet meer<br />

uitsluitend <strong>op</strong> grond van vakinhoudelijke kennis.<br />

Beoordeling vindt steeds meer plaats met 360-graden<br />

feedbackprocedures. De beoordeling komt daarbij tot<br />

stand <strong>op</strong> basis van leerling-enquêtes, feedback van<br />

collega’s en van leidinggevenden/medewerkers.<br />

Zodra de nieuwe manier van beoordelen duidelijker<br />

vorm heeft gekregen, wordt het ook mogelijk de<br />

beloning van medewerkers meer te baseren <strong>op</strong><br />

het totale competentieprofiel en <strong>op</strong> de aspecten:<br />

deskundigheid, inzet en betrokkenheid. Er zal de<br />

komende jaren extra aandacht en ondersteuning nodig<br />

zijn om medewerkers in deze richting te begeleiden.<br />

Lang niet alle medewerkers zullen volledig aan het<br />

genoemde profiel voldoen. Maar zij onderkennen<br />

wel nut en noodzaak ervan en willen zichzelf in deze<br />

richting ontwikkelen. Hierbij krijgen zij ondersteuning<br />

van <strong>CVO</strong> en van de <strong>CVO</strong>-school waar zij werken.<br />

Belangrijke elementen in het profiel van de medewerker<br />

zijn:<br />

• affiniteit met de christelijke identiteit<br />

• motivatie om met jongeren te werken<br />

(uit diverse culturen)<br />

• maatschappelijk georiënteerd<br />

• gericht <strong>op</strong> ontwikkeling<br />

• professionele werkhouding<br />

• inzet als ‘teamspeler’<br />

• gewaardeerd en beoordeeld <strong>op</strong> basis van totale<br />

competentieprofiel (inclusief beoordeling van<br />

leerlingen en collega’s)<br />

13<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


14<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Hoofdstuk 4:<br />

Kaders <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

<strong>2020</strong>


Om organisatie en medewerkers <strong>naar</strong> het gewenste<br />

niveau te brengen, zijn heldere kaders voor personeelsbeleid<br />

nodig. De <strong>CVO</strong>-scholen en -vestigingen kunnen<br />

deze vervolgens uitwerken in hun eigen school- of<br />

vestigingsplan. Onderstaande punten vormen een<br />

aanzet voor een dergelijk kader. De feitelijke uitwerking<br />

per school zal <strong>op</strong> bestuurlijk niveau in de cyclus van<br />

planning en control worden behandeld. Op schoolniveau<br />

zal er aandacht voor zijn in de daarvoor<br />

bestemde beleidsplannen en overlegsituaties.<br />

a) Ontwikkelingsperspectieven en scholing<br />

Om bij te blijven en de deskundigheid te vergroten<br />

zullen alle medewerkers zich <strong>op</strong> gezette tijden laten<br />

bijscholen. Werkgevers en werknemers zijn samen<br />

verantwoordelijk voor de invulling van de scholingstrajecten.<br />

Onderwerpen waar in elk geval aandacht<br />

aan moet worden besteed zijn:<br />

• vakinhoud;<br />

• identiteit;<br />

• pedagogisch-didactische vaardigheden;<br />

• leiderschap;<br />

• algemene competenties (rond jeugd, zorgverlening,<br />

maatschappij en grote stad/intercultureel samen leven).<br />

Daarnaast biedt <strong>CVO</strong> haar medewerkers de mogelijkheid<br />

zich <strong>op</strong> academisch niveau te scholen en door<br />

te groeien <strong>naar</strong> het masterniveau. Waar nodig zal <strong>CVO</strong><br />

