10JAAR JONGERENCOACHING - De8

wat voor een effect dat heeft, hoe je door
je kennis van namen en families makkelijk
vertrouwen en credibiliteit opbouwt.’
Mohamed bevestigt dat. ‘Vanaf dat ik een
vertrouwensband heb opgebouwd, durf ik de
jongere ook te confronteren. Soms is dat ook
echt nodig. Een jongen blijft steeds hetzelfde
flutverhaal herhalen. Op zo’n moment is er
een doorbraak nodig. Dan durf ik scherp uit
de hoek te komen, hem op zijn fout te wijzen.
Mijn manier is dan om zijn taal te gebruiken,
echte jongerentaal, machotaal, straattaal –
dat begrijpen ze. Maar ik zal jongeren nooit
verlinken. Ik zal met ze praten en zeggen dat
het niet goed is wat ze doen. Soms kom ik
een café binnen en dan hoor ik bijvoorbeeld
hoe een jongen tegenover zijn vrienden
pocht over een diefstal. Dan schuif ik bij aan
tafel en die jongen praat gewoon verder. Kijk,
als ik een klikspaan zou zijn, dan breek ik
het vertrouwen. Dat wordt immers rondverteld.
Wat heb ik en die jongere gewonnen als
hij wordt opgesloten. Dan is heel de begeleiding
om zeep. Ik moet kunnen functioneren.
Zij moeten hun verhaal kunnen vertellen. Op
die manier heb ik ook respect voor mijn opdracht.
Dit schooljaar was er een rel tussen
jongens uit Borgerhout en Berchem. Ik ken
die rel al van tien jaar geleden, toen ik zelf
nog op school zat. Dan kan ik aan die gasten
uitleggen dat de geschiedenis zich herhaalt
en dus niet bijzonder is. Dat relativeert. Als
jongerencoach moet je de jongerencultuur,
het milieu kennen. Zoniet val je door de
mand.’
JONGEREN, COACHING EN HET
ONDERWIJS
Jongerencoaches hebben een bijzonder
statuut. Ze staan in en buiten de scholen,
wandelen door buurten die ze zich eigen
maken, praten met heel veel mensen die
elk hun eigen verhaal hebben. Daarom zijn
ze misschien geschikt om een analyse te
maken van de huidige stand van zaken. Als
de jongerencoach spreekt, is het altijd in het
belang van de jongere. Een analyse in kort
bestek is per definitie veralgemenend. De
ene school is de andere niet. De ene leer-
kracht is de andere niet. We moeten dat bij
wat volgt in het achterhoofd houden.
Wim pleit voor een hervorming van het
onderwijs. ‘Dat is een honderdjarenplan,’
lacht hij. Maar hij tracht zijn steentje bij te
dragen. ‘Er zijn scholen die al jaren met een
hoge concentratie aan allochtone leerlingen
zitten. Die hebben dus heel wat ervaring met
die specifieke problematiek. Andere scholen
hebben pas de laatste jaren een instroom
van allochtone leerlingen en weten nog
niet hoe daar mee om te gaan. Ik beschouw
het als een deel van mijn opdracht om de
cultuur van de leerlingen op de school binnen
te brengen, zodat de leerkrachten met
meer inzicht kunnen handelen. Sommige
leerkrachten hebben vooroordelen of doen
zelfs racistische uitspraken. Ze veralgemenen,
gooien al de allochtone leerlingen op
een hoopje: ze kunnen niks, doen alles fout.
De leerlingen voelen het onbegrip. In een
zevende jaar Kantoor was het een enorme
chaos. De leerkrachten hadden geen gezag
meer. Daarom stelden ze een gedragslijst
op met heel betuttelende richtlijnen, zoals
‘zit op je stoel’, ‘praat Nederlands’. Ik heb
hen uitgelegd dat die lijst op verzet zou
stuiten. Een betere manier is altijd om mét
de leerlingen samen te werken. Daarom zijn
we met z’n allen rond de tafel gaan zitten,
leerlingen, leerkrachten en ik, en hebben we
samen een lijst opgesteld. Dat werkte wel.
