mo M xz

EX
BIBLIOTHECA
F.G.WALLER
1933

MD C C LXXXVII,

B E R I C H T
VAN DEN
VERTAALER.
Wel zeker!
'er zijn Romans genoeg in de Neder-
landfche Waereldl zelfs zijn 'er te veel y
indien men de Jlegte, en zedebedervende,
bij de goeden wil tellen! • Doch ,
dit bewijst noch niet, dat men aan de
laatfte in ons Vaderland geen gebrek
meer zonde hebben ; het tegendeel daar
van , kan elk denkend Leezer ligtelijk
betoogen.
De Nieuwheid van Onderwerp en
Behandeling : de korte en, zaakrijke
Voordragt van eene menigte Bijzbnder-
* hc-

B E R I C H T .
lieden en Voorvallen, die niets dan
Waarheid , niets dan Natuur verheel,
den ; de bijzondere en naauwkeurig ge-
Jchetfte karakters , alle uit onzen tijdkring
genomen: maar vooral de trefflij.
kê blijken van Menschkunde, en de beweegingen
en tochten van ons harte ;
welke alle in dezen MORIZ doorjiraaien
; deeden ons met 'vermaak deze 'Roman
vertaaien; en wij ' twijfelen niet 3
cf zij zal ook met even zo veel vermaak
gelezen worden.
De beroemde Hoogduitfche Dichter
C. M. WIKLAND te Saxen-Weimar
deelde, zonder naam van den Autheur,
het ll 1
' Boek van dezen Moriz mede, in
de Teutfche Merkur van Augustus
1783. Hij vervolgde, in gemelde Maandwerk,
met. nu en dan. een geheel, of een
half Boek uit te geeven, tot December
178Ö, wanneer het Slot van het Vl de
Boek, en ook van het geheels Werkjen,
ver-

B E R I C H T.
yerfcheen. • Hier op volgde eene
Uitgave van den Autheur F. SCHULZ
zelve , welke in II. Deeltjens , na den
3 TÓ
April 1787. mede te W-eiinar in 'f
Licht- hvam : na welke Uitgave wij
dan ook onze Vertaaling vervaardigt
hebben.
Daar de Autheur , in zijnen Opdragt
aan den Heer van BLANKENBURG te
Leipzig, meld , dat hij zeer veel verplichting
heeft , aan deszelfs Verzuch
uber den Roman : en daar hij thans
weer bezig is met een Tegenfiuk op
Moriz, namelijk Leöpoldine, in WIE-
LANDS Merkur, bij gedeeltens uit te
geeven; zo hebben wij voorgenomen, om,
zo dra eene goede Vertaaling zulks
toelaat, zo wel gemelde Verzuch uber
den Roman , als Leöpoldine , onzen
Nederlandfchen Leezeren aan te bieden:
welke laatfle uit het verhaalde, wegens de
Hoogduitfche Uitgave van Moriz , ge-
* n
2 720 eg-

B E R I C H T .
noegzaam kunnen opmaaken , dat wij
hen geene Vertaaling belooven, zo lang
de Origineele werken zelfs noch niet in
't licht zijn : maar zo dra deze verfchijnen,
dat wij dan ook geene Jaaren
wagten , om hen eene Vertaaling daar
van te bezorgen. Dit achten wij
noodig den Lezer dezer Roman te berichten:
wenfchende hem verder welvaart^
en genoegen> bij het doorbladeren van
dezelve*
M O-

m o R x z<
EERSTE B Ö É' F ,

M O R. I 2.
E E R S T E B O E K ,
EERSTE HOOFDSTUK.
Bit doelt op het laatfte.
„ JOfij moet het noch niet weeten, MARTHA—
zeide mijn Papa tot zijne Huishoudfter, — Gij
weet dat de Jongen, hoe klein hij is, reeds wonderbaare
grillen in het hoofd heeft. Hij gehoorzaamd
mij thans niet eens meer, zo als hij moet;
wat zou hij dan doen, als hij wist dat ik zijn
Vader niet ben? Laaten 'er nog maar eerst eenige
Jaaren voorbij vliegen. 'Er zullen zich dan
wel gelegenheden voordoen, in welke wij het
hem met voegzaamheid kunnen ontdekken. ~»
Hij hoort het immers niet? — voegde hij 'er
zagtkens bij. Ga, en zie eens, of hij nog flaapt."
MARTHA kwam, en zag of ik Hiep.' Ik
had mij op Papa's bed uitgeftrekt: mijn regter
Arm lag onder mijn Hoofd, en mijn linker Arm
A i lag

4 M O R I Z
lag onbeweeglijk op het Dek; mijne Oogen waren
vast toe, jde Mond half open, en mi ju adem
ging, met gemisch, door Neus en Keele uit en
uu Ik vertoonde den Slaapenden zo natuurlijk,

E E R S T E BOS R. '5
Raam op, en keek mijn Papa een tijd lang na:
daar op deedt zij het raam toe, .en kwam langzaam,
op haar teenen, aan mijn Bed. Ik Hiep
nog even zo vast als te vooren.
T W E E D E HOOFDSTUK.
MARTHA. •— Een AUeenfpraa'k.
J2MTORIZJEN! MORIZJETJ!— riep zij
zagt, en tikte, met haar ijskouden vinger, op
mijn linker wang —- flaapt gij nog?
Ik (liep fterk en vast.
„ O, die lieve Jongen! Zij bukte voor over
naar mij toe, en drukte haare Lippen zeer zagtkens
op de mijne." —«- „ Ach! hoe warm zijn
„ de Lippen van dien kleinen Bengel! — Nog
„ ééns! (zij kuschte mij op nieuw)Nog ééns!
,, en.... nog ééns!"
Ik Hiep fterk en vast.
En die kleine rood-j wangen, *— riep zij, als
in verrukking. Die kleine roode wangen:
wat zijn die vol! en vast!
Zij trok zagtkens een ftoel voor het bed;
zette zich daar op neder, en lei haar regter
A 3 wang

E E R S T E SOEK. f
mij; en ik Hiep ieder Minuut hoe langer hoe
vaster.
De oude ERNST vervolgde zij — heeft
een mond als een Stadspoort, en riekt altoos
naar de Tabak, dat men 'er kwalijk van wordt.—
Wagt eens, MORIZJEN! (zij bukte zo vér
voor over, dat haare lippen de mijne raakte) —
neen, gij riekt naar geen Tabak. — Ha! (zij
rook op nieuw, als of men de reuk van eene
zaak tracht te onderfcheiden ) — Ha! —. Schelm,
wagt ; ik zal u vinden. Gij zijt aan den Mallaga
Wijn geweest! ( zij berook mij op nieuw ) ja,
het is zuivere, klaare Wijn! «Wagt, Schelm,
Wagt!
Ik voelde dat ik overal warm wierdt; want
ik was wezenlijk aan den Mallaga Wijn geweest.
Daarom was u het hoofd zo zwaar — vervolgde
zij.—Daarom waart gij zoflaaperig, zo loom!—
Ha! ha! Vogel; kom ik 'er zo agter? Wagt,
ik zal hem wel beter bezorgen!
Ik wierdt hoe langer hoe warmer. In eens
vloog mij de hitte naar het gezicht. Ik deed
mijne Oogen open, en keerde mij om. MARTHA
trad fpoedig een paar treden agterwaards , en
zeide, op een geheel onverfchilligen toon: „Nu
M o R i z! hebt gij uitgeflaapen ?
Ja, Mamefel, andwoordde ik, en fprong van
A 4 het

$ M O R ) 2
het Bed af. Ik had het herte niet, om haar in
het aangezicht te zien. In drie iprongen was
ik aan de Deur; rukte dezelve open, en liep
voord. Zij riep mij agterna, maar ik vreesde
een onderzoek over den Wijn: en kwam niet.
D E R D E HOOFDSTUK.
E R N S T . -— Het eerfte Bourtrait.
ÏXoen ik in vrijheid was, kwam mij het duister
en geheim gefprek, van mijn Papa en MAR­
THA weder in gedachten. Maar — zo als men
in de Jeugd doet — ik nam het op de ligfte
wijze. Ik overtuigde mij, dat hun gefprek mij
niet gegolden had; alfchoon ik duidelijk genoeg
.gehoord had, dat het niemand, dan mij raaken
kende. Indien Papa mijn Vader al niet is, —
dacht ik — het fchaad mij toch niet! Ik heb
Eeten en Drinken: Papa is goed op mij, en
M A R T H A ook: en met den tijd zal ik toch
wel ondervinden wie mijn Vader is! •— Het
mag dan gaan, zo het wil! Kom aan! — En
hier op draaide ik mij driemaal in [vreugde
rond, en zogt mijne Speelkameraaden.
Het

EÏRSTE BOÏK, 9
• Het is mijnen Leezer geheel onverfchillig of
ik Bal, of Soldaatjen, of wat ander i gefpeeld
heb: maar het kan hem zo onverfchillig niet
zijn, wie mijn Papa was; en zijne Huishoud-
fter MARTHA.
Mijn Papa heete ERNST. Hij was een kort,
dik man, van Ligcbaamsgeftalte. Zijn aangezicht
gloeide altoos gelijk een koolenvuur. Hij
droeg gemeenlijk een Paruik, van een oud frankifchen
fmaak; zijnde van boven tot op defchouderen,
met breede boekels bezaait. Agteraan
hing een Hairbeurs, van 18. duim in het vierkant
, wanneer het Gala was; maar als hij uit
reed, of met MARTHA ging wandelen, dan
had hij een klein ftaartjen, van een vinger lang,
op den breeden rug hangen; dat zich telkens,
wanneer hij bukte, eenige duimen verhief. —
Een paar kleine, graauweOogen, hadden zich
onder dikke, boschachtige Wenkbrauwen verborgen
; én wierpen uit hunne holen, langs de
voorftaande W T
angen, vrolijke blikken. Wanneer
MART HA hem kuste — wech waren zijn
Oqgen! Want zij had de gewoonte, hem dan
onder bij de Kin te vatten; en nadien alles wat
bij minder vette Lieden, been is, bij hem, opgezet
en week melkachtig vleesch was; zo
fchoof hetzelve naar de hoogte, en dus wierden
A 5 zijne

iö M o a r z
zijne Oogen begraven. Zijn Neus was klein;
in de midden ingedrukt, en overal met kleine
roode Heuveltjens beplant, wier punten, wanneer
hij des Morgens opftond, een bhauwe
fchaduwe gaven, maar echter, zo dra hij zijn
eerfte flesch Mallaga Wijn gedronken had, in
witte en roode tippen veranderde. — Een dunne,
roode Baard, ftrekte zich van de Ooren over
den Mond uit; bedekte de Kin, en een gedeelte
van den korten Hals. Hij fcheerde zich zeiven;
geenzins uit zuinigheid, maar om dat hij
in zijne Jeugd, de eer gehad had, om den Kameraal
Prefident VAN LEMBERG, in alle
onderdanigheid den Baard te fcheeren; en zich
met deze bezigheid, tot zijn zelvgenoegen, onledig
te houden. Hier om beelde hij 'er zich
ook veel op in; en wanneer hij veel van iemand
zoude houden, dan moest deze vooral de bekwaamheid
bezitten, om zich zeiven te kunnen
fcheeren. Ik heb dikmaals gehoord, dat hij
zijn dunnen en langzaam groeienden baard berispte,
en geduurig wenschte, dat dezelve toch
fpoediger mogt uitkoomen.' Ik zou mij, —
zeide hij — met groot genoegen, zevenmaal in
één Week willen fcheeren!
Zijn Hals was, zo als gezegt is, ongemeen
kort. Wanneer hij t' huis was, droeg hij een
fmalle

E J J R S T E B O E K . U
fmalle witte Das om den zei ven : maar als hij naar
de Kerk ging, of naar de Stad reed, dan verfierde
hij hem met een lange blaauwgekleurde Halsband,
die M A R T H A zeer fierlijk wist teplooijen.
Onder de Kin vvierdt dezelve los toegeknoopt,
en de beide einden, welke met Brabantfche
Kanten bezet waren , fladderden op zijn
borst. — Zijn Rok was van blaauw Pluisch, ouder
welke hij nu eens een helderroode, en dan
weêr een zwarte Broek en Kamifool droeg. Zijn
Rokwas volgens een zeer oude Modegefneeden j
had een heele korte, maar verfchnkkelijke breede
gedaante; Opflagen van een El breed; en was
boven en onder; van agteren en van vooren, en
overal met lange blinde knoopsgaten uitgemonfterd.
Het Kamifool hong tot op zijne Kniën,
en bedekte met zijne Vleugelen, een korte Broek
welke vouw op vouw vertoonde. Zijne Kousfenbanden
waren ontzaglijk lang en ftijf. Hij
trok hen door een fmalle, gladde zilveren Gesp,
en ftak ze niet wech, maar liet de einden ftijf
agter aanhangen. Hij droeg zwarte wollenkousfen,
welken van boven opgerold waren. Zijne
fchoenen waren van Osfenleêr, van vooren afgehakt
, gelijk die der Pruififche Soldaten eertijds
waren. De Riemen waren zeer fraai en
door een paar Gespen heen getrokken, welke
van

van hetzelfde fatfoen, en maar een weinig groo*
ter vyaren, dan de Gespen zijner Koufenbanden.
Zijn voeten waren lang en dun, en droegen
met moeite een buik, welke twee lange Mairsperfoonen
naauwüjks konden omfpannen.
Tot dus verre, het ligchaair.iijke afbeeldfel
van mijn Papa: nu wat zijn geest aanbelangt.
Zijne eerfte en voornaamfte bekwaamheid was,
dat hij een fchrift fchreef of het in 't koper gegraveerd
was. Aan deze bekwaamheid had hij
alles wat hij was, en wat hij had, te danken.
Door haar wierdt hij Kamerdienaar van den Prefident
VAN LEMBERG; en vervolgens Kar
mer-Concipist; niet lang daar na eerile Kamer -
Secretaris, en hier door verkreeg hij een Kapitaal
dat groot genoeg was, om een Landgoed
van 25,000. Rijksdaalders te koopen. Doch hij
was ook niet ondankbaar wegens de Veder, die
hem tot een man gemaakt had. Op zijn Signet,
dat ruim anderhalf duim in zijn middenlijn had,
ftond een hand, die een lange en welgevederde
Pen voerde; boven welke een Zon opging,- die
haare ftraalen op deze Pen deedt vallen. Rondom
het Signet ftonden de woorden , RICHT. V:
14. Uit Machir zijn Regenten gekomen, en uit
Sebulon zijn Regeersrs geworden, door de
Schrijfpen.
Lie-

E E R S T E * O » K. *3
Lieden, die niet zo goed fchreeven, maar
Geftudeerd hadden , maakten hem zekerlijk,
bij elke gelegenheid, wegens dit Wapen belagehelijk;
maar bleeven ook daarom maar enkel
Concipisten, welke zich met aoo. Rijksdaalers
's Jaars, op zijn hoogst, moesten vergenoegen.
Deze Nijd bekwam mijn Papa wel. Hij wierdt
van dag tot dag dikker en vetter, en zijne te
vreedenheid groeide met elke fles Wijn, die door
den Nijd ingezegend was, op eene wonderbaare
wijze.
Over 't geheel was de Wijn, de Olie, die
aan de Lampe zijns Verftands voedfel gaf.
Wanneer hij des morgens opftond dan klaagde
hij gemeenlijk, dat hem het hoofd ontzaglijk
ligt was, en dit was voor MARTHA een
wenk, om ras in de Kelder te loopen , en een
flesch Mallaga Wijn te haaien. Wanneer hij het
eerite glas in de band nam, dan beefde hij bij
nitftek: bij het tweede maar half zo veel, bij
bet derde in 't geheel niet, en het vierde nam
hij zo fpoedig en vast voor den mond, dat 'er
geen enkel drupjen van ftorte. Daarna zette
MARTHA de flescü wech, en bragt Koffij en
Pijpén. Dan wierd hij in eens weder de vrolijke,
redekundige, vernuftige, diepdenkende, en
vervooruitziende Papa, die den avond te vooren
naar

mar bed ging; en liet mij dan vertellen wat ik
geleerd had. Wanneer dat gedaan was, belaste
hij, wat meri 'smiddags eet

SEKSTE BOEK. 1$
dent VAN LEMBERG gedaan had, en nog
ftond: van deze kwam het gefprek op mij: op
mijne losheid, en weinige lust tot fchrijven.
Wanneer de goede MARTHA mij dan eens voor
wilde fpreeken, danfprong hij fpoedig op j haalde
zijn goud Horologie uit zijn zak, toonde
haar zijn Signet, en zeide: lees.' lees .' lees! —
Dit was de laatfte uïtdaaging. Indien zij hem
niet toornig wilde maaken, dan moest zij, van
dat oogenblik af aan, geen woord meer tot mijne
verdeediging fpreeken.
Daarop verwijderde zich MARTHA, en bezorgde
het geen in de Keuken gedaan moest
worden. Mijn Papa nam de Couranten, en
alle bedenkelijke Staatkundige Nieuwspapieren,
. welke verftrooit op zijne Tafel lagen: hij las en
overdacht dezelve; Profeteerde en waarfchouwde;
en fchreef nu en dan eenige Wetten en hulpmiddelen
voor, welken dezen of geenen ftaat heilzaam
zouden zijn. Hier hield hij zich zo lang
mede op, tot zijn flesch geheel ledig was: daarna
ging hij naar den Predikant van het Dorp, met
wien hij den tijd verdreef tot de Tafel gedekt was.
Hij at gemeenlijk weinig , doch voedzaam en
goed. Wij baden altijd alle drie te gelijk en overluid,
zelfs als wij Gasten hadde::. Een jong
Geleerde had het eens ondernomen, om over
de

t6 M O R I 2
de wonderbaare harmonie van onze Hemmen te
lagchen. ~ Hij verzogt hem nooit weder aan
zijn (Tafel, en kost hem, van dat oogenblik af,
niet meer dulden.
Na den Maaltijd leide hij zich op de Kanapee
en fliep tot auuren. MARTHA moe'st hem
met Klokflag wekken, en Koffij en Pijpen moeften
gereed ftaan. Hij fmookte en dronk. Geduurende
dien tijd wierdt zijn Paard gezadeld;
en zo dra dit gereed was, reed hij naar de Stad.
Hier hield hij zich een uur bezig, om het werk
zijner Subftituttn naar te zien; en zo ras dit
gedaan was, reed hij in de Gouden Zweep, alwaar
zij den besten Wijn verkogten. Daar bleef
hij tot tegen den avond. Men hielp hem op
het Paard, en daar na reed hij langzaam en met
voorzichtigheid naar huis. De Lieden die hem
dagelijks voorbij zagen rijden, noemden hem
gemeenlijk S i L E N U s; en zijn Paard, S i L E-
NUS Ezelin, 't Huis zijnde ftond, of zat, of
viel hij, naar maate hem den Wijn gennaakt
had, zijne MARTHA in de armen, welke hem
uitkleedde en naar Bed bragt.
Dus leefde hij de eene dag, gelijk alle de
andere, Zomer 4
en Winter door — alleen met
dit kleine onderfcheid; dat hij, geduurende het
koude Saifoen, in een Koets naar de Stad reedt.
VIER-

E E R S T E B O E K » l £
V I E R D E HOOFDSTUK.
M A R T H A . —— tweede Potirtrait.
Jf'AR T H A was een Juffer van ten minften
Agt-en - Veertig Zomers. Haar Geflachtnaam.
ben ik nooit te weeten gekoometr; want zo
lang ik haar kende, heb ik haar hoo>t anders
dan Mamezel MARTHA hooren noemen, Het
was een lange, magre geftalte; zijnde zo dun
van ligchaam, dat, wanneer zij volgens haax
gewoonte, drie Rokken over elkander aangedaan
had, om, zoals zij zeide, haare magere
Heupen te verheffen; zij, even als een Spin,
in haar'webbe draaijende, was. Wanneer zij zo
naast mijn Papa ging, dan vertoonde dit het
zcldzaamfte en belagchelijkfte Contrasi. — Hij
rood, zwaarlijvig, vierkant en loom: — Zij *
bleek, gelijk de dood; mager gelijk een Windhond
, en zo regt als een draad. Papa hing itx
zijne Klederen: maar zij was, als met geweld *
in de haare gewrongen.
Zo ongelijk zij in het uiterlijke voorkoomen
waren ; ao gelijk waren zij, wat het inwendi-
B ge

1 8
H Ó R i Z
ge aanbelangt. Zij forak even zo gaerne van de
voorgaande tijden, als hij: dronk even zo graag
Uijn; was even zulk een hersfenloos, onbezorgd
mensch. Zij at wanneer zij honger had
en dronk wsnnccr haar dorfte: Hiep gaerne, en
praatte onophoudelijk.
Haar aangenaamst Gefprek was het Capimlvay
Trouwen. Dit had zij, trotsch haar maagdom,
zo doorgeftudeerd, zo overdacht, beproeft en
van alle zijden bekeeken, dat zij vier en twintig
imren over een bogt, daar van rabbelen, en zo
veel iktoen daar van verftond, niet ongefcMkt
daar van fpreeken kon. De Inleiding daar toe,
was gemeenhjk eert nette en naauwkeurige fchildeiïng,
van alle de Vrijers welke zij gehad had,
Ieder van hen, hadt zijne Hoofdgebreken: de
een was te arm; de andere te rijk, de een te
groot de ander te klein: deze te dik; geene te
dun: die was te wellevend; een ander weer te
lomp: en deze had haar, vóór dat zij zouden
trouwen, Dingen voorgefteld, die zij nimmer
noemde, zonder eerst driemaal gekucht te hebben.
Een ander had haar niet bnduifter te kennen
gegeeven, dat hij haar op 't Huwelijksbed 1
niet zeer lastig zou vallen. . Wet deze was zij
reeds zo ver gekomen, dat zij, ten Huwelijks
aantekening zoude gegaan zijn; maar, ó wonder

E E R S T E S O E K . t#
der, boven wonder! een oud Wijf, dat hem
gaerne aan haar ontrukt had , deedt hem iets
aan, en hij ftieif. Zij fprak nooit van hem,
zonder bittere traanen te ftorten , ,en zonder in
een ftroom van vervvenfehingen, op "de oude nijdige
PI ex uittebarften. Op zijn Graf had zij belooft
nooit meer te zullen trouwen , en zij had
deze heilige belofte onverbreekbaar gehouden, —'
want hij was de laatfte die 'er haar over aanfprak.
Voor het overige was zij het beste mensen,
ónder de Zcnne. Wat zij mijn Papa, en mij uit
de oogen kon leezen, deedt zij. Wanneer hij
onpasfeüjk was , werden haare oogen ni'et droog ;
en wanneer ik lust tiaar iets lekkers had, dan
ruste zij niet, voor dat zij het mij bezorgthad:
en indien het mij dan maar wel fmaakte, dan
was haare moeite duizendmaal beloond»
Zij was in alle Huishoudelijke Kunften volleerd.
Zij kookte zeer goed : bakte voortrefllijk
Brood: fchonk lekkere Koffijmaar nog lekkerder
Chocolade. Wanneer mijn Papa een nieuw
gerecht had uitgevonden , dan ftend het binnen
korten tijd, zeer goed en fniaaklijk èfgèdfscht
voor hem. Niemand verftond beter om gekookte
Wijnen te maaken; en niemand ken beier
taarten bakken. Geen Kok in de geheele Christenheid,'
kon' een Haas kur.ftiger, fierlijfcer en
B ss aan-

io M • R i z
aangenamer Lardeeren; en niemand wist hem
zijne zeven vellen, zo fpoedig, zo rein, en zo
behoedzaam af te trekken. — In 't kort: zij
was de Kroon van alle Koks en Kokkinnen,
die op Aarde leefden, en ooit zullen leeven.
Haar voornaamfte bezigheid was de Keukea
en de Wast: en na deze lag haar de grootfte
verplichting op het harte, om dagelijks tweemaal
het bed voor mijn Papa te maaken. Hoefchoon
en hoog zwollen de Kusfens en Peluwen onder
haare handen! Hoe bevallig wist zij de witte
blinkende, en fijne Beddelakens , in plooijen ,
die alle even breed waren, uit te fpreiden!
Mijn goede Papa zakte dan tot over zijne ooren
in de Veêren; waarom hij ook zijn Bed een
aardsch Paradijs pleeg te noemen.
Aan haar eigen Bed deedt zij zo veel moeite
niet. Waar kwam dat van daan? Zou het wel uit
deze omftandigheid kunnen verklaard worden, dat
het menigmaal agt dagen lag, zonder dat men cenig
fpoor kon zien, dat 'er iemand in gelegen had.
Bij alle deze gaven had Mamefel M A R T H A
een paar zeer kleine, en niets beduidende feilen;
die zo veel te eerder te ontfchuldigen zijn, nadien
het natuurlijke gebreken waren: zij kleedde
zich veeltijds te lang; en kon de£, r,fck
en de g niet uitfpreeken.
n M o-

ï E R S T E BOEK. 21
„ MOHISJEN — zeide zij 'savoeds altoos
tegen mij, wil je noch niet naa Bed? aan ?
V IJ F D E H O O F D S T U K .
MORIZ. derde Pourtrait.
JEk was in dien tijd een Jongen van 13. Jaar.
Zo lang ik denken kon, had ik mij onder de oogen
van mijn Papa en MARTHA bevonden. Ik
wist niet anders, dan dat ik Papa's Zoon was,
en dat mijne Moeder zeer vroeg geftorven waar.
Dartel en Vrolijk, zo als men gemeenlijk in deze
Jaarenis,was ikzulksookin denhoogftengraad.
Mogelijk veel tc dartel, want telkens kwamen
'er klagten over mij. Nu gooide ik eens met
den Slinger^zo goed en juist in deRaamen van
onzen Buurman, dat hem de Glasfcherven om
de Ooren fprongen: dan klaauterde ik in zijn
Tuin, en maakte mij meefter van zijn Bloemen
, Appelen, Peeren en Kerfen: nu gaf ik
W1 LLEMPJEN, de Zoon van onzen Dominé,
Muilpeeren; en dan noemde ik onzen Voorzanger
een Zaipuit. Dit alles wierdt zekerlijk
niet verzweegen , maar mijn Papa hoorde 'er
niets van. Niemand kwam tot hem , zo
tij zich niet eerst bij Juffrouw MARTHA aange-
B 3 meld

£2 34 O R I 2
meld had : en deze hield veel te veel van mij,
om zulke Jobs boden bij hem te laaten koomen.
Zij maakte degedaanefchaade af met woorden,
of met een glaasjen Wijn , of met Geld,
weder goed, en ik kreeg ten hoogften een foei,~
*haam u toch Mohisjen! tot mijne ftraffe. Dat
dit juist de Weg was, om mij tot een losbandigen
Jongen te maaken» is ligt te zien. Ik ver-
Peet alle vier weeken een paar nieuwe Schoenen.
Wanneer ik nieuwe Laarzen aankreeg, dan
baadde ik in alleplasfen, en onderzogt dus, of
zij waterdigt waren. Wanneer ik Broeken
kreeg, die gemeenlijk van fluweel of pluis wafea
5 en uit Papa's Garderobe gegeeven wierden,
dan ftond het mij doodelijk tegen, dat zij ruw
waren. Ik wentelde en kroop zo lang in het
gras rondom , tot zij kaal cn groen wierden. -r»
Ja, ik had eene onbefchrijflijke afkeerigheid,
tegen alles wat wit was. Wanneer ik des Mor T
gens een paar witte katoenen kousfen moest aandoen
, dan kon ik den tijd niet afwagten, tot
ik daar mede op ftraat kwam: neen, ik ging
maar regtsftreeks naar een tamelijk breecle modderige
floot, langs welke ik mij in allerhande
kunstjens oefende. Ik fprong zo lang over en
wéér, tot ik'er in plompte, en dan was 'tgcdaan
met de witte kousfen.
Geen

E E R S T E BOEK. 23"
Geen Bosch was mij te digt, en geen Boom
te hoog. Ik kroop en klaauterde zo lang, tot
men Mo RIS JEN aan de Stronkken en Takken
zag hangen. — Met al de Jongens in de nabuurfcbap,
vogtik; maar zei geen levendig mensen
ooit iets, wanneer zij mij bont en blaauw geklopt
hadden : maar kwam ik 'er zegepraalênde
af, dan moest het de geheele Waereld weeten.
Hoe grooter de Jongen waar , zo veel te liever,
vogt ik met hem. De kleinen konden mij naar
hun genoegen plaagen, ik was te trotsch onr
hen daar over aan te tasten.
Mijn beftendige Makker was een groote Engelfche
Hond. Ik was met hem opgegroeid, en
bezat zijne Vriendfchap in zulk eene hoogte,
dat zich niemand durfde onderdaan, om mij
aan te pakken; indien hij met geen gefcheurde
Rok naar huis wilde gaan. Wanneer ik met
iemand (loeide, en onder het ftoeijen lagchte,
dan hield hij zich ftil: maar zo dra ik eenig geluid
gaf,- dat als fchreiende klonk , dan pakte
hij mijn partij, bij de punt van zijn Rok, en
indien dezelve groot was, bij het geheele pand,
en (leurde hem eenige treden ver van mij af. Ik
reed op hem, tot mijn dertiende jaar toe; na
dien tijd wierd ik hem te zwaar. Wanneer ik
op hem wilde zitten, viel hij geheel op den
B 4 grond.

