heerlijkheden - Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek

De voorstelling op deze gravure is een allegorie op de teelt van exotische
gewassen. Uiteraard is daarbij de pisang prominent afgebeeld. Vier personen
vertegenwoordigen de vier werelddelen en bieden moeder Aarde uitheemse
gewassen aan. Op een piëdestal is het borstbeeld van een gelauwerde George
Clifford te zien. In het midden prijkt de gekroonde godin, moeder Aarde. De
Griekse jonge god Apollo houdt in zijn linkerhand een toorts, verbeeldende
dat deze licht brengt in een wereld van onwetendheid en met zijn rechterhand
schuift hij een sluier van duisternis weg. In het gezicht is Linnaeus herkenbaar
met een laurierkrans op zijn hoofd. Onder zijn voeten vertrapt hij de gedode
draak van de onwaarheid en onwetendheid. Vooraan zijn enkele putti
(engeltjes), een passer, thermometer (naar zijn Zweedse tijdgenoot Celsius
genoemd), een pot met vuur (verwijzend naar het verwarmen van de kassen)
en een plattegrond van de tuinen van de Hartekamp te zien. De 18e eeuwse
schilder Jacob de Wit maakte een schilderij van het opengeslagen boek Hortus
Cliffortianus, waarover de godin Flora en twee geleerden zich buigen. Dat
kwam in bezit van de heer P. Schmidt van Gelder, die tussen 1904 en 1921 de
Hartekamp bewoonde en het schilderij schonk aan het Linnéanum in Uppsala.
De betekenis van Linnaeus’ Hortus Cliffortianus is, dat dit boek de basis vormt
van latere werken. Talrijke plantenbeschrijvingen zijn letterlijk overgenomen
in zijn Species Plantarum.
De laatste maanden in Nederland
Toen Linnaeus zijn belangrijkste taak, het ordenen van de Hartekamptuin,
beëindigd achtte, zocht hij een nieuwe uitdaging en verlangde hij bovendien
terug naar zijn geboorteland waar zijn verloofde op hem wachtte. “Ik leef
als een monnik” schreef Linnaeus in een brief van maart 1737 en voegde
daaraan toe “opgesloten met twee nonnen”, waarbij het onduidelijk is gebleven
wat Linnaeus hiermee kan hebben bedoeld. Duidelijk is dat hij ondanks alle
faciliteiten zich vaak eenzaam voelde en heimwee had naar zijn geboorteland
HeerlijkHeden 137
H E E R L I J K H E D E N
18e eeuwse tekening
van de oranjerie op
de Hartekamp met
een door Linnaeus
geplante tulpenboom
(in Noord-Hollands
Archief).