Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij
Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij
Fascinerend, essentieel en bedreigd - Biomaatschappij
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
hoofdrol in de communicatie tuss<strong>en</strong> bij<strong>en</strong> spel<strong>en</strong><br />
geur<strong>en</strong> ook e<strong>en</strong> belangrijke rol in het herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong><br />
van bloem<strong>en</strong>. Het is dan ook niet verwonderlijk<br />
dat er in honingbij<strong>en</strong> ruim twee keer zoveel g<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
voorkom<strong>en</strong> die coder<strong>en</strong> voor geurreceptor<strong>en</strong>, als<br />
bij de fruitvlieg.<br />
In teg<strong>en</strong>stelling tot deze overmaat aan g<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
voor geurreceptor<strong>en</strong>, zijn er betrekkelijk weinig<br />
g<strong>en</strong><strong>en</strong> voor smaakreceptor<strong>en</strong> aanwezig in het<br />
honingbij<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oom. In niet-sociale dier<strong>en</strong> zou<br />
dit problem<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> oplever<strong>en</strong> bij het herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong><br />
van gifstoff<strong>en</strong> in het voedsel. E<strong>en</strong> vergissing<br />
kan fataal aflop<strong>en</strong> <strong>en</strong> het smaaksysteem is<br />
dan ook doorgaans goed ontwikkeld bij plant<strong>en</strong>et<strong>en</strong>de<br />
insect<strong>en</strong>. Bij<strong>en</strong>larv<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> e<strong>en</strong> veel<br />
kleiner risico, ze word<strong>en</strong> namelijk gevoerd door<br />
volwass<strong>en</strong> werksterbij<strong>en</strong> waardoor de kans op<br />
schadelijke gifstoff<strong>en</strong> in de voeding klein is. E<strong>en</strong><br />
vergissing is nog steeds fataal voor de voer<strong>en</strong>de<br />
werksterbij, maar omdat werksters in overvloed<br />
G<strong>en</strong>familie Functie Aantal g<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
in vergelijking<br />
met fruitvlieg<br />
Koninginn<strong>en</strong>gelei Voed<strong>en</strong> van<br />
bij<strong>en</strong>larv<strong>en</strong><br />
Cuticula-eiwitt<strong>en</strong> Stabiliteit van<br />
buit<strong>en</strong>ste huidlag<strong>en</strong><br />
aanwezig zijn <strong>en</strong> alle<strong>en</strong> de koningin bijdraagt<br />
aan de volg<strong>en</strong>de g<strong>en</strong>eratie, is er ge<strong>en</strong> natuurlijke<br />
selectie voor het in stand houd<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> verfijnd<br />
smaaksysteem. Het behoud<strong>en</strong> van de g<strong>en</strong><strong>en</strong> voor<br />
deze ongebruikte functie is dan ook veel minder<br />
van belang. Ook hier is dus de sociale lev<strong>en</strong>swijze<br />
van bij<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>d voor de structuur van het<br />
g<strong>en</strong>oom. Omgekeerd is ook de g<strong>en</strong>etische structuur<br />
van de honingbij cruciaal voor het verklar<strong>en</strong><br />
van de sociale lev<strong>en</strong>swijze.<br />
Deze <strong>en</strong> andere voorbeeld<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> duidelijk<br />
dat het g<strong>en</strong>oom <strong>en</strong> de sociale lev<strong>en</strong>swijze van de<br />
honingbij elkaar in de loop van de evolutie hebb<strong>en</strong><br />
gevormd. Door naar de g<strong>en</strong><strong>en</strong> te kijk<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> we<br />
meer te wet<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> over de sociale lev<strong>en</strong>swijze<br />
die de honingbij zo succesvol maakt. Deze gedetailleerde<br />
k<strong>en</strong>nis is vervolg<strong>en</strong>s te gebruik<strong>en</strong> in de<br />
strijd teg<strong>en</strong> bij<strong>en</strong>ziekt<strong>en</strong>, maar ook om het nut van<br />
de bij voor de imker te verbeter<strong>en</strong>. We besprek<strong>en</strong><br />
drie voorbeeld<strong>en</strong> in detail.<br />
Mogelijke betek<strong>en</strong>is voor de lev<strong>en</strong>swijze van bij<strong>en</strong><br />
Meer Broedzorg<br />
ontwikkeling sociale ‘kast<strong>en</strong>’<br />
Minder Beschermde omgeving van het bij<strong>en</strong>volk staat e<strong>en</strong><br />
simpeler huidstructuur toe<br />
Geurreceptor<strong>en</strong> Reuk Meer Gedetailleerde communicatie met behulp van geur<strong>en</strong>,<br />
herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van volkg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>,<br />
herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> van bloem<strong>en</strong><br />
Smaakreceptor<strong>en</strong> Smaak Minder Voed<strong>en</strong> van bij<strong>en</strong>larv<strong>en</strong>; co-evolutie tuss<strong>en</strong> bloem<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
bij<strong>en</strong><br />
Immuniteit Bescherming<br />
teg<strong>en</strong> besmettelijke<br />
ziekt<strong>en</strong><br />
Ontgiftingsg<strong>en</strong><strong>en</strong> Bescherming<br />
teg<strong>en</strong> lichaamsvreemde<br />
stoff<strong>en</strong><br />
Minder Paradoxaal: sociale lev<strong>en</strong>swijze zorgt voor e<strong>en</strong> hygiënische<br />
leefomgeving, maar ook voor e<strong>en</strong> hoge vatbaarheid voor<br />
ziektekiem<strong>en</strong><br />
Minder Sociale lev<strong>en</strong>swijze zorgt voor e<strong>en</strong> beschermde leefomgeving<br />
Verschill<strong>en</strong> in de omvang<br />
van g<strong>en</strong>families <strong>en</strong> de<br />
mogelijke betek<strong>en</strong>is voor<br />
de sociale lev<strong>en</strong>swijze van<br />
honingbij<strong>en</strong>. G<strong>en</strong>families<br />
die coder<strong>en</strong> voor belangrijke<br />
functies zijn groter dan<br />
g<strong>en</strong>families voor minder<br />
belangrijke functies.<br />
Bron: Nature, Honeybee G<strong>en</strong>ome<br />
Sequ<strong>en</strong>cing Consortium, 2006<br />
kwartaal 4 december 2010 bij<strong>en</strong> 53
Change language