3
4 M O R i 2
grond, enflo-g met zij n p 0 0 t e n i n d e r o n d.
te. Van dien tijd af aan ging ik te voet
Met mijne kunde flond het toenmaals nog
U?gt. Ik kost een weinigjen Latijn declinec,
ren; een beetjen rekenen; en eenige woorden
Franscli praaten. Met de Pen wist ik nog het
beste om te fpringen, en dit was, volgens het
geen ik hier voor gezegt heb, geen wonder.
Met den Godsdienst ftond het maar zó, zó.
Ik bad het Vader ons, en de gewoone Tafelgebeden,
zonder aanftootUjkheid; maar de Tien
Geboden, en het geen daar verder bij behoord,
kende ik zo vlot niet. Mamefel MARTHA
gaf zich zekerlijk nu en dan de moeite, om mij
daar in te onderhooren; maar wat hielp het,
daar het enkel op mij aankwam, of ik mij wilde
onderhooren laaten, of niet.
Digt aan ons Landgoed grensde een ander,
dat een Edelman toebehoorde. Hij had drie
Kinderen, twee Dochters en één Zoon, voor
welken hij een hformator onderhield. Mijn
Papa had met vriendelijk verzoeken, en met
daadeijjke beloften , Qm de halve kosten van
den Onderwijzer te zullen betaalen, het zo ver
gebragt, dat ik mede de Lesfen mogt bijwoonen
, welke 'aan den jongen Heer gegeeven
wierden.
- • , De

E E R S T E BOEK. 1£
De jonge Heer was een Pcnfeel; maar de beide
jonge Juffertjehs waren zo veel te darteler. Hij
was het eeuwige onderwerp van onze fpotternij,
en van onze. Onderteemingen; maar leerde in één
uur meer, dan wij met elkander in agt dagen.
Hier door was hij de lieveling van den Leermeester
— eene Eer, voor welke wij geen vuurigen
Noot gegeeven zouden bcbbeu.
Hier leerde ik nu wat ik kon en wilde. Het
ging mij even zo weinig ter harte als de beide
Meisjens. Ik kost hen nooit zonder lagchcn.
aanzien, en zij mij niet. **- De Leermeester
moest (lom en doof zijn, want de eene was het
troetelkind jen van Mama: en de andere van Pa*
pa: en ik was de beminnaar van de laatfte. Dus
hing dit alles aan elkander gelijk Klisfen ; en de
Onderwijzer, noch de toekomftige Stamhouder
der Familie, doiftm niet kikken.
Zo jong ik toenmaals was, zo veel Eergierigheid
had ik. Papa en MARTHA droegen mij
op de handen: Juffrouw LEENTJEN noemde
mij beftendig: lieve Miriz!;-Juffrouw Lo ui*
z E , zei Wildzang! haar Mama, kleine Vlaschkop!
en haar Papa, noemde mij: Sakkermentfche
fpring in 'tFeld! — Dit, als ook de om-
(handigheid dat de geheele Jongelingfchap uit ons
Gewest eerbied voor mij hadt, fuoorde mij-
B 5 ne

JEE S T 1 BOEK 2 7
mij haar Mama, in plaatfe van de hand, telkens
den mond toereikte, wanneer ik op het
Slot kwam ?
Z E S D E H O O F D S T U K .
De Gefchiedenis gaat te rug.
J*k was uitgelaatcn vrolijk , dat ik het onderzoek
over den Wijn gelukkig ontgaan waar, nadien
ik 'er op de betaaralijkfte wijze juist niet
was aangekoomen. MARTHA had in haar Kamer
een Kasjen , in het welk zij haare Flesfchen
verborg. De Lucht die rondsom dit Kasjen
waar, was zeer aangenaam en zoet, en zelfs bejaarde
en opgewassen Lieden, zou de Nieuwsgierigheid
bekroopen hebben, om te weetcn,
\ wat daar in verborgen' was. Ik bekeek het van
agteren en van vooren; vatte het van vooren
en van agteren aan, fchoof en duuwdc — maar
het was en bleef toe. Mijne Nieuwsgierigheid
en drinklust wierd: met elke tegenftand grooter.
Ik wist dat MARTHA daar een heel klein fleuteltjen
toe had; en dat zij het niet altijd bij zich
droeg, maar inzonderheid het ergens neêr lag,
wan-

6$ M O R I Z
wanneer zij het gebruikt hadt. Ik haalde 'er
ftoelen bij, en zogt in alle hoeken en reeten —
maar vond niets. Troosteloos, de handen in
elkander geflagen, en de hoed op één QQT ,
plaatfle ik mij in 't imdden van de Kamer,
en keek met een hartlijk verlangen, naar het
Kasjen. Ouder deze beweegingen zag ik eens
op zijde,en onverwagts viel niijéén van MAR.
THA'S onderrokken in het oog. Ik daar op
af, de eerde zak doorzogt, maar niets gevonden;
daarop in de andere zak gevoeld, en aanftonos
komt mij dat fleuteltjert in handen. Ik nam
het 'er uit, probeerde het, en ziet! het kasjen ging
open. Zonder mij eenigzins te bedenken, greep
ik de eerst voor de hand ftaande Flesch —»
klok! klgk! ging het, bij gebrek van een glas.
De Wijn wierdt bij elke teug nog zoeter; en
ik had mij zekerlijk ter aarde gedronken, indien
mij nog niet ten rechten tijd was ingevallen,
dat MARTHA een paar ontzaglijke Oogen zou
epflaan , wanneer zij een van haare iksfehen
leedig vondt. Ieder Weetniet is een Genie wanneer
hij Wijn heeft gedronken: en ieder Genie
kan, in het zelfde geval, een Weetniet worden.
Het laatfte vondt plaats bij mij: ik was anders
geen van de domfte Jongens j maar deze reiz',
iat de Wijn mijae Herfenen verbit had, gedroeg
rk

SER! TS #01 K, ü

mij fcheelde ? Ik ben moê, andwoorde ik. Zij
nam mij daar op bij den Arm, en !na mij op
Papa's bed.
Ik fliep zeer ras, en ontwaakte juist, toen dat
duider Gefprek, dat mij betrof, ten einde liep; •
En nu is de Lezer weder óp dezelfde plaats,
daar ik hem gebragt heb, cm hem de Pourtraiten
te toonen.
Z E V E N D E HOOFDSTU K.
De Gefch'tècïènh gaat voord.
In drie fiprongen was ik op het Slot. Ik zog't
Juffrouw LEENT JEN, en vond haar geheel
alicen in den Tuin. Zij plukte Bloemen cn
maakte 'er kransfen van. Ik naderde heel zagtkens.
Zj had zig in 't gras nedergezet cn plukte
alles wat zij met de hand kost bereiken,,rondsom
wech. Zij was zo fterk' daar mede
doende, dat ik ongemerkt, tot op ecnige fchréden
nabij haar was. Ik was voorneemens om'
haar van agteren de Oogen te bedekken, en haar
dan te laaten raaden wie ik was: maar op dat
oogenblik hoorde ik, dat zij overluid in zich
zei-

E E R S T E BOEK. gt
zeiven fprak. Ik luisterde en veritond het volgende
:
„ Het is haast drie uuren, en hij komt noch
niet? Als het drie uuren geflagen heeft, moet
ik naar School, en dan kunnen wij niet eerst
een beet jen fpeelen. Indien hij wist dat ik
hier alleen ben, hij kwam zeker. Hij lpeelt
toch liever met mij als met L 0 u 1 s j E N. Wanneer
hij kwaad doet, en ik zeg: lieve MORIZ ,
laat het toch ft aan; dan laat hij het ftaah; maar
wanneer Lo UISJEN dat hebben wil, dan doet
hij het niet."
Mijn hart begost te kloppen, en ik weet niet
hóe het kwam: ik wenschte ver af te zijn om
het niet te hooren, en evenwel bleef ik ftaan.
„ Dat groote Kransjen zal hij hebben, —«
Vervolgde zij 1
—> maar indien hij het aanftonds
vernielt, dan ben ik boos, en vlecht hem van
mijn leven geen ander. Maar hij zal het toch
niet vernielen. Wanneer wij naar School moeten
, kan hij het zo lang wech leggen, tot het
School uitgaat; cn dan kan hij het op Zijn hoofd
zetten , en mee naar huis necmen "
Ik begost merkelijk te beeven , zette mijn
Voeten sgterwaards om te gaan — maar bleef
toch.
,, Maai — Heere je! voer zij voord, en lag
„ de

ti iit o u i %
dén eerften vinger van haar linkerhand, op den
mond — ik moest den Krans liever verfchcuren.
Wanneer ik hem iets geef, dan wil hij mij 'er
altijd een zoentjen voor geeven: en Mama zegt,
dat men daar een lange, zwarte baard van krijgt!'
En echter is hij zo aartig! Mama krijgt evenwel
ook geen baard, wanneer zij Papakuscht,
en Papa heeft toch een zeer fcharpe , zwarte
baard. Hij wrijft LOUISJEN daar altoos de wangen
mede, wanneer zij wild is. Maar MORIZ heeft
toch geen fcharpe baard. Hij heeft mij reeds dikmaals
gezoent, wanneer-'er Mama niet bij was,
cn ik heb toch nog geen baard gekreegen."
Het was of ik wilde lagchen, maar ik kon 'e£
door mijn angst en fiddering niet toe koomen.
Mijn voornaamfte wensch was, om ongemerkt
wech te fluipen, en evenwel maakte ik 'er geene
beweging tor.
„ Dertien —« veertien — vijftien Minuten
voorDrieën, en hij komt nog niet! — vervolgde
zy. — Dat is immers flegt! Wat zou het toch
zeggen, wanneer hij maar een half uur eerder
van huis ging? .Ik Heden is het juist zo lief. —
LOUISJEN is 'er niet — en wij kosten nu
aartig met elkander fpeelen. — Ach ! (zij
ftrooidc de Bloemen overal heen, en maakte beweeging
om op te Haan) ik ben boos.'
M.jn

E ï R. $ T E i' O È K. 53
Mijn angst kbmten hoogden trap. Al mijne
losheid, mijn moed, was voort. Ik dond daar,
gelijk een arme Zondaar. -~ en wat voor kwaad
had ik te vreezen ? Thans weet ik Wel van waar
dit verfchijnfel zijnen oorlprong had, maartoetf"maals
wist ik het nog niet. Wanneer het LOUIS­
JEN geweest waar, Zon ik zeker voor den dag
zijn gefprongen , en haar üirgelagchen hebben;
Maar bij LEÉNTJEN viel mij deze gedachten
niet in. Elk oogenblik vreesde ik, dat zij
opfpringen, mij zien, en fchrikken zou; maar
het gefchiedde niet. Zij pakte haare Bloemen
weêr te zamen ;' vlogt geduürig aan haar krans
Voord, en fprak niet Verder. Ik keerde zo behoedzaam
te rug als ik gekoomen waar, en wan»
neer ik omtrend honderd fchreden van haar af
Was, begon ik te fpringen en te dartelen, en
liep naar haar toe.
AGTSTE HOOFDSTUK.
Reeds een Huichlaares?
Z\) verfchriktc, fprong over eind, en kwam
iinj te gemoet. Haar kleine wangen wierden
geheel en ai rood.
€ ,, Komt

„ Komt gij reeds, lieve MORIZ? IS hef
„ dan al drie uuren ?"
Nog niet: maar 't zal zo Haan.
„ Hebt gij naar de klok gezien, of hebt gij
„ het hooren liaan ? "
Neen.
,, Wel hoe weet gij het dan?"
J, i, i, — het kan nog niet geflagen zijn.—
Wij zullen nog een beetjen fpeelen , eer het
drie uuren flaat. Niet waar, LEENTJEN?
„ Wij alleen?"
Waarom niet?
„ Indien LOUISJEN of mijn Broeder 'erbij
„ was! *• Maar zó — wat zouden wij met
„ ons beiden aanrechten ? "
Een beetjen jaagen!
„ Neen, ik heb tegenwoordig niet veel lust
„ tot loopen."
Klaauteren ?
In 't geheel niet. Weet gij wat: wij zul-
„ Ien ons in 't gras neder zetten, en Bloemen
„ plukken. Maar gij kunt niet veel zitten,
,•; Wildzang!''''
Zie eens? (ik zette mij daar ik ftond, maar
neder.)
„ Ach! (ik fprong even zb driftig weêr op)
», o heden!"
Wat

Wat is het? Wat is het?
„ Gij gingt op mijn krans zitten. Ik heb 'ei
zö veel moeite toe aangewend: nu hebt gij
„ hem plat gedrukt."
Lieve, alderlieffle LÉE N T JE N , ik heb het
riiet moedwillig gedaan 1
„ Ja, men moest u'niet kennen! (zij keek
9, zeer boos.)" _ t ,
Waarlijk niet, lieve LÉENTJEN! Waarlijk
niet! Moetik 'er op zweeren? (zij keerde zich
lagchende om; en ik nam haar bij de hand.)
Zijt gij nog boos?
n Ja! "
Maar gij lagcht toch ?
„ Wie? ïk? (zij (lelde haar aangezicht in
een ernftige plook ) Het lagchen is mij zo
„ na niet."
Zij barste ih eens in een fchaterlagch uit/ 3k;
volgde haar daar in; en wentelde mij in het
Gras ron dom. Zij zette zich neder.
„ LOUIZA zou zich recht verheugd hebben
, over dezen krans, indien gij hem
„ niet bedorven had. Nu durf ik hem haar
„ niet eens aanbieden.' Zie daar -— hier ont-
„ breekt een bloem — daar hebt gij 'er een
,, geknakt : deze hangt 'er nog maar' los
4, aan, — Ach!'ik zal van mijn leven niets
e e r
C sk s, m

fi K ö R I ï
„ meer maaken, wanneer ik weet, dat gij niet
,, ver af zijt! "
Lkve, uiderlieflle LEENT JEN, ik Zal het
niet meer doen!
„Ja, dan denkt gij, is het daar mede af-
„ gedaan!''
VIcgt een ander voor L o u i s j E N , cn
geef. —
ïk rh kte met oogen en handen eene beweeging,
dal zij liem mij geeven zou.
i'ü Ei-' welja zeker! Neen! neen!"
Ach! ik bid 'er om!
„ Neen!"
Ik voelde een kleine trek van gramfchap in
mij rijzen: Want ik had duidelijk gehoord, dat
de krans voor mij gevlochten was.
Wilt gij niet?
• „ Neen,"
Nu, laat het dan {laan E
,, Dat zal ik doen."
Ik zal zelfs Bloemen plukken, en 'er mijden
krans van vlechten.
„ Gij kunt dat toch zo goed niet als ik."
Gekheid!
„ Maar zulke mooije Bloemen zult gij toch
„ niet vinden, als ik heb."
6-! Daar die geftaan hebben Haan 'er meer!
Ik

R S T X • o t-K. 37
Ik verwijderde mij eenige fchreden van haar
'af; zette mij neder, en plukte wat mij voorde
hand kwam. Zij keek een paar reizen , van ter'
zijde, naar mij toe; en verbeterde zo wat aan haar
gekrenkts krans. Na een weinig tijds gezwecgen
te hebben , vatte zij het woord Wêr .op.
,, Staat daar bij u geen Duizendfcfioontjen,
„ MORIZ?"
Z> verbitterd als ik was, zo fpoedig keerde
ik nnj om, en keek naar een Duizendfchoontjeru
Ik vond 'er één; plukte het af, en buigt
het haar, zonder cm woord te fpreeken.
», Ik dank u, MORIZ! ziet gij; hier ont-
„ brak het."
• Zo? .'• j; •
Ik ging^frilzwljgende heen, en zette mij weder
op mijne plaatfe. Z j deedt •.'Zeer veel moeite
aan den krans; als of zij hem wilde verbeteren:
doch in den. grond deedt zij 'er niets aan; ook
kost zij 'er niets aandoen, want hij was niets
befchadigd. Na eene flilte van vijf minuten ,
hervatte zij weder:
Ach, MORISJF.N, nu nog mrar eens!''
I'; ftond brommende op, en plukte 'er nog één.
H.t woord, Morisicn, klórk rnrj zeer zacht in
de noren ; maar mijne gramfchap duide uiet,
d

Daar LEENTJEN !
Op [dat oogenblik floeg het drie uuren. Zij
fprong over eind; vatte met haar linker hand,
mijne rechte hand; en met haare rechte hand
zette zij mij, in vollen loop, de krans op het
Hoofd. Wij liepen te zamen, geheel verfoend ,
naar het Slot.
R E G E N D E H O O F D S T U K .
• Het Liefdepand.
vlogen als Wilden het School in, alwaar
Magister FINK, met den jongen Heer en
Juffrouw LOUISJEN zich reeds bevonden.
„ Men ga, op een andermaal, bedaard en
ftil — dus ving de Magister aan. -— Men kan
vallen. ' Jn het algemeen voegt het niet, dat
men de Schoole, zo wild te zamen in vliegt;
en nog zo veel te minder, daar ik dit uur aan
onzen allerheiligften Godsdienst heb toegewijd.
Men neeme den Catechismus. "
Wij plaatften ons lagchende, naast elkander,
en deeden als of wij van deze ftiafpredikatie
niets hoorden.
„Mon-

teVRSTX iou g§
,, MonfieurERNST! waarisuw Catechismus?
Ik heb hem vergeeten!
„ Proh Deum! welk eene ontzaglijke, onge»
hoorde Negligentiam!"
Ik kan bij LEENTJEN wel inzien.
„ Men moet zich geene hoope geeven! —*
Maar — wat zie ik »— een krans! Men neeme
fpoedig den krans van het hoofd: men zou de
andere in hunne vlijt ftooren!"
Ik bid u, Mijn Heer Magister!
,, Men bid hier, en men bid daar — het helpt
niet! Men neeme den krans van het hoofd!"
Ik zal zeer ftil zijn, liefde Heer Magister !
,, Nu is men de liefde Heer Magister!
Men moet zich geene hoope geeven, om hem
met vleijerijen op zijne zijde te krijgen."
Liefde, waardfte Heer Magister!
„ Nu zal het haast lukken? Ik zie wel, men
moet zich verleedigen , om met eigen hand
de krans af te rukken!"
Ik fprong op en liep naar de Deur.
Ach! Heer Magister! riepen LEENTJEN
en LOUISJEN te gelijk; laat hem toch den
krans behouden.
„Men houde den mond," zei FINK, halftoornig.
LEENTJEN enLouisE hielden met beide
handen hunnen mond toe.
C 4 Bij

-f° M Q x I 5 .
Bij zulk een geweld kan men ook niets lee>
ren! bromde de jonge lieer; deedt zijn Bo-.k
toe, en feboof het van zich af, Als FINK
zag dat z'jn lieveling kwaad wierdt, rees zijt?
toorn ten hoogden trap. Hij vloog naar mij
toe, doch ik was met één fprong de deur ui%
LEENTJEN begost te gillen, toen hij zijn
hand uhfirekte om mij te pakken.
„ Hardnekkige Booswigt! " riep hij mij agter
na, en deedt de deur tpe.
Ik was niet zeer in mijn fchik. Geheel en al
heen te gaan, of den Magister ook heden al te
nabij koomen, waagde ik niet. Ik ftond een tijd
lang, op de Zaal, in twijffel of ik zou omkeeren
of niet. Mijn krans af te leggen, en
den geheelen ftrijd daar door een einde te doen
neemen, fchoot mij niet te binnen. Hij kwam
van een hand, voor welke ik door Vuur en Water
zou geloopen hebben.
Indien de Gefchiedenis met MARTIIA'S
Wijnkasjen, niet voorgevallen waar, dan had
ik zeker naar huis gegaan: maar ik vreesde het
onderzoek daarover, even zo fteik, als den toorn
van den Magister. Ik naderde de Deur wel cenk
ge. reizen; ftak de hand uit, om ze open te
doen; maar de vrccsfelijke gedachten, dat FINK
aan de deur kon liaan, en mij, zo dra ik 'er_
't

HEERSTE lOEK. 41
't hoofd in ftak, den krans konde afrukken —jaagde
mij telkens weêr te rug. Eindelijk waagde
ik het, doch met voorzichtigheid: ik nam
den krans van mijn hoofd; hield hem in mijn
linkerhand, en met de regrerhand maakte ik de
d ur open. En wanneer ik den Magister, aan
het einde van de Kamer, op zijn ftoel zag zitten
, kwam ik moedig binnen , en ging agter
LEENTJEN zitten. De krans zat, even als
te vooren, op mijn hoofd.
De hitte van den Magister fchcen verkoeld te
zijn. Hij ondervraagde LOUISJEN uit haar
Catechismus, en deedt even of hij mij uiet zag.
Maar ecnige gierige blikken, die hij van tijd tot.
tijd op mijnen krans doeg, maakte wij wantrouwende.
Bij de kleinfte b'.'weeging die hij maakte,
kromp ik van angst, en lag mijn hand telkens
op mijn hooft, om de krans te befchutten,
indien hij eens een algemeenen ftorm op denzelven
wilde waagen. Ik zou mijn leeven in zijne
verdeeciiging opgeofferd hebben; en LEENTJEN
had njet eens nooclig gehad, om mij ip het oor
te fluifteren : kat hem u niet ontneemen.
"Er verliepen tien Minuuten, zonder dat 'er
van de vijandlijke zijde iets weidt ondernoomen.
Jk achte mij. eindelijk reeds in zekerheid te zijn ,
en gaf derhalven zo veel acht niet meer, qp de
C 5 hou-

houding van den Magister. Onverwagts fprong
hij op, en greep met zijn lange arm naar mijn
hoofd. Mijne handen wendden alles ter verdeediging
aan: ik trok mijn hoofd agterwaards, duch
niet ver genoeg, of hij kost den krans wel bereiken.
Ik fchreeuwde uit al mijn magt, maar
hij gaf 'er weinig om. Eindelijk rukte ik mij
los, en hij behield een ftuk van den krans, in
zijne hand. Met eene woedende gramfchap
vloog ik naar de Deur; deedt ze wijd open; en
keek eens rond, of 'er ook iemand omtrent was,
welke mij kon tegenhouden , en dan den Magister
in handen leveren. Daar ik niets vsn dien
aart ontdekte, ftelde ik mij, zo rood als een Kalkhoen
zijnde, in het gat van de Deur, en riëp,
met eene vreesfelijke kwaadaartigheid ,, Oude
Babok! en liep vervolgens, hals over kop de
trappen af, en het huis uit!
TIENDE HOOFDSTUK.
Vreeze en onrust verwekken een dwaas Beflui
Z dra ik weêr in vrijheid, en mijne hitte een
Weinig veikoeld was, bekroop mij eene pijnlijke

8 T
* ï *
* * 9 i x. 4$
kt zorge. Ik kon ligt vermoeden, dat de Magisterdat
oude Babok niet zou verduwen; maar
dat hij eerst na zijnen Heer, en van daarnaar
mijn Papa zoude gaan, om over mij te klaagen.
Bij den eerften moest dit ten gevolge hebben, dat
hij mij van {tonden aan verbood, urn ooit het
Slot weder te betreden, onder voorwendfel, dat
ik zijne kinderen , door mijne Godloosheid bedorf:
en bij den laatften, kost ik, na bevinding
van zaaken, wel met de Gart 'er voor geftvaft
zijn geworden. Ik zou niet half zo bevreesd
geweest zijn, indien ik MARTHA voor mijn
befchermëngel had durven aanzien; maar bij
haar vreesde ik door de Wijnfnoeperij alles bedorven
te hebben. Deze gedachte iloeg mij geheel
ter neder. Ik was in zulk een fterke wanhoop
vervallen, als zij in die jaaren zijn kan;
Wierp mij, met verre van het Slot, in het Gras,
en wentelde mij, vol onrust en kwelling, welke
naderhand in groote traandruppels uitbarfte,
met het hoofd in hetzelve om.
Mijn eerfte en voornaamfte gedachte was, om
deWaereld door te reizen. — Vqn het Slot gejaagd,
en met Roeden geftraft te worden, waren
twee omftandigheden, welken mij toen, tot
aan de Kaap de Goede Hoop zouden gedreeven
hebben; en welke nog zo veel te meer op mij
werk»

44 K O R i z
werkten, daar het buiten twijlfel was, dat zij
LEENTJEN ter boten zouden koomen, Zou
ik van mijn Leven, mijne oogen wel weêr hebben
durven opflaan, wanneer }k mij, gelijk een
A, B, C. Jongen , had moeten nedeiïiggen,
om met de Gart gekaftfjd te worden ?
Wanneer de Angst eens den kleinen Vinger
heeft, neemt zij r?s de geheele Mand.
Omftandigheden, welke mij, in mijn jrowoonen
toeftand niet getroffen zouden hebben , waren
mij thans onbefchrijflijk drukkende. Ik fep»
de mij, onder alle de Oavaade Gerichten .die
over mij gehouden worden, juist het r.'ierergfte
voor: en warneer mijne gewoone Lirtrvaeraieheid,
van tijd tot tijd eens boven kwam, dan
was dezelve toch niet in ftaat, om die angftiae
Grillen te verdrijven. ROEDEN en LEENTJEN ,
waren een paar denkbeelden, weiken regen elkander
overftonden, en die alleen bekwaam genoeg
zouden geweest zijn, om mijn befiuit,
om de Waereld rond te reizen , ieder Minuut
vaster te maaken : Maar 'er kwam nog een derde
bij, welke mij geen anderen weg meer open
liet.
Mijn Papa kreeg, drie of viermaal in het jaar,
een beznek, op het welk ons geheele Huis, gelijk
op eene vrulijke verfchijning van den Hemel

£ £ E f T f ÏS O B K. '45
mei wagtte. Een Neef van den Prefident VA N
LEMBÜRG, welke als Legatie Secretaris te
Bresden woonde, kwam jaarlijksch eenige maaien
bij zijnen Oom; en daar hij mijn Papa, als
een oud Bekende in de nabuurfchap had, zo
gaf hij hem ook altoos een bezoek. Wanneer
hij in de kamer kwam, dan was ik de eerde die
in zijne armen liep. Hij omhelsde mij dan met
al het vuur cener vaderlijke tederheid ; noemde
mi j zijn goeden M o RIZ, of wel, wat mij oneindig
aaiigenaamer in de ooren klonk, zijn
lieven Zoon. Hij fpiak met mijn Papa niet half
zo veel als met mij. Ik moest hem dan vertellen
, wat ik in zijne alwezenheid geleerd, gedaan
, ^en gehoord had V of ik aartig of lomp;
gehoorzaam of ongehoorzaam was geweest? Bij
dit laatfte Artikel wierdt mijn Papa en MAR­
THA ook ondervraagd, en zij verzwegen hem
dan niets. Veek Dingen, die van 't begin af
aan, tot op dien tijd, een Geheim waren geweest,
kwamen dan aan het licht: want MAR­
THA fchcen het tot een vaste wet aangenomen
te hebben, mijn Papa alles, maar den Legatie
Secretaris niets te verbergen, van het geen ik ,
zo kwaad als goed, in al dien tijd gedaan had.
Van waar dit kwam, dat zij dezen Heer; geen
e'rikelde mijner grofite en geheimfte feilen en
wan-

^ üc & ft i s
wanbedrijven verzweeg, kan ik uit geen anderen
grond verklaaren, dan dat zij, zo lang hij-'
bij ons was (en dit duurde menigmaal vier of
vijf dagen) dagelijks één , en dikmaals twee'
uuren, een geheim gefprek met hem hield , en
wanneer hij vertrok, telkens een nieuwe Japon,
of een Paar Louis d'Or, en dikmaals beide
te gelijk verkreeg. Door dit middel had hij
haar mogelijk zo fterk op zijne zijde gekreegcn,
dat zij haare anders gewoone agterhou»
denheid, ten mijhen opzichte, geheel vergat;
en alles, tot een haartjen af, biegte Wat zij
van mij Avist.
Een Hoofdregel, die hij mij, bij zijne aankomst
en vertrek, telkens op het nadruklijkfle
aanprees, en op het harte lag, was deze: Hebt
eerbied en gehoorzaamheid jegens uwe Ouders en
Onderwijzers; en maake u niemand, zelfs den
gering/ren mensch niet, ten vijand. —— Verwaarloofingen
van dezen grondregel, beftrafte
hij op het fcherpfte; niet met harde uitdrukkingen
, maar met den toon en de woorden eener
tedere ontroering, die eerder fcheen te fchreijen
dan tc fchelden.
Nu kan men zich een denkbeeld vormen, welk
een verwarring en vreeze, het herdenken aan
dezen Man, en zijne grondbeginfelen , in mijn
herte

I I K S T Ï B O E K ; %y
herte moest verwekken. Papa had reeds, zederd
agt dagen, gezegt, dat de Legatie Secretaris
koomen zou. „ Mogelijk is hij 'er reeds!"
Zei mijn beklemd hart. Wanneer gij 't huis
komt, loopt hij u met open armen te gemoet:
drukt u aan zijn borst; noemt u zijnen lieven
Zoon; en, midden onder deze uitftortingen der
tederheid, treed Magister FINK, in de kamer,
en verhaald hem, hoe Godloos gij hem behandelt
hebt!
„ Neen , gij kunt niet naar huis gaan! w
was de eerfte en voornaamfte gedachten, die uit
de voorgaanden ontftond; en mij met zo veel
kragt overweldigde, datik opfprong, en eenige
honderd fchreeden verre, in grooten haast voord*
liep. Maar, zo fpoedig ik voorwaards fpoede ,
zo ras haalde mij doch twee gedachten te rug,
die mij in het begin, gelijk genageld hielden,
en ftraks daar op, mij op het Slot, en van daar
op ons Landgoed te rug voerden. De eene
W: s: wilt gij wechloopen, zonder LEENT­
JEN daar iets van te Zeggen ? En de tweede:
. Gij moet uw' goeden Phylax meê recmen, op
dat u niemand onder weg iets doen kan.
Ik ging eenige reizen het Slot rond , en hoop-'
te -LEENTJEN te zien; maar te vergc fscb.-
Ik was honderdmaal ongeduldig en weêr ge-'
dub-"

duldig, eer het mij te binnen kwam, dat itj
•haar f voor het eindigen der Lesi'en, niet kust
te zien krijgen.- Ik btilóot derhalven., bij die
herinnering, om in dien tusfehentijd, mijnP^yiax
te haaien.- Niet zonder vreeze , dat ik
door MARTHA zoude gezien Worden, floop
ik in onzen Tuin. Ik vondt Phylax, ilaapende
in zijn Hok. Ik trok hem bij ziji/uor,
en hier op deedt hij zijne oogen, en grooten
mond wijd open. Maar wanneer hij zag dat
ik het was, deedt hij beiden wee er toe , en
wierp zich neder om weêr teflaapen. „ Neen ,
neen : kom , kom " zeide ik vol ongeduld;
truk hem op nieuw bij zijn oor, en hij iprong
op, en volgde mij'.
11c kwam weêr uit den Tuin , zonder gemerkt
te worden. Mijn hart was zeer beklemd
, toen ik voor de laatftemaal naar het
huis van mijn Papa keek. Maar deze opwellende
weemoedigheid veranderde mijn beiluit
niet. Ik ging regt op het Slot aan, en plaat^
fte mij in den Boomgaard , in welke wij ge-meenlijk
gingen , wanneer wij de tucht vanden
Magister ontkomen waren.
E L F D E