passende trajecten ontwikkelen.<br />

School (werkgever) en medewerker maken afspraken<br />

over scholing en ontwikkeling in een periodiek gesprek.<br />

De school bepaalt de inhoud en frequentie van de<br />

gesprekken, deze gesprekken passen binnen de cyclus<br />

van het schoolplan.<br />

Niet alleen via scholing kunnen medewerkers zich<br />

verder ontwikkelen. Ze kunnen ook nieuwe kennis en<br />

vaardigheden <strong>op</strong>doen door onderlinge samenwerking,<br />

uitwisseling en begeleiding van projecten.<br />

De wensen en capaciteiten van de individuele medewerker<br />

staan centraal in de organisatie. In de persoonlijke<br />

ontwikkelingsplannen zijn persoonlijke ambities van<br />

medewerkers gek<strong>op</strong>peld aan de organisatiebelangen.<br />

De school verzamelt systematisch gegevens over<br />

gedrag en resultaten van leerlingen en medewerkers,<br />

en over het functioneren van de organisatie.<br />

Het verzamelen van gegevens gebeurt onder meer met<br />

360-graden feedbackprocedures waaronder leerlingen<br />

ouderenquêtes. De resultaten van deze onderzoeken<br />

kunnen – na interpretatie en bespreking – <strong>op</strong> meerdere<br />

niveaus leiden tot veranderingen, verbeteringen,<br />

bijstellingen en competentieontwikkeling (conform<br />

de <strong>op</strong>zet van het kwaliteitsbeleid bij <strong>CVO</strong>).<br />

Het is evident dat de geschetste transformatie het<br />

nodige vergt. Niet alleen van de individuele medewerkers,<br />

maar juist ook van het management en van<br />

de organisatie als geheel. Juist voor leidinggevenden<br />

is een verdere ontwikkeling van deskundigheid dus<br />

van vitaal belang. Aankomende en potentiële leidinggevenden<br />

moeten de gelegenheid krijgen zich binnen<br />

<strong>CVO</strong> verder te ontwikkelen. Dat moet binnen het<br />

personeelsbeleid worden gewaarborgd.<br />

Alle <strong>CVO</strong>-scholen kennen een systeem van periodieke<br />

(functionerings)gesprekken. Deze gelden voor alle<br />

medewerkers en leiden tot een POP-plan.<br />

Scholing, <strong>op</strong>leiding en ontwikkeling staan hierin<br />

centraal. Ook het oordeel van leerlingen speelt hierbij<br />

een rol.<br />

15<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


16<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Er komt een uitgebreid aanbod van scholingsmogelijkheden<br />

voor <strong>CVO</strong>-medewerkers beschikbaar, inclusief<br />

academische en master<strong>op</strong>leidingen.<br />

<strong>CVO</strong> voert een actief beleid <strong>op</strong> het gebied van management<br />

devel<strong>op</strong>ment, zowel voor individuele medewerkers<br />

als voor de organisatie.<br />

b) Mobiliteit<br />

<strong>CVO</strong> wil met een actief beleid de mobiliteit van<br />

medewerkers stimuleren en is bereid daar in voorkomende<br />

gevallen een extra waardering of beloning<br />

tegenover te stellen.<br />

Mobiliteit kan een positieve bijdrage leveren aan de<br />

ontwikkeling van medewerkers en de organisatie.<br />

Dat kan mobiliteit binnen <strong>CVO</strong> zijn, maar het kan ook<br />

betekenen dat een collega elders aan de slag gaat.<br />

Interne mobiliteit verbreedt het blikveld van de<br />

individuele medewerker, vergroot het idee van<br />

gezamenlijkheid en samenwerking en voorkomt<br />

verkokering binnen <strong>CVO</strong>. Bovendien vergroot het de<br />

flexibiliteit van de scholen, verhoogt het de motivatie<br />

van medewerkers en voorkomt het werkloosheid en<br />

wachtgeldkosten.<br />

Managers moet altijd het perspectief van mobiliteit<br />

worden geboden: het leidt tot verbreding en uitwisseling<br />

van kennis. Het schept mogelijkheden voor<br />

verdere ontwikkeling en vernieuwing. En het voordeel<br />

voor de organisatie is dat kennis sneller rouleert en<br />

dat teams zich ontwikkelen en vernieuwen.<br />

Naast mobiliteit en verandering zijn scholen ook<br />

gebaat bij continuïteit en bij mensen die de cultuur<br />

in stand houden. Het zou dan ook te ver voeren om<br />

mobiliteit verplicht te stellen, zeker in situaties waarin<br />

beide partijen daar geen behoefte aan hebben.<br />

<strong>CVO</strong>-scholen ontwikkelen actief beleid om mobiliteit<br />

van hun personeel mogelijk te maken en gaan hun<br />

organisatie daar<strong>op</strong> inrichten.<br />

<strong>CVO</strong>-scholen hebben afgesproken gezamenlijk te<br />

werken aan maatregelen voor mobiliteit en lo<strong>op</strong>baanontwikkeling.<br />

