Download als PDF - Het Depot

Fragment
116
ITALIAANS GENIETEN EN DE
ZACHTE KUSSENS VAN DE GEWOONTE
‘Weinig trends, weinig buitenlands,
elke streek zijn eigen gerechten’
Nu Italië in Het Depot centraal staat en we bovendien
Restaurant linnaeus openen, neemt Fragment graag even
plaats aan de Italiaanse eettafel. met een Nederlandse
als tafeldame, dat dan weer wel: lizette Pater, freelance
journalist. Ze woonde jarenlang in Duitsland, verblijft
inmiddels drie jaar in Italië - en constateert dat Italianen
en heerlijk eten een hoogst inspirerende combinatie zijn.
Wie over de grens verhuist, merkt het meteen: dingen die je nooit als
vreemd opvielen maken dat je je ongemakkelijk voelt. Het kost moeite om
te doorgronden hoe ‘zij’ zich bewegen. Je moet je dingen laten uitleggen,
je verwondert je. Conventies, regels, normen: dingen die je je als eerste
eigen wilt maken in een ander land, anders schuurt het, aan beide kanten.
Maar zijn die hobbels eenmaal genomen, dan komt er ook veel plezier
bij kijken.
‘AllES käSE? EH WuRSCHT!’
Gemakshalve scheer ik Nederland maar even over één kam met het
protestantse Duitsland. Ik heb vijf jaar in Duitsland gewoond en ben erg
blij de Duitse taal zo goed geleerd te hebben dat ik haar ontzettend kan
waarderen.­Uit­de­drie­jaar­dat­ik­in­Italië­ben­noem­ik­vooral­‘eetcultuur’als
een plezierige verworvenheid. Die twee dingen vloeien samen in het
geweldige boek Essen als ob nicht - Gastrosophische Modelle, geredigeerd
door Daniele Dell’Agli. In dit boek een hoofdstuk van zijn hand met
als titel ‘Alles Käse? Eh Wurscht! Zur gastrosophischen Idiomatik des
Deutschen’. Daarin constateert Dell’Agli dat eten in de Duitse (protestantse)
cultuur iets van lagere betekenis is, als slechts de bevrediging van
een biologische behoefte. Deze onderwaardering wordt volgens hem in
de taal weerspiegeld; het Duits kent, anders dan bijvoorbeeld het Frans
of Italiaans, legio negatieve uitdrukkingen met betrekking tot eten. Zijn
conclusie: ‘De Duitse cultuur vindt aan de schrijftafel plaats, niet aan
de eettafel.’
EETTAFEl, SCHRIJFTAFEl... VERgADERTAFEl
Mag ik daar een Nederlandse vergadertafel aan toevoegen? De Nederlandse
cultuur is ongetwijfeld verwanter aan de eveneens protestants
beïnvloede­Duitse­dan­de­Italiaanse.­Vragen­ze­me­in­Italië­de­Nederlandse
eetcultuur te karakteriseren, dan stamel ik wat over stamp potten,
dropjes en koloniale invloeden. Een Italiaan zou, gevraagd naar zíjn
eetcultuur, niet uitgepraat raken. Dell’Agli: ‘Het eten is tijdens de maaltijd
een geliefd onderwerp van gesprek, wat de gezellige tafel niet zelden het
karakter van een forum van meer of minder ingebeelde deskundige meningen
verleent en de voedselopname onmerkbaar in een ook geestelijke
handeling omzet.’ Wachten in een rij is er nooit vervelend, omdat er altijd
wel mensen zijn die alvast uitgebreid het avondeten bespreken.
CHAOS?
Eten is niet alleen wat er op je bord komt, maar ook hoe, wanneer,
met wie, en hoe dat elders werkt is natuurlijk niet meteen duidelijk. Ik
leid Nederlandse toeristen rond in Rome, en er is niets leuker dan de
Italiaanse eetcultuur voor hen te vertalen. In mijn dubbelrol als Nederlandse-die-in-Italië-woont­zie­ik­ze­aankomen­met­vooringenomenheden,zie
ze worstelen om uit de andere cultuur wat betekenissen te vissen, zie
ze vaak een wat arrogante, vergelijkende en toch verzoenende houding
aannemen - thuis is alles toch beter, helaas schijnt de zon er niet zo
vaak,­zucht.­Voornaamste­vooringenomenheid:­Italië­is­een­chaos.­Ik­kanme
vaak niet bedwingen ze juist het tegenovergestelde te laten zien. In
Nederland, het keurig nette, geregelde Nederland, is het onrustig aan
tafel. We willen weg van de spruitjeslucht en het prakken, volgen trends
en raadgevingen, waaien met innovatieve winden mee, maar een houvast
vinden we daarin niet.
DE ZACHTE kuSSENS VAN DE gEWOONTE
In­Italië­stikt­het­juist­van­de­regeltjes­en­de­maaltijden­verlopen­er­viaeen
vast stramien. Maar als je eenmaal weet wat er van je wordt verlangd
ben je er snel uit. Water, wijn? Bubbels of plat? Rood of wit? Antipasto?
Welke­primo?­Een­secondo?­Contorno?­Fruit,­dolce,­koffie,­amaro?­Bijpizza
drink je bier, en ook wel cola. Geraspte kaas komt alleen bij bepaalde
gerechten op tafel. Aardappels zijn een groente en bestel je apart.
Cappuccino wordt na het middaguur niet meer besteld.
Diezelfde duidelijkheid zie ik ook in wát er wordt gegeten. Je zou het
conservatief kunnen noemen. Weinig trends, weinig buitenlands, elke
streek zijn eigen gerechten en eindeloze discussies over de beste
bereiding van klassieke gerechten.
Als je eenmaal vertrouwd bent met die cultuur is het zo rustgevend, zo
simpel. Je kunt terugzakken in de zachte kussens van de gewoonte en
genieten – en daar tussendoor dan af en toe heerlijk even over babbelen.
Lizette Pater
Fragment
117