1976-053 GESCHIEDENIS/HISTOIRE PHARMACIE - Kring voor de ...

7,61 L en is 1 Tonneau tevens 4 barriques of pièces, of
bordelaises van 228 L.
Ten slotte dan nog iets betreffende de lengtematen:
1 Rijnlandsche roede (3,76 m) = 12 voet à 12 duim à
12 lijnen dus resp. 31,4 cm, 2,62 cm, 0,218 cm.
Daarnaast bestond de Amsterdamse maat:
1 el = 68,8 cm 1 voet à 11 duim à 12 lijn.
(= 3/4 yard) 28,3 cm, 2,57 cm, 0,214 cm.
Ook waren de Britse maten niet onbekend en moest
men er mede rekenen:
1 yard = 3 feet à 12 inches â 10 lines, respectievelijk:
91.4 cm, 30,47 cm, 2,54 cm, 0,254 cm
maar ook:
4 quarters à 4 nails, en dit weer respectievelijk:
Desinfectantia
IV
In de Middeleeuwen domineert het besef van de vergankelijkheid.
De reacties op een „pest" zijn dan ook
boetedoening en de vlucht. Imponeren blijft de verrotting
van het lichaam, de wormen, de stank. Men
gaat de „pest" te lijf met kerkdienst en processie. De
wierook, de reuk van heiligheid, mengt zich met de
dekgeuren, waarmede de stank der rotting wordt bestreden.
Vaak schijnen zij identiek of verwant, mogelijk
zelfs voldoende voor het wekken van associaties.
Wanneer de zich wijzigende gedachten- en emotionele
patronen tot het zoeken naar rationele ziekteoorzaken
nopen, blijven stank, rotting en ontbinding
feiten. Ook op de vooravond van het bacteriologische
tijdperk, wanneer de miasmatische en contagieuse
ziekten en de invloed van kwade moerasdampen in
discussie zijn, onderscheidt men naast desinfecterende
berokings- en andere methoden, de antiseptische
beroking en de stankcorrigerende berokingen.
Het verdampen van etherische olie uit rosmarijn, lavendel,
citroen, jeneverbes zou het zuurstofgehalte in
de lucht vergroten en dus desinfecteren. Anderszijds
ontwikkelen zich berokingen, die eigenlijk alleen nog
als het reukorgaan aangenaam prikkelend worden gezien.
Daartussen speelt dan de zelfs nu nog gehoorde
misvatting, waarbij stank en schadelijk voor de
gezondheid identiek worden gesteld. Desinfectie, een
zich geleidelijk ontwikkelend begrip, waarmede wordt
bedoeld het onwerkzaam maken van oorzaken van
tegelijk massaal optredende ziekten, muntte dus in
aanvang niet uit door duidelijkheid. Wel ging men geleidelijk,
empirisch, een aantal substanties als desinfectantia
aanmerken. Ongebluste kalk, bijtende loog,
carboolzuur bleken rotting te verhinderen en dankten
daaraan met vele andere hun reputatie als desinfectans.
Hiermede en door berokingen, met chloorgas,
zwavel, salpeterzuur (desinfecterende beroking), terpentijn,
houtazijn (antiseptische beroking) werden ruimten,
voorwerpen, lijken gedesinfecteerd.
22,85 cm, 5,71 cm.
Al schrijvende voel ik bewondering opkomen voor deze
collega, die rustigweg, in het kader van zijn officine
apothekerspraktijk, een stuk kennis overdroeg aan zijn
leerlingen, waarvoor men tegenwoordig niet aarzelt
specialistische naslagwerken en rekentuigen te mobiliseren.
Deze apothekers-opleider vervulden in hun
maatschappij een niet te onderschatten educatieve
taak. Om hun echter, wegens de voor hen noodzakelijke
kennis van handelsrekenen als verlengstuk van
hun berekeningen, te verwijzen naar de commerciële
hoek zou even dwaas zijn als hen in te delen bij scheiof
natuurkundigen. Het ware een verwisseling van middel
en doel, van wetenschap en hulpwetenschap.
Onder de receptuur van onze meermalen genoemde
verzameling van 41 deeltjes recepten blijken er vele
voor desinfectantia te zijn. Daarvan weer zijn er vele
voor beroking. Aangezien de bemoeienis van de apotheker
met voor ontspanning bestemde rook- en vuurwerken,
het indelen van recepten daarvoor in een
afzonderlijke rubriek zinvol maakte, betekende dit tevens
een splitsing van de berokingsreceptuur in desinfectantia
en geparfumeerde rook. Dit werd uitgevoerd,
maar bij nadere beschouwing bleek een exacte
scheiding veelal niet dan uiterst arbitrair mogelijk. Teneinde
het beeld niet te vertroebelen, werd daarom in
het overzichtstaatje der Desinfectantia behalve het
aantal bij „berokingsmiddelen" ingedeelde recepten
ook telkens het aantal recepten voor „geparfumeerde
rook" (verder behandeld bij „Vuur en Rookwerken")
opgenomen, maar niet in de totalen medegeteld.
Eerst weer enkele voorbeelden van resp. een desinfecterende-
en een stankbedekkende verroking:
KOPERCHLORIDE
BEROKING:
R/
Geconcentreerde
oplossing:
Koperchlorid 2 dln
Choloroform 1 dl
Geest v. Wijn 48 dln
Brand deze in een
spirituslamp met
katoenen pit.
CANDEL: FUMALES
R/
Pulv. Styral:
Calam: 3 üj
G. Benzoes
Mastich:
Ceryophill:
Sacch: alb: aaa ^ / ' / 2
Bals: Peruv: 3 '' / 2
Pulv: Carbon 'S ij
Mucilag: g: Tragacanth:
q : Sat.
ut Fiant Candela