K £ R S T Ë SOEK.'
E L F D E H O O F D S T U K . ,
De kragt der Natuur.
„JOe arme MORIZ ! zei LEENTJEN,
toen zij in de Laan trad — het zal liegt met
hem afloopen! Maar ik heb de fchuld van alles;
" Zij hield haar Voorfchoot voor de oogen.
Hij zal 'er wel doorbijten! zei LOUISJEN 1
.
Ja, doorbijten! bromde de Jonker, voor zich
zeiven. — Hij zal zijn deel wel krijgen.
De Heer Magister wil het aan Papa zeggen!
„ Ei, die gekke Magister!" zei LEENTJEN.
Wagt, dat zal ik hem weder zeggen , viel
haar Broeder 'er op in.
Zeg het! zeg het! zeg het! riepen de twee meis*
jens in eensfprongen hem op het Lijf:) de eene
nam hem bij den regter, de ander bij den linker
arm,- en zo liepen zij met hem de Laan door,
en fmeetert hem de deur agter den rug toe.
Nu kreeg ik moed.' Tot op dien tijd had ik
het niet gewaagt om voor den dag te koomen ,
om dat ik vreesde, dat de Jonker Zich dan ftil
\Vech zoude maaken en den Magister roepen.
Maar van het Meisjen had ik niets te vreezen.
Toen zij mij zagen , fprongen zij naar mij
toe ,• en namen mij bij de hand.
D ,, Gij

£? M O R i t
« Gij hebt weêr Wat fchoons uitgevoerd?"'
zei LOUISA.
« Mijn arme M O R I Z , zei L E E N T J E N
fnikkende - wanneer zij u iets doen willen,
Icnmfdan de fchuld maar op mij! "
Op u ? — viel ik 'er driftig 0p in — waarom ?
É «Omdat ikuden krans op het hooill gezet heb."
„ De Magister zal het aan Papa zeggen "
vervolgde LOUISJEN.
jt „ Geloof het niet, M O R I Z — viel L E E N T-
J E N 'er tusfchen in. _ Zij wil u maar bang
maaken. Hij zal het niet doen".
Bij deze woorden wenkte zij LOUISJEN. Deze
verftond haar, en haalde haare betuiging weêr in;
dat hij zekerlijk naar Papa zoude gaan. Ik bemerkt
te dit, doch wierdt daar niets geruster door.
Zo vast als ik voorgenomen had, om L E E N T ­
J E N , met twee woorden te zeggen i ik wil
vertrekken, zo weinig was ik daar bekwaam
toe. Mijn voorneemen lag mij als duizend
pond op het hart. Alle oogenblikken wilde ik
het daar af werpen, maar wanneer het 'er toe
kwam, ontbraken mij den moed en woorden.
Ik liep ftom en befluiteloos nevens de meisjens:
deedt honderdmaal den mond open,cn honderdmaal
toe: en hoe llerker ik mijn voorneemen maakte,
om rmjn harte uit te ftorten; zoveel te zwaarer
wie-rei

Ï Ï R S T I B O Ê K. 5%
wierd het mij. Eindelijk geloofde ik, dat mijne
beuuitloosheid van de tegenwoordigheid Tan
LOUISA voordkwam: maar ook hier aanfchortte
het met, want zij verwijderde zich fpoedig
daarua, om te hooren, of Papa het reeds wist:
en evenwel bleef ik zo ongerust en befiuitloos
als te vooren; ja wierd het elke Seconde nog
veel meer. Ik bekommerde mij zeer weinig, of
hetBericht, dat LOUISJEN te rug zoude brengent
vrolijk of vreesfelijk voor mij zoude zijn ; en
LEENTJEN fcheen dit even zomin te doen. Wij
hadden beide even veel met ons zei ven te doen.
Zij met haar medelijdend hart, en oogen die in
traanen zwommen; en ik met het befluit, om
haar te ontdekken, dat ik wilde wech loopen.
Wij raakten ongemerkt uit den Tuin, en
gingen hand aan hand, naar een klein Boschjen,
dat 'er naast aan grensde. In het midden was
een met gras begroeid veld: hier zette LEENT­
JEN zich neder, en ik mij naast haar. Zij floeg
haar regterhand om mijnen hals , en ik mijne
linkerhand fidderend om de haare.
Ik weet niet welk een wonderbaar gevoel mij
vermeesterde. Ik dacht noch aan den Magister,
noch aan mijn Papa, noch aan MARTHA.
Alles wat 'er gefclned was, kwam mij geüjk een
droom voer., wiens Beelden zich, bij elke blik
D ar op

op LEENTJENS roode wangen, nog meer
en meer verwijderden. Ik was mijne tong geen
meester; en zij even zo min. Wij zonken beide
op het bloemrijk gras neder. Hemel en
Aarde verdweenen voor mijne oogen; ik zag
niet, of hoorde niet; de eene traan liep mij na
de andere, langs de wangen neder. De Aandoeningen,
welke zij mij verwekten, waren niet
treurig, niet bitter; zij waren Hemelsch: en
onuitfpreeklijk zoet. Mijn mond ontmoette den
haaren; onze Lippen kwamen niet van elkan*
der; het was een eeuwige kusch..
LEENTJES hart voelde ik op mijnen boezem
hijgen en kloppen, Haare oogen vielen toe.
De mijne bleeven half open, en lieten flecht3
een flaauwe fcheemering zien. In mijne ooren
fluifterde een zacht Gelispel, even als men begint
te Animeren. Dikmaals was het, of'er zich
een koude fchrik over mijne leden verfpreidde;
welke nederwaards tot het harte vloog, maar
van daar, brandende en als vuur naar het hoofd
fchoot; en dan gelijk een vuurftroom, door alle
de inwendige Zenuwen en Leden heen drong.
Ikildderde, en LEENTJEN fidderde. Nu en
dan maakte zij eenige beweeging om op te ftaan;
maar geduurende dit befluit, verdoofde de hand,
welke zagtkens ter zijden af fchoof.
Ik

E E R S T E B O E K . 5*J
ik weet niet hoe lang wij in dezen toeftand zouden
gebleven zijn. Ik had 'er geen verdriet in :
LEENTJEN ook niet— maar het wierdt ons zelfs,
bij elkeAdemhaaling nog verrukkelijker. Eeuwig.
Ja eeuwig, had ik zo willen blijven liggen, maar...
TWAALFDE HOOFDSTUK.
De Reis gaat voort.
•T- (C^nverwagts riep een bekende Item:
,, Wilt gij wel van elkander gaan ? — wij verfchrikten
ontzaglijk,maar ftondentoch niet op."
„ Jongen! — riep dezelfde ftem , wilt gij uw
hand daar van daên doen !" En op hetzelfde oogenblik
kreeg ik een' harden flag op mijne kaaken.
En al moest ik 'er op fterven, zo weet ik te
deezer uure noch niet, waar mijn hand gelegen
had. Ik was in die oogenblikken geheel buiten
mij zeiven. Ik wist niet dat ik handen had,
ik wist niet eens dat ik leefde.
Wij fprongen beiden te gelijk op; wreeven
de oogen af, en zie, daar! voor ons ftond
LEENTJENS Mama. Ik wilde wech gaan, maar
zij nam mij bij den flip van mijn Rok, en gaf mij
op den anderen Wang geen mindere Muilpeer.
,, Godloofe Jongen! riep zij met een afgebrokene
ftem — fteek op een andermaal uw hand
daar weêr eens heen." Ik

54 M O R I Z
•lk ftond met epen mond, en beefde aan alle
mijne Leden. — LEENTJEN was buiten adem ,
en draaide wat aan haar Voorfchoot.
. „ Zo gij u hier ooit weêr zien laat , jongen!
— riep Mama, en wilde mij op nieuw
te lijf;" maar Phylax fprong op , en toonde
haar zijne groote tanden.
Zij trad te rug — greep LEENTJEN bij den
arm , en gaf haar een trap, dat zij voorwaards
op het aangezicht viel.
„ Vuile Meid! riep zij verbitterd — ik —ik."
Zij, nam het arme Meisjen bij de hand, eg
ftompte haar, tot zij het Boschjen uit was.
„ Gij zult uw loon ook wel krijgen" riep
zij mij nog toe — en verdween.
Ik ftond als verfteend. Dit was wel een dag
van Angst en Verfchrikking voor mij. Welke
misdrijven ftapelden ik toen op elkander! En ik
«ou nog moed genoeg gehad hebBen, om naar
huis te gaan ?
KomPhylax — zeide iktot mijn geleidsman, cn
de traanen liepen mij over de wangen Hier komen
wij niet weder! — Mijn arme LEENTJEN !
nu heb ik het u toch niet kunnen zeggen !
Ik drukte mijn Hoed diep in de oogen en ging
heen; Phylax waggelde mij agter na.
Einde van het egrjle Boek.
MORIZ

"Wat hoon', die Schelm'.ach nioj^t
ik hem ontdekkend .'

M O R X Z a
T W E E D E BOEK.

M O TL I Z,
T W E E D E B O E K .
E E R S T E HOOFDSTUK.
Naween.
J^o dra ik drie of vierhonderd fchreeden van
het Slot af was, en denken kost dat mij niemand
van daar meer zien konde, zette ik mij in vollen
Galop. Dorpen en Menfchen mijdde ik met veel
behoedzaamheid. In elk Dorp waande ik een
op mij loerenden Spion te zullen vinden; en in
ieder Mensch verwagtte ik een Nazetter, die
mij innaaien, en weêr bij mijn Papa te rug zoude
brengen. Zelfs als'er maar een Hond kwam , om
im\n Phylax aan te basfen; of wanneer hij zelfs,
op eene wellevende wijze, volgens den aart der
Honden, hem zijn kompliment kwam maaken,
was ik al bevreesd. Ik hield hem voor een Nage- -
zondene, en wanneer hij zich dan in ftaat Helde
, om bij zijn Heer te rug te koomen, dan
was dit eene beweegrede voor mij, om nog harder
te loopen dan hij j want ik twjjffelde geen
D 5 oogen-

ó" 8
M O R I Z
oogenblik, of hij niet tot zijnen Heer te rug
liep, om denzelven, op zijne wijze, te zeggen,
dat hij den Vluchteling opgefpoord had.
In den haast en angst vergat ik, dat de Nacht
zou koomen , als mede een tijd, in welke mij
de Moed, de Kracht en de Adem zou verlaaten.
Ik dacht niet eerder aan deeze vreeeslijke
rampen mijner vlucht, dan toen zij mij op het
hjf vielen — en onverwagts kost ik, zo door
vermoeidheid, als beklemdheid van harte, geene
trede verder doen; en ftond ftek ftijf. Het fchecn
of alle de verfchiikkingen , welke tot nu toe
agter den rug geweest waren, mij nu ingehaald
hadden.
Het Lijden van Ziel 'en Ligchaam overweldigde
mij: en ik weet niet wie van beiden mij het
verfehrikkelijkfte knelde. Ik zette mij voor
een Bosch neder: Phylax lag zich kreunende
aan mijne zijde, en liet zijn kop op mijne beenen
rusten.
„ Wat zal LEENTJEN zeggen, wanneer
zij hoord, dat nlen niet weet waar ik ben. ? —
En ach! haar Mama was zo boos toen zij ons
verraste! Zij zal het zeker aan haar Papa zeggen,
en deze zal de Zweep neemen en haar
braaf kloppen."
Bij deze Gedachten vloog een koude fchrik,
door

T W E E D E BOEK. • £0
door alle mijne Leden. . Ik wilde opfpringen,
maar viel half onmagtig weêr neder.
„ ó Mijne Vueten ! mijne Voeten — klaagde
ik dan weder — wat zal ik op de Waereld
toch aanvangen ? Ik moet blijven liggen ! Ik
kan gaan noch Haan ! Indien Papa en Martha
wisten, hoe elendig en afgemat ik hier ligge,
zij zouden ! ."
Weder een onverdraaglijk denkbeeld ! Ik wilde
op nieuw opftaan, doch viel op nieuw weêr neder.
„ Indien zij het wisten, zij haalden mij zekerlijk
te rug — en ik zou ook gaarne gaari."—
Op dit oogenblik hoorde ik het gedruis van
een Wagen. Ik ftond op, en zou 'er op geftorven
zijn, dat het Papa's Koets was. Eh
fchoon ik mijn gezicht niet naar de Koets dorst
wenden, zo meende ik toch MART HA , mijn
Papa, en den Magister 'er. levendig in te aanfchouwen.
Toen voelde ik geene vermoeidheid meer. Ik
vloog hals over kop in het Bosch; vondt een
voetpad, liep een groot half uur lang, en het
duurde geen kleinen tijd, eer het Verftand aan
deVreeze kost bewijzen, dat een Koets mij onmogelijk
op dat fmalle voetpad konde volgen;
nadien het aan beide zijden met Boomen en
Struiken overdekt en naauw beperkt was.
. Ik

T W E E D E SOEK. ft
Boomen en Bosfcben omringt, breidde zich voor
mij uit. Mijn Oog zwom in manen. Alles
was ftil» Een ltille, zagte Avondwind, bewoog
de uiterfte toppen der Boomen, en risielde
door de bladeren der Bosfchadien. De Maart
lagchte mij helder en bevallig aan, en fpiegelde
haar zagt gezicht, in Milliocnen Regendruppels
, die van een Zomerregen op de Grashalmen
te rug gebleven waren, en aan derzelven
toppen , eene blinkende fiddering vertoonden.
Het geheele Weiland was een zagtkens golvenden
en beevenden ftroom van Zilver, op welken
(zo kwam het mijne natte en beevende Oogen
voor) ontzaglijke geftalten, nu Reuzen, dan
Rotfen, en dan weêr vreesfelijke Visfchen rond
toogen; naar maate de Wind de fchaduwen der
omftaande groote Eiken bewoog.
Bi wierd onbefchrijflijk benaauwd. Mijn ge- '
heele Wezen fmolt, als in eene beklemde weêmoedigheid,
tezamen. De, eene traan jaagde den
ander. Eindelijk lag ik mij neder. Drukte mijne
oogen vast toe, mijn regter arm diende mij
lot een hoofdkusfen, en de linker rustte op
Phylax, welke zich naast mij nedergelegt had.-
Ik wist al ras niets van mij zeiven meer. Alles
wat mij bejcegent was, dreef ondoorfcheidbaar
en als eene fcheemering, mijne Ziele
voor-

#2 M O R I Z
voorbij. Slechts nu en dan, vloog 'er eené
vreesfeiijke Gedachte, gelijk een bhkfcmllraal,
door mijne ingewanden; en het fcheen
mij dan altoos , of ik een levendige fteek in
mijne linker zijde voelde. Ik bragt mijne hand
ter plaatfe, daar ik deze gewaarwording meende
te ontdekken; en hierdoor wiegde eene foört
van zoete fluimering, mij -op nieuw in de geruste
vergetelheid.
Wau! Wau! — klonk in eens mij door het
oor, en ik vloog beevende, uit mijne Droomerijen,
op de been. Het geen mij het eerst in
het oog viel, was eene vrouwlijke gedaante {
welke eenige fchreeden van mij afftond , en over
het gebaf van mijnen Hond verbaast fcheen te
zijn. Ik wist niet , wat ik bij deze verfchijning
zoude beginnen, of ik wech loopen, of
blijven zou —- want zij had de groote van
MARTHA. •
Zij zag dat ik even zo verfchrikt was als zij
zelfs, en nadien Phylax nader kwam en haar
vriendR-hap betoonde (tegen Vrouwen, Kinderen
en kleine Honden, was hij zeer goedaartig)
vatte zij moed, en kwam bij mij.
Ik had geen hart genoeg om haar aan te zien.
En evenwel had het mij maar een halven opflag
van het oog behoeven te kosten, om mij te
over-

T W E E D E ï' O E K. 6§
overtuigen , dat het MARTHA niet was, welke
mij bij de hand vatte.
Wie zijt gij, kleine? zeide zij: hoe komt
gij zo in den nacht hier ?
,, Indien het MARTHA was — dacht ik nu
eerst H» dan zou zij deze vraag niet aan mij
doen. " —• Ik keerde mij om, en zag haar in
het gezicht. Haare zagte wezenstrekken opende
mijn geheele hart, en eene zuivere bekentenis
lag m !
j reeds op de lippen, wanneer zij vérvolgde,
en mij vroeg, of ik verdwaald was?
Ja, zeide ik; en nu behoefde ik aan geene bekentenis
meer te denken, nadien zij mij zelfs
een middenweg tusfehen Waarheid en Loogen
getoond .had. Ik befchouvvde haar met meer
oplettendheid — en, in ééns meende ik LEENT-
JENS Mama voor mij te zien; want haar Hair
was ook met een .roozenkleurd Lint omwonden
, even gelijk de andere het gewoon was te
draagen.
Op dat Oogenblik wierd ik weêr bevreest, en
mijne oogen waren fchuuwer dan te vooren.
Zij nam mij op nieuw bij de hand, en trok
mij, half tegen mijnen wil, vcord. Ik vatte
weêr moed, en zag haar eenige reizen, met
een ernftig gelaat, van ter zijde aan. Eindelijk
wierd ik overtuigt, dat het LEENTJEN»
Mama-

Mama niet was, maar wel een Vrouwsperfoor»
dat ik niet kende, zo min als zij mij kost.
Nu kwam de Muzijk, die ik te vooren gehoord
had, hoe langer hoe nader; eri ik wierd
telkens befluitenloofer, of ik meegaan, dan,mij
losrukken, en in het Bosch terug vliegen zou,
Zij hield echter aan met mij voord te trekken,
en te betuigen, dat ik niet vreezen moest;
maar geritst zou méégaan, Eeten en Drinken,
een. Bed en een Knecht, die mij weêr t'huis zou
brengen , kost ik alles bij haar vinden. De
eerfte Punten bevielen mij buitengemeen, maar
het laatfte in geene deele;
Oaverwagts {tonden wij voor een huis wiens
eerfte verdieping overal verlicht was. 'Er was
Muzijk, Gedans, en een groot getal van Aanfchouwers.
Wij hadden de voeten naauwbjks
op de trappen gezet, wanneer een fterke ftem,
als in toorn, riep, KARLINA! EARLINA!waar
zijt gij toch ? —
D E R D E H O O F D S T U K.
Hoe Moriz ontvangen wtrdt.
JECkrl Mier ben ik reeds, riep mijn Geleideres,
met een bedeesde ftem, en liep in haast de
Trap-

T W E E D E BOEK. 6g
Trappen op. Naauwlijks gaf zij zich den tijd
om mij in haast te zeggen; dat ik haar zou
volgen, en mij zo lang voor de Deur van de
Zaal zoude ophouden, tot zij wedsr kwam.
Nachtfpook! riep de ruuwe ftem, die haar
van boven toe geroepen had, hebt gij weêr in
den Tuin, of in het Bosch rond gezworven ?
Liefde Papa, — zei KAROLINA — ik
Wilde maar een weinigjen lucht fchcppen.
Zo veel kost ik nog van haare zagte ftem
hooren. Ik had het Meisjen nu duizend maal
liever, nu zij zo hard aangefprooken wierdt.
De Veldjaagers Zoon — vervolgde de Vader
— heeft reeds voor een uur met u wil'
len dansfen. — En gij — maar ik zal u
dat Boschkruipen wel afwennen, of geen Vader
heeten.
Dit woest onthaal ftorte mij weinig vertrouwen
, omtrend den Vader « maar zo veel te
meer , voor de Dochter , in. Ik klom fiddrend
de nog overige trappen op, en plaatfte
mij in de Deur van de Zaal.
Thans voelde ik eerst, het geen ik te vooren
zo niet gemerkt had, dat ik een woedenden
honger bezat. Op een Tafel ter zijden
ftond gebraaden Vleesch^ Boterbroden,
Wijn en Konfituuren. Tcgens één bhk, die
E ik

66 M O R I Z
ik op mijne tederhartige geleidfter wierp,
welke aan het uiterfte einde van de Zaal danste
, wierp ik 'er tien op de levensmiddelen
die voor mij Honden i en ik was meer dan
tienmaal van voorneemen om den eerften de
beste te verzoeken, om mij een paar beeten te
geeven. Maar vreeze of trotschheid, of beide
te zamen, verdreeven mijnen honger van
tijd tot tijd.
Maar Phylax was zo bevreest nier. Naauwlijks
rook hij het gebraad, of hij Volgde het
fpoór daar van. Hij had niet eens noodig op
zijn agterfte pooten te Haan, om een Schaapenbout,
met alles wat 'er om en aan was,
in eenen ruk van de Tafel te haaien. De
Tafel kraakte; de glazen rinkinkte , en de
Wijn fles fchen vielen de een over den ander,
en tuimelden gezamentlijk van de Tafel af,
en een vloed van Wijn liep over de Zaal.
Ik fchrikte op eene doodelijke wijze, maar
Phylax lag zich zeer bedaard, onder een
andere Tafel neder, en kluifde zijn Schaapenbout
met fmaak in ftilte.
Ieder die in de Zaal was, vloog toe, en
zag de verwoesting.
„ Wie hagel! heeft dat gedaan?" riep de
ftem die ik reeds driemaal met verbaazing gehoord

T W E E D E BOEKi 6?
boord hait. Een kHn Meisjen, dat bij mij
ftond, wees op mijn' Phylax. Hij nam een
kaars, bekeek den hond ter deeg , en riep
met een fchaterend gelach: ha! ha! wel bekoome
u den maaitijd ! Phylax gromde,
keek hem brommend aan, en wees hem
de tanden. Nu, nu, vervolgde de man
1
wees ÏO boos niet! ik zal u uw buit nietont-
neemen. — KARLINA , GODLIEB,
FREDRIK! geef hier ander gebraad, en andere
Wijn!
'Er zonk niij een zwaaren fteen va» het harte
, maar ras daar op drukte mij de vraag:
„ wie fatan behoord dan dien hond ?" wel
tienmaal zwaarder.
KAROLINA was op het gerucht ook toegefchoten,
en ftond naast mij. Haar Vader
trad nader. „ De hond behoord aan mij! riep
„ ik, eenigzins voorbaarlg en ridderende over
„ het geheele Lighaam," Zo! zeide de Vader,
en keek mij daar op ernftig aan. r*— „ Ik
„ ken u, noch uw hond niet! — Wie zijt
« gij?" Waar komt gij van daan.?"
KAROLINA nam het woord voor mij op, en
verhaalde hoe zij mij gevonden had. Ik wil
weeten , vervolgde hij, hoe hij heet! Hier
op nam hij mij bij den arm, en trok mij naar
E 2 hel

63 M O R I Z
het licht. Ik heet ERNST, ERNST! riep
ik beevende. — „ Is dat uw voornaam? of
„ heet uw Vader zo?" — Mijn Vader heet
zo ! — „ Zijt gij de Zoon van den dikken
„ ERNST?" — Ik andwoorde Ja. — „ Kom
„ borst jen !" riep hij, en ftootte mij zeer onvriendelijk
de Deur uit — „ ga, van daar
„ gij gekoomen zijt."
KAROLINA fchreide overluid. Haar Vader
brulde — want Phylax had hem beet
gekreegen. De laatfte had, ondanks zijnen
lust tot eeten , het gebraad verlaaten , om mij
te hulp te koomen. Hij befchermde mij,
voor een wreeder behandeling, en liet den
woedenden man niet eer los, voor dat ik de
trappen af was.
Toen de laatfte zag, dat Phylax mij zo
krachtig befchermde, waagde hij het geenzins
om mij te vervolgen. Hij ftond boven
aan de trap, en wanneer een zijner gasten
hem vraagde , waarom hij mij zo behandelde,
verhaalde hij eene lange gefchiedenis, in
welke ik en mijn Papa, de Hoofdperfoonen
waren, en waar in hem de laatfte duizend
doodelijke beleedigingen had toegevoegt.
„ En deze Bastaard • dus befloot hij —
„ geen mensen weet, hoe dezen ouden dikken
„ Ezel

T W E E D E BOEK, 69
„ Ezel aan dien Jongen gekoomen is: hij
„ heeft zich altijd met H***** beholpen —
„ en dat ti**** kind moet hier koomen om
mijne vreugde te ftooren; moet zijn hond
mijn gebraaden vleesch laaten fteelen; al-
„ les om vér haaien ; en mij dat Dier nog op
„ den hals drijven Wagt Jongen! ik
„ zal u leeren!"
In eens kwam hij de trappen af, fluitte op
z ;
jne Vingers en riep : Spiets.' Sultan.' Diana
! pak , pak , pak! En aanftonds vloogen
'er drie Honden op mij aan : maar Phijlax
wierp den een hier, en den ander daar, en
dekte mij voor allen aanval. Ik kwam dus
gelukkig van dat huis van daan.
V I E R D E H O O F D S T U K .
Vindt hij nu eene Slaapjlede ?
wist niet of ik huilen, of mij boos achten
moest. Nu droogde ik mijne traanen af;
en dan bukte ik, met vast op elkander gellotene
tanden, en zogt fteenen, om de glazen
van dien Barbaar in te werpen. Maar fpoedig
lagen, zo wel de weemoedigheid als de
razernij, zich neder: de gedachte, wat ik
E 3 n«

fa M O R I Z
nu 'beginnen , waar ik mij wenden, waar ik
een nachtverblijf en brood vinden zou, verdrukte
hen geheel.
Een man die ik ontmoette , verzogt ik om
mij met zich naar huis te neemen. Maar hij
ontfcbuldigde zich daar mede , dat hij een
knecht was, en niets in eigendom bezat: hij
moest zelfs in den Paardetiftal liggen. • •
Ik wil ook gaerne in den Paardentlal liggen,"
riep iic beangftigd uit, en hing aan
zijnen arm , om zijne fpoedige fchreden te
vertraagen „ neem mij toch maar mc-
„ de." — Jongen , zeide hij, half gramftoorig;
ik kan u niet medeneemen ; wie weet
wat 'er aan vast is? Daar! (mij op een bijftaande
Huis Wijzende) daar is de Herberg,
Ga heen!
Langzaam liet ik hem los, en ging in een
bittre wanhoop naar dat huis. 'Er ftond een
Man in de Deur; doch ik kon, wegens het
fnikken, mijn verzoek niet voor den dag brengen.
,, Wat wilt gij, Kind?" zei de Man, welke
bukkende, mij de hand voor de oogen
van daan nam. „ Waar komt gij van daan?"
„ Wien behoord gij ? "
Ik kon noch niet fpreeken: hij bragt mij in
de Kamer, - „ Nu,

T W E E D E BOEK. 71
„ Nu, wat komt gij daar weêr aanfleepen?"
Zei een Wijf, dat in den hoek aan een
Tafel zat, en bij een uitgaande Lamp,
koufen Hopte. ,, En die groote Lummel van
„ een Hond! — Voort! zeg ik.
,, Vrouw, zei de goede man, de Hond be-
„ hoord aan dezen kleinen Jongen."
,, Ei, wat: ik wil van den Jongen of zijn*
„ Hond niets weeten. Voort uit mijn Huis,
„ alle beide!"
„ Zeg mij eens, waar dit arme Kind dezen
„ nacht dan blijven zal? Denkt toch Christe-
,, lijk."
„ Christelijk? Christelijk? (zij zette haare
„ handen in haare zijde, fprong op, en zogt
„ naar een ftok.) Is dat Christelijk , wan-
,, neer ik mij zeiven in het licht ftaa, en zulk
,, gefpuis herberg, zo als laatst die jakhalfige
„ Knecht: hen den mond ophoude, en dan
„ nog Honden, boven dien, de kost geev'?
„ Wagt, groote Lummel! wanneer ik de ftok
„ heb, zal ik u, en uw "
Zij vondt een Doornenknots, en ging daar
mede op Phylax los. Maar zo dra deze zag
dat het ernst was (want hij had zich, bij onze
inkomst, reeds in het midden van de Kamer
gereed gehouden) fprong hij op, en
E 4 tobn-

?2 M O R I Z
toonde haar, met een fehrikkelijk geknor, de
tanden. Zij hield verfchrikr, doch van
gramfchap buiten adem zijnde, af.
„ Gij E — ! E — zei! voer zij haaren
„ man te gemoet. Heb ik u daarom
;, uit den ftal gewogen, gekleedt en gereedt;
„ op dat gij groote Honden op mij zoudt aan-
„ hitfen; en liederlijke Bengels, die hunne
,, Ouderen ontloopen zijn." -—
Vrouw, zei de zagtzinnige man, terwijl
hij zich op een bank nederzette, — Gij
zijt buiten u zeiven. Wees toch bedaard.
Laat ons eerst hooren , hoe dit kind hier
komt, en wien het toebehoord. Het is geen
gemeen mans kind. Zie eens, die witte
Hoed.
Ik wil niets zien " riep zij, en draaide
haar gezicht naar den Haart.
Ik ftond beevende en fpraakeloos, doch
begon eindelijk te biegten. Dat ik wechgeloopen
was, zei iknitt, maardatmijde Man,
wiens dochter KARI.INA biet (dus omfchreef
ik den onvricndelijken man) de Deur
uit geworpen, en met Honden van zijn huis
afgedreeven had , bekende ik, om haar tor
medelijden te beweegen.
Maar naauwlijks hoorde dat booze Wijf, de
laat-

T W E E D E BOEK, 73
laatfte omftandigheid, of zij fprong woedende
op, gooide alles wat bij haar ïlond, om vér,
en wilde haaren Man te lijve.
Zo ik hoorde', had zij de Herberg van
KARLINA'S Vader in Huur, en vreesde dat
hij haar zou verjaagen, wanneer hij vernam
dat zij mij herbergde. Zij rekende haar man
alles op, wat deze voor hem gedaan had, en
drong daar mede, als ook met herhaalde dreigingen
, dat zij den anderen dag van hem
fcheiden wilde, zo lang op hem aan, dat hij
mij bij de hand nam, en het huis uit zettede,
„ Gij zult toch dezen nacht hier flaapen,
„ zeide hij: blijf maar een wéinig tijds hier
,, omtrend. Ik zal 11 haaien , wanneer zij
„ naar bei is."
Ik ging het huis rond, en zette mij, onder
het Horten van een' trainen vloed, tegens
een heining neder. Na verloop van een half
uur, kwam hij te rug; nam mij bij de hand,
en leidde mij agter door de Turft , op zijn
Hooizolder. Hier verliet hij mij, en bragt
mij , kort daar na , een Boterham , cn een
Hoofdkusfen ; doch met dit bericht, dat ik
met het aanbreeken van den dag , wanneer
zijn Vrouw nog flieo, mij op weg moest begeeven.
E 5 VIJF-

