Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij

Dansen in dialect
Als bijendans ‘taal’ is,
bestaat er dan ook zoiets
als een dialect? Volgens
een Chinees onderzoek
uit 2008 wel!
Om bijen uit verschillende
streken of zelfs uit
verschillende werelddelen
met elkaar te laten
communiceren moet je
eerst een belangrijke
horde nemen. Vreemde
bijen worden normaal
gesproken niet getolereerd
in een volk, dus
voor ze elkaars danstaal
kunnen bekijken, zijn de
vreemdelingen meestal
al uitgemoord. De Chinezen
hebben dan ook lang
moeten experimenteren
voor ze een bijenvolk
konden samenstellen
uit zowel Europese als
Aziatische bijen. Voor de
volledigheid: de koningin
was een Aziatische.
Het gemengde volk
kreeg op een gecontroleerde
manier nectarbronnen
voorgeschoteld,
zodat afstand en richting
ten opzichte van de
bijenkorf steeds precies
bekend waren. Vervolgens
keken de onderzoekers
hoe de verschillende
bijen dansten voor die
bronnen. Wat bleek: de
Aziatische bijen kwispelden
langer voor een
bepaalde bron dan een
Europese. Ook de hoek
van het achterlijf van de
Aziaten stond bij de dans
voor een specifieke bron
een stuk schuiner dan
die van de Europeanen.
De schuinere Aziatische
hoek zou de Europeanen
net een verkeerde kant
op kunnen sturen, ter-
wijl ze door een langere
kwispeldans te ver zouden
kunnen doorvliegen.
Maar: de verschillende
soorten bijen konden
elkaar prima verstaan!
Er was niet meer of
minder ‘onbegrip’ waar
te nemen dan in een
normaal, homogeen
bijenvolk.
De Chinezen trokken een
ver gaande conclusie
uit hun dialectenonderzoek.
De Aziatische
bij en de Europese zijn
vermoedelijk zes tot acht
miljoen jaar geleden uit
een gemeenschappelijke
voorouder ontstaan.
Maar die miljoenen jaren
hebben niet verhinderd
dat de bijen elkaars
taal nog wel kunnen
begrijpen, ondanks de
duidelijke ‘dialecten’ die
ze gebruiken. Of is het
bijenbrein, hoe minuscuul
ook, toch flexibel
genoeg om zelfs te kunnen
‘vertalen’?
kwartaal 4 december 2010 bijen 35