LHG-nieuwsbrief - Leuvens Historisch Genootschap

Een vrijdagverhaal van vis, bier en aanranding
10
Etienne Franckx
De rechtspraak verliep in het Ancien Regime heel anders dan nu. Bij geschillen
werd het dispuut meestal in de handen van de plaatselijke schepenbank gelegd. Die
volksrechtbank deed uitspraken op basis van het gewoonterecht en het gezond verstand.
Waren de feiten dermate ernstig dat die vorm van justitie niet mogelijk was, kwam
zij terecht op de Criminele rolle.
In het stadsarchief van Leuven zijn er zo 64 archiefdozen
bewaard gebleven met dossiers belopende
de periode van 1528 tot 1795, goed voor 270 jaar, of
in lengte een achttal meter archief. Hierin steken de
voorbereidingen tot het proces dat nadien gevoerd zou
worden. Vandaar de naam: “het criminele vooronderzoek”.
Die informatiebron is moeilijk toegankelijk omdat
er geen index van bestaat, zoeken is dus de boodschap.
Vandaar dat die papieren doolhof zelden wordt gebruikt
in de geschiedschrijving, geheel ten onrechte. Hieronder
één van de vele items uit doos “sal 9775”.
We schrijven vrijdag 10 juni 1757, Maria Theresia van
Figuur 1. Herbergtafereel - Schilderij van
Jan Steen - Rijksmuseum Amsterdam
Figuur 2. Keysershooft in de Parijsstraat.
Anoniem
Oostenrijk (1717-1780) zwaait in onze contreien de plak
en rond de pas gegraven vaartkom worden de eerste
pakhuizen gebouwd.
Twee manspersonen zijn in de late middag op
weg in de Dorpstraete, de huidige Diestsestraat richting
stadsvesten. Ze besluiten in de brouwerij-herberg
Scherpenheuvel, het toenmalige derde pand voorbij de
kapel van de miniemen, een glas bier te gaan drinken.
Die drankgelegenheid wordt gerund door de drieënvijftigjarige
meester brouwer-tapper Michiel Thomas Vaes
en zijn tweede echtgenote Maria Everaerts. Hij is een
derde generatie brouwmeester, zij is van buiten Leuven.
De beide heren laten zich hun eerste glas welgevallen.
Zij blijken de dik vijftigjarige meester-beenhouwer
Franciscus Van Vossum en zijn dertig jaar jongere collega
Guilliam Leunckens junior te zijn.
Die junior is dan net drie jaar gehuwd met Barbara Francisca
Gilis en sinds twee jaar vader. Senior is deken van
het beenhouwersambacht en zij zijn werkzaam in Het
Keysershooft vooraan in de Parijsstraat.
De oudere confrater beenhouwer is reeds meer dan
twintig jaar gehuwd met Elisabetha Van Bol met wie hij
acht kinderen heeft. Zij runnen een beenhouwerij achter
het Vleeshuis in de Pensstraat. Het is blijkbaar goed
weer want ze staan buiten op straat voor de herberg te
drinken. Ondertussen vallen ze de passerende vrouw
van Goosens lastig. Nadien schimpen ze ook nog op Anna Maria Broothaegen, alias
Mieke Staet Vast, de vrouw van Joannes Henricus Waltman. Rond een uur of zes ‘s