Verslag van de Vereniging - CBF

18
In deze categorie verdient aparte vermelding, het werk aan twee
panden:
Hoorn, Kerkplein 39, ‘St. Jans Gasthuis’ Dit zeer
markante pand is in 2003 door de Gemeente Hoorn aan onze
Vereniging overgedragen. Het gebouw uit 1563 is zijn interieurindeling
volledig kwijt geraakt. Over drie verdiepingen is slechts
sprake van vrijwel lege ruimten, als gevolg van een verbouwing tot
boterhal in het midden van de 19de eeuw. Doch de zware balken
die de vloeren van deze lege ruimten dragen worden ondersteund
door prachtige natuurstenen consoles met in reliëf aangebrachte
maskerkoppen. Wonderlijk genoeg is de oorspronkelijke beschildering
van deze maskers behouden gebleven.
Afgezien van zijn verder gave casco en kap, gaat het bij dit huis in
het bijzonder om de uitzonderlijke renaissancegevel. De hoofdzakelijk
bakstenen gevel is zeer fijn gemetseld in een variatie aan blokvormige
patronen. In sommige velden zijn, voor het juiste effect,
alle stenen behakt in trapeziumvorm. Vervolgens is de gevel rijk
versierd met natuurstenen lijstwerk, blokken en frontons, bekroond
door zwaar gebeeldhouwde klauwstukken op de drie trappen van de
geveltop. Tenslotte zijn de natuurstenen omlijstingen van alle
gevelopeningen scheluw gehakt, omdat de plattegrond van het
perceel onder een behoorlijke hoek op de gevel uitkomt. Door deze
technisch razend moeilijk oplossing wordt die scheefstand, als men
van binnen naar buiten kijkt, nauwelijks waargenomen.
Juist deze bijzondere gevel was in slechte staat. Na zorgvuldig onderzoek
is in 2008 omvangrijk herstel uitgevoerd. Daarbij kwam als
technische complicatie dat de voegen bij dit metselwerk zeer dun
Hoorn, Kerkplein 39, ‘St. Jans Gasthuis’, portretmedallion aan
de gevel, na restauratie. (foto HdK)
Hoorn, Kerkplein 39,
‘St. Jans Gasthuis’, gevel. (foto HdK) Schiedam, Oude Kerkhof 5 (1955).
waren uitgevoerd en op diverse plaatsen in het verleden helaas verkeerd
gerepareerd. In overleg met de monumentenafdeling van de
gemeente Hoorn is besloten om die oude ‘herstelschade’ slechts gedeeltelijk
te restaureren. Bij een volgende beurt kan (en moet) dan
weer een stap in de goede richting gezet worden. Daarmee wordt
verhinderd dat de gevel nu ineens een ‘nieuw’ aanzien krijgt. Als
onderdeel van het huidige werk zijn veel kapotte, of provisorisch
Hoorn, Kerkplein 39, ‘St. Jans Gasthuis’, beeldnis met
Johannes de Doper, na restauratie. (foto HdK)
V E R S L A G V A N D E V E R E N I G I N G J A A R V E R S L A G 2 0 0 8
gerepareerde stenen vervangen en is veel voegwerk hersteld. Vervolgens
bleek nogal wat houtherstel aan de raamkozijnen nodig. Daarna
is al het hout-, ijzer- en natuursteenwerk geschilderd. Als ‘finishing
touch’ is de beeldnis in het centrum van de gevel, met daarin
het beeld van Johannes de Doper opnieuw gepolychromeerd en
verguld. Dat was een aantal jaren geleden apart opgewerkt, maar bij
die gelegenheid waren zoveel onderdelen verguld, dat de architectuur
van deze beeldnis verloren gegaan was. Door de huidige kleurstelling
is het tempel-karakter van de nis weer hersteld. Dit laatste
onderdeel, hetgeen een absolute verfraaiing van deze toch al zo
bijzondere gevel betekent, was alleen mogelijk doordat de kosten
gedragen werden door de Stichting Kerkmeijer-de Regt te Hoorn.
Het werk aan het ‘St. Jans Gasthuis’ wordt onder eigen directie uitgevoerd
en zal ook in 2009 en 2010 voortduren, met groot onderhoud
aan de zijgevels, de achtergevel en uiteindelijk de kap.
Schiedam, Oude Kerkhof 5,
aanlassen balkkoppen.(foto HdK)
V E R E N I G I N G H E N D R I C K D E K E Y S E R
Schiedam, Oude Kerkhof 5
Dit pand, gelegen op een goed zichtbare
plek in het oudste deel van Schiedam is samen
met drie andere panden in 2005 aan
ons overgedragen. Aan al deze complexen
was ingrijpend onderhoud noodzakelijk.
Bij het Oude Kerkhof stond ons echter bij
de verwerving een speciaal doel voor ogen.
Dit oorspronkelijk midden 18de-eeuwse
huis is begin 19de eeuw grondig maar respectvol
gerenoveerd, welke toestand sterk
het huidige aanzien bepaalt: eenvoudig
maar statig. In het midden van de 20ste
eeuw werd het huis in gebruik genomen als gemeentekantoor,
waarbij nog restanten van het 19de-eeuwse interieur bewaard bleven.
Pas echt fout ging het in 1985 toen de woonfunctie werd hersteld
en met de toen bestaande subsidie voor ‘HAT-eenheden’ een
groot aantal kleine wooneenheden in Oude Kerkhof 5 werd ondergebracht.
In feite is toen het monument inwendig gesloopt en (erger
nog) door het optrekken van voorzetwanden en systeemplafonds
is de kiem gelegd voor de algehele teloorgang. Immers, achter
deze strakke ruimteafwerking hadden zwamvorming en houtrot
vrij spel. Dat gevaar werd in 2005 door ons onderkend en leidde tot
het inzicht dat alleen in Verenigingsbezit spoedige actie zou worden
ondernomen om dit markante huis te behouden. In de loop
van 2007 raakte het huis zover leeg, dat de uitvoering van het werk
binnen handbereik kwam. In 2008 waren de planvorming en de
vergunningprocedure afgerond en kon met het werk worden begonnen.
Na ontmanteling van de zes ingebouwde HAT-eenheden bleek het
huis helaas veel verder aangetast dan vooraf gehoopt. De aantasting
van de constructie had tot dermate zettingen geleid, dat zelfs de
restanten van het 19de-eeuwse interieur moesten worden verwijderd.
Terwijl het van buiten nergens zichtbaar was, was ‘krotvorming’
in feite al in een vergevorderd stadium.
Het cascoherstel is, na verwijdering van asbesthoudende dakplaten,
voortvarend ter hand genomen. Door langdurige lekkages was het
noodzakelijk alle 12 balkkoppen aan de voorgevel, samen met de
desbetreffende spantpoten, met nieuw hout aan te lassen. Hierdoor
werd het constructieve verband tussen kap en balklaag teruggebracht.
Aan het einde van het jaar kon begonnen worden met
metselwerkherstel, dat in 2009 zal voortgaan.
In de loop van komend jaar zal het huis een nieuwe indeling krijgen,
gebaseerd op de 18de-eeuwse structuur van het huis. Hierdoor
ontstaan dan drie wooneenheden (op iedere verdieping een). Dit
werk staat onder eigen directie.
19