Verslag - Cour des comptes

54
In 2009 en 2010 werden 261 aannemingen van werken in de waterwegenbouw opgeleverd voor
een gecumuleerd initieel inschrijvingsbedrag van 102,6 miljoen euro. Daarop heeft W&Z – na
saldering van de verrekeningen in meer en min – een bedrag van 10,4 miljoen euro aan verrekeningen
betaald, of 10,1% ten opzichte van het inschrijvingsbedrag. Zonder saldering bedraagt
het verrekeningenpercentage 63%, wat wijst op belangrijke wijzigingen van de aannemingen
tijdens de uitvoering ervan. Door hun omvang hebben sommige uitbreidingen – met
meerwerkenpercentages tot 214% - het economische evenwicht van de overeenkomst in het
voordeel van de aannemer gewijzigd. Dat vormt een inbreuk op de basisprincipes van gelijkheid
en mededinging en ondermijnt het wettelijk vastgelegd principe van de forfaitaire prijs.
Doorlichting van 26 aannemingsdossiers met omvangrijke verrekeningen heeft tekortkomingen
van W&Z aan het licht gebracht, met name een suboptimale voorbereiding van de aannemingen.
De verrekeningen dekken de vaak belangrijke overschrijding van de in het bestek
geraamde hoeveelheden, alsook de wijzigingen en uitbreiding van de werken tijdens de uitvoering
ervan. Vaak steunen ze op de buiten mededinging overeengekomen prijzen van OPposten.
Regelmatig terugkerende tekortkomingen in de voorbereiding zijn o.a. onzorgvuldig
doorgevoerd geotechnisch of milieutechnisch grondonderzoek, onzorgvuldige opmaak van
bestekken, gebrekkige technische voorstudie, laattijdig aanvragen van een stedenbouwkundige
vergunning, laattijdige onteigening en laattijdig opstarten van een gunningsprocedure.
Bij diverse onderzochte aannemingen bleken verrekeningen in werkelijkheid verdoken onderhandse
opdrachten te zijn, die W&Z aan de mededinging had moeten onderwerpen.
Bij enkele aannemingen heeft W&Z niet opgemerkt dat de aannemer vermoedelijk heeft ingeschreven
met speculatieve prijzen. Verder vroeg het agentschap geen herziening van de
eenheidsprijs voor posten waarvan de werkelijk uitgevoerde hoeveelheid het drievoud overtreft
van de vermoedelijke hoeveelheid. Dat klemt des te meer als – rekening houdend met de
overschrijdingen – de aannemer niet meer de laagste inschrijver is. In enkele dossiers maakte
het bestek een aanpassing van de eenheidsprijzen overigens onmogelijk. Tot slot werd bij een
aantal aannemingen het opgelegde advies van de afdeling ATO niet ingewonnen.
Op de in 2009 en 2010 opgeleverde aannemingen van werken heeft W&Z in totaal een klein
miljoen euro aan verwijlinteresten betaald. De verwijlinteresten zijn in belangrijke mate te
wijten aan de lange doorlooptijden van sommige verrekeningen en de daaruit voortvloeiende
laattijdige betaling van de aannemer. Hoewel W&Z in 2006 een dienstorder heeft uitgevaardigd
om betalingsachterstanden te voorkomen en verwijlinteresten te beperken, is bij dossiercontrole
gebleken dat de afdelingen van W&Z nog onvoldoende rekening houden met de
voorgeschreven instructies bij de afhandeling van verrekeningendossiers.
W&Z beschikt weliswaar over diverse instructies, procedures en opvolgingssystemen om verrekeningen
te monitoren en te remediëren, maar de omvang van het cumulatieve verrekeningengedrag
en de bijbehorende interestbedragen geven aan dat het instrumentarium beter kan
uitgebouwd en geactiveerd worden.