LHG-nieuwsbrief - Leuvens Historisch Genootschap

Slag van Hoegaarden - 1000ste verjaardag
4
Tom Vanderstappen
Dit jaar vindt de 1000ste verjaardag van een belangrijke historische gebeurtenis
in onze contreien plaats. In 1013 komt Hoegaarden letterlijk de geschiedschrijving
binnengerold, en wordt dan voor de eerste maal vermeld. Dat jaar vindt er een bekend
militaire treffen plaats, de Slag van Hoegaarden. Hierdoor zal die veldslag dit jaar –
2013 – ongetwijfeld in de media verdere aandacht krijgen. Op zondag 29 september
plant de gemeente Hoegaarden de herdenking van deze Slag.
Voorgeschiedenis – spanning?
De tijd van de zogeheten landsheerlijkheden in het oude Lotharingen, in de
11de-13de eeuw, is een complexe en verwarrende tijd. Lotharingen dient oorspronkelijk
als bufferstaat tussen Frankrijk en Duitsland, maar dat statuut verliest het in 938 definitief
en wordt als hertogdom een vazalstaat van de keizer van het Heilige Roomse Rijk.
De tijd hierna is woelig. Een graaf streeft maar al te graag de macht van zijn voorgangers
na en komt hierdoor niet zelden in botsing met de hertog. Zo wordt in 957 graaf Reginhard
(Reinier) III van Henegouwen door keizer Otto (936-974) afgezet, verliest al zijn
bezittingen en wordt verbannen.
Figuur 1. Otto I - Wereldkroniek van Otto von Freising, vóór 1177
Figuur 2. Lambert en zijn Gerberga - Kroniek van de Brabantse Hertogen, 1600
Figuur 3. Kaart van Neder- (geel) en Opper-Lotharingen (oker)
Zijn twee zonen, waaronder Lambert (Lambrecht), doen heel wat moeite om
hun bezittingen terug te krijgen of te heroveren. In 977 worden ze echter door keizer Otto
II (974-982) in ere hersteld en krijgen ze enkele patrimoniale bezittingen in Brabant en
Haspengouw terug. Datzelfde jaar wordt Lotharingen opgesplitst in twee volwaardige
hertogdommen, Neder- en Opper-Lotharingen. Lambert gaat zich, zoals bekend, in
het graafschap Leuven vestigen (zijn moeder was erfdochter) en werkt van hieruit zijn
machtsbasis uit. Door zijn huwelijk met Gerberga verwerft hij het graafschap Brussel.
Ook belangrijk in dit verhaal is dat de keizers van het Heilige Roomse Rijk het
bisdom Luik als bondgenoot kiezen, van wie ze meer getrouwheid verwachten. Hierdoor
verkrijgen de Luikse bisschoppen nu ook territoriale rechten. In 985 verwerft bisschop
Notger (930-1008) de grafelijke rechten over Hoei en Bruningerode (Brunengeruz),
en mag als eerste de titel van prinsbisschop van Luik dragen. Bruningerode wordt