74 M O R I Z
V IJ F D E H O O F D S T U K .
Schrik en Angst.
C^rider een.afwisfelend zuchten en fteenen,
beet ik in mijn Boterham. Hoe meer ik toenam
in fmaak, des te verder vlooden Zorg en
Vreeze van mij af; en wanneer ik hem geheel
op had (hij was niet klein) lag ik mij
vast in mijn kusfen om te flaapen.
In eens verhief zich een liorm met Regen,
en ftortte en i aatelde rondom het Dak. Overal
heerschtte eene dikke duisternis, Kattengekrul,
en Hondengehuü. De laatfte wierden
in hunne Hukken nat, cn huilden van Koude
; de eerfte krolde hunne 'Hoogtijdshijmnen.
Met den ftorm van buiten ontftond 'er
eene inwendige ruste in mijn herte. Ik dook
hoe langer hoe dieper in mijn kusfen, maar het
kraaken van den bouwvalügen flal , die boven
mij dreigde in te vallen, jaagde mij, van
tijd tot tijd, de vreesfeüjkfle fchrik aan. Ik
rees in doodsangst over einde, luisterde cn
beefde.
Plotfeling hoorde ik , niet ver van mij af,
een fterk en fnorkend .Ademhaalen. Een
uieuwe verfchrikking. Dan ik zogt mij aan
de-

T W E E D E BOEK. ^5
dezelve daar door te onttrekken, met mij te
verbeelden, dat het een U.I was, welke boven
zijnen Roof Hiep. Op het oogenblik,
dat ik mij vaster in mijn Kusfen wilde begraven
, en op niets meer ietten, hoorde ik
eene ftemme,. half overluid en half zagt, en
beangst. Ik hoorde, ondanks,ik niet; meer
hooren wilde.
Hals affchneiden — fluisterde die verschrikkelijke
item. —- Bals omdraai jen l Puk
hem! pak hem! voegde zij 'er iets fterker bij.
Mijn Mes ! mijn Mes! riep z

7

T W E E D E BOEK. 77
Hond niet los te laaten. Eindelijk rigtte hij
zich langzaam over einde. Zijne nederige houding
en beklaaglijke ftemme gaven mij moed:
ook kwam hij meer en meer tot zijn verhaal,
wanneer hij hoorde , dat ik Phylax van tijd
tot tijd verboodt, wanneer deze begost te
knorren.
Wtj deeden aan beide zijden, beurtelings,
eene openbaare biegt. Hij was een Lijfknecht
buiten Dienst, welke kort voor mij,
op den Hooijzolder gekroopen en zich nedergelegt
had. Wat hij van Hals affchneiden
en Mesfen gefprooken had, was niet in
ernst gefchied, maar enkel een vreesfelijken
droom geweest. Ik ftelde een groot vertrouwen
op hem , het geen mogelijk aan mijne
Vreugde voornamenlijk was toe te fchrijven,
dat hij geen Moordenaar was. Ik verhaalde
hem dus mijne geheele Gefchiedenis. In het
begin raadde hij mij , om tot mijn Papa te
rug te keeren ; maar zo dra hij mijne tegenzinnigheid,
dienaangaande, gewaar wierdr,
floeg hij mij voor, om met hem te gaan: ik
zou brood en onderhoud genoeg dan vinden.
Ik bewilligde daar fpoedig toe, en hier na
lagen wij ons ter ruste, en fliepen fpoedig.
ZES-

78 M O R I Z
Z E S D E H O O F D S T U K .
Zij Reizin.
«ZVaauwelijks was ik regt in flaap geraakt^
wanneer ik de femme van den weldaadigen
Waard hoorde : hij fchudde mij even aan,
en wanneer ik de handen van elkander floeg,
om mij nog eens van ganfcher harte uit te
rekken, ftak hij mij een dikke Boterham in
de rechte hand, en een ftuk Koper geld in de
linker hand. :, Nu, kom mijn zoon, zeide
,, hij, eer mijn Vrouw opftaat. Maar zeg
„ mij eerst waar gij thuis hoord, mijn Jon-
„ gen zal u dan daar heen brengen." Ik ga
dien Weg, viel hem de Bediende daar op in,
en fpaarde na ij derhal ven eene bekentenis, welke
mij op de tong lag. Hij heeft mij gezegt,
waar zijne ouders Woonen, vervolgde hij,
en ik denk een klein drinkgeld van hen te
verkrijgen.
Ik kost het den Waard uit de oogen lezen,
dat hij gaerne weeten wilde, wie mijne Ouderen
waren : maar op hetzelfde oogenblik,
hoorde bij de ftem zijper Vrouwe, die met
kloppen en fchelden de Meiden op riep. Hij
belaste ons nog in haast, dat wij door den Tuin
moes-

T W E E D E BOEK. 79
moesten vertrekken, en ons niet zien laaten,
nadien hij anders , in veertien dagen, geen
gerust uur zou hebben. En hier op ging hij
naar beneden.
Wij volgden hem ras daar na, en kwamen
ongemerkt, door den Tuin, in het vrije veld.
Hier op verdeelde ik mijn Boterham, welke
ik nog in de hand hield , in drie, tamelijk
gelijke , deelen. Wij beeten alle drie,
met eene gelijke graagte, en dit gaf den Bediende
aanleiding om mij te vraagen: waar ik
toch zo lang van dacht te leeven, "tot ik ergens
een intrek hadt ? Ik keek hem met
groote oogen aan , en bekende dus ftilzwijgend',
dat ik zo ver noch niet gedacht had.
Van den Wind kunnen wij niet leven, vervolgde
hij; en wanneer gij geen geld hebt,
moet gij te rug keeren.
Dit viel mij als een (leen op het hart. Ik
ftond ftil en had liever geweend. Mijn Kopere
penning had ik in de vlakke hand liggen,
en hoe meerder ik die aanzag, zo veel te meer
voelde ik mijnen moed aanwakkeren. Mijn
reizgenoot befchouwde mijne houding, en begost
hartig te lagchen.
Ik merk wel, zeide hij, dat gij u op uw
ftukjen Koper geld verlaat: maar gij moet
wee-

M 0 R. I z
weeten, dat wij nog maar een half uur te gaan
hebben , en dan zijn wij op Saxfifchen
grond, waar de Lieden ons niet voor niet
zullen herbergen. Hij vatte mij bij de fchouder
en fchudde mij eens, zeggende : Wat
denkt gij daar van ? Vriendlief!
Mijn mond was droog en mijn hart beklemd.
Ik gaf hem de Muntpenning, en wilde
zeggen, dat hij 'er iets voor koopen zou,"
op dat wij in het Saxfifche wat te eeten had«
den. Hij nam het geld aan; liep 'er mede
in een Huis, dat aan den ingang van een Dorp
ftond, en wachtte mij , toen ik aankwam,
met een glaasjen in de hand, in het gat van
de Deur. „Wilt gij? zeide hij." Ik kromp
te zamen, toen ik zag dat het Brandewijn
was. „ Kunt gij die niet drinken?" •
Ik fchudde, zeer bedroefd zijnde, het hoofd;
en in eene klok wierp hij mijn koperen penning
, met al de vaste hoope welke ik op
denzclven gebouwd had, in zijn Keel.
Daar ftond ik. —
Hij gaf den Hospes het glas te rug: nam
mij bij de hand, en wij gingen voord.
De in verrukking uitgefprookene Lofrede,
welke hij over den Brandewijn hield, geviel
mij in geenen deele. Want mijn Koperen
pen-

T W S E D E B O E K . SI
penning zweefde mij nog veel te levendig
voor de oogen. Doch ik (telde mij eindelijk
te vreeden , nadien ik nu aanfpraak op zijn
beurs meende te hebben, wijl ik hem mijn
laatlte geld ten beste gegeeven had.
Het was reeds over den Middag , en ik
kreeg een geweldigen Honger. Het kon dus
niet misfen dat ik nu aan mijn Papa's Tafel
te rug dacht ; en dat bij deze erinneringen
ook andere gebooren wierden. Maar zo onaangenaam
zij mij ook waren , zo had ik
evenwel het nut daar van , dat ik, zo lang
zij levendig bleven, Honger en Dorst vergat.
„ Hier moet gij beedelen " zei mijn Reisgenoot,'
aan den ingang van een Dorp, en
trok mij daar door uit mijne ernftige erinne -
ringen. Ik keek hem met verwonderende
oogen aan, doch hij verzeekerde mij, dat
het volkoomen ernst Was.
„ Gij zult zo wel honger hebben als ik,
„ vervolgde hij ; en u zullen de menfehen
„ eerder eenreispenninggeeven, danmij. Vat
„ maar moed , mijn Zoontjen! en doet dit voor
„ ons beiden, het zal u geen fchadezijn. Gij
behoeft alleen maar te zeggen, dat uw Vader
„ een oud gewond Soldaat is, welke voorliet
» Dorp ligt, en niets te eeten heeft."
F Hen

§3 M O R I Z
Een goed woord kon mij de Rok van het
lijf haaien.
Ik ging in het Dorp: de kleine Huifen liet
ik ongevraagt, en keek alleen naar de grooten.
Ik trad in een van de laatfte, en verzogt
een man , welke mij te gemoete trad,
om een teêrpenning. Hier op verhaalde ik
hem de Roman van mijn Vader, den gewonden
Soldaat. Hij keek mij aan ; fchudde het
hoofd ; ging in de. Kamer, en bragt een
Vrouwsperfoon te rug.
Zekerlijk is hij bet, zeide deze, half overluid
: het is alles zo als de Man hem befchreef.
Wij zullen hem bij ons houden.
Mij ging een koude rilling door alle de Leden.
Ik had genoeg gehoord, om mij volkoomen
te overtuigen, dat 'er een Nazetter omtrend
moest zijn. Ik meende dadelijk wech
te loopen, maar beide Lieden Honden mij te
digt bij. Zij befchouwden mij bij aanhoudenheid
, doch ik bleef bij het voorige.
Intusfchen tr.d Phylax, welke met andere
Honden gefpeeld had, de Deur in.
Ziet gij, zei de Vrouw, terwijl zij den man
aan ftiet; daar is de Hond ook. Hij is het
zeer zeker. — Wilt gij niet een beetjen in
de Kamer koomen , Mannetjen ? voer zij
voord.

T W È E O E BOEK. 8j
Voord. _ Gij zult wat eeten hebben. —?
Wanneer de Man te rug komt, zei zij zachtkens
tot haar* man, kan hij hem meêneemen.
Ik was in de doodelijkfte benaauwdheid,
en beefde over mijn geheele lighaam. Toen
mij de Vrouw bij de hand nam , om mij in de
Kamer te voeren, rukte ik mij half beangst,
half gewelddaadig los , en maakte linksom.
Maar de Man pakte mij bij de pand van mijn
Rok, en hield mij vast. Ik deed een harden
fchreeuw, en was in eens verlost, want
Phylax had den Man reeds beet.
En daar op, met alle haast en kragten , het
Dorp uit: en Phylax in galop mij achter na.
Mijn Reisgenoot ftond nog voor het Dorp,
en wanneer hij mij zag aanhuppelen, liep hij
mij tegen. Naauwlijks had ik adem genoeg,
om hem telkens afgebroken, te zeggen, dat
men mij had willen houden, en thuisbrengen.
Hij meende dat ik niet noodig had, om
zo te loopen, dan ik meende het dubbeld noodig
te hebben. Hij moest derhalven, hetzij
dan met, of tegen zijn' zin, in fpijt van zijnen
Honger, mij naloopen, zo lang het mijnen
angst gelustte*

84 M O R r 7.
Z E V E N D E HOOFDSTUK.
MORIZ breekt Ketenen.
Wij liepen enkel op bijpaden. Mijn Reisgezel
verdroot het in den beginne. Hij
verzekerde mij , terwijl hij mij inhaalde,
dat ik niets meer te vreezen hadt: wij waren
in Saxen daar ons niemant iets kon bevelen.
En wanneer een Vader zelfs kwam
om zijnen Zoon te haaien, en deze niet wilde,
dan kon en zou hem niemand dwingen.
Na dat hij mij deze verzekering eenige maaien
herhaald had, verdween mijn angst, en
ik ging langzamer.
Ik kan , tot op dit uur, geen voldoenden
grond aangeeven, waarom dit mensch zo veel
geduld met mij hadt. Hij kost mij immers laaten
loopen en behoefde zich niet verder over mij
te. bekommeren. Of meende hij, zo veel te
makkelijker een dienst te zullen krijgen, wanneer
hij mij aan de opmerkzaamheid van een
of ander Heer overgaf; en mij alleen met
dat beding afftond, dat hij zelfs in dienst van
dien Heer genoomen wierd? Ten minfte zei
hij telkens onder weg „ dat wanneer wij in
„ een groote Stad kwamen, en hij daar een
Heer-

T W E E D E B-OEK. 05
„ Heerfchap voor mij vondt; ik dan niet in
„ die dienst moest gaan, ten wkrt men hem
,, ook aannam."
Hoe het zij, hij ging in het eerde Dorp
daar wij aankwamen, en heedelde om Brood
en andere Levensmiddelen. Hij zette mij ook
in het vervolg niet eens meer aan, dat ik beedelen
zou. Zo het fcheen, vreesde hij even
zo fterk om mij te verliezen, als ik vreesde
om naar mijn Papa te rug te keeren.
Wij waren vier dagen voordgereist, wanneer
wij ons opeenen Berg bevonden, van welke
wij een Stad , die omtrend een half uur
gaans van ons lag , in haar geheele grootte
zien konden. Als ik mijnen Reisgenoot
vraagde hoe zij heette, was het Dresden. Ik
verfchrikte en bad hem 'er niet in te gaan ,
en verhaalde hem , dat de Legatie-Secretaris
, die mijn Papa telkens bezogt, juist
daar woonde, en dat hij mij te rug zou zenden,
zo dra hij mij te zien kwam. Maar hij
benam mij fpoedig alle vreeze, door de verzeekering,
dat Dresden zo groot was, dat de
Lieden die op één ftraat, ja zelfs die in één
huis woonden, elkander niet kenden. Hij
verliet mij daarop, om in een Dorp, dat aan
de andere zijde van den Berg lag, te beedep
3 len.

86 M O R I Z
len. Hij lokte mijn Phylax , welke geduu*
rende onze Reize gemeenzaam met hem geworden
was, bij zich; en zeide, dat hij zijn
omgang verricht hebbende, mij teritond zou
afnaaien.
Ik zette mij, niet verre van het Dorp, neder
, en verwagtte zijne te rug komst. Hij
bleef langer dan naar gewoonte wech, en ik
wierdt ongerust. Reeds was ik hem vooraan
in het Dorp te gemoete gegaan , wanneer hij
ta\f tegen kwam, en zijne Handen en Zakken
vol Levensmiddelen had : maar mijn Phylax
zag ik niet.
Waar is mijn Hond? riep ik hem van verre
reeds toe. Hij fchudde het hoofd. Waar
is mijn Hond ? vraagde ik hem nog eens ,
met veel bekommering.
Hij ftelde zich toornig en troosteloos aan.
Ik hield aan met vraagen, en verftond: dat
mijn Hond, door een Jaager ter ncêrgefchooten
was, nadien hij geen blok om den hals
gedraagen had. Deze Jobs-bode verftomde
mij geheel en al. Eerst brak mijne finert in
traanen , daar na in woede uit. Ik liep,
als raazende, in het Dorp; ftak mijn zak vol
fteenen , om ze den Jaager naar den kop te
Werpen , wanneer ik hem vondt. Het was
dus

T W E E D E BO E K. 87
dus wezenlijk een geluk voor mij, dat mij
geen in 't groen gekleedden Man tegen kwam.
Ik liep het geheele Dorp door, vraagde
elk die mij ontmoete of hij geen Jaager gezien
had, maar niemant kon 'er mij bericht
van geeven. Langzaam , en met heldere
traan-druppels op de Wangen, keerde ik te
rug- In eens hoorde ik een gebaf dat mij
bekend voorkwam. Ik volgde den klank ;
trad op een boeren plaats, en zie daar, mijn
Phylax aan een Keten. Ik zag noch hoorde
iets , van vreugde. Phylax fprong, zo ver
de Keten ftrekte, rondom. Ik nam fpoedig
een befluit, het geen niets minderwas, dan
den keten te verbreken. Reeds drie maal had
ik al mijne kragten daar toe aangewend ,
wanneer ik eerst begost te merken , dat het
mij onmogelijk was. Echter zonk mijne
woede noch niet. Ik ram een van de fteenen,
welke ik tot Moord en Doodflag bij mij
geftoken had, en floeg 'er vol ongeduld, en
onder hetftorten van gramfchaps-traanen, mede
op den Keten maar zij was van ijzer.
Jongen ! wat doet gij daar? Hoorde ik een
ftem agter mij roepen. Ik heb den Hond
gekogt!
Even als DAVID weleer voor GOLIATH
F 4 ftond,

88 M O R I Z
ftond, zo ftond ik ru tegen den Boer; in elke
hand een fteen hebbende, zunder een woord
te kunnen fpreeken. Verhitte Vlegel! riep
de Beer , en wierp mij op een hoop Mest,
die agter mij lag.
Ik verloor allen moed. Ik had geen domheid
genoeg , om een grooten dikken kaerel
te wederftaan, die mij tot Brei kost drukken.
'Er was geen anderen weg voor mij,
dan die van goede woorden te geeven, Ik
huilde, en verzogt hem mijnen Hond weder
te geeven. De Schelm heeft hem van mij
geftoolen ! de Hond behoort aan mij! riep
ik , in eenen adem. Als gij mij, mijn geld
te rug geeft, zei de Boer lagchende5 en anders
niet. „ Lieven Hemel ! waar zou ik
„ dat van daan haaien ," andwoordde ik,
fnikkende ; en bad hem op nieuw, om mij
den Hond te rug te geeven. Hij liet zich nog
een tijd lang bidden ; eindelijk maakte hij
Phylax los. Zo als deze fprong: zo fprong
ik ook! Zonder den Boer te danken, fprong
ik van zijn plaats af, vloog door het Dorp
heen, en liep met de woedendfte gramfchap,
naar mijnen Reisgenoot. Deze zat nog op het
Vlek, waar ik hem gelaaten had, en verwscKtte
mij geheel gerust. Dan , ik was
niet

T W E E D E BOEK. 89
niet ver meer van hem af, wanneer ik hem
begost te fchelden en met fteenen te fmijten:
zij vielen , gelijk een digten hagel, zo lang ik
'cr eenigen in mijn zak had ; en hij moest
al zijn geduld te raad roepen, om mij te ontwijken.
Wanneer ik dezelve alle wech geworpen
had, liep hij naar mij toe, vatte mij in
zijne armen, zodat ik mij wenden noch koeren
kost.
Gekke Jongen! riep hij, en liet mij daadelijk
los, want Phylax vloog brommende
naar zijn Rokspand : gij hebt immers den
Hond weder, en wij hebben boven dien, wel
voor drie dagen Levensmiddelen. Hier bij
wees hij mij, wat hij voor dat geld al ingekogt
had. Mijn Honger bragt veel tot bevreediging
met hem tos. Wij wierden weer
Maats, en gingen eendragtig naar Dresden.
A G T S T È H O O F D S T U K .
MORIZ in gevaar.
PP'ij gingen de Stad rond, en traden omtrend
een kwartier uurs van dezelve in een
Herberg. De Waard fcheen ons geenszins
voor iets groots aan te zien, want hij vraagde
ons met zulk eene naauwkeurigheid uit,
D A J
F 5

90 M O R I z
dat hij binnen weinig Minuuten even zo veel
van mij wist als mijn Reisgezel. Hier op
vroeg hij naar onze Pasfen, en gaf, door den
toon op welke hij dit deedt, duidelijk te verdaan,
dat hij ons niet houden wilde, indien
wij door geen zwart op wit konden toonen,
dat wij noch Dieven noch Landloopers waren.
Mijn Reisgenoot zogt verbaast in alle zakken
, en wanneer hij niets vondt, begost hij
op zijne onachtzaamheid te vloeken , en het
einde was , dat hij geen Pas hadt. „ Gaat
„ dan, daar gij vandaan gekoomenzijt, zeide
„ de Waard tot hem, ik wi! mij, om uwent wil-
„ le, geen draf op den hals haaien," Mijn
Reisgezel bad hem, flechts een enklen nacht te
herbergen , dan hij kreeg niets dan een Bericht
, waar hij een He-rbergs-briefjen krijgen
kost, indien hij zijne omdandigheden,
voorneemen en Handwerk te kennen gaf.
Intusfchen verwagte ik met vreeze en beeven
op antwoord. „ Gij kunt hier blijven,
„ zeide hij tot mij'. Gij zijt noch Dief noch
», Spitsbroer; ten minsten ziet gij 'ernietnaar
uit!"
Mjjn Reismaat vertrok , en zo hij mij dien
'•.waaden trek met Phylax niet £cfpceld had,
zou

T W E E D E BOEK. 91
7.ou ik met hem meêgegaan hebben. Tenniinften
liet hij het aan geen bidden offmeeken ontbreeken
, en deedt dit zo lang , tot hem de
Hospes (die zeer veel met mij fcheen op te
hebben) ernftig de Deur wees.
Zo dra hij wech was , nam de Waard mij
rog eens onder handen. Ik had bij de eerste
ondervraaging mij reeds laaten ontvallen, dat
ik uit vreeze voor den Legatie-Secretaris
wech geloopen was: thans ondervroeg hij mij
nog veel naauwkeuriger naar dezen Man. Ik
gaf hem zo veele omftandigheden daar van te
kennen , als ik wist, en niet lang daar na *
kleedde hij zich aan, en ging uit.
Nadien ik van de Reis vermoeid was , lag
ik mij neder op een Bank, welke aan den Haart
ftond. Ik was reeds in flaap, wanneer de
Waard met een Man binnen trad, welk een Lever
ij droeg, dat mij maaraltewel bekend was.
De laatfte trad nader bij, en zeide : „ Is hij
„ dat V • Ja ! Wel nu , voer hij
5> voord , Mijn Hesr zal aanftonds koomen,
en hem afhaalen."
De fchrikkelijke angst welke ik te vooren
op de Hooizolder ondervondt, toen mijn Reisgenoot
van Hals nffchneidenfehreeuwde, kan
j ••;>• : rooteï gswewt zijn* dan die ik nu ge ­
voel-

9* M O R I z
voelde. Bij elke risfeling kromp ik van vreeze,
en meende des Secretaris ftemme te hooren.
Ik zag noch vond eenigen uitweg, die
mij uit de klem konde redden. Ontloopen?
was niet mogelijk. Niet mede gaan, wanneer
hij kwam om mij af te haaien? dit was nog
onmogelijker. Ik was volftrekt gelijk aan ie^
mand die tot het rad veroordeeld is, welke op
het Kruis ligt, en den hartdag niet ontwijken
kan, nadien hij aan hoofd en voeten gebonden
is. ik deedt mijne oogen toe, en kost
niets anders doen , dan den uitflag verwag-
, ten.
De Waard en de Lijfknecht fpraken nog
eenige woorden in 't geheim, en gingen de
Kamer uit. Ik fprong op, en zag door een
Venfter, op de Tuin uitziende, beide in
denzelven. Mijn befluit was fpoedig genomen.
Ik fprong in eens de Kamer uit; door
het Muis op de Straat gckoomen zijnde,
liep ik eerst eenige treden langzaam ; en
daar na uit alle raagt. Ik verloor het Huis
zeer ras uit het gezicht: geen Poort-hield
mij op. Voor mij zag ik Wijnbergen, en
een reeks van Zaailanden, langs welken de
Elve heen ftroomde. Hier geloofde ik mij
een tijd lang te kunnen ver/chuilen. Maaide

T W E E D E BOEK. $3
de Wijnbergen waren afgefloten , de grond
der Zaailanden was nat; en in een digt Dennenwoud
waagde ik mij niet, nadien ik van
mijn' Reisgenoot gehoord had , dat 'er wilde
Zwijnen in Saxen waren. 'Ër bleef mij dus niet
meer overig, dan een fmalle weg, tusfchen
de Elve, en de Schuttingen der Wijnbergen.
Ik vervolgde denzelven : kwam aan
een Dorp, liep 'er door; voni een Schuit
die juist naar de andere zijde van de Rivier
wilde; ik fprong 'er in; liet mij overzetten;
fprong 'er weêr uit ; zonder mij over
de betaaling, wegens het overzetten , te
bekommeren : vond op nieuw een Dorp,
liep het op nieuw weêr door, en viel eindelijk,
voorbij hetzelve, onder eenige Dennen-Boomen,
half in onmagt neder.
N E G E N D E H O O F D S T U K .
Zwaar geestigheid.
had naauwüjks vijf minuuren onder de
Boomen gezeten, wanneer ik een gedruis
naast mij hoorde. Ik keek op, en voor mij
ftond een Man, die mij met een ftrak en ftaarend
gezicht onafgebroken befchouwde.
Zijn

Zijn Hoofd hing ver over zijn ligchaara
heen ; en zijn geheele gedaante geleek zeer
veel naar een S. Een klein driekantig Hoedjen
dekte het halve hoofd en het geheele
voorhoof], en rustte op een Neus , welke
volkoomen drie Linien over den Mond heen
hing. Zijn kin was zeer hoog, en raakte
de uiterfte punt van zijn Neus aan. Eert
rond Krulparuikjen ftond een goede hand
breed van den nek af, en rondom zag men
dun, grijs hair doorfteeken. Voeg hier bij
een geel, bleek en ingevallen aangezicht,
op het welke de eene fronfel over den anderen
lag. Over 't geheel fcheen het, als
of een dunne huid, ftijf over zijne Kinnebakken
heen gefpannen was. Hij droeg een
kaale zwarte rok, die hem tot aan de knie*
banden kwam , en van boven tot beneden
vast toegeknoopt was. Zyn kniefchyf fcheen
donr dé Jigt of de Teering onbeweeglijk te
zijn geworden: want het been en de fchijf
maakten omrrend een Driehoek uit.
„ Uit welk Land?" — dus vong hij aan.
Ik wist niet wat ik andwoorden zou.
„ Uit judea, of uit Samarien? Ver-
Volgde hij."
Ik keek hem met groote oogen aan. Zijn
ftaa-

T W E E D E BOEK. 95
ftaarend gezicht maakte mij bevreest. In
eens fcheen het, of hij uit een diepen flaap
ontwaakte. Zijne gedaante helderde iets
op. Hij nam mij bij de hand , en zeide
mij met eene zeer zagte ftem , welke mij
tot traanen aanleiding gaf: Kind! gij vreest
voor mij, ik ben een arm , elendig
Mensch, ik doe u niets! Ach! ik kan
u niets doen ! Zie eens, deze lamme en
bijna verteerde hand, kan naauwlijks dit
ftokjen opheffen. • Vrees niet, Kind I
neen, gij hebt niets te vreezen.
Bij deze woorden zette hij zich naast mij
neder, en nam mij zagtkens bij de hand.
Ik ben zeer lang ziek geweest, vervolgde
hij ; heden ben ik weêr voor het eerst uitgegaan.
Ik heb aan de Hijpocondrie gefukkeld.
Een verfchrikkelijke ziekte, mijn Kind! Een
zeer verfchrikkelijke ziekte. Kent gij haar?
Ik zag hem bewonderend aan * en fchudde
het hoofd.
Gij kent haar niet? (voer hij in hitte voord)
wanneer gij ftil en droefgeestig, met een krommen
Rug, en ter aarde geflageneoogen, over
Stok en Steen ; Poelen ; Zeeën en Beekenj
door Wouden en Zand woestijnen heen fleeptt
met elk oud Wijf, dat u ontmoet, in eeit
krimpt J

9&* M o R i s
krimpt; wanneer zij ter rechter zij Je wijkt,
rechts fpringf; en wanneer zij ter linker zijde
wijkt, links fpringt: en u rechts en links afwerkt
, om haar niet voor het hoofd te fïooten.
Wanneer , in het midden van deze vermoeijenisfen
om van haar aftekoomen, op het
fpoedigst, een fpitfen fnavel, uit den Mond
van zulk een oud Wijf, voordfchiet, met
welke zij u in de borst pikt; deHuidafftroopt
en eindelijk tusfchen deboveniie Ribben heen
dringt, om u het herte af te knaagen. Wanneer
gij dan groen, geel, vuurrood, hemelsblaauw
en zo zwart als een Raaf, om uwe
oogen wordt: wanneer zich dan alle deze
kleuren te zamen mengen, en in Kogelen, of
Slangenbogten of Zeegolven , voor uw gezicht
zich omwentelen, en het een pikdonkeren
nacht in alle uwe zinnen wordt. Wanneer
de Onweer-Wolken zich boven uw
honfd te zamen trekken ; een Storm opfteekt;
duizend donderflageu brullen, en blikfemflits
op blikfemflirs , op uwe herfénen nederfchie-
ten. Wanneer, in het midden van deze
fchrikkelijke Onweeren, een gloeijende koperen
Pan uit den grond opftijgt; Duiveïfche
Monfters, Slangen, Leeuwen en Reufen om
u rondom dansfen : vuur aanleggen en het
aan-

T W E E D E BOEK. 97
aanblazen, dat de Vlam tot den Hemel ftijgt;
wanneer dan een dier fchrikkelijke fpooken,
u bij den linker voet pakt, en u in de gloeijende
pan fmijt, dat de kookende Olie opvliegt
, zisft.id en fnerkende u over 't ligcliaara
fpat ,• en gij dan, in hetzelfde oogenblik
, dat gij meent dat ftroomen van vuur
uwe inwendige Zenuwen zullen toefchroeijen
, op het onverwagtst, op eene aangenaame
Landsdouwe rust, alwaar de Nachtegaaien
uwe ooren ftreelen ; waar liefelijke geuren,
en verkoelende balzemluchten, eene hartversterkende
verrukking door alle uwe leden
doen vloeijen ; Meisjens in de gedaante van
Engelen , in witte zomerkleêren , voor uw
betooverend gezicht rondom zwerven; wanneer
gij fpoedig opvliegt, vol verlangen om een
van deze Hulpgodinnen te omhelzen ; wanneer
zij vliedt, gij haar inhaalt, haar omarmt,
uw mond op den haaren drukt; wanneer
uw hart op haaren boezem klopt; wanneer
gij met vermoeide, in liefde zwemmende
oogen, opziet, om het Meisjen te zien,
dat Hemel en Aarde voor uw gezicht doet
verdwijnen — en plutfelijk eene ontzaglijk,
van vergif gezwollene, fchobbige Slang, in
haare plaatfe , in de armen drukt ; welke
haare verfchrikkelijke kaaken openfpert, en
G es«

98 M O R I Z
een Pestlucht op uw aanblaast. Wanneer
gij zulke verfchijnfelen hebt, dan zijt
gij Hijpochondriek ! — Hij zweeg ftil , en
haalde adem.
Dit was eene verfchrikkelijke Schildering
voor mij, bij welke de Hitte, en de nu bevende,
dan bruisfchende, dan weêr beangstigde
en huilen Je toon, als mede zijne levendige
gebaarmaakingen , met welke hij dien
vergezeld deedt gaan ; mij ten uiterfte bevreesd
deeden worden.
Thans ben ik van dit kwaad bevrijd,
voegde hij *ër bij, en , zo ik hoop, voor altijd.
Ik moet vlijtig en middenmaatig leven,
en veel gezelfchap hebben. Dit is 'er het
besre middel tegen.
Ik herhaalde mij nu en dan van mijne bevreesdheid
, en fprak eenige woorden met
hem. Eindelijk liet hij ook zijn geliefd fteb
fel, de gefchiedenisfe zijner Ziekte, vaaren.
Vraagde naar mijne Ouderen, en hoe ik hier
gekoomen was, enz. En daar ik geeneagterhoudenheid
bij hem noodzaaklijk keurde ; of
om dat de Openhartigheid zo eigen is aan de
Jeugd: zo ontdekte ik hem alles, en beflont
met den wensch , dar ik flechts mogt weeten
waar ik dien nacht zoude blijven.
Gij gaat met mij! zeide hij, en wilde op.
liaan,

Schiet niet op mja Irienden
ontaarde, maar . .