De school moet de leerlingen betrekken in
het geheel. Met een autoritair regime bereik
je niets.’
Mohamed ziet een verschuiving in de attitude
van de jongeren. ‘Ik voorspel dat we
als jongerencoach ook steeds meer jongeren
uit het ASO zullen moeten gaan begeleiden.
Vroeger voelde ik me slecht als ik te laat
kwam op school. Nu trekken steeds meer
jongeren zich daar weinig van aan. Het
normbesef vervaagt. Of ze nu naar school
gaan of niet, of ze de leraar beledigen of
niet, het kan hun allemaal niet schelen.
Fuck the world. Ook sommige scholen zijn
de controle kwijt. Ik zeg altijd dat we niet
alleen in het secundair maar vooral in het
basisonderwijs moeten investeren. Het is
heel moeilijk om een jongen van zestien nog
ander gedrag aan te leren. Bij kinderen lukt
dat beter. De drempel ligt dan lager. Als je
tegen de ouders van een tienjarige kan zeggen
dat hun zoon steelgedrag vertoont, dan
kunnen ze nog makkelijk ingrijpen. Je kan
hen ook nog structuren aanleren, bijvoorbeeld
dat het niet vreemd is om na schooltijd
nog huiswerk te maken. Gasten van zestien
hebben dat dikwijls nooit gekend en ook hun
ouders hebben hen daar nooit op gewezen.
Veel jongeren kampen ook met een te laag
zelfbeeld. Het cliché: Marokkanen geraken
toch niet aan werk, waarom moet ik dan
studeren? Als je met die slachtofferrol de
samenleving ingaat, waar sta je dan? Gelukkig
kan ik mezelf als voorbeeld gebruiken,
door te zeggen dat het ook anders kan.’
14 15
‘Veel staat of valt met de juiste studiekeuze,’
zegt Maarten. ‘Er zijn leerlingen die volgens
het zogenaamde watervalsysteem van ASO
naar BSO afzakken. Wie onder zijn niveau
schoolloopt, wordt schoolmoe. De gevolgen
hiervan worden onderschat. De school of het
CLB zou misschien accurater te werk moeten
gaan in de studiekeuze van de jongeren.
Ik hoor sommige meisjes uit de richtingen
Kantoor of Verzorging zeggen dat ze niets
bijleren.
‘Ook ik pleit voor jongerencoaching in de
basisschool. We moeten zo vroeg mogelijk
beginnen te werken aan de attitudes. In de
basisschool werk je pas echt preventief.
Maar het gaat niet enkel om het schoolklimaat.
Ik herinner me een jongen die op een
bankje zat en zijn buurt overschouwde. Hij
vroeg zich af wat er van hem en zijn vrienden
moest worden in een buurt die zo troosteloos
was als de zijne. Ik wil maar zeggen
dat je op alle terreinen moet werken. Zo is
het van levensbelang dat jongeren thuis positieve
rolmodellen hebben. Onze jongeren
hebben te weinig ervaring met mensen die
hun talenten ontdekken, het positieve in hen
aanwakkeren. Sommige leerkrachten met
vooroordelen geven een negatief gevoel aan
de jongere door.
Veel ouders begrijpen het onderwijssysteem
niet.’
‘Net als Wim vind ik dat leerlingen op school
meer moeten betrokken worden. De school
moet afstappen van de wij-zij-houding. Nogmaals,
ik wil niet veralgemenen. Een positief
voorbeeld zijn de open klassenraden, waarbij
de jongeren samen met de leerkrachten
en de begeleiders aanwezig zijn. Op die
manier leren leerkrachten nadenken over
hoe zij over jongeren spreken. En de leerling
wordt op zijn beurt versterkt in het zelf argumenteren,
in het nadenken over zichzelf.
Kortom, we moeten altijd, steeds opnieuw,
het gesprek aangaan.’
Jongerencoaches aan het woord