Gaande<strong>weg</strong> kunnen verschillende<br />

instrumenten worden uitgewerkt en toegepast, zoals<br />

een vacature- en sollicitatiebank, de herplaatsingplicht,<br />

een database voor lo<strong>op</strong>baanplanning, traineeshiptrajecten,<br />

vervangingspool, een reïntegratiebank,<br />

een contactennetwerk voor uitwisseling van vacatures<br />

en kandidaten.<br />

c) Lo<strong>op</strong>baan perspectief in een dynamisch<br />

functiebouwwerk<br />

Het is belangrijk dat <strong>CVO</strong>-scholen beschikken over een<br />

duidelijk lo<strong>op</strong>baanbeleid. Als gevolg van de onderwijskundige<br />

ontwikkelingen ontstaat er een grotere<br />

variatie in functies binnen de onderwijsteams. In de<br />

notitie ‘Bindend en Boeiend Onderwijs’ staat het al<br />

omschreven: Medewerkers zullen deel uitmaken van<br />

een team van docenten, onderwijsassistenten,<br />

ondersteuners en middenmanagers. Daarbij wordt<br />

onderscheid gemaakt <strong>naar</strong> verschillende rollen en<br />

werkzaamheden als kennisoverdracht, instructie,<br />

toezicht, begeleiding en management.<br />

Binnen de teams doen nieuwe typen medewerkers<br />

hun intrede: onderwijsassistenten, ondersteuners en<br />

middenmanagers. Deze zullen zich qua functiewaardering<br />

zowel boven als onder de huidige LB-docent<br />

bevinden. Zo vormt zich een dynamisch functiebouwwerk<br />

met daarin een grote variëteit aan functies.<br />

Binnen het bouwwerk ontstaan tal van mogelijkheden<br />

om kennis en vaardigheden te verdiepen of juist te<br />

verbreden.


Bij goed functioneren en na het volgen van de juiste<br />

<strong>op</strong>leidingen zijn er doorgroeimogelijkheden vanuit de<br />

meeste functies. Ook voor leraren ontstaan er dus<br />

meer doorgroeimogelijkheden dan alleen <strong>naar</strong><br />

managementfuncties. Inhoudelijke verdieping<br />

en verbreding worden door <strong>CVO</strong> gewaardeerd èn<br />

gestimuleerd.<br />

In samenwerking met het mbo en hbo zal een aantal<br />

lo<strong>op</strong>baanpaden worden ontwikkeld. Zo wil <strong>CVO</strong> onder<br />

meer ook het onbevoegd lesgeven aanzienlijk terugdringen.<br />

Het huidige systeem Fuwa-VO 2002 biedt al de nodige<br />

ruimte voor nieuwe functies en functiebouwwerken die<br />

voortkomen uit de nieuwe onderwijsconcepten. De in<br />

het Convenant Actieplan LeerKracht aangekondigde<br />

aanpassingen in het Fuwa-systeem zullen door <strong>CVO</strong><br />

worden benut en gek<strong>op</strong>peld aan de <strong>op</strong>bouw van en de<br />

