Download als PDF - Het Depot

Fragment
66
WORkSHOP PIETRASANTA 1948 STuDIO PAllA
Loek Dijkman
Pietrasanta is sinds eeuwen een belangrijk centrum waar
beeldhouwers samen met specialisten in marmerbewerking hun
beelden scheppen. Onder invloed eerst van Toscane en later van de
Medici bloeide de marmerindustrie als nooit tevoren. Met de val
van de dynastie van de Medici raakte de hele tak van marmerbewerking
in verval, totdat rond 1800 de Rooms-katholieke kerk de
rol van initiator overnam. Zij gaf talloze opdrachten voor beelden
die als kerkversiering dienst deden. In 1843 werd een ambachtsschool
voor het steenhouwervak geopend en binnen twintig jaar
behaalden meer dan 200 leerlingen een einddiploma. Rond 1900
waren er in Pietrasanta meer dan veertig studio’s, waarvan de
grootste meer dan 250 man in dienst hadden. Deze marmerindustrie
trok kunstenaars, mallenmakers en aanverwante beroepen
aan. In het steenhouwervak voltrok zich een specialisatie. Zo waren
er de ‘sbozzatore’ die het ruwe hakwerk beheersten, de ‘smoddellatore’
die de fijnere detailleringen realiseerden met behulp van
een pantograaf of direct naar model werkten, de ‘pannista’ die gespecialiseerd
waren in het maken van gewaden, de ‘ornatista’ die
verantwoordelijk waren voor alle ornamenten waaronder planten,
fruit en bloemen, de ‘anatomista’ die uitdrukking gaven aan het
gezicht en alle overige details van de anatomie, de ‘scultore’ die
alle lichaamsdelen verfijnden en tot slot de ‘lucidatore’ die het oppervlak,
de huid van het beeld afwerkten door schuren of polijsten.
Na het Tweede Vaticaans Concilie kwam de klad in het werk voor
de kerken en schakelden sommige studio’s, zoals Studio Sem, over
op een samenwerking met moderne beeldhouwers. Deze beeldhouwers,
die figuratief maar ook abstract werkten, hadden tot dan
toe meestal houten of bronzen beelden vervaardigd. In de studio’s
leerden zij de wondere wereld van het marmer kennen. Vandaag de
dag bestaat er nog ongeveer een tiental studio’s in Pietrasanta.
In het Pietrasanta van vandaag kun je op straat de herinneringen
tegenkomen aan de overheersing door Venetië en de invloed van de
Medici. En natuurlijk de plaatsen waar de studio’s gevestigd zijn
of waren. Juist de laatste jaren zijn er door het restrictieve beleid
van de gemeente veel studio’s vertrokken naar vestigingsplaatsen
buiten het stadje. Ze laten lege plekken na die opgevuld worden
door galerieën en luxe winkels die het karakter van Pietrasanta
wezenlijk veranderen. Was het vroeger zo dat het geluid van de
pneumatische beitels die het marmer attaqueerden, en het witte
marmerstof het stadje domineerden, vandaag de dag zijn het de
galeristen en de toeristen die, zeker in de zomer, de sfeer bepalen.
Pietrasanta is voor mij een plaats van tegenstrijdigheden. Studio
Palla, al jaren wachtend op een nieuwe toekomst, met achter het
hek de verweesde gipsmodellen van weleer. De beeltenis van
Ghandi starend over een achtergelaten wijnglas. De kunstenaars
die elkaar op de piazza ontmoeten en de vele toeristen die daar
omheen zwermen. In Pietrasanta onopgemerkt verblijven is er
niet bij. De pseudokunstenaars die met minieme ontwerpen naar
de studio’s trekken om hun ‘kunstwerken’ te laten vergroten en de
vaste kern van beeldhouwers die zomer en winter aan het werk zijn.
Toch overheerst in Pietrasanta een gevoel van aanwezig te zijn op
een plek waar de geschiedenis van de beeldhouwkunst tastbaar
ligt opgestapeld en waar die geschiedenis nog steeds opnieuw
geschreven wordt.
mET DE klOk mEE: gHANDI, DE VERWEESDE gIPSEN,
DE PIAZZA, DAmIEN HIRST ‘ANATOmy OF AN ANgEl’
Fragment
67