10JAAR JONGERENCOACHING - De8

meegaan en meedoen. Wekelijks voetballen
met de jongens, zorgde voor een dynamiek,
waarbij ik ze op een heel andere manier
leerde kennen. We werden vrienden, maar
tegelijk ook weer niet. Een zekere autoriteit
en afstand moeten blijven bestaan.’
Ook Mohamed richt zich vooral op de
territoriale jongerencoaching. Hij werkt in de
wijken Oud-Berchem, Zurenborg, Klein
Antwerpen en een deel van Borgerhout-
Zuid. ‘Buurtwerking betekent dat je het
netwerk in de buurt aanwendt, zoals de
jeugdhuizen, de contacten met de mensen
van de groenvoorziening, de wijkagenten, de
bejaarden op de bank van het pleintje,
voorbijgangers, leerkrachten, kortom
iedereen die informatie kan geven over de
jongeren die in de buurt rondhangen. Mijn
twee territoriale scholen zijn het KTA
Borgerhout en Sint-Willibrordus. Ik spreek
met iedereen, zelfs met de schoonmaakster
van de school, want zij ziet alles. Op die
manier krijg ik een beeld van de jongeren
die ik begeleid.’
Wim werkt in Antwerpen-Zuid, Hoboken
en het Kiel. De ene wijk is de andere niet.
‘Kiel is een volkse wijk, een dorp binnen de
stad waar iedereen elkaar kent. Er lopen
veel mensen op straat. Ik ervaar het als
een aangename buurt. Hoboken is meer
gesloten. Er zijn hier weinig winkels. De
mensen zitten er achter hun gesloten rolluiken.
Autochtonen en allochtonen staan
er eerder tegenóver elkaar. Ik vind het heel
moeilijk om in Hoboken het vertrouwen van
de jongeren te winnen. Omdat mijn territorium
zo uitgestrekt en divers is, probeer ik
me in de eerste plaats in de scholen kenbaar
te maken. Mijn twee scholen zijn Sint-Agnes
in Hoboken en Leonardo Lyceum Pierenberg
in de wijk Kiel. De scholen functioneren dus
als vindplaatsen van de jongeren. Toch merk
ik dat ik me stilaan ook in de wijken en op
straat, meer en meer kan doen gelden.’
JONGERENCOACHING IN DE SCHOLEN
‘De meeste leerlingen die ik begeleid,’ vertelt
Wim, ‘volgen voltijds beroepssecundair
onderwijs (BSO) in de richtingen Kantoor,
Haarzorg, Mode en Handel. In het Leonardo
Lyceum Pierenberg bestaat enkel de richting
Kantoor. Op die school heb ik wekelijks een
gesprek met de leerlingenbegeleidster. Die
zegt me bijvoorbeeld dat een jongen veel
afwezig is en of ik bij hem thuis eens kan
langsgaan. Op Sint-Agnes is er wekelijks
een leerlingenoverlegmoment met de directie,
het Centrum voor Leerlingenbegeleiding
(CLB) en de leerlingenbegeleider. We praten
over de leerlingen en ik krijg enkele dossiers
toegewezen. Meestal gaat het over ongewettigde
afwezigheden of attitudeproblemen.
Ik spreek dan de jongere aan op de speelplaats,
zonder meteen over het probleem te
beginnen. Ik wil hem immers niet viseren, te
midden van zijn vrienden. Na een informeel
gesprek leg ik uit dat ik samenwerk met de
school, maar er tegelijk onafhankelijk van
ben. Dat is heel belangrijk. Hij moet weten
dat ik er ben om zijn belangen te verdedigen,
maar ook dat ik een en ander heb gehoord
dat ik graag met hem wil bespreken. Zijn
versie van de feiten koppel ik dan terug naar
de school. Misschien was er een misverstand.
Ik vraag of ik wekelijks met hem mag
praten en als dat goed is, dan start ik de
begeleiding op. Ik vraag ook altijd of ik zijn
ouders mag contacteren.’