taakverdeling binnen de teams.<br />

Op <strong>CVO</strong> niveau wordt een dynamisch functiebouwwerk<br />

met enkele lo<strong>op</strong>baanpaden ontwikkeld.<br />

Scholen geven in hun personeelsplan aan met welke<br />

functies zij werken en wat de daarbij behorende taken<br />

en competenties zijn. Ook beschrijven zij de beoogde<br />

omvang van de verschillende functiecategorieën<br />

evenals het lo<strong>op</strong>baanperspectief dat zij hun medewerkers<br />

bieden.<br />

Onbevoegde docenten kunnen bij <strong>CVO</strong> alleen lesgeven<br />

wanneer zij participeren in een scholingstraject dat<br />

leidt tot een bevoegdheid.<br />

d) Beloning<br />

Medewerkers worden beloond <strong>op</strong> basis van de CAO<br />

voor het voortgezet onderwijs en het bijbehorende<br />

functiebouwwerk, dat in de toekomst bij <strong>CVO</strong> een<br />

grotere verscheidenheid aan functies gaat omvatten.<br />

Bij dit nieuwe functiebouwwerk zal tevens een<br />

passende salarisstructuur worden ontwikkeld, waarin<br />

bijvoorbeeld LA-functies mogelijk zijn, maar ook<br />

LE-functies. Algemeen uitgangspunt binnen heel <strong>CVO</strong><br />

is: verschillend werk wordt verschillend ingeschaald,<br />

gelijk werk wordt gelijk ingeschaald.<br />

Deskundigheid, inzet en betrokkenheid spelen bij de<br />

individuele beloning ook een rol. Deze elementen<br />

komen aan de orde tijdens een beoordelingsgesprek.<br />

Wanneer de scholen voldoende ervaring hebben<br />

<strong>op</strong>gedaan met deze manier van beoordelen en belonen,<br />

ontstaat gaande<strong>weg</strong> een manier van salarisinpassing<br />

die logischer is dan het huidige systeem van de<br />

automatische periodieken.<br />

Voor medewerkers die ruim boven het normaal te<br />

verwachten niveau presteren is een extra structurele<br />

beloning denkbaar. Daarnaast blijft het mogelijk om<br />

medewerkers die extra inspanningen hebben geleverd<br />

een incidentele beloning te verstrekken. In het huidige<br />

<strong>CVO</strong>-beleid is hierbij de notitie Differentiatie in belonen<br />

(februari 2007) leidend.<br />

Scholen werken hun beloningsbeleid in het personeelsplan<br />

verder uit en doen dat binnen de gestelde kaders.<br />

17<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


18<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

e) Levensfase- en leeftijdsgericht personeelsbeleid<br />

(‘generatiemanagement’)<br />

Gedifferentieerd HRM-beleid houdt rekening met<br />

persoonlijke belangen en mogelijkheden van medewerkers<br />

in balans met de belangen en strategie van<br />

de organisatie.<br />

<strong>CVO</strong> wil specifieke voorzieningen treffen voor medewerkers<br />

in de verschillende ervaringscategorieën:<br />

• beginnend medewerkers:<br />

voor hen is begeleiding on<br />

the job beschikbaar, zodat zij in staat zijn zich verder<br />

te professionaliseren en ontwikkelen. De school zet<br />

hierbij meer ervaren medewerkers in als coach.<br />

• ervaren medewerkers:<br />

voor hen zijn er diverse<br />

ontwikkelingsmogelijkheden die passen bij hun reeds<br />

verworven competenties en bij hun eigen ambities.<br />

• oudere medewerkers:<br />

zij krijgen taken die passen bij<br />

hun verworven competenties en capaciteiten. Op zo’n<br />

manier dat zij voor het onderwijs behouden blijven en<br />

dat jongere collega’s kunnen profiteren van hun kennis<br />

en kunde. Er komen nieuwe faciliteiten die medewerkers<br />

stimuleren door te blijven werken tot hun pensioengerechtigde<br />

leeftijd. Ook bestaande faciliteiten als<br />

BAPO kunnen meer flexibel worden ingezet.<br />

• medewerkers met jonge kinderen:<br />

voor hen zijn<br />

(bij CAO) faciliteiten beschikbaar <strong>op</strong> het gebied<br />

van ouderschapsverlof en kinder<strong>op</strong>vang.<br />

Scholen geven een eigen uitwerking van het levensfase-<br />

en leeftijdsgerichte personeelsbeleid binnen het<br />

personeelsplan, <strong>op</strong> basis van de door <strong>CVO</strong> geschetste<br />

kaders.<br />

f) Identiteit en diversiteit<br />

<strong>CVO</strong> heeft een christelijke identiteit. <strong>CVO</strong>-medewerkers<br />

