BD Ondermijnt Congo zijn toekomst? - Broederlijk Delen

Operatie ‘Mitraille’, het genadeschot voor Gécamines
Als voormalig kaderlid van de onderneming
Gécamines in Katanga, zou ik u aan twee elementen
willen herinneren die hun gewicht in
goud waard zijn voor de ondergang van deze
mijnbouwonderneming. Ik zal beginnen met
te zeggen dat Congo ook lijdt onder zijn rijkdom.
Als ik het me goed herinner, heeft het
platteland van Katanga enkele aanvallen van
buitenaf gekend, gericht op ertsen: Moba 1 en
Moba 2 in de goudregio, Shaba 1 en Shaba 2,
die Kolwezi als doelwit hadden, het economische
hart van Congo zoals men het noemde
ten tijde van Mobutu.
Onder de slachtoffers in Kolwezi bevonden zich
ook blanken. Dan zijn de Europeanen tussenbeide
gekomen, zowel om Mobutu te steunen
als om de hunnen te helpen. Nadat ze weer in
veiligheid waren in België, zeiden de Europeanen
die bij Gécamines werkten: ‘Nu wij daar
niet meer zijn, zal de onderneming zich nooit
meer kunnen herstellen...’
De Congolese kaderleden die ter plaatse waren
gebleven en die bekwamer waren dan de
meeste Europeanen die in het Westen liepen
op te scheppen, besloten: we gaan de blanken
eens tonen dat we best zonder hen kunnen.
De Afrikanen gingen aan het werk (zonder de
blanken) en Gécamines floreerde als nooit tevoren
(450.000 ton koper per jaar). Mobutu
plaatste Mulenda Mbo, een van de Congolese
ingenieurs die de uitdaging waren aangegaan,
aan het hoofd van de onderneming.
Jammer genoeg kreeg de machtswellust ook
deze ingenieur te pakken. Er moest meer, al-
tijd maar meer geproduceerd worden. Op een
dag gebeurde er een ongeval in de mijn van
Kamoto, de modernste en welvarendste mijn.
De mijn ging ten onder. Wat volgde, was te
verwachten: sommigen wilden een herstructurering.
En de politiek ging er zich in mengen! Tussen
1990 en 1994... De Congolezen wilden van
Mobutu af. Maar die was geslepen als een vos.
Hij kocht twee Katangese politici om en vroeg
hen om ervoor te zorgen dat Katanga Congo
‘in de as zou leggen’, zodat hij met zijn leger
te hulp kon snellen en het Westen zou zeggen:
‘Mobutu is de enige die de vrede in stand houdt
en wij zullen hem daarin steunen.’
Concreet was er sprake van een etnische zuivering
tegen de Congolezen wier grootouders
uit Kasaï (een centrumprovincie) waren gekomen
om in de mijnen te werken. De Kasaïanen
werden dus verjaagd. Onder hen waren bijna
tienduizend werkkrachten, waaronder ingenieurs,
ploegbazen, artsen, leraren,... Zou Gécamines
dat nog te boven komen? Tot zover
het eerste element!
Het tweede element: eerst en vooral moeten
we uiteraard degenen bedanken die het vuile
werk hebben opgeknapt! De politicus die aan
de oorzaak van de etnische zuivering stond,
verklaarde dat het uur was gekomen dat de
zonen van Katanga moesten profiteren van
de rijkdommen. De Katangezen mochten
in de sites van Gécamines afdalen, er al het
koperafval verzamelen en dat verkopen... De
provinciale overheid doopte deze operatie Mitraille
(metaalafval)... Ze gaf de exportlicentie
aan de Katangezen en vrachtwagens vol mineralen
reden naar Zuid-Afrika... ‘Afval’ was
toch gezegd, niet? Alles wat koper was, ging de
grens over, zelfs kranen... ‘Het koperafval verzamelen’
was er toch gezegd, niet? Akkoord,
maar toen er niets meer te verzamelen viel,
begonnen de mensen te graven. De artisanale
ertsontginning was geboren! En Gécamines
ging ten onder... Vandaag de dag wordt wat
er nog rest van Gécamines verdeeld tussen de
verschillende beheerders, de strijdheren en de
politiek. En intussen blijft het volk lijden...
Pie Tshibanda
11