Ook Mohamed krijgt dossiers toegeschoven
via het CLB op de school. ‘Het gaat over
leerlingen die te laat komen, spijbelen,
agressief gedrag vertonen. Soms komen ook
leerkrachten me spontaan over een jongere
vertellen. Alles hangt af van de relatie die
ik heb met het schoolpersoneel. Nadat ik
van het CLB een vraag heb gekregen, zal ik
eerst naar de school gaan en een kennismakingsgesprek
organiseren, om zo meer
inzicht te krijgen in de situatie. Soms krijg ik
via de telefoon een situatieschets waarvan
achteraf blijkt dat ze niet met de waarheid
strookt. Ik laat de jongere vertellen en
probeer actief te luisteren. De jongere moet
echt het gevoel hebben dat hij in het vertellen
van zijn verhaal voluit kan gaan. Leerling
en leerkracht hebben doorgaans een ander
verhaal. Ik probeer aan de hand van vragen
het aandeel van de jongere in het conflict
duidelijk te maken. Hij moet zelf tot inzicht
komen. Vervolgens ga ik naar de leerkracht
en probeer ik te bemiddelen, door te zeggen
dat de leerling het probleem erkent, maar
dat hij bijvoorbeeld geschrokken was van de
reactie van de leerkracht. Ik moet altijd laten
voelen dat ik niet de vijand ben van de leerling
of van de leerkracht. Soms komen we zo
vrij snel tot een oplossing, maar het conflict
kan ook een heel jaar aanslepen.’
Wim en Mohamed staan op scholen met
voltijds onderwijs. Maarten begeleidde veel
jongeren in het deeltijds onderwijs, waar
jongeren twee dagen les volgen en drie
dagen werken. Dat vraagt om een andere
aanpak. ‘Jongeren in het deeltijds onderwijs
worden soms in een brugproject geplaatst.
Dat zijn tewerkstellingsprojecten waar ze
de juiste arbeidsattitude leren. Dat gaat
van op tijd leren komen tot de juiste werkkledij
dragen. Tegelijk worden ze opgeleid in
disciplines als automechanica, hout, bouw,
verkoop, kantoor of horeca. In het brugproject
verblijven ze maximum veertig weken.
Als ze zogenaamd arbeidsrijp zijn, stromen
ze door naar regulier werk. Andere jongeren
mogen meteen op een reguliere arbeidsplaats
beginnen.’
10 11
‘Als de school vond dat een leerling niet
gemotiveerd was om naar regulier werk
te zoeken, dan werd ik ingeschakeld. De
jongere vertelde dan dikwijls dat hij wel
gemotiveerd is, maar geen kansen krijgt. Op
sommige werkplaatsen, zoals die van Kantoor
of Verkoop, speelde soms racisme mee.
Dan gaat het om werkgevers die schrik hebben
om klanten te verliezen. In de hardere
sectoren was de soort job erg bepalend. Als
het slecht gaat in de bouwsector, zullen ze
niet snel deeltijdse jongeren aanwerven.
Veel van mijn gesprekken met de jongeren
gingen over de arbeidsattitude. Jongeren
kunnen schoolmoe zijn, maar daarom zijn
ze nog niet arbeidsrijp. Ik trachtte de verwachtingen
van de jongere én van de school
naast elkaar te leggen. Eigenlijk moesten
ze naar elkaar toe groeien. De school moest
soms worden aangemoedigd om bepaalde
jongeren toch een kans te geven. Dan vroeg
ik aan de jongeren om tijdens de praktijklessen
te laten zien wat ze in hun mars hebben.
Jongeren hebben vaak valse verwachtingen.
Ze willen te snel een goed betaalde job.
Dat is niet realistisch. Het doel is altijd een
getuigschrift en kans op werk.’
BIJ DE OUDERS THUIS
‘Als de jongere toestemt, ga ik ook met zijn
of haar ouders praten,’ zegt Wim. ‘Dat is niet
eenvoudig. Ik begeleid vooral Marokkaanse
jongens. De taal is vaak een struikelblok. Ik
praat meestal met de ouders in aanwezigheid
van de jongere. Maar soms komt hij
of zij niet opdagen. Een moeder kreeg van
de school de vraag om de agenda van haar
dochter te controleren en haar te straffen
als ze een nota had. Die moeder vond dat
heel moeilijk, omdat ze een goede band had
met haar dochter. Dan hebben we afgesproken
om haar niet te straffen maar net te
belonen als ze iets goed deed.’
Ook Maarten ging dikwijls op huisbezoek.
‘Ik vond dat de ouders moesten weten wat ik
deed. Zij zijn immers verantwoordelijk voor
hun kinderen. Die oudercontacten waren
niet altijd makkelijk, omdat ik vaak moest
werken via broers of zussen die Nederlands
Jongerencoaches aan het woord