staan positief tegenover de identiteit van hun organisatie<br />

en zijn in staat en bereid om hieraan een actieve<br />

bijdrage te leveren. Nieuwe medewerkers nemen<br />

deel aan een <strong>CVO</strong>-introductiecursus rond identiteit<br />

en worden zo toegerust voor deze taak.<br />

Tegelijkertijd krijgen <strong>CVO</strong>-scholen steeds vaker<br />

te maken met leerlingen (en ouders) met diverse<br />

culturele achtergronden. De <strong>CVO</strong>-scholen bejegenen<br />

mensen met andere religies met respect, maar doen<br />

dat vanuit de eigen identiteit.<br />

Ook <strong>op</strong> de lokale arbeidsmarkt neemt het aandeel<br />

van groepen met een andere etnische, culturele en<br />

religieuze achtergrond toe. Bekend is dat divers<br />

samengestelde teams (<strong>naar</strong> leeftijd, culturele achtergrond<br />

en sekse) productiever zijn. Ook als het gaat om<br />

het pedagogische proces bereiken teams doorgaans<br />

meer als alle leden samen een goede afspiegeling<br />

vormen van de gehele schoolbevolking.<br />

Gemêleerde teams hebben meerwaarde.<br />

<strong>CVO</strong> ontwikkelt een introductiecursus rond identiteit<br />

voor nieuwe medewerkers.<br />

In het kader van permanente scholing ontwikkelt <strong>CVO</strong><br />

voor huidige medewerkers een bijscholingsaanbod <strong>op</strong><br />

het gebied van identiteit.<br />

<strong>CVO</strong> wil medewerkers aantrekken met diverse<br />

achtergronden en is bereid waar nodig extra scholing<br />

aan te bieden om medewerkers voldoende toe te<br />

rusten om een bijdrage te kunnen leveren aan de<br />

identiteit.


g) Werving en selectie<br />

<strong>CVO</strong>-scholen kampen, net als de meeste andere<br />

scholen in het land, met een krappe personele<br />

bezetting. Het tekort aan medewerkers dreigt toe te<br />

nemen omdat een flink aantal collega’s de komende<br />

jaren met pensioen gaat. Een actief arbeidsmarktbeleid<br />

van <strong>CVO</strong>-scholen is dus noodzakelijk.<br />

Op basis van een analyse van huidige en toekomstige<br />

tekorten wordt gericht geworven onder (aankomende)<br />

studenten. Binnen de lokale <strong>op</strong>leidingsstructuur kan<br />

<strong>CVO</strong> zodoende gericht <strong>op</strong>leiden voor de eigen behoefte.<br />

Daarnaast zal <strong>CVO</strong> samen met de Rotterdamse ROC’s<br />

bijdragen aan de ontwikkeling van een leergang voor<br />

onderwijsassistenten in het voortgezet onderwijs.<br />

Zo kunnen potentiële docenten en onderwijsassistenten<br />

vroegtijdig aan <strong>CVO</strong> worden gebonden. Met de duale<br />

leergang wordt het mogelijk om in de <strong>op</strong>leiding meer<br />

aandacht te besteden aan het werken in de grote stad<br />

(het Rotterdamse profiel) en aan identiteit (het <strong>CVO</strong>profiel).<br />

De mogelijkheden om <strong>op</strong> termijn door te<br />

groeien zijn een belangrijk middel om nieuwe medewerkers<br />

aan te trekken.<br />

De wervingsinspanningen zijn ook gericht <strong>op</strong> zij-<br />

instromers en onbevoegden. Ook aan hen zullen<br />

gerichte en passende <strong>op</strong>leidingstrajecten worden<br />

aangeboden in samenwerking met mbo en hbo.<br />

<strong>CVO</strong> profileert zich <strong>op</strong> de regionale arbeidsmarkt als<br />

een aantrekkelijke werkgever voor allerlei soorten<br />

nieuwe medewerkers. Daarbij brengt ze de afzonderlijke<br />

<strong>CVO</strong>-scholen als aantrekkelijke werkplekken <strong>naar</strong> voren,<br />

evenals het unieke karakter van de <strong>CVO</strong>-organisatie.<br />

<strong>CVO</strong> ontwikkelt een arbeidsmarktstrategie, waarin<br />

extra aandacht gaat <strong>naar</strong> de verwachte tekortvakken.<br />

Ook wordt het imago van <strong>CVO</strong> en van <strong>CVO</strong>-scholen<br />

verder geprofileerd onder het motto ‘Een echte<br />

professional komt werken bij <strong>CVO</strong>’.<br />

<strong>CVO</strong>-scholen vermelden in hun personeelsplan hoe<br />

zij inspelen <strong>op</strong> de arbeidsmarktstrategie van <strong>CVO</strong>.<br />

