Het Gallo-Rorneins Museum in Tongeren - Tento.be

Niettegenstaande deze lokale produktie
werden toch veel artikelen geïmporteerd. Hiertoe
hoorden zeker levensmiddelen zoals zuiderse wijn,
olie, olijven of garum (vissaus) die in amforen vanuit
landen rond de Middellandse Zee naar onze gebieden
geïmporteerd werden. Goederenmerktekens en
naamstempels van de fabrikanten op de amforen
verhalen duidelijk de herkomst. Onder de import
bevonden zich ook talrijke gebruiksartikelen. Terra
sigillata werd aangevoerd, eerst uit Noord-Italië, later
uit Zuid-, Midden- en Oost-Gallië. Vanaf de vierde
eeuw betrok men het uit Noordoost-Frankrijk. Tijdens
de derde en de vierde eeuw werden spreukbekers uit
T rier, en gevlamd en gemarmerd aardewerk uit de Eifel
geïmporteerd. Uit Keulen kwamen de terra cotta
godenbeeldjes. Ook glas werd in belangrijke mate
ingevoerd vanuit Keulen. De Frontinus-flessen kwamen
vermoedelijk echter uit de streek van Boulogne-sur­
Mer. Bronzen vaatwerk werd geïmporteerd vanuit
Italië, de Rhonevallei, Noord-Frankrijk en later het
Rijnland.
Door deze politiek-administratieve en
economische kracht bezat Atuatuca ook een
uitgesproken culturele positie. Deze culturele positie
komt niet enkel tot uiting in de materiële nalatenschap,
maar ook in het geestesleven en meer bepaald de
Romeinse godsdienst. De officiële Romeinse godsdienst
wordt te Ton geren op de eerste plaats
geattesteerd door het tempelcomplex met zijn goden
aan de noordzijde van de stad. Naast een prachtige
lupitergigantenruiter vond men in het puin van de
gebouwen nog een Fortuna en een Mercurius. Reeds
vroeger kwam in Tongeren het tronende godenechtpaar
lupiter en Iuna aan het licht. Een opschrift
werd door Aprionius lunius aan Fortuna gewijd en
de cives Romani van de centuria van Valentinus
droegen een altaar op aan Vulcanus. Tegenover deze
officiële cultus, die zelfs enkele inheemse trekjes
vertoont, staat een brede waaier uitingen van
volksdevotie. Bronzen beeldjes stellen Hercules,
Mars, de Lares en een Mercurius met drie phalli voor.
In de Tiendenschuur vond men in het begin van de
eeuw terra cotta's van Dionysos, Minerva, Diana,
Venus, Fortuna, de Matres, een moedergodin.
Oosterse mysteriecultussen zijn slechts schaars
vertegenwoordigd. Het is een ware mengeling van
officiële Romeinse goden, de keizerscultus, Keltische en
Germaanse goden, Matronen en moedergodinnen, de
mysteriecultus en ten slotte vanaf de vierde eeuw het
Christendom.
Langs de invalswegen in het noordoosten en
het zuidwesten van Atuatuca lagen de grote stedelijke
necropolen. Overeenkomstig de wetten van de twaalf
tafelen lagen zij buiten de stadswallen. Ze waren in
de loop van de jaren uitgegroeid tot uitgestrekte
begraafplaatsen die samen een oppervlakte van
verscheidene hectaren beslaan. Zij bleven tot het begin
van de vijfde eeuw in gebruik. De crematieritus was
106
Bronzen balsamarium in de
vonm van een negerhoofd
(tweede eeuw).
De jupitergigantenruiter
(tweede eeuw).
Het zogenaamde itinerarium
van Tongeren (tweede-derde
eeuw).
gebruikelijk tijdens de eerste twee eeuwen van onze
tijdrekening. De lijkas werd na de verbranding
verzameld, meestal in een ume van aardewerk, en
samen met de grafgiften in het graf bijgezet. In de loop
van de derde eeuw kwam geleidelijk de inhumatie van
de overledenen in zwang en werd algemeen tijdens de
vierde eeuw. Meestal werd de dode in een houten,
soms ook in een loden of een stenen kist ter aarde
besteld. De grafgiften waren vaak een weerspiegeling
van de sociale status van de overledene. Van de
grafmonumenten die ooit op deze necropolen
opgericht werden, bleven slechts fragmenten bewaard.
Het centrum van een landbouwgewest
Vanuit Atuatuca T ungrorum verspreidde zich
een sterk romaniserende invloed. Wellicht was zij op
het platteland niet zo intens als in de stad. Doch de
culturele bevruchting was ook hier in alle facetten van
het dagelijkse leven waarneembaar.
Atuatuca dankte haar bloei en algemene
welvaart voor een belangrijk deel aan de agrarische
exploitatie van het vruchtbare Haspengouw. In de
vroeg-Romeinse tijd bestonden de nederzettingen op
het platteland uit eenvoudige woonstalhuizen,
gebouwd in hout, leem en stro of riet. Landbouw en
veeteelt voorzagen hier enkel in de eigen behoeften.
In de onvruchtbare Kempen bleven de inheemse
woningbouw en nederzettingsstructuren zo goed als
ongewijzigd.
De werkelijke romanisering van het platteland
begint in deze streek in ieder geval pas bij de
systematische kolonisatie op het einde van de eerste
eeuw die gepaard gaat met de centuriatio en de
villabouw. Het platteland rond Tongeren vertoont
trouwens dwidelijk talrijke sporen van deze
landindeling. Dit kadaster wordt gekenmerkt door een
zeer regelmatig plan waarbij de grenzen van de
percelen elkaar in een rechte hoek snijden. Men mag
veronderstellen dat op ieder prceel, dat ca. 50 ha
besloeg, theoretisch één villa lag. Het systeem liet op
die manier toe de landbouwdomeinen te spreiden en
een rationele landbouwpolitiek te voeren.
Een belangrijk gegeven is de continu'1teit in
bewoning. Men kon inderdaad vaststellen dat aan de
villa's van Rosmeer, Val-Meer, Neerharen-Rekem,
Voerendaal en Broekom een inheemse bouwfase
voorafging. Ook de tumuli van Berlingen en
Gutschoven gaan mogelijk terug op een pre-Romeinse
begraafplaats. Men mag bijgevolg veronderstellen dat
de oorspronkelijke bevolking in de nieuwe landbouworganisatie
opgenomen werd. Dit verklaart tevens de
overgang van houtbouw naar steenbouw op dezelfde
plaats bij de constructie van de villae.
In de civitas T ungrorum werden de villa's na
verloop van tijd naar mediterrane regels gebouwd.
107