Veer 2 - VGK

28 e jaargang: november 2010
het gruwelijke conflict tussen Joden en Palestijnen ons, historici, ertoe aanzet
om een genuanceerd relaas te brengen. Onze taak bestaat er uit om zo’n
vreselijke oorlogen proberen te verklaren in de hoop dat ze zich niet opnieuw
voordoen.
Het nut van de geschiedbeoefening schuilt ook in haar kritische potentieel.
Door kritiek te uiten, maak je jezelf niet sympathiek. Het daagt uit en verplicht
mensen om hun opvattingen beter te rechtvaardigen. De historicus en filosoof
Michel Foucault heeft op een unieke manier geschiedenis verbonden met
maatschappelijke kritiek. Hij schreef geen geschiedenissen omwille van de
geschiedenis zelf. Dat zou antiquarisch zijn en dat lijkt me net de oorzaak te zijn
van de associatie tussen historici en saaiheid.
Foucault ondermijnde met zijn historische werken het vooruitgangsdenken. In
zijn werk ‘Discipline, toezicht en straf’ betoogt hij dat het moderne gevangeniswezen
alles behalve humaan is, zoals ze pretendeert te zijn. Het moderne
gevangeniswezen is volgens Foucault zodanig georganiseerd dat het
conformisme promoot en dit terwijl de Westere maatschappij diversiteit
omarmt als ideaal. Zij die afwijken van het dominante normen- en
waardestelsel, worden scheef bekeken en in het slechtste geval opgesloten.
Het waardevolle van Foucault ligt daarin dat zijn werken mensen verplichten
om na te denken over maatschappelijke alternatieven.
Met dit korte essay heb ik getracht te beargumenteren dat historici niet per
definitie even stoffig zijn zoals hun primaire bronnen. Historische technieken
kunnen toegepast worden op ons eigen leven en dit resulteert hopelijk tot zelfkennis.
Bepaalde actuele gebeurtenissen zijn vanuit een moreel standpunt zo
choquerend dat ze er ons toe aanzetten om de historische oorzaken te
lokaliseren. Een kennis van de geschiedenis staat ons ook toe om na te denken
over een meer rechtvaardige maatschappij. Een historicus bekommert zich dan
ook om het verleden omwille van het heden.
Het Veer www.vgkgent.be
Michiel T’Jampens
21