<strong>CVO</strong>-scholen werken <strong>op</strong> structurele basis mee aan<br />

het duaal <strong>op</strong>leiden in de school van docenten en<br />

onderwijsassistenten.<br />

Binnen deze duale <strong>op</strong>leidingsstructuur komen het<br />

Rotterdams profiel en het <strong>CVO</strong>-profiel uitgebreid<br />

aan de orde.<br />

19<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


20<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Hoofdstuk 5:<br />

Slot


Met dynamisch personeelsbeleid wil <strong>CVO</strong> een aantrekkelijk<br />

werkgever zijn en blijven. ‘<strong>Dynamisch</strong>’ omdat<br />

personeelsbeleid geen statisch gegeven is maar – net<br />

als onderwijs – continu in ontwikkeling. Veranderingen<br />

in samenleving en onderwijs gaan door en de eisen die<br />

aan en door het personeel worden gesteld, veranderen<br />

mee. Het beleid wordt voortdurend bijgesteld <strong>op</strong> grond<br />

van interne evaluaties en externe ontwikkelingen.<br />

Met deze notitie is het kader aangegeven voor de<br />

eerstkomende jaren. Zowel <strong>CVO</strong> als de afzonderlijke<br />

scholen zullen de algemene kaders vertalen <strong>naar</strong><br />

concreet beleid.<br />

Scholen en vestigingen zijn verantwoordelijk voor de<br />

vormgeving van hun personeelsbeleid <strong>op</strong> basis van<br />

de hier genoemde uitgangspunten. Daarnaast moet<br />

er aandacht zijn voor personele zorg, arbo-beleid en<br />

veiligheid.<br />

Het bestuur en de directies zijn – elk <strong>op</strong> hun eigen<br />

niveau – verantwoordelijk voor het stellen van<br />

prioriteiten, het toetsen van plannen en resultaten,<br />

conform de planning- en control-cyclus van <strong>CVO</strong>.<br />

Verantwoording<br />

Dit rapport is <strong>op</strong>gesteld door de werkgroep <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

