1976-053 GESCHIEDENIS/HISTOIRE PHARMACIE - Kring voor de ...

. a. Inkten.
In de eerste tijdvakken worden de recepten hiervoor
aangeduid met de Latijnse naam: Atramentum, die
eigenlijk voor zwarte inkten zou dienen te worden gereserveerd.
In tegenstelling tot b.v. het Chinese cultuurgebied,
waar het schrift bestaat uit gepenseelde
karakters, waarbij inkt in tabletvorm met de bevochtigde
penseel wordt beroerd, stelt het letterschrift in
Europa andere eisen. Het moet een vloeistof zijn, die
kan worden opgenomen in een gespleten schacht,
pluimvee-pen, om daaruit, de bewegingen van de
schrijvende hand volgend, oppervlakkig door papier te
worden opgezogen. In plaats van tabletten is hier dus
èen potje inktvloeistof regel. Evenals in China bestaat
er, naast zwarte, behoefte aan rode inkt. Als voorbeeld
voor een 18e-eeuwse inkt het volgende recept:
ATRAMENT: NIGR: a Teer- endoorgegoten,
ling Voor op reis was het
R/ Nuc. G.all: 3 xx niet ongebruikelijk een
G: Arab: 3 xvj reisinktpotje mee te
Vitriol: Vir: 3 xiij nemen. Inkt in poedert
vorm, die naar behoef -
*) Aq: Com: pt: v te met water kon wort
den aangemaakt, kwam
*) pt: afkorting van „Pint" daarbij goed van pas.
*) Acet: Vin: pt: ij Zwarte, rode en wat
Cort: Granat: 3 ii later blauwe inkten
Coq. S.A: blijven de receptuur
Volgens het bovenst: hebbe monopoliseren. Behalr
11 ve voor inkt in poe-
17^72 hetzelve in duplo ge- dervorm komen er remaakt,
en eerst een Uur in cepten voor Inktstof en
Ketel laten toegedekt koken, inktkruiden. Mogelijk
telkens omgeroert, vervol- is deze uniformiteit regens
in een groote platte den, dat er in tijdvak
aarde Pan uitgestort en nog IV geen behoefte aan
14 dagen later trekken, daar- nieuwe recepten zou
bij doende, hetgeen met ko- bestaan. Deze leeft op
ken vervlogen was, eindelijk in tijdvak V, blijkbaar
in gem: Pan, warm gemaakt door de ontwikkeling
van de stalen pen en
de daarmede blijkbaar samenhangende vraag naar
nieuwe inktsoorten. Speciale recepten als „Atramentum
script voor asyl" en „Atramentum MvR" gaan dan
over in „schrijfinkt" en „inkt voor stalen pennen". Er
verschijnen nu recepten voor gele, groene, gouden,
corallen, witte en violette inkten, en voor meerkleurige-.
Er komen reeds in tijdvak II „niet gelende" inkten.
Er komen reeds in tijdvak II „niet gelende" inkten.
Inkt beperkt zich nu niet langer tot gebruik op papier.
Vanaf tijdvak V ziet men de merk-inkten voor linnengoed
opkomen in verschillende samenstelling. Ook onuitwisbare
inkten worden ontworpen. Het doet tegenwoordig
als raillerend aan, dat de snel vergankelijke
inkt juist als „Encre des dames" wordt geïntroduceerd.
Toch worde het recept U niet onthouden:
ENCRE POUR LES DAMES Helaas zal deze inkt
Dit is eene oplossing van op- ook nu nog wél verlosbare
donkerviolette jood- dwijnen, maar zal het
zetmeel in water. Deze inkt, schrift onder de Uviolte
Parijs in gebruik, ver- lamp prompt weer
dwijnt na verloop van 14 da- zichtbaar worden,
gen tot 4 weeken, doordien Behalve deze verdwijhet
jodium langzamerhand nende inkten komen er.
vervluchtigd en slechts spo- nu pok recepten voor
ren van het zetmeel op het middelen om inktwitte
papier terug laat. schrift te verwijderen,
Ook verdwijnt deze inkt on- naast die voor het opmiddellijk
bij bevochtiging halen van verbleekt
met urine. .schrift.
• - Men gaat nu Engelse
inkt onderscheiden en Italiaanse. Er is glas-inkt en
inkt om letteren op vruchten aan te brengen.
Wanneer dan de anilinekleurstoffen in stijgende mate
hun aandeel komen opeisen in de inktbereiding neemt
na tijdvak VIM het aantal recepten snel af
b. Verf.
Onder verf verstaat men een suspensie van pigmenten
die, opgebracht op een oppervlak, na enige tijd daarop
een aaneengesloten harde laag achterlaat, die het
onderliggende oppervlak tegen milieu-invloeden beschermt.
De pigmenten worden veelal gesuspendeerd in lijnolie,
al dan niet met bijmengsels, althans in de tijdvakken,
waarin zich onze verzameling deeltjes beweegt.
Reeds in tijdvak I worden ettelijke recepten aangetroffen
voor lijnolie en het prepareren daarvan. Ook
voor de pigmenten treft men er vele aan. Merkwaardig
is daarbije dat de activiteit van de apotheker
blijkbaar in de tijdvakken II t/m IV nagenoeg volledig
wordt gestaakt. In slechts iets mindere mate geldt dit
ook voor de groepen vernis en lak, veelal beschermingsmiddelen
van het verfoppervlak. Mogelijk was de
zeer slechte economische toestand tijdens en na de
Franse bezetting oorzaak, dat men minder dan anders
aan het verzorgen van houtwerk toekwam. Ook zullen
blokkade en continentale stelsel de invoer van
zowel pigmenten, oliën, harsen, gomharsen e.d. hebben
bemoeilijkt. De plotselinge en hevige opleving in
tijdvak V zal wederom kunnen worden toegeschreven
aan de noodtoestand, welke de apotheker tot het hervatten
van oude activiteiten dwong. Na tijdvak VII is
het voor de apotheker afgelopen met de verf, na tijdvak
VIII grotendeels met de lakken en houdt alleen de
vernis nog stand tot in tijdvak.IX.
Voor aanmaak- en verdunningsmiddelen overheerst in
tijdvak I de lijnolie, /lcero/7 ziet men reeds in tijdvak
lil, standolie, patentolie, rode terpentijn verschijnen in
tijdvak V.
39