T W E E D E B O E K . 99
ftaan, doch viel krachteloos neder. Ik fprong '
op en hielp hem op de been. Wij gingen
voord. Het was altoos of ik iets vergeeten
had. Ik keek om , en hemel! mijn Phylax
was*'er niet. Zonder mijn Geleider één woord
ie zeggen, zonder zelfs eenigbezefte hebben,
watiïi doen of laaten moest, om mijn Hond te
vinden, vloog ik voord. Elke vijftig treden
ftond ik ftil, en riep Phylax! en daar dezelve
niet verfcheen , liep ik, met een ongeduldig
gefchreeuw, telkens verder. Eindelijk kwam
mij te'binnen, dat hij in de Herberg gebleven
moest zijn. Ik ftond ftil, ging nu voor, dan
agterwaards, tot ik eindelijk, doch met groote
moeite beftoot, om Phylax te laaten waar hij
was, om mij niet aan eene vasthouding en
overleevering bloot te ftellen. Bovendien had
ik een vast vertrouwen, op zijne Naarfpoorkunde
, en overtuigde mij eindelijk (wij! ik
moest , en het wenschte) dat hij mij zeker
weêr zou vinden.
De oude man verwachte mij, en vraagde
naar de oorzaak van mijn onverwagt wechloopen.
De bevreesde Man had gemeend,
dat zijn Gelaat mij in eens zo vreeslijk was
voorgekoomen : en fchoon ik hem mijn verlies
zeer duidelijk verklaarde, vraagde bij
G 2
rai
ï

100 M O R I Z
mij vervolgens nog wel tienmaal; of hij dan
iets verfchrikkelijks in zijn gezicht had?
Wij kwamen aan den Oever der Elve.
Wanneer wij een paar honderd fchreden langs
denzelven gewandeld hadden, wierdt mijn Geleider
, in eens , zeer bevreest. Niet waar
Kind , dus hief hij aan , en ftaarde op den
Vloed; men heeft voorbeelden, dat bevallige
ftroomen, op het onverwagtfte opgezwollen
zijn, en Landen en Lieden verflonden hebben?
„ Ik heb daar niets van gehoord?"
Ja kind, vervolgde hij, met eene verdubbelende
vreeze, het is zeer dikmaals gefchied.
Het komt van Wolkenbreuken ,
mijn Zoon! van zwaare Wolkenbreuken !
(Hij zag ftaarende naar den Hemel) Zie die
Wolken eens , Kind ! Een dikke, zwarte
Wolk ! zo zwaar, zo langzaam, daalt daar
af. Indien zij niet (Hij verhaastte zijne
fchreden.) Kind! ziet gij die zwarte Wolk
daar niet? Zij bevat enkel Water! enkel
Water!
Het was een klein nietsbetekenend Wolkjen,
noch zwart, noch zwaar, noch dik.
Hoort gij niets ruisfchen ? — vervolgde
hij, ziende tevens vol angst naar de Elve.
Zij

T W E E D E BOEK. IOI
Zij loopt over zij breekt door — daar
komt zij agter ons aan! loop, loop!
En met deze woorden begost hij te loopen,
als of de ftroom hem reeds op de Hielen zat.
Red u! red u! riep hij in eene roep, en liep
daar bij als een fnelle vogel voord. Ik nam
veel meer tijd; want de Elve bleef daar zij
was. Ofïchóon hij niet omkeek, verzekerde
hij mij tienmaal in eenen adem, dat de Rivier
ons zeer nabij was. Ik redeneerde met alle
kragten daar tegen; maar hij liep elk minuut
rasfer; en wanneer ik zag, dat 'cr met redeneeren
niets te winnen was, liep ik in gezelfchap
mede.
Ik weet nog niet waar die zwakke Man,
de kragten van daan haalde. Hij hield niet
eer op, voor dat wij aan de P * * voorftad
kwamen. Hier zette hij zich, half onmachtig,
op den Drumpel van een huis neder, en
zeide: indien wij zo fnel nietgeloopen hadden,
zou ons de alles medeileepende ftroom
verdronken hebben. Ik kost niet nalaaten
om over dezen bijzonderen man te lagchen.
Wanneer hij een weinig uitgerust was ,
gingen wij Dresden in. Hij, nog beezig met
zijn uitgedaan gevaar; en ik, met de vreeze,
van den Legatie-Secretaris onder de oogen
te koomen: en met mijn Phylax,.
ü 3 TIEN-

102 M O 11 I Z
T I E N D E H O O F D S T U K .
Troost des Euangeliums.
ging met mij door enkel afgelegene
ftraaten, die overal op den ftads muur uitliepen;
en hij fcheen dus het gezicht der Menfchen
even zo wel te ontvlieden als ik. Dit was
juist naar mijn zin. Wij kwamen aan een
donkere overwelfde Poort, welke opeen Brug
uitliep. Deze gingen wij over, en kwamen
toen in een fmalle, donkere ftraat. Aan het
einde van deze ftraat {fond een Huis , zeer
oud, bouvalüg en gehavend : hier leide hij
mij in. Een foort van Schrik vloog mij door
alle de Leden: doch de gedachte ftelde mij
weder gerust-, dat de Nazetters, welke mij
vervolgden , zich ligtelijk hier verliezen
mogten. Wij klommen langs een fmalle,
vervallene trap ; en kroopen door een laage
Deur, in een naauwe, en berookte Kamer,
wier meubelen alleen beftonden uit een Lezenaar,
een zeer oude Leuningftoel, en twee
kleine Matteftoelen, wier zittingen geheel afgezeten,
en zij zelve geheel wankelbaar waren.
Hij zette zich neder , en begost nog
eens van de Wolkenbreuk, en de daar door
veroorzaakte overvloeijiug van de Elve, te
ver-

T W E E D E BOEK. I03
vernaaien. Hij liet mij weinig tijd om te
fpreeken overig, wanneer hij merkte , dat ik
hem andermaal wilde verzekeren , dat zijne
vreeze pngegrondt was geweest.
Ik kreeg een geweldigen Honger : want
fchrik en arbeid fchijnen een Mensch zeer
hongerig te maaken: en evenwel zag ik hem
geene toebereidfelen maaken om mij iets aan
te bieden. Eindelijk zei ik hem volkoomen
, waar ik gebrek aan had. Hij tastte in
zijn zak, en haalde, met eene menigte van
broodkruimels, 'er twee drie Duitsftukjens
uü. „ Aan de Poort, daar gij ingekoomen
„ zijt , woont een Bakker , zeide hij ; ga
'', heen , en haal iets voor dat geld."
Ik liep voord , vondt de Poort gelukkig
weder, en den Bakker cmtrend dezelve. Ik
nam Wittebrood voor mijn geld, en was daar
mede reeds op weg naar mijn' ouden Hospis,
wanneer mij iemant van agteien bij den
fchouder vatte. Ik zag met fchrik en groote
v;eeze om , en erkende • mijn Reisgenoot.
Hij verwonderde zich zo fterk als ik,
dat wij elkander , aan zulk een afgelegen
gedeelte der Stad, ontmoetten. Ik verhaalde
hem, dat mij de Legatie-Secretaris liet vervolgen;
maar dat jk een zeker verblijf bij een
G 4 oud

oud Hijpocondriek man gevonden had. Hij
was zeer begeerig om den Man en deszeifs
wooning te zien, en ik nam hem, na eenige
weigeringen mede. Onderweg vertelde hij
mij; dat hij bij den Ambtman van de Voorftad
geweest, en een Herbergsbriefjen gehaald
had: hier mede wilde hij naar de Herberg,
welke ik ontloopen was, te rug keeren. hij
kwam niet verder dan tot aan het huis waar
mijn oude Waard woonde, en nam op het onverwagtfte
affcheid. Het was genoeg, teidé
hij, dat hij wist waar ik was; hij zou 'er
eerder weer zijn, dan ik wel vermoede.
Ik bond hem mijn Phylax nog op het harte
en bad hem, mij denzelven, den volgenden
morgen te brengen. Hij beloofde het, en
ging in eene zeer bedenkelijke houding wech,
welke mij , zo als ik naderhand gewaar
wierdt, veel meer in 't oog had moeten vallen.
Zo dra ik bij mijn ouden Hijpocondrist in
de Kamer trad, gaf hij mij den Bijbel. „ Lees
„ mij dit Euangelium — zeide hij — tot
„ mijne bevreedjging en troost." Ik keek
hem verwonderd aan, en beet in mijn Wittebrood,
om hem te toonen dat ik Honger had.
Maar hij verftond het niet; en nam mij het
Wit.

T W E E D E BOEK. IO5
Wittebrood uit de eene hand, en gaf mij den
Bijbel in de andere hand. Ik las, terwijl ik
van tijd tot tijd in mijn Wittebrood beet, dat
naast mij lag: Laat de Kinder kent tot mij hoornen
, enz.
Alle de trekken van den ouden man wierden
leevendig en bevalliger. ,, Ziet gij wel,
„ Kind! riep hij fnikkende uit.
„ Jn het Euangelie is eenen troost verborgen,
,, op welke men veel beter kan flaapen, dan
„ op gewonnene Veldflagen. Dat ik u mce"-
„ genoomen heb; dat ik u eeten geef en her-
„ berge — deze onbaatzuchtige bereidwillig-
,, heid om u te dienen, verfchaft mij den
„ aangenaamften troost, welke in het Euan-
,, gelie alleen aan die geenen belooft wordt,
„ welke Kinderen hef hebben. Slaap nu
„ wel! Ik zal niet eeten noch drinken. Ik
„ wil die Hemelfche aandoeningen , welke
„ mij thans bezielen, niet afbreeken. Slaap
,, wel!."
Met deze woorden opende hij een Zijdeur,
welke in een donkre Kamer ging: wierp zich
met al zijne klederen op het bed, en fnorkte
ras daar na, van ganfeher harte.
Nu was ik aan mij zeiven, en aan mijne
befchouwingen overgelaaten. Delaatfte pij-
G 5 nig-

IOÖ M O R I Z
nigden mij m'et fterk, zo lang mijn Wittebrood
duurde; en zo dra dat op was, kwam
de vermoeidheid, welke de fpijsverteering aankondigt,
en hield alle droefgeestige gewaarwordingen
zo zeer van mij af, dat ik binnen
weinige Minuuten , op de Leuningftoel van
mijnen Waard, zeer gerust in fiaap viel.
E L F D E H O O F D S T U K ,
Hoe men naar de Baflille wordt gehaaldt.
en fterk gedruisch fchrikte mij wakker.
In mijne Slaapdronkenheid kwam het mijvoor,
als of het geheele huis inftorte. De duisternis
vermeerderde mijne verfchrikking. Ik
was voorneemens om mijn ouden Hospes te
roepen , wanneer mijn angst in eene doodfche
Vreeze overging: want 'er kwamen drie
Mannen , in groote blaauwe Mantels gekleedt
, binnen, van welken 'er een, een Lantaarn
drceg. Twee kwamen 'e'r ftilzwijgende
naar mij toe. De een nam mij bij de fchouderen
, de ander bij de beenen. Ik wilde
fchreeuwen, maar kon niet. Zij droegen mij
de trappen af — alles nog zonder één woord
te fpreeken. Beneden zijnde kreeg ik eerst
kragt

T W E E D E BOEK. I70
kragt om uit vollen keele een fchreeuw te
doen. Aanftonds hoorde ik de ftem van mijn
ouden Waard. Ik bad hem, om Gods wille,
mij te helpen, mij te redden, nadien men mij
wilde vermoorden. Maar die ijsfelijke Lieden
lieten zich door mijn gefchreeuw geenszins
ophouden. Zij droegen mij door het
huis beneden heen, en wanneer de bewooners
aan kwamen loopen, om te zien wat 'er te
doen was, zei de Man met de Lairaarn hen
eenige woorden, waar mede zij zich te vieede
hielden, en lagchende in hunne Kamer te
rug keerden.
Men zette mij in een Koets, die overal
digt toegemaakt was. De twee groote Mannen,
digt in hunnen Mantel gehuld, zetten
zich naast mij neder, en zeiden aan hem, die
de Lantaarn droeg , dat , indien de oude
kwam, hij hem te rug zoude houden. En
daar op ging de Koets voord.
Ik zat, als betooverd, tusfchen hen in,
en wanneer ik fiddrend en beevend vraagde,
waar zij mij wilde brengen? of wat kwaad ik
gedaan had? riepen zij: houd den mond! of,
gij zult loon naar werk ontvangen!
Alle fchrikken , welke ik van het oogenblik
af aan, dat LEENTJENS moeder mij
Muil-

108 M O R I z
Muilpeeren toedeelde , tot aan het vreeslijk
voorbeeld op den Hooizolder en in de
Herberg, ondervonden had, waren niets,
tegen deze. Ik beef Je en fidderde aan alle'
mijne Leden , en fnakte vol angst, naar
Lucht.
Eindelijk hield de Koets ftil. Men droeg
mij 'er uit , zo als men 'er mij ingedraagen
had. Een oude Vrouw opende een Zijdeur.
Men lag mij op een bed , en een van de
Blaauwmanteis zeide: Morgen ziet gij mij weder!
Zij flooten d e Deur toe, en lieten mij
in de donkere Kamer alleen.
Nu wilde ik fchreeuwen, dat de halve
Stad mij kon hooren; dan weêr uit het bed
fpringen, en met handen en voeten op de
Deur kloppen. Maar tot beide uiterften ontbraken
mij moed en kragten. De Zorg en
Angfte namen hun oude plaats weêr in, en
braken in eenen vloed van traanen uit, welke,
rondom mijn hoofd, het geheele Bed nat
maakte. Evenwel viel ik naderhand in flaap,
die zekerlijk wel door angftige Droomen telkens
afgebroken wierdt, maar echter tot tegen
den morgen duurde : welke laatfte zich
door eenige Z-mneftraalen, die door de reeten
der Venfteren heendrongen, aan mij vertoonde.
H e t

T W E E D E BOEK. IO

de Blaauwgemantelde heen en haalde licht.
Bij de verfchijning daar van , ging 'er weder
een groot gedeelte mijner Vreeze van mijn
harte af; want ik zag, dat ik in een Kamer
was, welke met Tapijten bedekt, en met
grotte Spiegelen , prachtige Schilderijen
en Meubilen verGerd was. Het deedt nu geheel
geene uitwerking meer op mij, wat zij
van de nieuwfte Mode in het Tuchthuis te
Weenen verhaalden ; en van de Welkomst,
welke aldaar den Tuchtelingen gegeeven
wierdt. Ik kost op mijne Vingeren tellen ,
dat men een Tuchteling nimmer in zulk een
prachtige Kamer opfluit; en op lekkere Thee
en Wittebrood onthaald.
Zo dra de Kleêrmaaker gereed was, vertrok
hij met den Kerkermeester, en beloofde binnen
weinige dagen, de Kleêren van den Tuchteling
te zullen bezorgen; de eene zijde
graauw, en de andere zijde geel, zo als ze in
het Gevangenhuis te Weenen gekleedt worden.
Indien deze laat.fte uitdrukking mij eenige
vrees had kunnen verwekken, zo zou zij zekerlijk
, vijf minuuren daar na, geheel verdwecnen
zijn, want.de Blaauwgemantelde
bragt mij een Middagmaal van zulk eene
fmaaklijkheid , dat ik wezenlijk meende dat
het

T W E E D E B O E K . III
het uit MARTHA'S keuken gedoolen waar.
Des avonds gefchiede het op dezelfde wijze.
Ik fliep veel geruster dan den voorigen
nacht; en de Thee fmaakte mij, den volgenden
morgen, ook veel bceter, dan den dag te
vooren : ,en even zo was het ook met het
Middag en Avondeeten gefield. Ik vergat
dat ik een Gevangenen waar, en in de duisternisfe
leven moest; en vermoeide mij niet
meer door de fchrikkelijke vermoedens, omtrend
dat geene dat nog koomen moest.
Den derden avond wierdt de Deur geopend.
•
TWAALFDE HOOFDSTUK.
De Ontdekking.
JD e Kleêrmaaker trad, in 't gevolg van den
Blaauwgemantelde, welke een Kaars droeg,
binnen. De eerde wierp zijn Pak op de Tafel
, nam mij frj den arm, en kleedde mij tot
op het Hemd uit. Ik zidderde van Vreeze.
Hij pastte mij Rok , Broek , Kamifool en
Kouslen aan ; vondt ze naar zijnen fmaak ;
fierlijk en fijn gefneeden en bt werkt: hij
wenschte 'er mij geluk mede, en vertrok.
, Hem

ITi M O R I z
Hem volgde een Lijfknecht, die mij weder
ontk'e:dde, een Poeijerkleedomhing; mij opmaakte
en Poeijerde; een fijn Hembd , Zijden
Kousfen, nieuwe Schoenen, (die mijeenweinigjen
te groot waren,) aantrok; een Hoed
met Veêren opzette, en het nieuwe kleed mij
weêr aan hielp trekken.
Ik verbaasde en verwonderde mij. Maar
hij liet mij geen tijd om mijne verwondering
te openbaaren. Hij nam mij bij de hand, leide
mij een trap op ; hoestte — en in eens
vloog 'er een dubbelde Deur open; enik ftond
in een groote en prachtig verlichte Zaal; in
welks verfchiet ik een aantal Heeren en Damerszag,
welke al ie hunne oogen op mij gevestigd
hadden.
Ik ftond als verfteent. Het was even of ik
in een Kijkkast keek. Ik wist niet of ik ftaan
blijven , of voordgaan ; of ik mij verheugen
of fchrikken moest.
„ Komt nader, Godlooze Schelm!" riep
eene Stemme; en wie kon dit anders zijn dan
mijn Papa ? Ik trad nader : hij kwam mij tegen.
„ Lieve Papa ,'» begost ik hikkende,
en vatte zijne hand. „ Ik ben uw Papa ge-
„ weest," viel hij mij in de reden: nam mij
bij de hand, en bragt mij bij een Heer, welke

T W E E D E BOEK. H3
ke met een Dame ter zijde ftond, en mij den
rug toekeerde. Hij keerde zich om het
was de Legatie-Secretaris. „ Mijn Zoon!
« riep hij mijn waaarde Zoon!
4, Kom aan mijn borst." Hij drukte mij teder
in zijne armen. Ik weende overluid.
„ Mijn Moriz! — riep eene (femme van de
„ andere zijde '—— mijn Zoon! " de Dame
omhelsde mij , tilde mij op, en drukte mij
tegen haaren boezem. Papa ERNST deedt alle
moeite om te Iagchen, doch kost 'er, door
de menigte van traanen, niet toe koomen.
„ Ik ben uw Papa niet geweest — zeide hij.
!, — Hier [op de Legatie-Secretaris wij-
„ zende] dit is uw Papa; en hier (hij wees
„ naar de Dame) dit is uw Mama. En
„ haar hebt gij het te danken, zei mijn
„ Vader, dat gij drie dagen vroeger uit
„ uwe gevangenisfe verlost zijt geworden! '
— Ik wilde haare hand kusfen; maar zij trok
mij zagtkens tot zich, en drukte mij aan haar
kloppend harte. „ MORIZ," zei Papa
ERNST, en hief de rechte hand in de hoogte
„ wilt gij zulk een Vader, en zulk eene
,, Moeder wel ontlopen?"
Ik was buiten mij zei ven, door angst en vreugde,
de omftanders lagchten met ontroering.
Bedaar kind, — zei mijne Moeder — en
H
bragt

114 . M O R I Z
bragt mij naar een deur, ter zijde, — Wij zullen
een weinigjen verpoozen; gij zult mij verhaaien
, hoe gij het op uwe reize gehad
hebt.
Zij opende de Deur.
Daar is hij! Daar is hij!" riep een'
Meisjen, en liep mij huppelende te gemoet
e
- Ik keek haar aan, en zie daar
Juffrouw LOUISJEN! „De reizende Am-
„ bagtsman," riep zij, en .trok mij in het
midden van de Kamer. Haare Ouderen kwamen
en omhelsden mij. LEENTJEN ftond
van verre, aan het venfter, en f peelden wat
met de kwasten. „ Nu, LEENTJEN!
„ riep haar Vader — komt gij niet nader?"
Zij kwam zeer langzaam voord , en wanneer
ik haar bij de hand nam , keek zij na den Morgen,
en ik na den Avond. „ Verheugt gij
„ u niet?" LEENTJEN weende en
ik weende.
„ Ach! wees toch zo gek niet, Kinderen"
zei LEENTJENS Papa — en bragt ons inde
groote Zaal te rug. Mijn Vader kwam mij
tegen, en zeide: Gij hebt alle uwe oude bekenden
nu gezien, maar ik moet 'er ü nog
twee voorftellen. Hij bragt mij in de Keuken,
en MARTHA kwam mij tegen. Zij kost
naauwlijks fpreeken van het fnikken; omhelsde

T W E E D E BOEK. 115
de en kuschte mij, en ftotterde 'er de ver*
zeekering uit, dat dit de eerfte en laatfte
kusch was, weike zij, na het affteryen van
haaren eeuwig geliefden en laatften Bruidegom,
een Mansperfoon gegeeven had.
Intusfchen opende mijn Vader een Zijdeur,
en voord fprong Phylax voor den dag.
Ik rukte mij van MARTHA los , en vloog
hem te gemoete. Hij droeg zich geheel onverfchillig:
ging mij eens rond, en fnuffelde.
Ik fprak hem aan, en aanftonds fprong
hij op, zo wel als ik.
Mijn Vader verliet ons, denkelijk om mij
wat te doen bekoomen; of om dat het M A R T H A
beter voegde, wegens het voorgevallene mij
te onderrichten. Zij bedacht zich ook niet
lang. In minder dan vijf Minuuten wist ik:
dat mijn Vader en Moeder heeden Bruiloft
hielden, nadien mijn Grootvader, welke zich
tegen hun Huwelijk verzet had, geftorven
was, en mijne Moeder , als Meesteresfe van
zich zeiven, nagelaaten had. Papa ERNST
was enkel mijn Voogd geweest, en zij (zo
als zij mij duidelijk genoeg te kennen gaf)
inijn Voedfter. De genadige Heer [LEENT,
JES Papa] was met de geheele Familie,
(FINK, enden Jongen Heer uitgezonderd,
welke den dag voor de Reize, onverwachts
H 3 ziek

Il6 M O B. I Z
ziek was geworden,) en met Papa en haar
in twee Reiskoetzen naar Dresden afgehaald.
Men was reeds den tweeden dag na mijne
vlucht, mij op het fpoor geweest; doch men
had mij niet kunnea vinden, tot een Waard
in de Voorftad, mijn Vader bericht gegeeven
had, dat ik bij hem was. Maar nadien
ik hem weder ontloopen waar, was men op
nieuw in angst gebragt, tot eindelijk mijn
Reisgenoot zelfs gekoomen en mijn Verblijf
aangewezen had. Tot ftraffe voor mijne Ligtvaardigheid
had men mij opgefloten, enz.
Mijn oude Waard was een verrukte Kandidaat
der Godgeleerdheid, die, onder den naam van
Magister STAPPS, in Dresden bekend was.
Mijn Vader had hem in 't nieuw gekleed, en
hem geld gegeeven, met de beloften van een
Jaarlijks Penfioen van 50 Marken. De Bediende,
mijn Reisgezel, had hij in zijnen Dienst genoomen,
en Phylax was met hem uit de Herberg
hier aangekoomen.
Hier op kwam mijn Vader, en bragt mij inde
Zaal te rug. Welk een geluk en genoegen
fmaakte ik! Maaf het duurde lang, eer ik mij
volkoomen kost overtuigen , dat alles geen
droom was.
Einde van het Tweede Boek.
M O-

DERDE BOEK.

