Eilandhoppen vanuit Istanbul - REIZEN Magazine

eilandhoppen vanuit istanbul
d e P r i n s e n a r c h i P e l
Trotski had het niet slecht getroffen. Als banneling verbleef
de Russische revolutionair op Büyükada, een van de negen
Prinseneilanden. We zouden zo met hem willen ruilen. Op deze
archipel in de Zee van Marmara stap je terug in de tijd van
paardenkoetsen en theeterrassen. Niksdoen om het niksdoen,
op slechts een uur varen van Istanbul.
TeksT en foTografie: sander groen
www.reizen.nl november 2009 23

Foto’s vorige
pagina’s:
onthaasten is het
toverwoord op
Büyükada, dat
op slechts een uur
varen van chaotisch
Istanbul ligt.
lange rijen voor de loketten,
toeristen mét kaartje die zich
door tourniquets naar de kade
haasten. De scheepshoorn maakt
oorverdovend duidelijk dat het de
hoogste tijd is.
Zomaar een nazomerse vrijdagmiddag
op veerbootstation Kabatas aan
de Bosporus. Onder het genot van
een Samsun-sigaretje en een glaasje
thee kijkt het beveiligingspersoneel
geamuseerd toe hoe de boel in het
honderd loopt: kromme mannetjes
met duwkarren banen zich klingelend
een weg door het gedrang,
Turkse families slepen vuilniszakken
vol boodschappen achter
zich aan over de steiger en een
bejaard dametje belandt nog nét
niet met rolstoel en al in het water.
Het is de hectiek die we kennen
van Istanbul, metropool op twee
continenten. Overal is het druk,
lawaaierig en chaotisch: over de
Istiklal Caddesi loopt één lang lint
van snackend koopvolk en rond de
de Blauwe Moskee verdringen zich
busladingen toeristen. De stad is
een gekkenhuis – een fantastisch
gekkenhuis, dat wel. Maar toch:
een gekkenhuis. Reuze leuk voor
een dag of drie, daarna slaat de
stress toe en begin je langzaam te
verlangen naar frisse lucht, rust en
ruimte. En dat ligt binnen handbereik.
De ultieme uitvlucht is
slechts een boottochtje verwijderd
van Istanbul.
in een ‘rijtuigie’
In de Zee van Marmara ligt een
droomarchipel waar de tijd al eeuwen
stilstaat en het altijd autoloze
zondag is: de Prinseneilanden.
We nemen een feribot die verdacht
veel lijkt op de stoomboot van
Sinterklaas. Istanbuls skyline van
moskeeën en minaretten wordt
snel kleiner en de contouren van
de eilanden verschijnen boven het
voordek: negen groene, bergachtige
eilandjes met chique houten huizen
en op bijna elke heuveltop een
klooster.
Op hoofdeiland Büyükada stappen
we van boord. De naam betekent
letterlijk ‘Groot Eiland’, wie stevig
doorstapt, wandelt er in een middag
omheen. Via het belle époqueboot-station
met Ottomaanse
glas-in-loodramen, boogjes, torens
en tierelantijnen lopen we naar de
taxistandplaats. Hier geurt het naar
knollenvlaaien. Auto’s zijn op de
Prinseneilanden verboden en het
openbaar vervoer wordt verzorgd
door kleurige koetsjes van elk twee
pk. We stappen in een rijtuigie en
gaan in gestrekte draf heuvelop,
naar het hotel, waarin we een eeuw
in de tijd worden teruggeslingerd.
Splendid Palas Otel is het opvallendste
gebouw van Büyükada: een
spierwitte houten blokkendoos in
art nouveau, met tientallen balkon-
netjes met rode luiken en op het
dak twee parmantige koepels die
veel weg hebben van de boezem van
een rondborstige buikdanseres.
Vanaf 1908 was dit houten paleishotel
het chique logeeradres voor
de aristocratie van Constantinopel
en de persoonlijke vrienden van de
sultan. Sinds de opening is er niets
veranderd en ook nooit serieus
gerenoveerd, zodat het Splendid
met alle vergane glorie van dien
nu de hemel is voor nostalgici. Het
is naseizoen en stil en dus krijgen
we voor een spotprijs de beste
kamer, met een zee van ruimte, een
krakende parketvloer en niet één
maar twee balkonnetjes. Bij een
ijskoud Efes-biertje uit de minibar
genieten we van het uitzicht op de
glinsterende Zee van Marmara en
een wonderschone zonsondergang.
