Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij
Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij
Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
alternatiev<strong>en</strong>. Zulk exploratief gedrag wordt door<br />
verk<strong>en</strong>ners uitgevoerd <strong>en</strong> hun bevinding<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
er toe leid<strong>en</strong> dat haalbij<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> nieuwe<br />
voedselbron word<strong>en</strong> gestuurd. De verk<strong>en</strong>ners<br />
informer<strong>en</strong> de haalbij<strong>en</strong> via de kwispeldans over<br />
de beschikbare voedselbronn<strong>en</strong>. De verk<strong>en</strong>ner<br />
die informatie over de meest profijtelijke voedselbron<br />
verspreidt, rekruteert de meeste haalbij<strong>en</strong>.<br />
De bij<strong>en</strong> foerager<strong>en</strong> vaak op plant<strong>en</strong> die massaal<br />
bloei<strong>en</strong>, in e<strong>en</strong> straal tot ongeveer ti<strong>en</strong> kilometer<br />
rondom het nest. Dat laat zi<strong>en</strong> dat honingbij<strong>en</strong><br />
flinke afstand<strong>en</strong> aflegg<strong>en</strong> om stuifmeel <strong>en</strong> nectar<br />
te verzamel<strong>en</strong>.<br />
Kost<strong>en</strong> <strong>en</strong> bat<strong>en</strong> van de sam<strong>en</strong>werking<br />
De economische waarde van de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> die insect<strong>en</strong><br />
aan de voortplanting van onze gewass<strong>en</strong> lever<strong>en</strong>,<br />
is ruim 1 miljard euro. Veel gro<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> fruit,<br />
zoals appels, tomat<strong>en</strong>, courgettes <strong>en</strong> klein fruit<br />
zijn afhankelijk van de bestuiving door honingbij<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> andere bestuivers. Voor veel land- <strong>en</strong><br />
tuinbouwbedrijv<strong>en</strong> zijn bestuivers zoals honingbij<strong>en</strong><br />
cruciaal voor hun omzet. Daarnaast zorg<strong>en</strong><br />
insect<strong>en</strong> ook voor de bestuiving van plant<strong>en</strong> in de<br />
natuur. Zonder bestuiv<strong>en</strong>de insect<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> veel<br />
plant<strong>en</strong> zich niet kunn<strong>en</strong> voortplant<strong>en</strong> <strong>en</strong> zou de<br />
diversiteit aan plant<strong>en</strong> er heel anders uit zi<strong>en</strong>. Juist<br />
de specialisatie die is opgetred<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> plant<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> hun bestuivers zorgt ook voor de diversiteit aan<br />
plant<strong>en</strong> die we op aarde hebb<strong>en</strong>.<br />
Het hele proces, van insect<strong>en</strong> aantrekk<strong>en</strong> om<br />
stuifmeel op te hal<strong>en</strong> tot aan het ontvang<strong>en</strong> van<br />
stuifmeel, k<strong>en</strong>t veel kost<strong>en</strong> <strong>en</strong> bat<strong>en</strong> voor zowel de<br />
plant als de bestuivers. Beide staan onder natuurlijke<br />
selectiedruk om met zo min mogelijk kost<strong>en</strong><br />
zo veel mogelijk bat<strong>en</strong> te g<strong>en</strong>erer<strong>en</strong>. Tot de kost<strong>en</strong><br />
van de plant<strong>en</strong> hor<strong>en</strong> bijvoorbeeld de risico’s dat je<br />
als plant nectardiev<strong>en</strong> of plant<strong>en</strong>eters aantrekt in<br />
plaats van bestuivers. Tot de kost<strong>en</strong> voor de bestuivers<br />
hor<strong>en</strong> de risico’s dat je naar plant<strong>en</strong> gaat die te<br />
weinig of helemaal ge<strong>en</strong> voedsel te bied<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
maar wel van je di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> gebruik mak<strong>en</strong>. De bat<strong>en</strong><br />
bestaan uiteindelijk voor zowel de plant als de<br />
bestuiver uit het producer<strong>en</strong> van zoveel mogelijk<br />
nakomeling<strong>en</strong>.<br />
Door de wederkerige relatie ontstaat e<strong>en</strong> winwin<br />
situatie, waarbij zowel de plant investering<strong>en</strong><br />
doet als de bestuiver. Daarbij heeft ieder zijn eig<strong>en</strong><br />
‘ag<strong>en</strong>da’. Deze b<strong>en</strong>adering lijkt misschi<strong>en</strong> niet veel<br />
op e<strong>en</strong> liefdesrelatie maar veeleer op e<strong>en</strong> politiekeconomische<br />
afweging. Eig<strong>en</strong>lijk is dat ook precies<br />
wat er in de natuur gebeurt: ieder organisme is<br />
– onbewust – onderworp<strong>en</strong> aan kost<strong>en</strong>–bat<strong>en</strong> analyses.<br />
Wie daarin het beste is, dat wil zegg<strong>en</strong> wie<br />
meer nakomeling<strong>en</strong> produceert dan zijn concurrer<strong>en</strong>de<br />
soortg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>, draagt het meest bij aan de<br />
kwaliteit<strong>en</strong> van de volg<strong>en</strong>de g<strong>en</strong>eratie <strong>en</strong> daarmee<br />
aan de evolutionaire ontwikkeling. Dat is precies<br />
de kern van de biologie zoals die door Charles Darwin<br />
ontdekt is. En van het proces waarover wij het<br />
bloemetjes-bijtjes verhaal vertell<strong>en</strong>: de succesvolle<br />
voorplanting.<br />
vraag 3<br />
Zandbij<strong>en</strong> ‘par<strong>en</strong>’ soms<br />
met orchideeën. Is het<br />
alle<strong>en</strong> de geur van de<br />
bloem die de zandbij<strong>en</strong><br />
fopt?<br />
kwartaal 4 december 2010 bij<strong>en</strong> 29