M O JL I Z.
D E R D E B O E K .
E E R S T E H O O F D S T U K .
MORIZ wordt Page.
JüTk had niet lang het geluk, om onder de
oogen van mijne Ouderen opgevoedt te wor­
den. Mijn Vader trok, na verloop van drie
Jaaren, als Afgezant naar Vrankrijk, en nam
mijne Moeder mede. Ik wierd te rug gelaa-
ten.
Agt dagen voor hun vertrek gaven zij mij
te kennen , waar zij mij toe beftemd hadden.
„ Gij zult een paar Jaar Page blijven, zei
„ mijn Vader , en dan in den Krijgsdienst
„ gaan. Het eerfte ftrookt zekerlijk niet veel
met uwen inborst , dit weet ik ; maar ik
„ wenschte uw haastig hoofd daar wat mede
„ te leenigen. Alleen bid ik U , waarde
„ Zoon! (bij deze woorden omhelsde hij mij
„ teder) verruil uw vuur niet, voor eene
s, flaaffche naarvolging. Gij zult ras zien,
II 4 „ wat

„ wat ik daar bij wil te kennen geeven; en
„ uwe gevoeligheid , hoop ik , zal u daar
,, voor bewaaren. Verfchaf mij dat uitftee-
„ kend vergenoegen, dat ik u als man raag
„ wedervinden, wanneer ik te rug keere."
Wat beloofde ik niet al , aan het kloppend
harte eenes Vaders, en onder de tedere üefkoozingen
eener Moeder! Zij vertrokken , en
ik keek de Koets met een hartelijk verdriet
na. Men zondt mij Page-Uniform; ik trok
die aan; doch met een vast befluit, mijn Vuur
met geene flaaffche naarvolging te zuilen
verwisfelen. Ik had zekerlijk toen nog geene
duidelijke bevatting van den eigenlijken Zin
van dat woord ; maar mijn Vader had mij
verzekerd , dat mijn eigen gevoel het mij zou
verklaaren : en dit tijdpunkt verwagtte ik ,
met een brandend verlangen.
T W E E D E H O O F D S T U K .
Slaaffche Naarvolging.
*JCk kwam nu onder een Gezelfchap van 15
Jonge Lieden. Wanneer onze Leermeester
niet tegenwoordig was, fprongen zij op Ta-,
fels en Banken. Ieder had, zo lang de Les
duurde, zijn klein Plan , tot een of ander
fchelm-

D E R D E B-O E K. 121
fdielmir.uk overdacht, en zo dra men den
Nek vrij had, ging het Kop boven, Kop onder.
Uit alle hunne Houdingen en Gebaarden
, blonk de verachting wegens onze Opzieners
uit, en evenwel zidderden zij over
het ganlche ligchaam , wanneer 'er een van
hen verfcheen; en hij, die te vooren degrootfte
minachting getoondhad, wasdandikmaals
de Bedaardfte en Wellevendfte.
Dit Gedrag beviel mij niet. Ik deed verfcheidene
kleine baldaadigheden mede, doch
voelde niet dat ik mijne Opzichters, uit vreeze
van ontdekt en bellraft te worden , verachtte.
Dit had voor mij ten gevolge, dat
ik bijna altoos de laatfte was , die te rug
keerde, wanneer wij eene of andere onbezonnene
daad verricht hadden: en dat men zich,
in zulke gevallen, telkens aan mij hield, en
mij voor allen deedt boeten.
,, Op mijn Eer " zeiden die Jonge Knaapen
dan altijd, wanneer ik llraf had moeten
lijden; „ op mijn Eer, ik zou den Kaerel
dood fchieten, indien hij het mij deedt."
Tot dezen Voorflag had ik gansch geen
zin , en ik begreep niet, hoe ik tegen een
Man, eenigen haat zou kunnen voeden, die
mij met voegzaamheid en te recht beftrafthadt.
H 5 Het

1-2 M O R I Z
Het was zeer natuurlijk, dat ik, met deze
denkbeelden bezielt, voor een geheel Gezelfcbap
van Jonge, heimelijke Duivels , vreeslijk
moest worden. Zo dra mij iemand beleedigde
, dan brande, in hetzelfde oogenblik,
de ftraf op zijne Wangen; in plaatfe dat de
andere de BeleeJigingen verkropten, en heimelijk
op wraakneeming dachten. Wanneer
zij zich op de plaats wreekten , dan moesten
zij vreezen , dat de Geflagene zijne Klakten
voor onze Opzieners zou uitftorten, en dan
hadden zij het grootfte Ongelijk, Verwijtingen
of Straffe moeten lijden; of zouden wel, als
geheel onrustige geesten, openlijk ontdekt
zijn geworden, daar zij het maar in 't geheim
wilde wezen. Zij verkropten dus liever hun
verdriet, en betaalden den Beleediger, bij
eene andere gelegenheid, door de derde
hand, meteen tienvoudigen Interest; en wilden
'er gaerne Weeken, ja Maanden op wagtea.
Van dit alles deedt ik juist het tegendeel.
Maar dit had voor mij het nadeel, dat ik bij
onze Opzieners den naam verkreeg, dat ik de
losbandigfle, ftijfzinnigfte en twistzoekendfte
van alle Pagies was.
Deze Opzieners waren weinig beter, dan
hun-

D E R D E *B O E K. I23
hunne ondergefchikten. Zij fcheenen in 't geheel
niet te weeten, dat 'er Karakters zijn,
of moeten wezen, die openhartig en voor de
vuist handelen : zij hielden dus in mij, dat
geene voor eene halftarrige boosheid, hetgeen
in de daad duidelijke en onbedekte Goedhartigheid
was,
Had, bij voorbeeld, een van mijne Medepagies,
eenig kwaad gedaan, dat de fcherpfte
tuchtigmg verdiende, dan hingen de
overige als klitten aan elkander, wanneer het
op een Onderzoek aan kwam. Maar vroeg men
het in tegendeel aan mij , en ik wist het,
dan beleed ik aanftonds de Waarheid; maar
wierdt ook de Martelaar van dezelve. Hij,
die van mij opgegeeven wierdt, was, vol
gens hen, zo onlchuldig als de Zon, want
ik had hem uit kwaadaartigheid opgegeeven,
om mij de verdiende ftraffe te onttrekken.
Aan mijne Leermeesters ontbrak het derhalven
niet, wanneer ik , in korten tijd, niet
even zo wel bedorven was, als alle de anderen.
Zij boden mij, zo men ziet, de behulpzaarae
hand geduurig aan, om deze Herfchepping
te veröorzaaken. ',
Mijn Vader had mij gezegt, dat ik voeler.
*ou , wat hij onder het woord flaaffche
naar-

124- M O R I Z
naarvolging verftond. Thans meende ik op
het Spoor te zijn, en dit wederhield mij, om
de denkbeelden mijner mede-Pagiën aan te
neemen.
De diepe buigingen welke zij maakten ,
bevielen mij even zo weinig. De Dansmeester
had zeer veel moeite met mij. Hij predikte
en bleef prediken; rekte en trok mij,
maar mijne Buigingen hielden het midden ;
en hij was geheel in Wanhoop geraakt, dat
hij geene Bevalligheid in mijne houding zou
kunnen krijgen. Eenmaal gaf hij te kennen,
dat mijn rug van ijzer moest zijn. Aanftonds
haalde ik een Leuningiloel midden in de Zaal,
lag mij ruggelings over denzelven heen , en
raapte in deze houding, een ftuk geld, met
den mond, van den grond op. Zodraditgedaan
was, zette ik den Stoel ftiJzwijgende
wech, en keek den verwonderden Dansmeester
aan. Hij fchudde het hoofd, en zei tot
een van onze Opzieners: hij is buitengewoon
buigzaam van leden , maar hij wil ze, ten
gevalle van mij, niet aanwenden. Dit haalde
mij op nieuw Verwijtingen en Dreigingen op
den hals ; maar ik achtte ze niet ; nadien
ik mijnen Vader het Vermaak wilde verfchaffen
om mij als Man weder te vindén. Ik
ge-

DERDE BOEK. I25
geloofde hem nu volkoomen verftaan te heb­
ben.
D E R D E H O O F D S T U K .
MORIZ wordt verfmaadt.
J^anneer ik omtrend een half jaar Page geweest
waar, wierd 'er eene nieuwe Hofdame
voorgefteld. Ik zag haar in de Voorzaal ,
en zij verwaardigde mij met eenige Blikken,
welke eene uitwerking op mij deeden, die
mij geheel vreemd was, en welker oorzaak
ik, met alle mijne Zinnen, bij de naauwkeurigfte
naarfpooringen, niet kon ontdekken.
Zij keek mij eenige maaien aan, om dat mijne
oogen onwillekeurig op den grond gevestigd
wierden. Ik voelde een foort van
beklemd fidderen , en tevens fteeg 'er, als
een vuurltroom van mijn hart, tot mijn
Hooid opwaards; en mijne hairen krifelden
op denzelven, even gelijk als men in den Winter
het bloote hoofd in de lucht lleekt.
Deze gewaarwording was mij onverdraaglijk.
Ik keerde de Dame den rug toe, en
voelde een foort van verachting tegen haar,
zonder eenigen grond daar van te kunnen
opgeeven. Zo

I2Ö M O R I Z
Zo dikmaals ik opkeek, ontmoette mij haare
oogen , en ik had telkens dezelfde Aandoening.
Ee;i p«ar andere Dames bemerkte de
opmerkzaamheid met welke zij mij aanzag ,
en zeiden haar iets lagchendein 'toor.- „ ö —
,, andwoordde zij overluid zijn boersch
„ en bloedrood gelaat, en zijn opgegroeide
„ Figuur, valt mij alleen in 't oog! Hoe
„ lang is hij Page geweest?"
Ho! wat floeg mij dit op het harte! Het
kost niemand gelden dan mij , want ik was
juist de eenige Page in de Voorzaal. Maar
hier kon mijne woede niet uitbreken. Nooit
erinner ik mij, in zulk een vreesfelijken, en
zo geheel onverdraaglijken toeftand geweest
te zijn.
Verachting was mij voorheen de doodelijkfte
Beleediging geweest: en nu wierd ik van
eene Dame veracht die ik verachtte. Boven
dien zag ik geen kans om mij aan haar te
wreeken ; en moest den troost ontbeeren, die
den overigen Pagiè'n, bij zulk eene Gelegenheid
, nooit ontgaan was. Deze zouden geduld
geoefend hebben, en hun verdriet met
de zoete uitzichten van een ftille geheime
wraakoefening geleenjgt hebben. Het fcheelde
weinig, of ik had hen deze gemoedsneiging
benijdt. Men

D E R D E B O E K . 127
Men wilde de Dame gaerne Eer aan doen,
en gaf haar een Page ten dienst. Hoe verheugd
was ik, dat het mij niet trof!
V I E R D E H O O F D S T U K .
Het tukken in de Muskelen van den
regter arm.
JMCZZX, men denke eens aan mijn Verdriet,
wanneer mij den Huis-Marfchalk , den volgenden
dag berichtte; dat ik ten dienfte der
nieuwe Hofdame befterad was, en derhalven
den Page NEUBERG aanftcnds moest
aflosfen. Ik was liever door het vuur geloopen:
maar hier gold geen tegenfpreeken.
„ Wees maar braaf leerzaam " zei de
Maarfchalk tot mij, waar na hij vertrok.
Ik begreep niet wat hij daar meê wilde zeggen
, en ging morrende op mijnen Post. De
Page NEUBERG kwam mij tegen, en fcheen
iets tegen mij op het harte te hebben.
Kom, driemaal gelukkiger mensch!" —
hief hij eindelijk, met ziclnbaare boosheid
aan. De Gravin WALLER heeft B
„ uitdrukkelijk voor haar uitgekozen."
Ik keek hem ernftig aan; en aamlonds veranderde
hij van toon. „ Ik

Iü8 M O R I Z
„ Ik heb het fchoon getroffen — Waarde
„ Vriend ! — vervolgde hij. Gij hebt mij
„ gebonst t, Zij zeide tot den Maurfchalk :
,, zendt mij toch de Page, met zijn ronde —
„ Ja, ik meen dat zij zeide — met zijn —
„ ronde Kaaken. En' daar na befchreef zij
„ uw perfoon zeer naauwkeurig ha !
„ hem ! De Maarlchalk had aanmerkin-
„ gen, en meende — maar ik kon niet regt
„ hooren wat hij zeide. ö Andwoordde zij,
„ dat heb ik gemerkt. Hij is nog zeer
„ hier is mij het woord dat zij gebruikte,
„ weder ontglipt. — Maar even daarom,
,, wil ik 'er mij eene eigen verdienden uit
,, maaken — hem — af — ja, ja — hem
„ te befchaaven. — Zijne Moeder is mijn
„ Vriendin."
Toen hij het woord befchaaven uitfprak,
deedt hij een fprong, die hem drie fchreden
van mij verwijderde. Het was de be vreestfte,
maar tevens de olijkfte Boef onder alle
de Pagies. Nu verftond ik wat de Maarfchalk
had willen zeggen; evenwel voelde ik niet,
dat 'er eenige Aandoeningen van dankbaarheid,
tegen mijne grootmoedige Leermeesteresfe,
in mijn harte oprezen.
„ Is de Page daar riep de Gravin, bui­
ten

E E R D E BOEK. 129
ten de Deur; en ik was, met een kort: wat
belieft u? in de Kamer.
„ Ha! de kleine ronde !"
Het woord rond was mij onbefchrijfiijkhaatelijk
geworden, zedert het oogenblik , dat
NEUBERG het, met een nadrukkelijk Accent,
van mijne Kaaken gebruikt had.
«, Zijt gij niet een' LEMBERG?"
Toruw dienst, genadige Gravin!
,, Hebt gij in lang geen brieven uit Vrank-
„ rijk gehad?"
Zederd Eergisteren.
„ 6 Uw Mama is mijne hartvriendin! Hoe
„ bevalt het haar: hoe heeft zij het in Pa-
„ rijs?"
Daar heeft mijn Vader mij niet over gefchreven.
In hetzelfde oogenblik , liep zij naar mij
toe; nam mij bij de hand; trok mij fpoedig
en beangst tot aan het Raam, en riep; LÏM-
BERG! gij zijt een Vechter! Dat zal ik uw
Mama fchrijven.
Ik keek haar met groote oogen aan.
„ Hier (zij [treek met twee Vingeren zagt-
„ kens over mijn linker wang) hier is een
„ groot Lidteken. Met wien hebt gij ge-
>, vochten?"
i Een

IJO M O R I Z
Een Lidteken ? Gevochten ?
Ja, Ja ! kom maar eens hier, Jongen
„ Heer!"
Zij trok mij nader bij het Verfter, zag
mij fterk aan , ftreek mij nog eens met de
hand over de Kaaken; viel in een gemaakt
lagchen uit , en zeide eindelijk : dat zij eene
fchaduw op mijn aangezicht voor een Lidteken
had aangezien, en mij voor een Vechter:
beide waren onwaarheid.
Wanneer men zich wil herinneren, welk
eene uitwerking haare aanmerking in de
Voorzaal , over mijne bloedroode, boerfche
Kaaken, op mij had; en hoe zeer mijn verdriet
, door de uitdrukking van den Page
NEUBERG, over mijne ronde kaaken, vermeerderd
was geworden; zo zal men kunnen
befluiten met welk.eene houding, ik haare
tegenwoordige aanmerking over mijne Kaaken
aanhoorde. Ik hield dit alles voor enkel bittere
befpotting; en meer dan eens voelde ik
een tukken in de Muskelen van mijn regter
arm; welke mijne hand onwillekeurig .wist te
verheffen, zo dra ik mijn Beleediger aanzag.
Zo ras mijne mede-Pagiën dat tukken merkten,
droegen zij wel zorg om mij te nabij te koomep;
want 'er volgde gemeenlijk een goede
vuistfiag op. De

D E R D E BOEK. I3I
De Gravin wist dit niet, en het was een
geluk voor haar, dat op even hetzelfde oogenblik,
in het welke ik mijne bevatting en bewust
zijn verloor, de Huis-Maarfchalk in de
Kamer trad.
V IJ F D E H O O F D S T U K .
Wil ik uw Kamermeisje» roepen?
mm
*lL k vertrok •. en naauwlijks was de Deur agter
mij toe, of ik hoorde een fterk gelagch.
Dit kost wel geheel geene betrekking op mij
hebben , maar ik geloofde het met de hand te
kunnen vatten, dat het mij gold. 'Er vloog
mij eene koude door alle de aderen; het ademhaalen
wierdt mij verfchriklijk zwaar ; en
mijne borst fcheen, als met fterke ketenen, te
zamengebonden te zijn.
Na verloop van een half uur vertrok de
Maarfchalk, en de Gravin riep. Ik trad de
Kamer in, en vondt haar, zeer onachtzaam,
op een Ottoman liggen. Haare toenmaalige
gedaante en houding zal ik nooit vergeeten;
en ik geloof, dat het gezicht eenes Doodsengels,
in de laatfte oogenblikken mijnes leevens,
mij niet zo tegen zal ftaan.
I 3 Men

133 M O R t Z
Men herinnere zich een Vrouw van 40 of
45 Jaaren oud ; door Thee, Punsch, Wijn,
Chokolade, Liefde en Nijd, en van Verveeling,
te zamen gekrompen. Daar bij eene korte
geftalte en een fmal ligchaam, dat in een
Keurslijf fcheen ingerold te zijn; met dunne
armen en handen vol knokkels, welke laatfte
zich , gelijk in opgezette Geraamtens, vertoonden.
Over het Gezicht en de Armen,
een dunne geele huid gefpannen, onder welke
zich hier en daar blaauwe en magtelooze
aderen voordeeden. Daar bij een Gezicht zo
fpits en ingevallen, dat men moestgeloovende
levendige Dood voor zich te zien. Het eenige
wat nog eenige vonken van leeven in haar
verried, waren haare oogen. 'Er branden
een vuur in, het welk haar geheele levenskragt
fcheen uit te putten , en in een paar
kleine graauwe appelen te verëenigen.
Deze Figuur lag op den Ottoman, toen ik intrad.
Ik verfchrikte en ftond als verfteend,
wanneer een van haare oogen, welke mij eerst
in de Voorzaal een fiddering door alle mijne
Leden gejaagt hadden, op mij bleef ftaaren.
Wat is 'er van uw dienst, genadige Gravin
— ftotterde ik, en keek naar den grond.
„ Moet men dan altijd gebieden?— K< m
„ na-

D E R D E BOEK. 133
„ «ader LEMBERG! vertel mij iets van uwe
„ Moeder!"
Ik weet niets.
„ Nu, verhaal mij dan wat anders. Zet u
" h ! e r
«eder. Gij Jonge Heertjens hebt toch
„ altijd het hoofd vol kluchten. Hoe veel
t, Meisjens liaan 'er reeds in uw Memorie-
„ boek? (zij nam mij bij de pand van mijn
„ Rok.) Ik wil ze zien."
Ik heb geen Memorieboek!
„ Uwe korte andwoorden ftaan mij verbaa-
„zend tegen,
%, re."
LEMBERG. Jk wil lange-
Beveelt gij ook iets anders, genadige ....
„ Niets! niets beveel ik! Gij moetmijïets
„ vertellen. J k v e r V e e, m i j z e l v e /,
Dan zal ik uw Kamermeisjen roepen '
Met deze woorden keerde ik mij fpoedjV
om en liep de Kamer uit. Zij riep, maar
ik hoorae niet, en zondt haar het Kamermeisjen.
Ik was ten uiterfte verblijd, dat ik van
haar afwas: maar wat hielp die onbeduidende
Vreugd! Wanneer het haar inviel moest ik
toch wederkoomen.
ï 3 " ZES-

134 M O B. I z
WWBMgÉI IKHWMWL JMuggiOI ViMtfSÊKWI* Mwfciaw^aÉ MÉBsatewjaw
Z E S D E H O O F D S T U K .
Z)r/e byzondere Muilpeeren.
-BTet was zeer natuurlijk, dat mijn verdriet
over dezen onverdraagelijken toertand , mij
honderd Plannen voorlag, volgens welke ik
mij uit denzei ven meende te zullen redden.
Ware ik de eerfte woede mijner Gramfchap
gevolgt, dan had ik de Gravin doorfchooten,
en mij zeiven ook, om haar Gezeifchap te houden.
Of, ik had mijn regter Arm den vrijen
teugel gelaaten, de arme Dame het hoofd
ingeflagen, en mij op de Vlucht begeeven.
Of, ik zou openlijk verklaard hebben, dat ik
niet langer Page wilde blijven, indien men mij
geen' anderen post geliefde te geeven.
Maar alle deze wegen hadden hunne gebreken
, en ik zag 'er geen ander voor mij open,
dan mij ziek te houden; om daar door te bewerken
dat de Gravin een andere Page verkreeg.
Maar het te bedliggen viel mij ten uiterfte
lastig. Verveeling, en in 't bijzonder
Schaamte voor mij zeiven , maakten mij na
drie dagen weêr gezond. De Gravin had zekerlijk
eene andere Page gekreegen, maar zo
dra zij hoorde dat ik weêrherfteld was, eischte
zij mij te rug. Ik

D E R D E B O E K . 135
Ik amg, met de grootfte onwilligheid naar
haar toe, en voelde dat mijne afkeerigheid,
in de drie laatfte dagen, meer toe dan afgenoomen
had.
Het was fmorgens om 11 uuren, dat zij mij
liet roepen. Zij lag in even dezelfde houding
op den Ottoman, als voor drie dagen; en dit
had even dezelfde tegengeftelde uitwerkingop
mij, als toenmaals. Haar platte boezem vertoonde
zich in zijn geheel licht; en op haare
kaaken lag een helder Carmozijn rood, dat bij
haar natuurlijke kleur zeer mismaakt afdak.
,, Gij kunt niet heel ziek geweest zijn,
L E M B E R G ! of, gij- hebt een zeer goede
„ Doftor gehad 1"
Beide.
,, Wat was het eigenlijk ? Had gij hoofd-
„ pijn, Benaauwing, of een kwaadenMaag?"
Niets van die allen.
„ Of een Beklemming in 't Harte?"
Neën.
„ Hebt gij wat veel Wijn of Punsch ge*
„ dronken?"
Mijnes weeten niet. '
Mijne korte andwoorden fcheenen haarverleegen
te maaken. Om zich daar overtevvreeken,
fchoof zij met eene onverfchillige Houding,
I 4 en

I36" M O R I Z
en als bij toeval, de bloemknoop van baar'
boezem, omtrend twee vingeren Iaager. Dit
ftelde mij wezenlijk in doodsangst.
,, Gij fchijnt altijd zo knorrig, LEMBERG.
„ Of is het Melankolie, Ontevredenheid met
„ uwen toeftand?"
Het laatfte.
„ 6! Zeg het mij — ontdek het mij! wat
„ ik doen kan ik ben het aan uwe Moeder
verfchuldigd, dat ik u befcherm. Sta
zo mistrouwend niet ter zijde: kom hier;
„ herftel u; ontdek mij alles, ik beloof u al-
„ Ie mogelijke hulp."
Ik nam haare Aanbiedingen niet aan , cn
bleef ftokiiiif liaan. Indien ik minder tegen
baar ingenoomen was geweest, dan had ik wel
kunnen zien, dat haar gedrag geen fpotternij
was : maar zij had het zichzelven toe te
fchrijven , dat mij haare verachtelijke uitdrukking,
in de Voorzaal, zo bij bleef. In 't
kort, al haar bedrijf fcheen mij een perfooneele
en boosaartige mishandeling te zijn; en
de woede kookte ook zo fterk in mijn herte,
dat ik mij niet langer te rug kost houden. Ik
fidderde door alle mijne Leden , en in mijn '
aangezicht brande een vuur, dat mij de aderen
fcheen te verzengen.
Zij

B E R D E BOEK. 137
Zij verklaarde dit Verfchijnfel tot haar
voordeel, en thans zie ik wel, dat zij bezwaarlijk
zo veel beweeging aan haar boezem
zou gemaakt hebben, indien zij mij in 't
harte gezien had.
Op het onverwag'tst fprong zij, met een
fchreeuw van angst, op, en riep: een Spin!
een Spin! LEMBERG, om'shemels wille;
hier! hier! Zie toch ....
Een fchoon Uitzicht!
Ik wil uw Kamermeisjen roepen! zei ik met
verdriet en koelheid ; wilde uit de Kamer
gaan, maar zij hield mij te rug.
„ Neen, LEMBERG, neen! Het was moegelijk
maar verbeelding. Blijf hier. Maar
„ ziet gij toch niets?— Kruipt hier niets?"
Een half opflag van het oog, op dat verfchriklijk
uitzicht, bragt mij in eene onbefchrijflijke
verwarring. Ik keek haar niet aan,
verzekerde haar echter ; dat 'er geen Spin
omtrend haaren boezem kroop.
„ Maar, hier -—hier loopt het toch."
Ik zie niets.
•>, Dat is geen wonder. Gij ziet op de
„ Vloer. Gevoelloos Mensch! hoe kunt gij
ȟ bij de fchrik van eene Dame zo onver-
« fchiilig blijven ? Kom hier, en vraag mij
I 5 „om

I38 M O R I Z
om vergeevhig, of — ik knijp u, in uw
„ kleire, ronJe volle kaaken/'
Naauwlijks had zij,, kaaken " gezegt, of
de kookende, en zo lang te rug gehoudene
woede vloog in mijn regter arm , en deze
deedt zijn plicht. Ik gaf de Dame een Muilpeer,
dat zij met open Mond voor mij ftond,
en (lom en ftaarende, als een Pagode knikte.
Maar zij had veel tegenwoordigheid van
Geest zij gaf mij twee klappen zo fpoedig
en heet te rug , dat ik de eerfte nog
niet voelde, toen de ander reeds op mijne
Kaaken brande.
Daar ftonden wij en keeken elkander aan,
gelijk een paar Haanen, die aan elkander gewaagt
zijn!
Z E V E N D E H O O F D S T U K .
Welleevendheid en Menfchenkennis.
ftonden wij, vijf Minuuten lang, tegen
elkander. Alle haare Leden beefden van
kwaadheid, en haar mond lagchte.
„ Wij zijn gelijk " — zei eij eindelijk —
„ en ik ben u nog met eene Muilpeer voor
„ uit. Maar daar tegen ben ik ook maar
„ een

D E R D E KOEK. ,139
„ een arm zwak Wijf, en gij — een Halve
God."
In eens was mijne verbaazing zo groot, als
te vooren mijne woede. Ik had vervvagt, dat
zij Hemel en Hel zou bewoogen, de beleediging
aan hooger hand aangebragt, en niet
eerder zou gerust hebben, voor dat zij mij in
eene eeuwige gevangenis geholpen had.
,, Daar gij tot de eerde fchreden mans
„ genoeg zijt geweest, vervolgde zij, zult gij
„ het ook tot de tweede wel zijn.
„ Geen Mensch moet gewaar worden wat
,, under ons is voorgevallen! Belooft gij mij
„ dit?"
Ik ftond ter zijde , en haalde met moeite
adem. Zij vatte met ongeduld mijn regter
hand, en drukte dezelve met beide handen.
„ Belooft gij mij dat?"
Ik maakte bij aanhoudenheid dezelfde Pantomime.
Zij fchudde mij eens.
„ Of gij mij dat belooft, LEMBERG?
Ik keek naar den grond. Mijne hitte was
merkelijk verkoelt.
Zij iloeg beide handen voor de borst, als
of zij buiten adem was , en viel als cnmagtig
op den nabijftaanden ftocl neder. Ik maakte
beweeging om uit de Kamer te gaan, —-
maar

140 M O R I Z
maar in eens kwamen alle haare kragten weder,
en zij hield mij met zulk een fterk te,
die ik bij een vrouw van haare gefteldheid
geenszins verwagt had.
„ LEMBERG" riep zij met zwakke
ftemme, die haar echter veel moeite koste.
,, LEMBERG! wees maar half zo groot-
„ moedig als ik!"
Dit woord hield mij ftaande, en deed mij
bijna bezwijken. Slechts half zo grootmoedig
als dit Wijf?
„ Wat begeert gij van mij, Mevrouw?"
Deze vraag helderde haar geheele gelaat en
houding op , en zij fcheen al het verdriet,
alle ongerustigheid te vergeeten. Zekerlijk
moet de opflag van mijn oog, om naar de
beweegingen te belluiten, die ik bij het hooren
der woorden, fJechts half zo grootmoedig
gewaar wierd, van die geheel verfcheiden
geweest zijn , met welke ik de regter hand
tegen haar verhief. Zo ver ik mij zelve
kenne , moet zij Befchaaming en Berouw,
volkoomen in dezelve opgemerkt hebben.
Zij kost ook, van nu af aan, met mij doen
wat zij wilde. Zij trok mij naast haar op den
Üttoman, en ik bleef 'er gerust op zitten. Zij
drukte mij de har.d: ik liet het gefchieden,
zon-

D E R Ö E BOEKT. I 4I
zonder dezelve wech te trekken: en wanneer
zij mij zo ver had, meende zij mij ook naar
de oorzaak van mijn woedend gedrag te kunnen
vraagen. Ik bekende dat zij mij het eerst
in de Voorzaal beieedigt had; verhaalde wat
ik van den Page NEUBERG had moeten hooren;
en befchreef haar van (luk tot ftuk , alle
de Graaden , welke mijn inwendig verdriet
van tijd tot tijd was opgeklommen om tot die
woede uit te barsten. En dit alles bekende
ik met de groptfte vuurigheid.
Zij fcheen nu als uit een Droom te ontwaaken.
Maar op het zelfde oogenblik fprong
zij op , leidde mij aan de Deur, ftiet 'er mij
tamelijk onzacht Uit, en zeide: „ Let'er wel
„ op , LEMBERG! ik heb maar eene Muil-
„ peer gij twee!" Knap vloog de
deur agter mij toe.
Ik verftond wat zij daar meê zeggen wilde
, en mijn bloed kookte op nieuw. Maar
de deür was agter mij toe gedaan.
A G T S T E H O O F D S T U K .
LEENTJEN, en — de Gravin W A L L ER. '
-^Teker is het, dat zij mij nu door en door
kende. Bij eene mindere fcherpzinnigheid,
zou

143 M O R I Z
zou zij mij, ten hoogden buiten de deur gezet
, en mij mogelijk met Traanen gebeden
hebben, om aan niemant te zeggen , wat 'er
onder ons voorgevallen was. Maar zij diet
mij de deur uit, en bereikte even zo wel haar
oogmerk.
Men had mij met Paarden kunnen van
een fcheuren, eer het geheim over mijne tong
zou gegaan zijn.
Ik kost den volgenden nacht niet fiaapen.
Twee beelden hielden mijne verbeelding bezig,
welke men niet dimmer kan bedenken,
LEENTJEN, en de Gravin VVAL-
IER.
Het was mij geheel onverklaarbaar , hoe
mij, in den toenmaaligen toeftand van mijnen
Geest en harte, LEENTJEN, ZO in eens,
voor de oogen kost koomen. Ik had haar in
geen drie Jaaren gezien; het denken aan haar
verwekte mij de minde onrust, en haar beeld
fcheen, van tijd tot tijd, geheel uit mijne gedachten
verdweenen te zijn. Maar dezen
nacht kwam het te rug, met heldere, kragtige
en levendige kleuren, gefchildert; en in
eenen glans , die het oog van mijnen geest
verblindde. Ik omhelsde dat zoete Kind mijner
Verbeelding, drukte het, in verrukking
verzonken , aan mijn kloppend harre ; en
wan-

D E R B E B O E K . I4.3
wanneer ik dan naauwkeurig toezag, dan hield
ik de Gravin WALL ER in mijne armen befloten.
Mijn eigen, en mijne Lezers weivoegzaamheid
laat mij niet toe, om nog een verfchijnfel
te fchilderen, dat mij dezen nacht verrastte.
Alles wat ik daar van zaggen kap, is ;
dat het zeer veel overeenkomst had met het
Tooneel in het Bosch, alwaar ons LEENT­
JE NS Mama verrastte, en dat, zo ik heden
wel doorzie , den Sleutel tot alle de Verbeeldingen
van dien nacht geweest is, welke mij
toen beezig hielden.
Een waarneemer, die met vasten tred, en
met een onverrukt gezicht, de Natuur volgt,
die om de oneindige Ketenen, het geheel onzichtbaare
'weeffel, de allerfijnlïe draaden ,
welke alleen een almachtige hand tusfchen
Vleesch en Geest trekken kan naar te
fpooren, geduld en bekwaamheid heeft; voor
dezen zal dit Verfchijnfel geen Problema ziju,
en dezelve zal mij wel verdaan hebben.
Ik gaf mij zelve aan de verrukking over,
daar ik mijn LEENTJEN, in zulk eene opgehelderde
gedaante wéér mogr zien; offchoon
zij mij nog veel lisver zou geweest zijn, indien
de gehaatte WALL ER niet nevens haar

144 M O R I Z
gedaan had. Ik .wist niet dat de wensch, om
het beeld van deze Vrouw, van mijn gezicht
te verwijderen , niet vervuld kon worden ,
zonder te gelijk mijn lieve LEENTJEN uit
het gezicht te verliezen. Zo vast had de Toveresfe,
de Natuur; deze Antipoden te zamen
geklonken!
Zo dra ik ontwaakte, was mijn eerfte gedachte
— LEENTJEN. Wanneer ik een
Boek opfloeg was de eerfte letter van ieder
woord een L. Ieder Meisjen dat mij ontmoette
had overeenkomst met haar. Eenige
maaien meende ik haar van verre te zien ,
vloog haar te gemoete, maar was bedroogen.
Wanneer ik had willen nadenken, dan zou
mij zeer ras ingevallen zijn, dat zij zich bezwaarlijk
in een kleed zou laaten zien, dat
zij voor drie Jaaren droeg , toen ik ze, na
mijne te rug komst bij mijne Ouderen, wederzag.
Ik liep wezenlijk elk vrouwlijk figuur
na, dat zo, als LEENTJEN toenmaals, gekleed
was; en kon mij dan nog verwonderen,
dat het LEENTJEN niet was, daar zij evenwel
dezelfde kleur droeg.
NE-