Nog geen halve dag op Büyükada en
al helemaal onthaast.
Theetuinen op Büyükada
Büyükada is het grootste van het
stel vorstelijke eilandjes. Maar wel
overzichtelijk: precies één dorp met
één pleintje rond één klokkentoren,
die het niet doet. De rest
van Büyükada is een staalkaart van
het goede Turkse dorpsleven: een
straatje met kruidenierswinkeltjes,
kebabtentjes, ijssalons, theehuizen,
banketbakkers en waterpijpcafés,
een boulevard met terrassen, visrestaurants
en een lommerrijke
laan met prachtige houten art nouveau-villa’s.
In een ervan huist Kültür
Evi, het enige museumpje van
het eiland, met een fijne theetuin.
In juli en augustus ziet het zwart
van de mensen op Büyükada, als
welgestelde Istanbullu’s in hun
zomervilla’s trekken en de minder
rijke Turken en toeristen komen
dagtrippen. ’s Winters is het uitgestorven
en zijn de hotels, winkels
en restaurants veelal gesloten. Maar
in voor- en najaar is het precies
Prinseneilanden Istanbul
goed: niet te stil en niet te druk.
Heerlijk weer ook. De eilanden
hebben een mild microklimaat.
Toen wij er waren in oktober werd
er zelfs nog in zee gezwommen.
Bovendien is er dan altijd wel een
hotelkamer te krijgen.
De rest van Büyük, zoals de lokale
bevolking het eiland noemt, is voor
de natuur. Net te groot om te voet
te verkennen, dus ook nu komen
de paardenkoetsen van pas. Behalve
losse ritjes bieden de koetsiers ook
een Grote Tour aan, een rondje
eiland in een uur, of een Kleine
Tour, een half rondje in een
halfuur. Wij stappen uit op Luna
Park, een rond plein aan de groene
noordkant, waarvan de naam
herinnert aan het pretparkje dat
hier decennia geleden is opgedoekt.
Hiervandaan is het nog een halfuur
klauteren (een hobbelrit op een
zachtgrijze ezel kan ook) naar de
toeristische topattractie: het Aya
Boven: Büyükada,
het grootste
Prinseneiland is een
staalkaart van het
goede Turkse leven,
met terrassen aan
het water en koetsjes
in plaats van auto’s.
Je kunt hier slapen
in een art nouveau
hotel uit 1908: het
Splendid Palas Otel.
24 www.reizen.nl november 2009 www.reizen.nl november 2009 25
e

istanbul op
www.reizen.nl
Bijna altijd
combineer je de
Prinseneilanden
met een paar
dagen Istanbul.
Op www.reizen.nl
vind je tips voor
theeterrasen en
restaurants op de
eilanden en onder
‘Stedentrips-
Istanbul’ staat
informatie over
de metropool zelf
van Karin Rus,
onze Cityexpert,
onder meer over
bijzondere wijken
en cafés.
Foto rechts: ook
vanaf Heybeliada
(‘Zadeltaseiland’)
heb je fraai uitzicht
op de Zee van
Marmara en het
‘verre’ Istanbul.
26 www.reizen.nl november 2009
Yorgi-klooster uit de 6de eeuw, met
een kapelletje vol fresco’s en een
simpel toeristenrestaurant met
meeslepend uitzicht op de eilanden.
Dwars door geurige dennenbossen
en langs ruige rotskusten keren
we terug naar het dorp, precies op
tijd om aan te schuiven aan een
tafeltje op de kade voor een bord
vol verse vis.
Turkse Tsjechov
De Prinseneilanden danken hun
naam aan hun vroegere functie
als ballingsoord voor ongewenste
erfgenamen van Byzantijnse keizers
en Ottomaanse sultans, prinsen en
prinsessen. Ook voorname vijanden,
onwelgevallige notabelen en
niet welkome minderheidsgroepen
werden hiernaartoe verscheept. Zo
ontstond een smeltkroes van Joden,
Grieken en Armeniërs. Nu nog staan
hier meer kerken en kloosters dan
madrassa’s of moskeeën. En sinds
mensenheugenis zijn de eilanden
geliefd bij schrijvers, kunstenaars
en andere creatieve zielen. Schrijver
en Nobelprijswinnaar Orhan Pamuk
heeft een huis op Heybeliada.
