Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij

vertrekken ze in een rechte lijn. Maar nu vlogen
de bijen meteen verticaal omhoog, soms zelfs met
loops, zoals een stuntvliegtuig die maakt, om te
eindigen tegen het kasdek.
UV-licht als kompas
Een kas van polycarbonaat (PC) in plaats van glas
laat geen ultraviolet licht door. Ultraviolet is voor
mensen onzichtbaar, maar voor bijen is het één
van de zichtbare kleuren van het licht. Sterker: de
bijen gebruiken het ultraviolette deel van het licht
om de polarisatie (de ‘trilrichting’) van de lichtgolven
te zien. Dat geeft de bijen informatie over de
stand van de zon, zelfs als er wolken voor zitten.
Daarmee kunnen bijen zich oriënteren. Bij gebrek
aan UV-licht, lijkt het kunststof kasdek te werken
als een soort polaroid zonnebril: de polarisatie van
het licht – die wij zien als hinderlijke schittering,
maar die voor bijen als een kompas werkt – wordt
in deze kas gefilterd.
Na deze onverwachte ontdekking van de potplantenkweker
zijn proeven gedaan in dezelfde
kassen, aangevuld met proeven in een kas van
polymethylmethacrylaat (PMMA). Die proeven
lieten zien dat bijen niet per definitie een hekel
hebben aan ‘plastic’ kassen. In de PMMA-kas
konden zowel bijen als hommels prima de weg
terug vinden, zelfs nog beter dan onder glas. In de
PC-kas bleef het tobben. Bij het doormeten van het
licht in de kassen bleek dat PMMA alle ultraviolet
doorlaat, dat glas een deel van het UV absorbeert,
en dat PC bijna alle UV tegenhoudt.
Ook bij teelten in zogenoemde tunnelkassen,
met plastic folie als kasdek, hebben bijen en hom-
mels vaak problemen. In de plastic folie zitten
meestal stoffen die het UV-licht opnemen.
Daarmee voorkomt de fabrikant van het
plastic dat het materiaal onder invloed van
het UV-licht bros wordt. Tegen de tijd dat het
plastic oud wordt zijn die UV-blokkeerders
verdwenen. En inderdaad, op dat moment gaat
het de bijen en hommels in zo’n kas ook weer
beter.
antwoord 1
Dankzij de polarisatie en
dankzij ultraviolet licht
kan een bij altijd zien
waar de zon staat, ook
als het bewolkt is.
antwoord 2
Aan nectar uit een bloem
heeft een bij niet veel.
Pas als het is ingedikt tot
honing wordt het een
waardevolle voedselbron.
En daar heeft een bij de
rest van het volk voor
nodig. Ze kan dus maar
beter blijven communiceren
over rijke bronnen.
antwoord 3
Bijendans is zonder
twijfel communicatie.
Maar het onderwerp van
gesprek is wel beperkt.
Waar mensen met hun
taal over van alles en
nog wat kunnen communiceren,
kunnen
bijen ‘slechts’ posities
doorgeven over plaats en
kwaliteit van voedsel of
een geschikte woonplek.
kwartaal 4 december 2010 bijen 41