Text - Nederlands Centrum voor de Promotieopleiding

Integratie Integratie en en
socialisatie socialisatie
Proces-
management
Feedback
Feedback
Interpersoon-
Interpersoon
lijke relatie relatie
Onderzoeks
expertise
Didactische
Didactische
methode methode
Inhoudelijke
Inhoudelijke
deskundigheid
deskundigheid
Figuur 1: Zes kwaliteiten die een rol spelen in de begeleiding van promovendi
In het hart van het plaatje staat de feedback op het werk en de voortgang van de promovendus, die ook de
basis vormt van de bijeenkomsten tussen begeleider en promovendus. In Schöns benadering leert de student
door te doen en door kritische reflectie op die ervaring in dialoog met experts die kunnen uit hun uitgebreide
repertoire van vaardigheden en strategieën (Schön 1987). Promovendi en masterstudenten vinden de kwaliteit
en tijdigheid van feedback essentieel voor de begeleiding (Aspland, Edwards, O'Leary, & Ryan, 1999; Rose,
2003) . De feedback komt terug in alle zes kwaliteiten. Vaak zal het gaan om feedback op de inhoud, op de
concept-teksten, of op de methode. Maar ook de planning en werkwijze kunnen centraal staan op de agenda,
of meer emotionele zaken zoals verlies van motivatie of persoonlijke problemen. Het lastige van het geven van
kritische feedback is om een goede balans te vinden tussen kritiek en aanmoediging. Een begeleider is volgens
Connel tegelijkertijd de belangrijkste criticus en de grootste fan van de promovendus (Connell, 1985).
De zes kwaliteiten geven aandachtspunten voor de begeleiding. De mate waarin elk van deze kwaliteiten
belangrijk is in het begeleidingsproces hangt echter af van de situatie: de kwaliteiten van de promovendus, de
fase van het traject, en omgevingsfactoren. Er kan dus ook geen voorschrift worden gegeven voor goed
begeleiden van een dissertatietraject, maar er zijn wel een aantal karakteristieken identificeerbaar die
belangrijk blijken te zijn. Deze karakteristieken of ‘kwaliteiten’ worden hieronder toegelicht.
1 Inhoudelijke deskundigheid
De eerste kwaliteit is de inhoudelijke kennis van het onderzoeksveld van de supervisor. Die kennis is nodig bij
het definiëren en afbakenen van het onderzoeksproject in het eerste deel van het onderzoekstraject, en later
bij het geven van constructieve feedback op het werk van de promovendus. Algemeen wordt de inhoudelijke
expertise van de begeleider als een belangrijke kwaliteitsfactor gezien, door zowel begeleiders als promovendi.
Uit onderzoek naar succes- en faalfactoren bij promotietrajecten aan Nederlandse universiteiten wordt een
slechte ‘match’ tussen promovendus en begeleider voor wat betreft het inhoudelijk aandachtsgebied als factor
van invloed bij vertraging of afhaken genoemd (Berger & Jonge, 2005). Over de mate waarin de begeleider
moet zijn ingevoerd in het specifieke onderwerp van de dissertatie is men minder duidelijk. Uit onderzoeken
waarin de tevredenheid of de wensen van promovendi wordt geïnventariseerd komt de inhoudelijke expertise
van begeleiders meestal als een belangrijke kwaliteit naar voren. Manderson (1996) vindt niet dat de
9