D E R D E BOEK. 145
N E G E N D E HOOFDSTUK.
Liefde, en eenige van haare Werkingen.
2MC]\a dienst, bij de Gravin, viel mij zo
lastig niet meer, als een paar dagen te vooren.
Ik moest bekennen, dat ik, zelfs met
een foort van ongeduld, het oogenblik verwagtte,
in het welk zij mij zou laaten roepen.
Ik voelde een onvveêrftaanbaar en innig
verlangen, en telkens kwam het mij zo voor,
of ik door haar eenig Berigt wegens LEENT­
JEN zoude verkrijgen. Welk eene bijzonderheid
! — Zij riep mij eindelijk.
Verdriet en afkeer lagen zichtbaar op haar
gelaat. Ik boog mij zo laag voor haar, als ik
nog voor niemand geboogen had. Zij gaf mij,
met een afgekeerd gezicnt, en op een heerfchenden
toon, eenige bevelen, en voegde'er
geen woord meer bij, dan zij zeggen moest,
om mij haaren wil te verklaaren. Het was
nu haar beurt om bcos te zijn: voor heen
had ik dat Voorrecht gehad.
Dit gedrag had naauwkeurig de uitwerking
die zij bedoelde. Ik volbragt haare bevelen,
met den grootsten ijver, en was daar bij
K
zo

I46 M O R I Z
zo dienstvaardig, en zo bevallig, dat ik haar
tegenwoordig als een geheel ander mensch
moest voorkoomen. Zij zag mij eenige maaien
met een opmerkzaam oog aan, eafcheen
mijne verandering met een innig zelvgenoegen
te befchouwen. Om uit eenige
van haare trekken te befluiten, moet mijn
gedrag haar geheel niet onverwagt zijn geweest;
zij moest het veeleer als een onaffeheidbaar
gevolg van haare Maatregelen
aanzein.
Toen ik te rug kwam , om te melden,
dat ik hare bevelen naauwkeurig had opgevolgt,
zeide zij: uwe dienstvaardigheid vordert
mijne 'Dankbetuiging; en ik weet, dat
ik 'er u geen grooter kan bewijzen, dan wanneer
ik u , by deze verklaare . dat ik den
Maarfchalk om een andere Page verzogt
heb.
Ik keek haar aan , en ging ftilzwijgende
de Kamer uit. Hoe belagchlijk! Ik had nu
liever gezien dat ik haare Page gebleeven
was.
De toenmaalige toeftand van mijn hart,
fcheen geene ruimte meer te hebben, om
eenige vijandelijke gevoelens te verbergen.
In zekere oogenblikken fchaamde ik mij zeiven,

D E R D E BOEK. 14?
ven, dat ik de Gravin zo lomp beleedigt had;
en ettelijke reizen was ik wezenlijk van
voorneemen, om bij haar te gaan, en om
verfchooning te vraagen. Hoe meer ik mij
LEENTJENS beeld vertegenwoordigde, zo
veel te bevalliger was het Licht, in het
welk ik de Gravin befchouwde. Ik kost
nimmer aan een van beiden denken, zonder
tevens de ander voor mij te zien. Het fcheen
of den Hemelfchen luister, in welken ik
LEENTJEN den voorigen nacht gewaar
wierd, aan de Gravin ook eenen glans had
medegedeeld, welke mijn ooge en harte
voor haar openfloot.
Eindelijk verdweenen ook alle de fchaduwen
van beleediging, die ik zo bitter beklaagde;
en ik begost nu haare grootmoedigheid
te bewonderen, en mij te beklaagen,
dat 'er geene gelegenheid meer over
bleef, om het gefchiedde weder te herhaalen.
T I E N D E H O O F D S T U K ,
Dwaasheid der Liefde.
,, «^Tndien ik haar maar eens te zien
,, kwam; Hechts te zien, te zien!" Dit
K 3 was

148 M 9 R I Z
was mijn eerften en ijverigften wensch,
wanneer ik aan LEENTJEN dacht. Alles
wat ik op de waereld het liefde had , zou
jk voor de vervulling daar van gegeeven
hebben.
In het begin bleef het enkel bij het wenfchen,
en ik hield de handen in den fchoor;
want ik meende altijd dat zij niet ver af kost
zijn; zij moest mij zekerlijk de eene of de
andere reize tegenkoomen. Agt dagen hield
ik mij met deze verbeeldingen beezig: eindelijk
wierdt ik meer werkzaam , en bedoor
aan Papa ERNST over haar te fchrijven,
en bericht wegens haar te verzoeken. Ik
deedt het, en wel in het Nafchrift van den
Brief , welken ik opzettelijk wegens haar
fchreef. Ik voegde 'er alleen deze woorden
bij: ook wenschte ik wel te weeten, hoe Mijn
Heer en Mevrouw LEHMNIZ vaar en.
Dit noemde ik evenwel een Onderzoek !
Maar het was mij niet mogelijk, het woord
LEENTJEN onder vier oogen te noemen;
veel minder haar naam, met al zijne Letteren
, zwart op wit te fchrijven, Hoe gelukkig
moest mijn Papa ERNST in het raaden
zijn , indien hij mij, op deze vraage ,
een gewenscht andwoord wilde doen toekoomen?

9ER.DE BOEK. 149
men ? En evenwel wagtte ik met zo veel ongeduld
op zijnen Brief, als of dezelve in 't
geheel geene andere berichten, dan van
LEENTJEN konde behelzen.
Welk een onderfcheid! Mijne oudere mede
Pagiën zeiden overluid: ik ben op dit Nof
dat Meisjen ten hoogften verheft : Zij heet
zo en zo; woont daar en daar; heden heb ik
een bezoek bij haar en ik — ik waagde
het niet om, flechts van verre, onderzoek
naar een Meisjen te doen , het welk mijne
ruste en verlland gerooft had. — Ik vraagde
na haare Ouderen , en verwagtte vast
dat het and woord op deze Vraag haar betreffen
zou, en moest.
Derhalven verwonderde ik mij ook in 't geheel
niet, toen Papa's Brief aankwam , en
van het begin tot het einde, van — LEENT­
JEN handelde. Ik kreeg Bericht dat zij te
Leipzhh in de Kost befteed was, en wel eerst
vcor eenige dagen ; en hier bij befchreef mij
Papa alles, zelfs de ftraat in welke de Fransfche
Juffrouw woonde, die haar inde kost
genoomen had.
Voor het overige was Papa ERNST nog
altijd dezelfde. Hij fchreef mij alle de Twisten
, die vooraf tusfchen Mijn Heer en Me-
K 3 vrouw

J5«J M O R I Z
vrouw LEHMNIZ voorgevallen waren, eer
zij beflotcn hadden om LEENTJEN naar
Leipzich te zenden. Gaf mij een uittrekfel
van de geheele Briefwisfeling t tusfchen
hen en de Franfche Juffer te Leipzich. Wist
hoe veel 'er Jaarlijks voor LEENTJEN betaald
wierdt ; welk Linnengoed en Klederen
zij had medegenoomen; op welk uur , en in
welke Koets zij was afgereden ; en hoe de
Franfche Jufvrouw heette. De Geest van
kleinigheden en gebrek aan Werk, blonk overal
in dezen Brief door.
Maar hoe aangenaam was mij deze omftandigheid!
Ik las den Brief tien, twintigmaal,
met een kloppend harte, doch nietzonder
gevoel van Vreeze , dat Papa , uit het
Nafchrift van mijnen Brief, zou beiloten heb­
ben , dat ik op LEENTJEN verheft was.
Die doorzichtige en oplettende Papa! Hoe
zou hij anders eenen geheelen Brief, enkel
met berichten van LEENTJEN vullen!
Ik floot den Brief zorgvuldig in mijn Koffer,
en kogt opzettelijk een Hangflot, op dat
hem niemand neemen, en daar uit zien koude,
dat eene zekere LEENTJEN te Leipzich in
de Kost befteld was.
Nu had ik derhalven bericht van L E E N T -
JEN;

D E R D E BOEK. 151
JEN; maar gaf mij dit mijne ruste weder?
Zien! zien, moet ik haar!" riep eene inwendige
ftem, bijaanhoudenheid, in mijn harte;
en hoe grooter de onmoogelijkheid in mijne
oogen wierdt, zo veel te vuuriger wierdt
mijne begeerte, om dezelve te boven te koomen.
Het verftand velde eindelijk de Dweeperij.
Leipzich was wel dertien Mijlen reidens van
mijne Verblijfplaatfeafgelegen ;ookontbrak het
mij aan een voorwendfel, dat mij voor eenige
dagen verlof konde verfchaffen : ook wist
ik weg noch fteg ; en had geen moed genoeg
om mij bij de Fransfche Jufvrouw bekend te
maaken. Maar dit waren kleine Bergen, die
mij Hechts den kleinften fprong der Verbeelding
behoefde te kosten. Genoeg: ik wild*
haar zien, dit was beiloten, en in eens waren
alle hindernisfen uit den weg geruimd.
Ik vloog naar een Verhuurder van Paarden,
huurde een Paard , zette mij 'er op,
en voord , zonder toeftemming , de Poort
uit. Het was Zavonds om 5 uuren , wanneer
mij deze Razernij overviel, en cm middernacht
had ik reeds de helft van den weg
afgelegt. In Meisfen huurde ik een man die
den wegwist, en ook de ftraatin Leipzich,
K 4 op

153 M O R I Z
op welke de Fransfche Jufvrouw woonde.
Driemaal ftruikelde ik ; driemaal viel mijn
Ronfmant kragteloos , onder mij , op den
grond neder. Ik had vijf builen voor het
hoofd, en mijn gezicht was van de takken en
fl:ruiken gekneusd. Mijn geleider verzogt mij
vriendelijk, den aankomst van den dag af te
wagten; maar ik gaf hem moed, zo wel door
geld, als door de zweep. Het laatfte bevond
ik niet zo werkzaam te zijn als het eerfte.
's Morgens om 6 uuren was ik nog maar
één uur van Leipzich. Toen kwam mijn
verftand iets te rug ; want ik had doch zo
veel overleg, dat LEENTJEN noch niet op
zou zijn, wanneer ik zo vroeg, onder haar
Venfter, voorbij galoppeerde. Ik liet den
Paarden voeder geeven , en telde met heet
verlangen elk Minuut, tot het 7 uuren floeg.
Naauwlijks was de Klok koud , of ik zat
wéér op, en reê voord. Mijn Geleider verzekerde
mij, dat de Paarden nog niet half gegeeten
hadden: maar wat fcheelde mij dat!
Wij kwamen te Leipzich. „ Nu den naasten
„ weg naar de H * ftraat" zeide ik, tot mijn'
wegwijzer; echter zonder zo lang te wagten,
dat hij mij dezelve toonde. In weinig Minuuten
was ik aan de tegenoverftaande Poort.
Mijn

D E R D E BOEK. R
55
Mijn Geleider verzekerde mij , dat wij om
moesten keeren, indien wij niet de eene Poort
in , en de ander weêr uit wilde reiden. Ik
bekeef hem, wegens dit laate bericht, maar hij
ontfchuldigde zich met het Compliment: dat
hij meende dat ik niet wel hooren kon. Hij
had bij aanhoudenheid geroepen, maar ik was
mijnes wegs gereeden.
Ik moest derhalven omkeeren: maar nu lette
ik veel beeter op zijne aanwijzing. „ Hier
is de H * ftraat " riep hij eindelijk , en
mijn hart klopte zeer fterk. Ik gaf mijn
Paard de Spooren, en liet het fpringen, om
de Lieden aan het Venfter te lokken. Als ik
de ftraat bijna ten einde was, zag ik een
Vrouwsperfoon op een Balcon. „ Zij is
,, het! zij is het!" zei mijn hart. Ik was
zekerlijk nog wel 80 treden van haar af; maar
zij was het levendig. Mijne oogen waren ,
nog ver afzijnde, geheel op haar gevestigd;
maar zo dra ik haar, tót omtrend 20 treden
genaderd was, floeg ik de oogen neder; gaf
mijn Paard de fpooren, en rende door.
JNu was mijn heetften wensch vervuld! Nu
had ik LEENTJEN gezien!
Ik kan mij thans noch niet van Lagchen onthouden,
wanneer ik aan mijn toenmaalig ge-
K 5 drag

15+ M O R I z
drag denk'. Bijna had ik den h3ls gebroken!
Bijna een Paard dood gereeden, om LEENT­
JEN te zien; ik zie haar van verre opeen
Balcon ; en daar ik nader kom , zie ik 'er
niet aan. Hoe belagchelijk ! ja zeer belagcheiijk
is dit!
En evenwel wie was gelukkiger dan ik ?
Wat mijn ligcbaamlijk oog niet gezien had,
dat zag miju Zielen oog. Zelfs de kieinfte
trek van LEENTJEN was mij niet omgaan.
Ik had zelfs opgemerkt, datzijmijtoelagchte;
dat zij mij wenkte; dat zij, over de fprongen
van mijn Paard, beangst fcheen te zijn. Wat
had ik niet al 6 wonder! wonder!
met nedergeflagene oogen gezien!
Indien ik had kunnen of willen nadenken,
dan zou dit gezichtkundig Bedrog, zeer ras
in zijn Niets verdweenen zijn. Wanthetbeeld
van LEENTJEN, het welk mijne Verbeelding
beezig hield , was altijd nog hetzelfde
gekleed, als t>en ik haar, na mijne reize,
^wederzag.
Maar ik had LEENTJEN gezien, hier
zou ik op geftorven hebben, en dat maakte
mij tot den gelukkigften Sterveling!
ELF-

D E R D E BOEK. 155
E L F D li H O O F D S T U K »
Twee Vcrhooren.
Jfoen ik te Dresden te rug kwam, was alles
in Oproer. Men haJ gemeend, dat ik doorgegaan
was; had reeds opdellen van Brieven
aan mijne Ouderen gereed gemaakt; en den
Paarden verhuurder zijn Ros betaald. •
Plotfeling verfcheen ik. Mijn eerde tred was
in 't P-agiën-Hof, de tweede in Arrest.
Men verhaalde mij, dat de Gravin WAL-
LER, zeer beangst, naar mij gevraagd had.
Ik had dit alles reeds voorzien, en was 'er
dus op gevat. Men had mij geen grooter Vermaak
kunnen doen, dan wanneer men mij tot
eene eeuwige gevangenisfè veroordeeld had:
want aan L E E N T J E N ha.1 ik een aangenaam
gezeifchap.
De drie dagen, Wélke ik in Arrest doorbragt,
vloogen als drie uuren voorbij: en ik
was liever niet los gèlaaien. Ik wierd verhoord
, en wist niet wat ik zeggen zou. Men
hield dit voor een nieuw bewijs, dat ik de
alierverftokfte en hafdnekkigftë Page was:
en men liet mij gaan met eene bedreiging.
Maar ik had nog een tweede Verhoor door
v*

15*5 M O R I Z
te (laan , dat mij meer ter harte ging. De
Gravin WALL ER liet mij "bij haar hoornen;
maar zij wist reeds veel meer, dan ik haar
zeggen kon.
Men had , zo dra men mij mistte, mijn
Koffer opengebroken , cm te zien of men
niet eenige aanleiding tot mijne ontwijking
vinden kost. Maar men vondt niets dan Linnen,
en den Brief van Papa ERNST. Deze
wierdt zekerlijk gelezen, maar men bleef zo
wijs als te vooren.
De Gravin fprak met den Page NEUBERG
van mij, en deze verhaalde, dat men mijn
Koffer bad open gebroken, doch niets gevonden
dan Linnen , en een' onverfchilligen
Brief: in 'tkort, niemand wist wat mij tot
dien ftap bewoogen had. Hij had echter opgemerkt
, dat ik eenige dagen dikmaals
voor het Koffer gedaan; een Brief gelezen,
cn hem telkens weder zorgvuldig geborgen
had; dan dit kon onmogelijk dezen gevondenen
Brief zijn.
De Gravin was evenwel nieuwsgierig om
den Brief te zien: de Maarfchalk gaf haar
denzelven ; zij las hem, en kreeg vermoeden.
Maar dat kon zij alleen , de eenige
onder Millioenen menfeben, nadien zij met
ge-

D E R D E B O E K . 157
geheel andere oogen zag, dan de gewoone
koude aanfchouwers. Zij onderzogt verder;
wierdt gewaar, dat ik, zo lang het Huwelijk
van mijne Ouderen geheim was gebleven ,
op het Landgoed van den ouden ERNST was
opgevoedt ; en dat 'er zekeren Heer van
LEHMNIZ in dien omtrek woonde, van
wiens dochter eigenlijk in den Brief gefprooken
wierdt. In eens fcheen haar een helder
licht op te gaan : Zij zag gelukkig verder;
doch raakte daar door evenwel op zulk een
afweg , dat zij meende , dat Papa ERNST
de Vertrouweling mijner Liefde was; want
anders zou hij niet zo veel van Juffrouw
LEENTJEN gefchreven hebben. Zij onderftelde,
dat hij een oud ervaaren Bootsman
was, welke zeerwel wist, hoe aangenaam de
kleinfte omftandigheden den Minnaar zijn,
wanneer dezelve het beminde Voorwerp betreffen.
„ Hoe bevalt het u , in Leipzich ?" was
haar eerfte vraag , toen ik in haar Kamer
trad.
Ik ftotterde en verbaasde, en zei eindelijk,
als verwonderd: in Leipzich?
„ Ja, ja, in Leipzich! Zijt gij dan er-
„ gens anders geweest?"
Ik

I58 M O R I Z
Ik was in de pijnlijkfte verwarring. Mijn
gevoel was een foort van befchaamde Vreeze.
Ik ben niet in Leipzich geweest!
,, Arm mensch ! uw eigen oogen loogen-
„ ftraffen u! Genoeg, gij zijt in Leipzich ge-
,, weest, dit weet ik, fchoon gij het niemand
„ beleeden hebt. En zal ik raaden bij
„ wie?"
Bij deze woorden was het, als of 'er een
Emmer kookend Water over mijn lijf gegooit
wierdt.
,, Hoe vaart LEENTJEN LEHMNIZ?
„ Verheugde zij zich niet over haaren Ridder?
Hier (zij wees op mijn Voorhoofd.)
„ die Builen en Striemen moeten haar zeer
„ aangenaam zijn geweest. — Niet waar,
y, LEMBE RG?"
Ik meende in den grond te zinken.
„ Hoefchuw, hoe afkeerig is dit Mensch!
„ Waarom fpreekt gij niet? Gij hoort immers
dat ik alles weet. Of moet ik u eene vol-
„ koomene bekentenis uitwinnen ? Goed.
Hoor dan eens wat gij zelfs niet fchijnt
„ te weeten ,. of niet weeten wild:' Gij zijt op
„ LEHMNIZ verheft, en zijt naar Leipzich
„ gereeden om haar te zien. Is dit niet
juist getroffen ? "
Ik

D E R D E B O E K . I59.
Ik maakte eenige beweeging als of ik met
het hoofd wilde fchudden, en evenwel niet
konde.
„ Nu, ik zie het wel, LEMBERG! gij
„ zijt noch niet geheel en al met mij ver-
„ zoend ; anders zoud gij mij wel een enkel
„ woord gunnen. Ik moet derhalven mijn
„ goed gevoelen, omtrend u, een weinig maa-
„ tigen. Intusfchen doet het mij nog geen
„ leed , dat ik mij, als Vriendin van uwe
Moeder , aan u geleegen heb laaten lig-
„ gen. Dat gij niet wechgejaagt' zijt, hebt
„ gij aan mij te danken. Hier is uw Brief:
,, ik heb u niets verder te zeggeu , dan dat
,, ik het weet dat gij naar Leipzich geweest
., zijt; en geen mensch anders!"
Zonder een woord, zelfs zonder eenig geluid
te geeven , volgde ik haaren raad, en
vertrok.
T W A A L F D E HOOFDSTUK.
Een Zielen tafreel,
*Xk wist eigenlijk niet, wat ik van het ge­
drag der Gravin maaken moest. Dan, nadien
ik reeds gewoon was, om haar niet meer voor zo
boos-

l6o M O R I Z
boosaartig aan te zien , als voorheen ; zo begost
ik van tijd tot tijd al het geen zij zeide
en deedt, zoogoed als ik kost, van de beste
zijde aan te zien. De Nacht in welke zij mij
met L.E ENT JEN, hand aan hand, verfcheen,
en diehet gevoel mij voor haare verachting genoegzaam
fcheen gewrooken te hebben, had
geheel onmerkbaar, in mijn harte, tot haar
voordeel gewerkt. Dat ik een Muilpeer meer
dan zij gekreegen had, kwam mij in 't geheel
niet meer te binnen ; en wanneer ik 'er al
eens aan dacht, dan verwekte deOmftandigheden,
en de wijze op welke zij mij Hoofdzom
en Interest te rug gaf, ik weet zelfs niet
welk eene bijzondere aandoening in mij: die
meer belagchlijk dan fmertelijk was. Maar
meer dan al het andere trok mij nu het geheim
wegens LEENTJEN, naar haar toe;
eensdeels om dat ik vreesde dat zij mij zou
verraaden ; anderdeels om dat ik de zeldzaame
gekheid niet kost verdrijven, dat zij een
Vfiendin van LEENTJEN was, van welke
zij dan ook bericht moest gekreegen hebben,
dat deze mij in Leipzich gezien had.
Ik weet niet waar men op zommige tijden
de waarfchijnlijkheden van daan haalt, die
ons de onmoogelijke Dingen , als mogelijk
zo

D E R D E BOEK. itfr
zo kiaar en duidelijk kunnen voorftellen, dat
men op hersfenfchimmen Kafteelen bouwt.
Zulk een onbegrijpelijk Spook was ook de gemelde
Gekheid, die ik mij van tijd tot tijd
zo eigen maakte , dat ik geheel overtuigd
wierdt, dat de Gravin het bij LEENTJEN
wel zo ver kon brengen , dat
ja, nu ftond ik weder- Wat zou zij mij
dan bij LEENTJEN uitwerken ? Dat wist ik
niet , en had 'er ook geen duidelijk denkbeeld
van. Niets dan wenfchen , eeuwige
Wenfchen, en indien ik mij zeiven dan vraagde:
wat wenscht gij toch? Dan ftond ik eenigen
tijd beteuterd: maar de weldaadige Verbeelding
ontfermde zich dan over mij, en
verzette Bergen.
Wannéér ik mij een denkbeeld wil vormen,
van den toeftand eenes Menfche, die al zijn
verftand verlooren heeft, dan herinner ik mij
een' Minnaar zo als ik toenmaals was. Geheel
kinds, geheel van edle kragten berooft;
geheel werkeloos, als in mij zei ven opgefloten
; zonder Plan, zonder kragt of moed,
om 'er mij een te vormen,.zo van alle magt
over mij zeiven berooft, zo levendig dood —
wil ik nooit weêr zijn. Indien ik mijne Minnarijen
op denzelfden'voet had voordgezet,
k als

i6a M O R ï z
als mijne Mede-Pagiën die grooter waren,
dan was ik voor deze toevallen zekerlijk bevrijdt
geweest.
Voor het overige behoefde ik geenzins te
vraagen, of L E E N T J E N mij beminde V Hoe
zou het bij mij hebben kunnen opkoomen,
dat zij mij vergeeten had? Zekerlijk had zij
mij in geen drie Jaaren gezien; maar raakte
mij dat? Zij was in andere betrekkingen en
verbintenisfen geraakt; zij had zekerlijk andere
Mansperfoonen leeren kennen, die omtrend
haar waren, en die zij zeer gemakkelijk de
Voorkeur had kunnen geeven, boven iemand,
met wien zij wel als Kind gefpeeldhad, maar
van wiens tegenwoordig verblijf zij mogelijk
niet eens bericht had. Hoe natuurlijk deze
befchouwingen waren, zij ontrusten mij docli
geen enkel oogenblik: of, om liever te zeggen
, ik had 'er niet de minde Aandoening
van. En hoe kon ik die ook hebben, daar
zij mij in Leipzich gezien , mij toegeknikt en
gelagchen had!
Het ontbrak mij reeds aan Waereldkennis
(dit moet de Gravin , bij den eerden opflag
Van het oog, reeds gewaar zijn geworden ;
want anders had zulk een dcorfieepene Dame,
zich wel gewagt, om mij eene zo lompe
lief-

D E R D E BOEK* 163
liefdeveiklaaring te doen zien) maar thans
was ook dat weinigjen, dat ik nog verkreegen
had, geheel en al uit mijne gedachten vervloogen.
Ik fchiep Beelden der verbeelding,
en Verfchieten, onder de wezenlijke omftandigheden:
leefde

16+ M O R I Z
liezen. Dit ging eindelijk zo ver, dat zij aart
hooger hand verklaarden, dat ik geheel ongefchikt
tot Page was. Men zou mij ook op
ftaanden voet wechgezonden hebben, indien
de hoogachting voor mijnen Vader het niet
wederhouden had. Intusfchen wierdt 'er in
ftilte gewerkt om mij eene andere plaatze te
bezorgen.
Na verloop van eenige dagen liet mij de
Gravin roepen, en ik vloog naar haar toe,
nadien ik droomde, dat zij mij eenig aangenaam
bericht van LEB-NTJEN wilde mededeelen.
V, Hoe vaart gij, LEMBERG? Zijt
„ gij nog altijd mismoedig? Indien gij het
,, mij maar ontdekte, dan zou 'er mogelijk
„ wel een Middel tegen te vinden zijn.*"
Mijn Pols klopte, en ik had véél op hef
harte.
„ Is het misnoegdheid over uwen ftand?
„ of verliefde zorge?"
Heteerfte, Genadige Gravin !
„ Verlangt gij naar eenen anderen ftand ? Staat
„ u het Page-leeven tegen ? Ontdek het mij:
„ ik weet een Middel om u gerust te ftel-
„ len!"
Deze laatfte woorden bragten mijn bloed in
be-

D E R D E B O E K . X65
beweeging: want ik meende uit dezelve geheel
zeker te kunnen befluiten, dat zij tijding
van L E E N T J E N had , welke zij voorneemens
was om mij mede te deelen. Zo fcheef
deze Vooronderltelling was , zo fcheef viel
ook mijn andwoord uit.
,, Uw gedrag is onlijdelijk, L E M B E R C !
Gij fchijnt zelfs niet te weeten wat gij
%•> wilt, en het is noodzaaklijk dat anderen
„ voor u denken en werken."
Bij het uitfpreeken van deze woorden ,
voelde zij, geheel ongezogt, in haar Zak, cn
ik hoorde Papier rammelen. Wat kon dit
• anders zijn, dan een Brief van LE E N T JE N?
Ik verwagtte ridderend en met ongeduld ,
het oogenblik dat zij haar hand weder te rug
zou haaien. Het gefchiedde, maar daar
was geen Brief van LEENTJEN; en ik was
bitter bedroogen. Mijn geheele Hoop ging
'er meê dóór.
„ Wilt gij in den dienst gaan?"
Zeer gaerne.
„ Onder de Kavallerij of Infanterij?"
Aanftonds was ik Hom : en kan men wel
raaden waar door ? Gelijk een blikfemftraaf
vloog mij de gedachte door de Ziel, dat 'er
een Regiment Infanterij, in de Voorftad van
k 3 Leip-

1(56 M O R ï z
Leipzich lag. Wat hier op, voor en tegen,
volgde, zal men op het eerfïe gezichte zien.
Stom was ik, en bleef ik. De Gravin keek
mij met fcherpe oogen aan.
„ Onder de lnfanterij, niet waar LEM-
„ BERG?" o
Indien de genadige Gravin het beveelt.
Zij lagchte overluid.
„ Derhalven wordt gij Infanterist ? Maas
„ ik meende dat gij beter tot Kavallerist ge-
„ fchikt waart. Wat meent gij?"
Neen : • ik zou. -—
„ Gij hebt u toch reeds als een waar Rid-
„ der gedraagen. Weet gij nog wel , op
„ de Rei ze naar Leipzich?'"
Ik was ais verfteend : en het fcherp gezichte
der Gravin baarde mij eene ontzaglijke
pijn.
„ Maar, zo als gij wilt. Onder welk
„ ment zoud gij het liefde zijn?"
Evenveel onder welk, dotterde ik.
Ik moet bij dit andwoord een fchrikkelijke
kleur gekreegen hebben , want het werd
met groot gelagch opgenoomen.
w Onder dat te Leipzich, meent gij tochl
„ Nietwaar, LEMBERG?"
Neen .., ge,.. genadi... ge Gravin,
„ Der-

B E R D E BOEK. I67
„ Derhalven niet naar Leipzich. Ik geloof
„ zelfs, dat dit een ongelukkige plaats voor
„ uis, nadien ze u in arrest heeft gebragt."
Zij zeide dit met eene opzettelijke Ernsthaftigheid,
die mij affchuwelijk voorkwam.
„ Maar, gijzouddan evenwel van dien ver-
„ fchrikkelijken togt bevrijdt zijn, wanneer
,, gij onder het Leipzicher Regiment ging?"
Ieder woord was een tweefnijdend zwaard.
Ik brandde en kookte, doch voelde niet het
minfte tukken in de mtiskelen van den regter
arm. Hoe duur moest ik die Muilpeer
betaal en!
„ Ik heb reeds gezegt, LEMBERG! dat
,, gij zelfs niet weet wat gij wilt j ik moet
derhalven voor u zorgen. Kom dus mor-
,, gen weder om bericht."
Ik keerde mij ftilzwijgend om , en ging
heen. Zij riep mij te rug.
Nog eens moet ik het u zeggen : Gij
,, gaat aan het Hof voor een bloedverwant
van mij: let daar op. 'Er zijn goede rede-
„ nen toe , die u wel zullen blijken. Ga
nu heen.
Het gedrag der Gravin bleef mij, vsn het
begin tot het einde , onbegrijplijk ; en dat
was zeer natuurlijk', daar ik haar uit een
L 4 ge-

