1976-053 GESCHIEDENIS/HISTOIRE PHARMACIE - Kring voor de ...

III
Cosmetica
Onder Cosmetica worden middelen verstaan, welke
geacht worden invloed uit te oefenen op het uiterlijk
van de mens, in het bijzonder op de huid en daarvan
afgeleide uiterlijk waarneembare facetten. Ten dele is
het doel om door hun toepassing het uiterlijk te verfraaien,
ten dele wordt verlangd, dat zij het gevoel
van welbevinden herstellen of verhogen. Zij hebben
dus ten dele een geneesmiddel, ten dele een genotmiddelkarakter.
Het resultaat, dat men wenst te bereiken is voor een
groot gedeelte van subjectieve aard. Het aanzetten
van de wenkbrauwen met zware toetsen zal de ene
mens bekoren, de andere juist afstoten. Het overdekken
van de lichaamsgeur door een sterk parfum zal de
ene mens aantrekken, de andere afschrikken. Iemand
kan lijden onder het hebben van sproeten. Terecht
merkte kort geleden een damesblad op, dat ook sproeten
voor de partner aantrekkingskracht kunnen hebben.
Wel is men algemeen van mening, dat een puisterige
huid afstotend zou zijn, maar juist hier staan
wij duidelijk meer aan de kant van het genees- dan
van het genotmiddel. Daarentegen is het verkoelend
effect van een menthol-eau de Cologne duidelijk dat
van een genotmiddel.
Het zou onjuist zijn om cosmetica zonder meer afgeleid
te zien van het geneesmiddel. Anderzijds moet
men voorzichtig zijn om uit de aanwezigheid van als
schoonheidsmiddel aangemerkte zelfstandigheden bij
praehistorische vondsten tot een reeds in die tijd uitsluitend
op verfraaiing gericht handelen te besluiten.
Wanneer men geconfronteerd wordt met een Xhosadame
waarvan het gelaat volledig okergeel is beschilderd
dan blijkt zij, bij navraag, zeker niet aan een
schoonheidsbehandeling te hebben gedacht. Zij acht
dit een oud en beproefd middel tegen migraine-achtige
hoofdpijnen, die haar veel last bezorgden. Mogelijk
subtieler nog is de ervaring, dat het aanbrengen van
verandering in het uiterlijk, door het „beschilderen"
van het gelaat, een niet gering aantal mensen, niet
zelden vrouwen, een gevoel van zelfvertrouwen (her-)
geeft, waardoor het gevoel van welbevinden wordt aangewakkerd
of zelfs terugkeert. Daarbij blijft dan nog
23'
buiten beschouwing, dat het deskundig aanbrengen
van deze middelen een antwoord kan betekenen op
de vraag naar aandacht, naar het erkennen van de
eigen status, al is het maar gedurende de tijd der
behandeling. Een tactisch gesprekje kan de uitwerking
van deze behandeling ondersteunen en daarnaast de
verkoop van schoonheidsmiddelen bevorderen.
Men kan de grens tussen genees- en genotmiddel bij
de cosmetica vaak moeilijk trekken. Dit blijkt nog
moeilijker, indien men in de beschouwingen psychotherapeutische
mogelijkheden betrekt (en de verantwoordelijkheid,
die daarmede aan cosmetische technici
wordt toegespeeld), nog vager wordt de grens
indien als schoonheidsmiddelen aangeprezen zelfstandigheden,
gebracht in farmaceutische vorm, hun werking
zouden ontlenen aan sterk werkende geneesmiddelen.
Vitamine- en hormooncrêmes deden hun intrede.
Zeker vóór het van kracht worden van het cosmeticabesluit
krachtens de Warenwet konden zij zich ten
dele handhaven in het verkeer der zelfmedicatie door
de vaststelling, dat de aangeprezen vitamines deels
van slechts hypothetische aard bleken te zijn, dan wel
in nagenoeg onmeetbare hoeveelheden waren toegevoegd
en dus ongevaarlijk.
De waarheid wordt wellicht het best benaderd door
uit te gaan van de veronderstelling, dat het ontstaan
en de ontwikkeling van cosmetica zal hebben berust
op esthetische, religieuse, psychisch- en somatischgeneeskundige
uitgangspunten, uitgewerkt in farmaceutische
vormen met farmaceutische technieken en
opgenomen in het farmaceutische kennen.
Wederom uitgaande van onze verzameling van 41 deeltjes
en na egalisatie tot 2000 recepten per tijdvak, de
totaal looptijd der deeltjes verdelend in 10 tijdvakken
werd ook bij deze groep (III) van parafarmaceutische
recepten getracht het aandeel in de ontwikkeling van
farmacie en receptuur na te gaan. Voor de apotheker
blijken dan een aantal cosmetica van belang te zijn
geweest, die, samengevat in ondergroepen, achtereenvolgens
ter sprake zullen komen.