Nieuwsbrief nr. 4, 2008.qxd - NVMP

A.Q. Khan
ontwikkeling van een bom die 1000
maal krachtiger is dan die, die boven
Hiroshima tot ontploffing werd gebracht.
Dit project wordt geleid door
Edward Teller die overtuigd is dat dit
wapen gemaakt moet worden om de
vrede te garanderen. De werking van
de bom is gebaseerd op de fusie van
waterstof waarbij een ‘gewone atoombom’
als ontstekingsmechanisme
moet werken. De historische beelden
uit 1952 waarop het Enewetak Atol
van deze aardbol wordt geblazen
geven de nucleaire waanzin hun voorlopige
hoogtepunt. De Russische
geleerde Sacharov ontwerpt, ook zonder
spionagewerk, al snel een
Russische variant.
Deze eerste drie afleveringen staan op
de eerste dvd en vormen vooral een
zeer indrukwekkende documentaire
van het ontstaan van de nucleaire
nachtmerrie. Op de tweede schijf
staan nog twee afleveringen: over
Mordechai Vanunu en A.Q Khan.
Mordechai Vanunu
Omdat deze aflevering alleen over het
werk van de spion Vanunu gaat is het,
ondanks de wederom uitstekende
acteerprestaties, met afstand de minst
boeiende aflevering. Mordechai
Vanunu is werkzaam als nucleair
technicus in de geheime kernwapenfabriek
in Dimona, Israël. In 1958
geeft Ben Gorion opdracht tot het
ontwikkelen van een atoombom.
Omgeven door vijanden wil Israël
beschikken over de ‘Samson-optie’,
een laatste redmiddel dat anderen in
zijn vernietiging kan meesleuren.
Vanunu kan door de slechte veiligheidsmaatregelen
foto’s doorspelen
die door de Sunday Times worden
gepubliceerd. Vanunu, inmiddels
gevlucht naar Engeland, wordt uiteindelijk
door Mossad ontvoerd en draait
voor 18 jaar de cel in, waarvan
11 jaar in isolatie.
Abdul Qadeer Khan
De minder goede Vanunu-aflevering
wordt echter ruimschoots gecompenseerd
door de meest verontrustende
aflevering: die over A.Q. Khan.
Degene die dacht dat deze atoomspion
met zijn bij Urenco vergaarde
informatie alleen verantwoordelijk
was voor het Pakistaanse kernwapen,
komt bedrogen uit. Op overtuigende
wijze wordt Khan neergezet als ‘de
terreurhandelaar’ die verantwoordelijk
is voor nucleaire proliferatie over
de hele wereld. Dat Khan’s succesverhaal
in Nederland begon maakt het
allemaal des te pijnlijker voor ons.
Khan is begin jaren ’70 werkzaam als
metallurg bij Urenco, hij wil zijn land
beschermen tegen aartsvijand India
dat dan al druk bezig is met een kernwapen
en smokkelt zonder veel
moeite geheimen van nucleaire
centrifugetechnieken (nodig voor het
verrijken van uranium) naar Pakistan.
Begin 1976 geeft premier Bhutto hem
carte blanche voor het ontwikkelen
van een kernbom. Khan heeft in zijn
tijd bij Urenco veel contacten opgedaan
en weet wie hij moet benaderen
in het nucleaire wereldje. Khan reist
naar China om daar de rakettechnologie
te verkrijgen nodig om zijn
kernkoppen te lanceren. Hij heeft het
geluk dat de VS Pakistan nodig
hebben als bondgenoot in de strijd
tegen de Russen in Afghanistan in de
jaren ’80.
Wat men niet doorheeft is dat Khan
een wereldwijd netwerk opbouwt
waardoor hij alles kan leveren wat
nodig is om een kernwapen te maken,
van nucleaire centrifuges tot blauwdrukken
van Chinese kernkoppen.
Voor miljoenen dollars is alles te
koop. Saddam Hoessein kan zijn ogen
niet geloven en denkt dat het een val
van de CIA is. Meer succes heeft
Khan bij Noord-Korea, Iran en vooral
Libië. Als de aanwijzingen te sterk
worden en zelfs een schip volgeladen
met nucleaire onderdelen richting
Libië wordt onderschept is de maat
vol. Khadaffi doet in ruil voor opheffing
van het isolement afstand van
zijn kernwapenprogramma en pas dan
blijkt hoe gevaarlijk Khan’s netwerk
was. Al sinds de jaren ’90 leverde
Khan voor een slordige $ 100 miljoen
alles wat nodig was voor het maken
van een kernbom aan Libië.
Uiteindelijk moet Khan voor de
Pakistaanse staatstelevisie bekennen
dat hij nucleaire technologieën voor
eigen gewin heeft verkocht en sindsdien
staat hij onder huisarrest. Het
geval Libië vergroot de zorgen over
Iran dat ook op Khan’s klantenlijst
stond. Na het zien van deze aflevering
lijkt het vrijwel uitgesloten dat Iran
slechts over nucleaire technologie
voor vreedzame doeleinden wil beschikken.
Kortom een verontrustend,
open, einde.
Ik zeg het niet vaak maar deze serie is
eigenlijk verplichte kost voor NVMPleden.
Naast een historisch document,
dat laat zien waar wij ons nu ook alweer
druk om maken, belicht het ook
het gevaar van nucleaire proliferatie
op realistische wijze.
De dvd’s zijn hun aanschafprijs van
slechts €15, - dan ook meer dan
waard. Onder andere bij Bol.com te
verkrijgen.
*
11