Algemeen Nijmeegs Studentenblad / januari 2011 ... - ANS-Online

Leef, ANS-Online.nl woon, werk, feest... met ANS
P. P. 10
ner. Die gaat met drie kornuiten het Europees Parlement van
736 man opheffen. Nou, veel succes.’
Wanneer populisten wel verkiezingssuccessen boeken,
maar zij niet de absolute meerderheid krijgen, zijn ze
volgens Zijderveld gedoemd tot mislukking. Het is direct de
titelverklaring van zijn boekje Populisme als politiek drijfzand.
Populistische partijen die successen boeken, scheppen
vaak verwachtingspatronen waar zij niet aan kunnen
voldoen. ‘Wanneer het CDA en de VVD het goed hadden
gespeeld, had Wilders compromissen moeten sluiten en
kan hij niet toeteren wat hem zint.’ Dat populisten die winnen
deel gaan uitmaken van het establishment waar zij zo sterk
tegen ageren, is niet de enige reden voor Zijderveld om
populisme als drijfzand te bestempelen. Ook het bestaan
van opstandige politici die de leider naar de troon willen
steken, maakt populistische partijen erg zwak. ‘Ik heb een
voorspelling gedaan in mijn boekje en dat is erg gevaarlijk,
want voorspellingen van sociologen komen nooit uit.’ Een
schaterlach volgt. ‘Die van economen trouwens ook niet,
maar ik voorspelde in Populisme als politiek drijfzand dat
Hero Brinkman de tweede plaats niet zou accepteren. Hij
werd ditmaal op plaats elf van de kandidatenlijst gezet, dat
kan hij nooit verkroppen. Zijn plannen voor een democratische
partijstructuur en een jongerenbeweging zijn daar een
rechtstreekse uitwerking van.’
‘De oplossing voor populisme?
We hebben tijd nodig en verdergaande
modernisering.’
De dictatuur van de meerderheid
Naast media, educatie en interne onrust kunnen ook
politieke buffers ervoor zorgen dat populisten niet snel
de absolute macht in handen kunnen krijgen. Voorbeelden
daarvan zijn weinig directe democratie en een
politiek stelsel met twee Kamers. Zijderveld lijkt daarin
een behoorlijk radicaal standpunt in te nemen. ‘Ik vind
referenda en andere vormen van directe democratie erg
angstaanjagend. Wanneer na zware debatten en een lange
periode zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer met
een wetsvoorstel instemmen, dan moet dat voorstel wel
goed zijn. Dat is bij een door het volk genomen beslissing
anders. Bovendien worden bij referenda kleine partijen
uitgesloten van het debat en dat neigt naar een dictatuur.
De dictatuur van de meerderheid.’
Zijderveld is erg positief over representatieve democratie en
interne partijdiscussies. De Eerste Kamer roemt hij om haar
reflectietaak en haar leden omdat zij drie dagen in de week
een baan in de maatschappij hebben. ‘Dan kun je die Eerste
Kamerleden wel wegzetten als mensen die van ons belas-
tinggeld zitten te kletsen, maar daar wordt zorgvuldig besloten.
Het is soms rechtvaardig om te twijfelen aan de vakbekwaamheid
van politici, maar ik vind het een fijn gevoel dat
het mensen zijn die dat als beroep hebben. Ik doe mijn vak,
daar moeten politici zich vooral niet mee bemoeien en dan
wil ik best beloven dat ik me ook niet met hen bemoei. Al die
tv-debatten zie ik ook niet, ik controleer de politieke partijen
wel één keer in de vier jaar bij de verkiezingen.’
Wanneer het einde van het anderhalf uur durende gesprek
nadert en er een enorme uiteenzetting van het populisme
in de Nederlandse geschiedenis en elders ter wereld
achter de rug ligt, resteert één vraag. Want wat is eigenlijk
de oplossing voor populisme? Zijderveld denkt nog één
keer lang na. ‘Ik ga een heel stom antwoord geven. Tijd. Het
heelt niet alleen wonden, maar neemt in een democratische
rechtsstaat ook de scherpe kantjes van maatschappelijke en
politieke conflicten weg. Hetgeen we bovendien nodig hebben
is verdergaande modernisering van ons land. Er zullen
altijd ontevreden lieden zijn en onvrede kan altijd gemobiliseerd
worden. Wilders kan dan wel van het politieke podium
verdwijnen, de onvrede blijft bestaan. De voedingsbodem
blijft immer aanwezig.’ ANS