Beroemdste eilandballing was Leon
Trotski. Hij woonde vier jaar op
Büyükada en schreef er in 1930 zijn
Geschiedenis der Russische Revolutie.
Het karmozijnrode kasteeltje aan
de Zee van Marmara zou een puik
huismuseum zijn, maar helaas, net
als veel andere historische gebouwen
staat het op instorten. Zo niet
het huis van die andere beroemde
eilander, schrijver/dichter Sait Faik,
ook wel de Turkse Tsjechov genoemd.
Vol verwachting bellen we
aan bij het villaatje op Burgazada
waar hij woonde tot zijn dood, maar
het blijft stil. Na nog eens bellen,
wachten, op de deur bonken en nog
even wachten, willen we ons net
uit de voeten maken als de deur
toch opengaat. De museumman,
Lekker lang lunchen
met mezze, daarna
zonnen op een
strandje. Het leven is
hier één lange Turkse
siësta.
een vriendelijk heerschap, kletst
honderduit over de schrijver en
volksheld, alleen begrijpen we er
geen snars van; hij spreekt louter
Turks. Niettemin is het bescheiden
huismuseum een bezoek waard, al
is het alleen maar omdat de man er
met zijn vrouw voor zorgt dat dit
huis in originele staat blijft.
Het bureautje waaraan Faik zijn
korte verhalen schreef staat er nog
precies zo bij als zestig jaar geleden,
net als zijn sobere eetkamertje, de
luie stoel in de hoek, met kanten
hoofdkleedje, en het piepkleine
badkamertje zonder douche of bad.
Boven in de slaapkamer ligt een
pyjama keurig opgevouwen op het
eenpersoonsbed, met ernaast twee
pantoffels. Alsof Turkijes geliefde
schrijver helemaal niet in 1954 aan
levercirrose overleed, maar hier
vanochtend nog opstond.
Turks Atlantis
Negen Prinseneilanden zijn er, maar
alleen tussen Kinaliada, Büyükada,
Burgazada en Heybeliada zijn
er veerverbindingen. Kasikadasi
(‘Lepeleiland’) is een privé-eiland
met een chique vakantievilla, op
Sivriada (‘Punteiland’) liggen de
ruïnes van een Romeins dorp en
een Byzantijns klooster. Tavsanadasi
(‘Konijneneiland’) is een kale
rots die alleen bewoond wordt door
Nijntje en haar vriendjes. Yassiada
(‘Plat Eiland’) is met stip het meest
fascinerende van de onbewoonde
eilandjes. Een excentrieke Britse
baron kocht het eilandje halverwege
de 19de eeuw om er een klein
kasteel te bouwen (en naar verluidt
begroef hij er ook een schat). Een
eeuw later bouwde de Turkse
marine er een opleidingscentrum,
dat na de militaire staatsgreep van
1960 diende als locatie voor het
tribunaal tegen premier Adnan
Menderes, die beschuldigd werd
van schending van de grondwet.
Protesten van John F. Kennedy,
koningin Elizabeth II en ‘onze’
premier De Quay ten spijt, werd
Turkijes eerste democratisch gekozen
leider op Yassiada ter dood
veroordeeld. Sinds het vertrek van
de marine is de zee rond het eilandje
vanwege de vele scheepswrakken
in trek bij duikers.
Alleen duikers kunnen ook het
tiende Prinseneiland zien: Vordonisi,
dat duizend jaar geleden na een
aardbeving met Grieks klooster en
al vijf meter onder water verdween;
alleen een rotspunt met een vuurtoren
en een Turkse vlag erop
herinneren aan dit Atlantis van
Turkije. En dan is er nog Sedefadasi
(‘Parelmoereiland’), het kleinste van
de vijf bewoonde eilanden. Het is
privébezit van een steenrijke Turk
en net groot genoeg voor een handvol
woonhuizen en vakantievilla’s.
Er is een mooi strandje, waar je met
een goedgevulde picknickmand de
middag van je leven hebt. Alleen in
het hoogseizoen legt de veerboot
hier aan, de rest van het jaar moet
je zelf een bootje charteren.
