You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dante Gabriel Rossetti: The blessed Damozel (1878)<br />
Uitgangspunt was het gedicht The<br />
blessed damozel van de Engelse dichter<br />
en schilder Dante Gabriel Rossetti,<br />
een vertegenwoordiger van de Prerafaëlieten,<br />
een anti-academische<br />
kunstenaarsgroep die in haar vormtaal<br />
teruggreep op middeleeuwse<br />
eenvoud. Rossetti’s esthetiek sloot<br />
aan bij Debussy’s eigen on-schoolse<br />
expressie. Debussy presenteerde het<br />
werk als een ‘klein oratorium met<br />
mystieke en lichtelijk heidense tonen’,<br />
waarmee hij ongetwijfeld doelde op<br />
de effectieve combinatie van ‘kuise’,<br />
kerkmuziek-achtige passages en momenten<br />
van enorme harmonische<br />
weelderigheid en wellustig kronkelende<br />
melodiek. Die schijnbare tegenstelling<br />
zou karakteristiek voor zijn<br />
oeuvre worden. La damoiselle élue is dan<br />
ook meer dan getoonzette tekst; elke<br />
noot ademt de sfeer van het gedicht,<br />
waarin een jonggestorven schone na<br />
haar aankomst in het paradijs gelaten<br />
wacht op de komst van haar geliefde.<br />
Mozart: Klarinet<strong>concert</strong><br />
Mozarts Klarinet<strong>concert</strong>, één van de<br />
laatste werken die hij componeerde,<br />
staat binnen het klarinetrepertoire<br />
op eenzame hoogte. In de zweetkamertjes<br />
waar orkest-sollicitanten<br />
hun proefspel ten beste geven is het<br />
vaak dít stuk dat de doorslag geeft.<br />
Alleen al de openingsmaten van het<br />
langzame deel, waarin de solist een<br />
‘simpele’ drieklank-fi guur speelt, zeggen<br />
alles over de zuiverheid, timing<br />
en expressie van de musicus. En het<br />
werk als geheel heeft een verhalende<br />
kracht die ontbreekt in, bijvoorbeeld,<br />
het puur muzikanteske Klarinet<strong>concert</strong><br />
van Weber, en ook dát kan een solist<br />
voor problemen plaatsen.<br />
Een rijk werk dus, en een alom bekend,<br />
gestandaardiseerd werk. Maar<br />
het is óók een stuk dat twee eeuwen<br />
lang speculaties en speurwerk opriep,<br />
mede omdat Mozarts volledige manuscript<br />
nooit gevonden is: waarom<br />
liet Mozart de klarinet zulke merkwaardige<br />
octaafsprongen maken,<br />
vooral in het openingsdeel? Wel, Mozart<br />
schreef die sprongen niet; dat<br />
weten we sinds recentelijk documenten<br />
zijn gevonden waaruit blijkt dat<br />
het <strong>concert</strong> niet voor een gangbare<br />
klarinet is geschreven, maar voor een<br />
instrument dat vier halve tonen lager<br />
kon spelen. De opdrachtgever was<br />
Anton Stadler, een klarinettist die<br />
herhaaldelijk experimentele instrumenten<br />
liet maken bij de Weense<br />
bouwer Theodor Lotz. Uit Lotz’ boekhouding<br />
en uit programmaboekjes<br />
bij Stadlers <strong>concert</strong>en kon de wording<br />
11
Change language