21e eeuw. Deze werkgroep is ingesteld<br />

door de Raad van Bestuur met het doel voorstellen te<br />

doen voor nieuw personeelsbeleid om ontwikkelingen<br />

en veranderingen mogelijk te maken <strong>op</strong> het niveau van<br />

de vestiging, de school en <strong>CVO</strong> als geheel. De werkgroep<br />

is samengesteld uit vertegenwoordigers/<br />

directieleden van alle scholen. De KPC-groep en<br />

medewerkers van het verenigingsbureau hebben<br />

ondersteuning geboden.<br />

Voor de totstandkoming van dit rapport heeft de<br />

werkgroep gekeken <strong>naar</strong> ervaringen en plannen van<br />

de eigen scholen. Ook hebben de werkgroepleden<br />

gezocht <strong>naar</strong> goede voorbeelden in bedrijven en<br />

instellingen buiten het onderwijs.<br />

Om een goede inschatting te maken van de ontwikkelingen<br />

in de samenleving zijn recente overheidsrapporten<br />

bij de werkzaamheden betrokken.<br />

Leden werkgroep <strong>Personeelsbeleid</strong> 21e eeuw<br />

• W.P. Littooij, voorzitter Raad van Bestuur<br />

• K. de Jong, <strong>Melanchthon</strong><br />

• S.J. de Leeuw, Marnix Gymnasium<br />

• P.W.J. Meij, Farelcollege<br />

• G.J. Miedema, Accent<br />

• J.S. Oldemans, Comenius College<br />

† • W.G. Prins , CSG Calvijn tot augustus 2006<br />

• H.A.J. Hendriks, CSG Calvijn na augustus 2006<br />

• Chr. van der Ven, PENTA college CSG<br />

Ondersteuning is verleend door<br />

•<br />

•<br />

•<br />

P. Delhaas (KPC-groep)<br />

J.B. Hofman (<strong>CVO</strong>-bureau)<br />

C. den Ouden (<strong>CVO</strong>-bureau)<br />

Gebruikte literatuur<br />

• HRM in de toekomst. Rob Gründemann, Erik Jan van<br />

Dalen en Sjiera de Vries, Zaltbommel, 2003.<br />

• Agenda 2010 van de sociale partners in het onderwijs.<br />

Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt, Den Haag 2006<br />

• LeerKracht, Advies van de Commissie Leraren o.l.v.<br />

A. Rinnooy Kan, september 2007.<br />

• Actieplan Leerkracht van Nederland, Beleidsreactie<br />

van ministerie van OC en W, november 2007<br />

•<br />

Convenant Actieplan Leerkracht, april 2008<br />

21<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


22<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

Geraadpleegde personen/organisaties<br />

• Frans van Heesbeen, KPMG<br />

• Frank van der Post, gemeente Rotterdam, dienst<br />

Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS)<br />

• Ton Pennings, Gate Strategic<br />

• Anneke Dubbink en Renate van Ommeren, PGGM<br />

• Prof. dr. Rob H.W. Vinke heeft speciaal voor de<br />

werkgroep een uitgebreide inleiding/presentatie<br />

verzorgd.


23<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong>


24<br />

<strong>CVO</strong> <strong>Dynamisch</strong> <strong>Personeelsbeleid</strong><br />

<strong>CVO</strong>-scholen<br />

Accent Praktijkonderwijs<br />

Weegschaalhof 33<br />

Postbus 84017<br />

3009 CA Rotterdam<br />

Telefoon (010) 209 99 26<br />

Fax (010) 209 56 40<br />

E-mail: info@cvoaccent.nl<br />

Internet: www.cvoaccent.nl<br />

Comenius College<br />

Lijstersingel 10<br />

Postbus 797<br />

2900 AT Capelle aan den IJssel<br />

Telefoon (010) 459 59 70<br />

Fax (010) 451 62 74<br />

E-mail: info@comenius.nl<br />

Internet: www.comenius.nl<br />

CSG Calvijn<br />

Roerdomplaan 42<br />

Postbus 57613<br />

3008 BP Rotterdam<br />

Telefoon (010) 493 33 66<br />

Fax (010) 493 33 77<br />

E-mail: info@calvijn.nl<br />

Internet: www.calvijn.nl<br />

Farelcollege<br />

Kastanjelaan 50<br />

Postbus 163<br />

2980 AD Ridderkerk<br />

Telefoon (0180) 411 777<br />

Fax (0180) 418 904<br />

E-mail: secretariaat@farelcollege.nl<br />

Internet: www.farelcollege.nl<br />

Marnix Gymnasium<br />

Essenburgsingel 58<br />

3022 EA Rotterdam<br />

Telefoon (010) 244 50 44<br />

Fax (010) 478 08 46<br />

E-mail: info@marnixgymnasium.nl<br />

Internet: www.marnixgymnasium.nl<br />

<strong>Melanchthon</strong><br />

Schiekade 101<br />

Postbus 28211<br />

3003 KE Rotterdam<br />

Tel. (010) 476 73 00<br />

Fax (010) 477 26 09<br />

E-mail: melanchthon@melanchthon.nl<br />

Internet: www.melanchthon.nl<br />

PENTA college CSG<br />

J.A. Heij<strong>weg</strong>enlaan 4<br />

Postbus 220<br />

3200 AE Spijkenisse<br />

Telefoon (0181) 600 200<br />

Fax (0181) 697 523<br />

E-mail: directie@penta.nl<br />

Internet: www.penta.nl


Colofon<br />

Tekst<br />

Selma Lagerwaardt, DNL<br />

Beeld<br />

Martijn van de Griendt, Hollandse Hoogte, Meike Ziegenhirt<br />

Vormgeving<br />

hAAi, Rotterdam<br />

Druk<br />

Quantes, Rijswijk


Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs te Rotterdam en omgeving<br />

<strong>CVO</strong><br />

Goudsesingel 14a<br />

3011 KA Rotterdam<br />

Postbus 22421<br />

3003 DK Rotterdam<br />

T [010] 217 13 99<br />

F [010] 411 42 78<br />

www.cvo.nl

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!