Het rode eiland
Kinaliada (‘Rood Eiland’), het
dichtst bij Istanbul gelegen eiland,
is een prima plek om te zonnebaden.
Het is ook het dichtst
bebouwde eiland, met pal voor de
deur van de vakantiehuizen een
langgerekt kiezelstrand.
e
Prinseneilanden Istanbul
www.reizen.nl november 2009 27

Foto boven:
de bewoonde kant
van Heybeliada.
Daaronder:
- De catering tijdens
de overtocht naar de
Prinseilanden laat
weinig te wensen
over.
- Wat doe je hier dan
op een terras aan
het water? Een potje
triktrak of helemaal
niets.
28 www.reizen.nl november 2009
Op een halfuurtje kuieren vanaf het
veerbootstation ligt langs de rode
rotskust, waaraan het eiland zijn
naam dankt, een kiezelstrand met
wat strandbarretjes. De ware zonaanbidder
vaart echter door naar
Burgazada, met Kalpazankaya als
mooiste strand van de archipel.
zadeltaseiland
Wie weinig tijd heeft, slaat het rode
eiland over. Dat geldt niet voor
Heybeliada (‘Zadeltaseiland’), na
Büyükada het populairste Prinseneiland.
Ook hier maar één dorp,
met een pittoresk moskeetje en
theeterrassen aan de waterkant,
plus een marineschool (inclusief
de bijbehorende matrozen in witte
pakjes) en de grootste Grieksorthodoxe
kerk van de archipel.
Hier staat ook het ándere nostalgische,
houten hotel van de Prinseneilanden:
Halki Palas. Gebouwd in
1862, in 1991 tot de grond toe af-
gebrand maar meteen herbouwd.
Kleiner en luxueuzer (en duurder)
dan het Splendid is dit paleishotel
de ideale uitvalsbasis voor lange
wandelingen door de natuur van
Heybeliada. Die groene kant van het
eiland is een plaatje: slingerende
paden door dichte dennenbossen,
zacht verende picknickveldjes met
weids uitzicht op de azuurblauwe
zee, baaien met privéstrandjes en
hier en daar een simpel snackbarretje
of strandtentje.
Je kunt je er in een koets langs
laten rijden, maar dan heb je het
binnen een uur allemaal gezien.
Veel leuker is het om het eiland per
huurfiets of te voet te verkennen,
helemaal van het dorp naar de
allermooiste baai in het zuiden,
waar je kunt picknicken met
uitzicht op een wit en verlaten
tbc-sanatorium op een heuveltop
aan de overkant. Kan zo op een
ansichtkaart.
Falafel en taboulé
Behalve kuieren en luieren valt er
op Heybeliada bijzonder weinig te
doen. Welbeschouwd is precies dat
de grote aantrekkingskracht van de
Prinseneilanden: er valt niks anders
te doen dan niksdoen. ’s Morgens
een fijne wandeling, dan lekker
lang lunchen met mezze (diverse
kleine gerechten, zoals falafel,
hummus en taboulé) en verse vis,
’s middags zonnen op een strandje
of aan het hotelzwembad, en dan
’s avonds, na een bord kebab, aan de
boulevard bij een fles raki een potje
triktrak spelen met de eilanders.
Het leven is hier één lange Turkse
siësta. Er is maar één probleem met
de Prinseneilanden. Na een dag wil
je nooit meer weg. b
Hoe kom je er?
met Turkish airlines (www.thy.com) van
amsterdam naar istanbul, retour v.a. € 210
all-in. de meeste veerboten naar de Prinseneilanden
(‘adalar’) vertrekken vanaf het per
tram bereikbare veerbootstation kabatas
aan de bosporus. de dienstregeling vind je
op www.ido.com.tr. een enkeltje kost
2,80 lira (€ 1,35).
Beste reistijd
in juli en augustus vieren de Istanbullu’s
massaal vakantie op de Prinseneilanden.
de bevolking vertienvoudigt, prijzen
verdubbelen, terrassen zijn bomvol, er is
geen hotelkamer te krijgen en elk stukje
6 dagen Istanbul & Prinseneilanden
Speciaal voor de lezers van REIZEN
Magazine heeft Sunair een exclusief
arrangement samengesteld. Ontdek
het Istanbul en geniet van de
Prinseneilanden.
U vliegt met klm naar istanbul. daar staat
de transfer naar uw hotel klaar. de eerste
twee nachten en de laatste nacht verblijft
u, naar keuze, in hotel olimpiyat*** of in
hotel Prince****, beide in het centrum van
istanbul. de derde dag gaat u met de ferry
naar de Prinseneilanden. hier verblijft u
twee nachten in boutique hotel splendid op
büyükada. een heerlijk diner in één van de
visresaurants is voor u gereserveerd.
strand wordt bevochten. bovendien loopt
de temperatuur op tot ruim boven de 30°
celsius. beter zijn de lente en herfst, als de
temperatuur aangenaam is en alle drukte
verdwenen. Twee à drie eilanden passen
in een drukke dagtrip, maar blijf liever een
lang weekend.
Geld en lokaal vervoer
1 Turkse lira is momenteel € 0,48 waard.
een rondje eiland per paardenkoets duurt
een uur en kost ca. € 15. losse ritjes kosten,
afhankelijk van de bestemming, € 3 tot
€ 10. alleen op kinaliada zijn geen koetsjes,
maar dit eiland is klein genoeg om te voet
te verkennen. in de dorpen op büyükada,
Prijs p.p. o.b.v. verblijf in
Hotel Olimpiyat Hotel Prince
€ 569 € 619
Toeslag 1-pk, respectievelijk € 100 en € 125.
dagelijks vertrek mogelijk in de periode
1 maart t/m 30 juni 2010.
Inclusief
b retourvlucht amsterdam – istanbul met
klm in de v-klasse (o.b.v. beschikbaarheid,
voor andere klasses geldt een toeslag)
b luchthavenbelasting, brandstoftoeslag
en veiligheidsheffing à € 100 (onder voorbehoud
van wijzigingen)
b 3 overnachtingen in istanbul o.b.v. verblijf
in een 2-persoonskamer, incl. ontbijt
b 2 overnachtingen in hotel splendid op de
Prinseneilanden Praktisch
burgazada en heybeliada zijn fietsen te
huur voor ca. € 7,50 per dag.
Accommodatie
b Büyükada: Splendid Palas.
houten hotel uit 1908 met 70 kamers: nostalgische
sfeer, matig restaurant, fijne patio
en een zwembad in de achtertuin. vraag
om zeezicht. hoogzomer veel kabaal van
de naburige discotheek. 2-pk v.a. € 60 (incl.
ontbijt). www.splendidhotel.net.
b Heybeliada: Halki Palas.
enige vijfsterrenhotel van de eilanden. 45
kamers, antiek meubilair in de lobby en
een mooie achtertuin met zwembad en
jacuzzi. alleen de suites hebben een balkon.
2-pk v.a. € 100. www.halkipalacehotel.com.
Reisgidsen & Literatuur
de istanbul stedengidsen van Lonely Planet,
Time Out en The Rough Guide besteden
slechts bescheiden aandacht aan de
Prinseneilanden. een piepkleine boekhandel
in het veerbootstation van büyükada
verkoopt een handige toeristische plattegrond,
een engelstalig reisgidsje vol met
taaie achtergrondinfo, nostalgische
fotoboeken en engelstalige romans die zich
afspelen op de Prinseneilanden.
Informatie
Turks Nationaal Verkeersbureau,
tel: 070 436 9998, www.welkominturkije.nl.
er is geen vvv op de eilanden. de beste
lokale informatiebron is bovengenoemd
boekwinkeltje.
€ 569 p.p.
Prinseneilanden, incl. ontbijt
b Transfer luchthaven – hotel en terug
b ANWB Extra Reisgids Istanbul, incl. plattegrond
b retourticket voor de ferry tussen istanbul
en de Prinseneilanden
b diner in een visrestaurant op de Prinsen-
eilanden (excl. drank).
Niet inbegrepen: transfers van/naar de haven,
evt. toeslagen, bijdrage calamiteitenfonds
€ 2,50 per boeking en anWb adm. kosten
€ 15 per boeking.
Boeking en informatie
bij de anWb Winkels, tel. 0900-9008070
(lokaal tarief) of www.reizen.nl.
op alle arrangementen zijn de anvrreisvoorwaarden
van toepassing.
www.reizen.nl november 2009 29