168 M O R I z-
geheel valsch gezichtpunt befcbouwde, behalven
de omftandrgheid , dat mijn Hoofd
en Harte iu eenen ïhat waren , welke mij
niet toeiiet, om dat geene uit tevorfchen,
wat omtrend mij voorviel: ik wist zelfs niet
eens hoe ik gefteld was.
Den volgenden dag verkreeg ik een Vaendrigs
Patent , voor eene plaatfe onder het
Regiment Infanterij te Leipzich : en ik Was
als in den Hemel geklommen.
Aanllonds vloog ik naar de Gravin ,'om haatte
bedanken ; want het was zeker, dat zjj
alles bewerkt had. Maar waarom helde zij
belang in mij? Om haar Vriendin LEENT­
JEN eene vriendfehap re bewijzen!
Deze zeldzaamc en dwaaze vooronderftel-
Hng verliet mij niet. Hoe zou de Gravin gelagchen
hebben , indien zij dezelve ontdekt
had.
„ Ik kon het niet anders maaken, zei zij
„ met een glimlagch. Gij moet naar Leip-,
„ zich. 'Er ontbreekt juist een Vaendrig,
„ Maar wanneer het u daar evenwel niet be-
„ valt, fchrijf mij dan, en ik zal dan zor-
„ gen, dat gij, door den tijd, in een ander
„ Regiment verplaatst wordt."
Het fcheen of ik geheel bepaald was, om
on-

D E R D E BOEK. ÏÖO
onder haar gezicht den ftummcn te fpeelen.
Ik had vast yoorgenoomen ora haar zo veel
te zeggen: irjaar kost ik het doen ? Drie
woorden, en een opflag van haar oog, maakten
mij tot een Kind.
Bij het affcheid zeide zij tot mij „ nu het
blijft zo : gij zijt mijn iNeef. Of wilt gij
niet in mijn bloedverwantfchap zijn? "
„ Welk een geluk voor mij, indien ik het
ware "zeide ik: en mep bewondere mijn
verbaazenden Moed.
„ Eindelijk eens een woord dat zichhooren
„ laat ! andwoordde zij. Jammer is het
„ maar, dat het zo laat komt." Oogenbliklijk
deedt zij de Deur agter mij toe.
Den volgenden dag vertrok ik naar mijn
Regiment. Behoef ik de ontroeringen wel te
fchilderen , die mij overvielen , toen ik de
Toorens van Leipzich gewaar wierdt?
VEERTIENDE HOOFDSTUK.
Eefchaamdheid, de waare Liefde.
'jMLa\ zal mij wel op mijn woord willen gelooven,
dat ik de H* ftraat zeer wel wist te
E 5 vin-

17° M O R I Z
vinden. Drie of viermaal daags Hoop ik onder
het Lalcon door , op het welke ik
LEENTJI:N toenmaals gezien had: maar het
duurde wel drie weeken, eer ik het geluk
had, om haar op nieuw te zien. En wanneer
ik haar eindelijk zag -— men denke eens aan
mijne verwondering ! — was het voor het
Schuifraam van een Huis, dat ik geen opflag
van het oog waardig gekeurd had. Het was
geheel aan het ander einde, en aan de afidere
zijde van de ftraat. Dit zeldzaam verfchijnfe!
verklaarde ik, op het natuurlijkfte! daar
door, dat de Franfche Jufvrouw zekerlijk
in dien tijd verhuist was. Want het was buiten
tegenfpraak zeker, dat ik LEENTJEN
toenmaals aan het ander einde , en aan de
overzijde van de ftraat, op het Eakon gezien
had. —
In zo verre ik het, op 20 fchrecden na, onderfcheiden
kost, was LEENTJEN, zedertik
haar niet gezien had, een bloozend, frisch cn
wel opgefchootcn Meisjen geworden. Dit was
bijzonder ! Toen ik haar te vooren op het
Balcon zag, was zij nog juist zo groot, als
zij geweest was, toen ik met haar fpeelde.
0Maar in de laatfte vier weeken was zij ontzagchlijk
gegroeid.
Ook

D E R D E BOEK. &Jt
Ook deze keer gedroeg ik mij zeer dwaas.
Zo lang ik ver genoeg van haar af was,
keek ik kaar met ftaarende oogen aan: maar
zo dra ik bij haar , en onder het Ven der
doorging, floeg ik mijne oogen nederwaards,
en verhaastte mijne fchreden. Een ander
z"u haar ten minsten een Compliment gemaakt
hebben.
Ik weet niet hoe lang ik dit fpel zou uitgehouden
hebben , indien mijn moed, door
geen bijzonder toeval was aangewakkert.
Ik kwam eens de ftraat door, en zag LEENT­
JEN weêr aan het Venfter. Zij had haar
gezicht naar de andere zijde gekeert, en zag
mij niet. Ik had derhalven het uitftekend
vermaak van haar Kapfel geheel te befchouwen.
Mijne oogen waren 1
er vast op gevestigd
, en bleeven zo tot ik digt onder haar
Venfter was, — op het onverwagtst draaide
zij het hoofd om, keek mij aan; ging te
rug, en haaide het Schuifraam neder.
Haar oog drong, gelijk een elektrieke flag
dcor mijn Wezen heen. Alles danstte voor
mijne oogen: mijne Voeten waren zeer ligt,
en bij elke tred meende ik in een Graft te
ftappen.
Het duurde een goed half uur, eer ik tot
mij

1-73 M O R i z
mij zeiven kwam , en nu was mijn eerfte
denkbeeld, dat ik door de H * ftraat te
rug moest gaan. Aan den ingang van dezelve
wierdt ik echter geheel befimtloos, en
ik zou zeker nog eenen anderen weggekoozen
hebben , indien mij niet een mijner Kameraaden
ontmoet was,
„ Ha! Ha! LEMBERG! zeide hij, kent
», gij de Wandelingen van Leipzich reeds
s, zo wel ? "
Hoe zo?
„ Dat gij door de II* ftraat wandelt, om
s, de Kroon van Leipzich te zien ?"
Mijn hart begost, geheel onwillekeurig,
te kloppen, en ik moet zeer rood geworden
zijn.
„Heb ik het getroffen? Arme LEM-
„BERG! gij zijt de eenige niet, wiens har-
„ te klopt, wanneer hij dat Huis daar (hij
„ wees met zijn ftok op het Huis, in het
„welke ik LEENTJEN gezien had) be-
„ fchouwt. 'Kr is een tijd geweest, dat
„ ik zelfs zo gek was. Kom voord! Zien
„ kunt gij die Engelin, maar dat is het ook
„ al!"
Ik voelde een zeer onaangenaame beweeging
in "mij zeiven oprijzen, overeenkomftig
met

V E R S E BOEK. 173
met die, welke zeker Haarlemfche Bloemist
gevoelde, toen hem een Vreemdeling
verzekerde, dat hij juist dezelfde zoort van
een Bloem, welke hij maar alleen op den
ganfchen aardbodem waande te bezitten,
reeds in een Duitfche Tuin gezien had.
. Mijn Geleider trok mij, half tegen mijnen
wille, voord; en het was een geluk
voor mij, dat LEENTJEN toen niet uit het
Venfter keek! Ik zou anders voor haar gezicht
te rug gekeerd, en mij zeiven, op de
belagchelijkfte wijze, aan den Officier bloot
gefteld hebben. Wij kwamen nader : ' ik
waagde het om op te zien: zij ftond aan het
Venfter : haare oogen ontmoette de mijne
en; — zal men het wel kunnen gelooven!
ik was lomp genoeg, om eenige treden
voorbij te gaan, eer het mij inviel om den
hoed af te neemen. Ik deed het eindelijk,
maar zonder om re zien; en zij was zo toegeevende,
dat zij het Raam opfchoof en mij
bedankte. Mijn Geleidsman verzekerde mij,
dat zij geroepen had: „ hoe komt gij hier,
,, mijn Heer LEMBERG?" Ik had echter
niets gehoord, en geloofde hem ook niet.
Mijn Kameraad ondervraagde mij, waar
onze kennis van daan kwam ? en ik verhaal-

J74 M O R I Z
haalde hem , in een zoort van verrukking,
dat ik haar reeds lang gekend had, en met
haar opgevoed was.
„ Gij zijt te benijden, LEMBERG! her-
„ vatte hijs Maar waarom bezoekt gij dat
„ Hemelfche Meisjen niet? Of hebt gij het
„ reeds gedaan ? "
Ik. andwoorde zeer onverfchillig, dat ik
haar, bij gelegenheid, eens zou bezoeken.
„ Bij gelegenheid? Op ftaauden voet moet
„ gij het doen. Zij heeft U, op mijn eer,
„ geroepen!"
Met deze woorden verliet hij mij.
Van dien dag af aan, bezogt ik de H*
ftraat met een ligter hart , en had zelfs'
moed genoeg om LEENTJEN aan te zien,
wanneer ik haar groete. Maar 'er in te
gaan en met haar te fpreeken, daar had een
Reuzenarm toe noodig geweest, om mij in
haar Huis te dringen.
VIJFTIENDE HOOFDSTUK.
Een Jobs-bode.
JD it hield ik vier weeken uit, zonder eene
trede nader te durven komen. En evenwel
was ik zo "onbefchrijflijk gelukkig!
Weet

D E R D E B O E K . 175
„ Weet gij vvel, LEMBERG! [zei de,
•„ in het voorige Hoofdir.uk gemelde , Uffi-
„ cicr op de Parade, tegen mij] — maar
„ wat zoud gij niet weeten ? — Dat Juffrouw
,, LEHMNIZ de Bruid is?"
Eik woord was een donderflag voor mij.
ik verzekerde hem, met eene beevende ftemme,
dat ik het niet wist.
„ Zekerlijk moet haar een rijke Graaf be-.
ter bevallen dan een Vaendrig, vervolgde
„ hij. Maar gij moet daar geen grijze hairen
„ om draagen. Gij zijt de eerfte niet dien
het zo gaat."
Ik ftootte met mijn fnaphaan groote ga»
ten in het Zand.
Kent gij den Bruidegom?"
Ik fchudde, met op elkander gebetene tanden,
het hoofd.
„ Graaf WALLER! "
Ik vloog als wild en woedend op.
„ Zie, daar ftaat hij! dat mager, uitge-
,„ droogd , zotskapjen. Een paar voetftap-
» pen verder, dan kunt gij hem ruiken."
Ik wil hem niet ruiken ! fchreeuwde ik ,
met eene opgekropte woede, en beweegingen
die mijnen Vriend ten uherfre belagchlijte
moesten voorkoomen.
» Ziet

175 M O R ï z
„ Ziet hem dan ten minden aan. Gij zult
„ u toch aan zijn gezicht moeten gewennen;
Want hij blijft met zijne Bruid in Lsip-
,, zich.'"'
0
»
Ik lag op de pijnbank : vatte evenwel
moed , en keek den Graaf aan* Hij ftond
met een Officier hand in hand.
„ Maar, hoe kan men zich met zulk een
ellendige Kaciel inlaaten —* zeide ik ,
met alle de bitterheid die mij op het
„ harte geworpen was. Een -Krijgsman ,
3, en zulk een Windbuil! Ik kan nooit w.êr
goede Vrienden worden met den Luitenant
RAHM, nadien hij een Vriend van dien
„ losfen knaap is!
,, Bravo ! bravo ! riep mijn Vriend
,> Iagchende. — Gij begint te fpreeken. Gij
„ zegt het ten minden zo als het u op 't harte
ligt dit zal u goed doen?— Weet gij
»* hoe men die beide Lieden noemt? DAMON
n en PIJTHIAS. Zulk een vertrouwde
), Vriendfchap is ongehoord. Zij woonen te
„ zamen op één Kamer; flaapen in één Bed;
„ houden één Meisjen — in 't kort; de een
„ is de fchaduwe van den ander. Dit is be-
„ kend; en gij hebt hen zekerlijk meer dan
honderdmaal gezien."
Het

D E R D E B O E K . 177
Het kan zijn maar het is mij niet ingevallen.
, „ En* nu valt het u zo fterk in, dat gij
„ kookt ? Ik zie waar het u fchort, mijn
„ waarde LEMBERG! maar ik verzeker u,
„Juffrouw LEHMNIZ ftraft zich zeiven.
„ Mogelijk is zij 'er ook van haare Ouderen
„ toe gedwongen. Maar mijn Hemel!
„ gij moest dit alles weeten!"
Ik weet niets!
„ Nu, dan begrijp ik het niet. Gij moet
„ mij aanftonds zeggen , hoe gij met haar
„ ftaat: ik laat u niet los!"
tk zag mij derhalven genoodzaakt om op te
biegfen. Ik verhaalde hem, dat ik met haar
was opgevoedt; maar dat ik haar in drie Jaaren
niet gezien had: in 't kort, ik beleed hem
alles wat ik wist.
„ Nu dan, • hervatte hij — dan hebt
„ gij ook geene aanfpraak op haar, en het is.
„ uw eigen fchuld, wanneer zij haar hand
„ aan een ander geeft. Bijzonder mensch!
„ hoe kan het u in de gedachten komen,
„ dat bet voor een Meisjen genoeg is, dat
„ men één of tweemaal daags onder haar Ven-
„ fter doorfluipt, en haar , ten hoogften ,
„ eens groet? Hoe kan zijgeloovendatgij iets
M •>, voor

173 M O R ï z
„ voor haar gevoelt, indien gij niet bij haar
„ komt, daar u den toegang vrij ftaat ? Goe-
,, de, waardfte LEMBERG! U zeiven hebt
,, gij het enkel toe te fchrijven, wanneer gij
,, ongelukkig zijt. • Nu is het te laat.
„ Over agt dagen is het Bruiloft. Moed ge*
vat en .... haar vergeeten! 'Er is geen anderen
weg meer overig!"
Z E S T I E N D E HOOFDSTUK»
Elk zijn Beurt.
zou vergeefsch zijn, den toenmaaligen
toeftand mijner Ziele te fchilderen. Ik
kan mij niet herinneren , geduurende die agt
dagen , een eenige, duidelijke, en duurzaame
gedachte gehad te hebben. Eene menigte
Beelden zweefden mijne Verbeelding voorbij;
alle met Bloed en Moord getekend: maar mijne
Razernij kwam niet tot daadelijkheid, hoe
•geweldig de fchokken ook waren, welke mijn
hart, in de laatftedagen, voor LÏENTJENS..
Bruiloft, leed. De Gravin WA LLERA ,,am
uit Dresden, en liet mij vriendelijk ter Bruilofte
verzoeken. Mijn Heer en Mevrouw
van LEHMNIZ kwamen mij het Huwelijk van
haa-

D E R D E BOEK, Jjp
haare Dochter, met alle plechtigheid en
vreugde, bekend maaken. Juffrouw Louis E
wilde mij voor haar fpeelgenoot verkiezen.
De Graaf WALI.ER verfcheen , met zijn
boezemvriend 11 A H M , en verheugde zich ,
dat hij kennis met mij mogt maaken. Onverdraaglijk
! alleronverdraagelijkst! Ik wist niet
waar ik was. Ik kende mij zei ven niet!
De geheele Stad was vol van dit Huwelijk.
Ja, zeide men, het is zekerlijk een Graaf}
rijk, galant, maar het volgende fluisterde
de Burgers elkander in 'toor, en de Militairen
lagchten, en zeiden openlijk „ arme
Graaf! hoe bitter zal het 'er in de eerde
„ Bruiloftsnacht met u uitzien!"
Intusfchen ging de Bruiloft voord. Ik bleef
te bed liggen, en moest de Koorts hebben.
Hoe digter ik mij in het hoofdkusfen inwikkelde,
zo veel te levendiger vertoonden zich
de Beelden van LEENTJEN, en den Graaf
WALL ER. Ik nam vast voor, om in geen
vier weeken van mijn Bed op te ftaan, maar
hoe lastig viel mij reeds een halven dag. Tegen
den avond vermeerderde mijne Onrust,
Ik wilde dit doen, wilde dat doen, en deedt
niets. Eindelijk befloot ik mij te verkleeden j
mij onder de Aanfchouwers, bij de Bruiloft,
M 3 te

i8o M O R I Z
te vermengen, om ja, zo ik maar geweeten
had wat ik 'er doen wilde! Ik nam de Unfi
form van mijn Kalfakter op, deedt haar aan,
en ging voord. Alles was rondsom verlicht,
alles vertoonde Pracht en Vreugde. De Maaltijd
wierdt in een Tuinhuis, buiten de Stad,
gehouden; welke de Graaf voor zijne nieuwe
Gemalin gehuurd had; en de Tuin, die daar
bij behoorde, was op het prachtigfte verlicht.
Maar juist die pracht en vrolijkheid fchrikte
mij af. Ik ging te rug, gelijk ik gekoomen
was, en befloot mij geheel diep in het Bed te
begraaven. Ik kleedde mij uit en aanstonds
was ik weêr veranderd van denkbeeld.
Dus dobberde ik tusfchen willen en niet willen,
tot omtrend a uuren in den nacht. Eindelijk
kost ik het niet langer uithouden. Ik
wierp een gruote witte Mantel , zo als men
toen algemeen droeg, over mijn Japon, en
keerde naar het Tuinhuis te rug.
Alles was ftil: het Gezelfchap fcheen vertrokken
te zijn , en de Lampen in de Tuin
waren meest uitgebluscht. Deze fchrikkelijke
duisternis hield mij daar. Ik ging driemaal
het huis rondom, hebbende de oogen,
in bittere wanhoop, op zekere Kamer gevestigd,
op welke een zwak lichtjen fcheen te
bras-

D E R D E BOEK. j8r
branden. Plotfeüjk verdween ook dit licht-
jen, en de denkbeelden die deze onhandig­
heid in mij verwekten, roofde mij het Ver-
ftand en Bewust zijn.
Wanneer ik geheel in den Mantel gedoo-
ken, ten vierdemaale het Huis voorbij floop,
wierdt de Deur geopend. Een Mansperfoop
kwam, in zijn Japon, agter mij heen ge­
sprongen , en 'hield mij ftaande. „ Nu is het
„ de tijd, R A H M • fluisterde hij,
„ doet-nu volgens affpraak."
ïk verbaasde en verfteende. De Man
leidde mij, met eene beevende hand, naar
het Huis, en ik volgde zonder te kikken.
„ Waar zal dat op uitloopen?" Dacht ik bij
mij zeiven, en voelde eene zidderende vreeze
door alle mijne leden. Want het was Graaf
WALLER zelfs, die mij geleidde.
Wij klommen met de uiterfte behoedzaam­
heid , de helft van een trap op. Hier nam
mij de Graaf den' mantel af, en zeide, „ de
„ eerde Deur rechts. Gij kunt niet feilen!"
Hij fcheen even zo wel buiten zich zeiven
te zijn als ik , e n fchoof mij de trap op.
IK gedroeg mij geheel leidzaaam ; en het
minlfe geluit ontvluchte mijne lippen.
ivwr noe ontroerde ik, wanneer, ik de
M
3 trap

18a M O R I Z
trap geheel was opgeklommen, daar 'er op
het onverwagtst een Deur open gedaan
wierdt; een zagte warme hand mij ftreelde;
en een blanke gloeijende hand mijne
regter hand vatte, en mij naar zich trok !
Ik zou medegegaan hebben, al had zich de
Hel, met alle haare verfchrikkingen aan mij
vertoond!
Einde van het Derde Boek.
M O-

M 0 JU X Z>
V I E R D E BOEK.
M 4

M O R. I ' Z.
V I E R D E B O E K .
E E R S T E H O O F D S T U K ,
Uitbreiding.
Z» drukte mij aan haar kloppendcn boezem,
en zeide, met alle de betooveringen welke
van vrouwelijke lippen kunnen rollen,
wanneer zij van medelijden overvloejen ,, zijt
„ gij nu weêr wel, lieve Graaf ?
De zoete toon van haare ftem drong door
mijne ingewanden heen , en eene aanmerkelijke
beeving, welke mij als de Koorts overviel
en fchudde, was het gevolg van deze
aanfpraak.
En indien ik al een woord had willen zeggen,
zou ik het toch niet hebben kunnen doen.
Alle mijne Aandoeningen bleeven maar halve
Aandoeningen ; want de een volgde flag op
flag op de andere; en wierden van elkander
onderdrukt. Het was een volkocmen verdooving,
door welke ik van alle de Aandoenin-
M 5 ^ gen

186 M O R I Z
gen niets ondervond, en geene van dezelve
aanhoudend genoeg was, noch kragt genoeg
had, om den ijsren band mijner tonge los te
maaken.
„ Gij andwoord mij niet ? zeide zij, met
„ een toon van bevreesdheid. — Ik wil —
,, ach ! — ik moet roepen!"
Het woord roepen wekte mij als uit eenen
diepen flaap. In eens vloog alle mijne
kennisfe door mijne Ziele heen, en aanftonds
volgde de daad op de gedachten: ik omhelsde
haar met het geweldigfte vuur der Liefde.
Terwijl ik haar tegen mijn kloppend harte
drukte, veelde ik, hoe haar rechter arm, die
om mijn hals lag, drie viermaal tukte, even
als wanneer men fchrikt: en dat deze arm in
de volgende Seconde , zagtkens op mijne
fchouder bleef liggen.
Zij zeide nog een paar woorden, die ik niet
verftond, liet mij daadelijk los, en deedt een
korten tred te rug. Haar linker hand had
ik nog vast, en deze drukte ik aan mijn harte,
als of ik dezelve in mijnen boezem had willen
drukken.
„ In 's hemels naam, zijt gij het? of...."
De woorden ftierven op haare lippen. Dat
of " was de adem van een zagt gefluister,
dat

V I E R D E BOEK. 187
dat de plaatfe van het geluid inneemt, cp
hetzelfde oogenblik dat de Ziel voelt, dat de
tong in het denkbeeld is, of om ongefchikte
, of beleedigende dingen te zeggen. Zij
verandert dan , met de fnelheid eenes blikfemftraals
de adem, die een heldren toon zal
geeven, in een zagt gefluister, dat naauwlijks
hoorbaar over de lippen rolt.
Op het oogenblik, in het welke haare Ziele
het eerfte denkbeeld door het tweede verdrong,
trad zij mij ook weêr nader, en drukte
ook mijn hand weêr vuuriger. Ik omhelsde
haar op nieuw, zij mij — en zö in eens,
zo inwendig verrukt, brandende Wangen op
brandende Wangen vastgedrukt; beide maar
één hartflag voelende; beide in alles eens —
zonken wij wech, in eene onnoembaare verrukking.
Zonder kennis, levendig dood, en
evenwel vol kragt; gevoelloos, en evenwel
tot in het binnenfte bewoogen, brande en bevrooz,
ftierf en ontwaakte ik beurtelings, tot
eindelijk mijn geheele levenskragt, in eenen
adem te zamen fchoot, en zich in een Zucht
ontboezemde, die naauwlijks fterk genoeg
was, om den zoeten naam LEENTJEN,
over mijne beevende lippen te dringen. Mijn
hoofd gleed langzaam van haaren boezem af,
en

'«88 M o R i z
cn haar rechterhand fchoof, met eene zagte
drukking, op zijde.
T W E E D E H O O F D S T U K .
Moed en Sterkte.
Onverwagts fprong de Deur open, en RAIIM
vloog met W A L U R inde Kamer. LEENT­
JEN drukte het halfgeflotene oog geheel toe,
en bleef, zonder beweeging, op bet Bed liggen.
Maar ik ftond voor haar, beide de armen
vast tegen het lijf gedrukt, en alle de
Muskelen zo fterk gefpanneti, als of ik Eikenboomen
wilde ontwortelen. Mijn ftaarend
gezicht, fchoot van W A L L E r 0p R A„u ,
VanR AH.M op W A L L E K , en maar zomtijds,
en van ter zijden op LEENTJENwelke
ik hulpeloos liet liggen, met het wilde'
denkbeeld ingenoomen, dat de ftrijd tusfchen
ons dnen haar tijdig genoeg zoude opichrikken.
VRAHM trad een paar treden nader, verhief
de kaars die hij in de hand had, en
keek mij in het gezicht. Stom en gedachteloos
van verbaazmg en woede, zette hij het licht
o? de Tafd, cn hield zich , met beide han-
den,

V I E R D E BOEK. zSö,
den, aan dezelve vast. De Tafel dreunde en
kraakte, nu fterker, dan zwakker, naar maate
een inwendige geweldige ïtorm, R A H M
aangreep cn fchudde.
W A L L ER ging doodbleek, en op zijn teenen,
agter hem om. Bij elke voetftap dien
hij deedt, knikte de leden van den voet, op
eene hoorbaare wijze. „ ó Mijn arme Vrouw!"
zei hij eindelijk , terwijl hij het hoofd bevreest
naar het Bed uitltak, en zich met beide
handen vast hield aan R AH M. Hoe nader
zijn hoofd naar mij toe kwam, zo veel
te digter kwam hem mijn vastgebalden Regtehand
te gemoete. ,, Eerder zal zij eeuwig
„ llaapen, dan door u wakker gemaakt wor-
„ den " dit was de eenige duidelijke gedachte,
die ik mij, geduurende deze beurtelingfche
Pantomime, te binnen bragt.
Met het eene oog hoedde ik den Graaf;
met het andere zijnen Vriend. Bij de minlte
beweeging welke de laatfte maakte, fpanden
mijne Muskelen, onwillekeurig ftraffer aan,
en op mijne voeten trad ik zo vast, als of ik
ze in den grond wilde indrukken, om onbeweeglijk
te (laan, wanneer men mij aangreep.
Ik weet niet hoe lang wij in deze ïlomme
houding bleeven. LEENTJEN richte zich
ein>

190 M O R I Z
eindelijk weder op; maar dook, rp hetzelfde
oogenblik, met een : goede God! wat is dat?
wtder in het hoofdkusfen, Jk kost flegts een
kleine en vluchtige zijblik van RA HM af op
haar wenden ; maar door alle mijne Leden
fchoot eene verdoovende hitte , die uit vreeze
ontftond dat zij zich nog eens zoude opheffen
en roepen. Ik voelde dat de zagte klaagende
toon haarer ftemme, mij ontroerde, en voor
eenige oogenb'ikken moedeloos maakte, hier
om wenschte ik haar niet meer te hoorei 1
.
„ ö! Help haar toch 1" riep de Graaf, cn
zijn fidderen deedt ook R A H M fidderen ,
aan wien hij zich nog altijd vast hield; en de
Tafel, aan welke zich deze, met beide vlakke
handen , vast hield , dreunde en kraakte
nog. RA HM keek een tijd lang voor zich,
zonder te ipreeken : daar na floeg hij zijne
ftaarende oogen op , en zag de Kamer rond,
als of hij iets zogt. Mijne oogen volgden .
de zijnen overal; waar de zijne rusten, daar
rusten ook de mijne; maar keerde hij ze naar
LEENTJEN, dan Helde ik mij vlak tegen
hen. — „ Zelfs zien moet hij mijn LEENT-
„ JEN niet; zelfs niet zien!" En aangrijpen
daar ftond de dood en verdervenisfe
op.
Ein-

V I E R D E BOEK. 191
Eindelijk ftond zijn blik, in zekeren hoek
van de Kamer, een paar oogenblikken ftil;
en ik merkte ras dat daar een Degen ftond.
Moest ik hem voorkoomen , en den Degen
voor mij wech pakken ? Neen , zeker
niet: want intusfchen zuu de Graaf bij het
Bed hebben kunnen koomen. Ik ftond als in
den grond vastgeworteld. RA HM rukte zich
van WA L L E R los , fprong naar den Degen
en vatte hem ; en plotfeling zag ik overal
heen, als of den grond onder mij inftorte, en
ik nu nog, om niet te verzinken, met eene
wanhoopige vreeze, naar iets zogt, om mij
zeiven te behouden. De fnelheid niet welke
ik dit deed, lijdt geene vergelijking; en
even zo min de geweldige beweeging die mij,
geduurende deze vreeslijke oogenblikken,
aangreep. Maar, terwijl ik zo naar redding
rond zag, bemerkte ik een Piftool, nevens
mij, aan de andere zijde van het Bed. Zien,
grijpen —en overhaalen, gefchiedde tegelijk!
„ Het is gelaaden ! in Gods naam , laat
„ ftaan!" riep de Graaf, terwijl hij van verre
zijne handen naar mij uitftrekte ; en daar
na fnellijk naar R AHM toefprong, cm hem
den Degen te ontwringen.
„ Hij is gefleepen , ik verzeker het u
„ RAHM!"

19a M O R I Z
,, RAHM!" zeide hij tot deze, en werd
van hem ongeftuimig te rug geftooten. Maar
hij ftelde zich op nieuw tusfchen ons in ,
hebbende den rug naar mij gekeerd , en
beide de handen tegen RAHM uitgeftrekt.
Deze zag, met vlammende oogen, en beevende
lippen over de regter fchouder van WA L-
EER; en over de linker fchouder, lag de
punt van zijn Degen , tegen mij gewend :
maar ik lag met mijn Piftool, over de regter
fchouder van den Graaf op hem aan.
Dus ftonden wij. Hij ftak niet toe, en
kost ook niet toefteek en; ik fchoot niet,
fchoon ik fchieten kon. Hadden zij LEENT­
JEN maar niet aangeroerd: want daar ftond
de dood op.
Van beide zijden viel geen woord, geen
geluid, alleen het geruisch des adems,
dat uit drie geketende boezems, met geweld
uitbarstte: alleen het fidderen van den
vloer , op welken wij ftonden.
In dit oogenblik richtte LEENTJEN zich
op nieuw overeinde , en de voorige uitroeping
volgde. Haare ftem fcheen ons alledrie
even fterk te ontroeren : mij dacht dat de
peefen van den regter arm begosten te ver
flappen. Ik voelde dat ik zwakkker wierd ,
cn

V I E R D E B O E K . TCJJ
en beftreed, om mijnen moed te behouden',
Moed met Moed. Eene Onmagt of Razernij
nv est, bij LEENTJEN, zeker volgen.
Het laatfte gefchiedde: en daar op drong ik,
in eene wilde woede , met mijn linkerhand ,
alles voor mij van daan, hield de dreigende
regterhand opgeheven tegens mijn weêrpartij;
vatte den Graaf bij den hals van zijn Japon
en verhief en wierp hem over RAHM
heen. Beide vielen. RAHM liet zijn Degen
vallen; ik mijn Piftool; en daar op greep
ik met de linkerhand den Graaf, en met de
regter zijnen Vriend, en trok en fleurde hen
naar de Deur; ftiet met den Voet tegen dezelve
; zij fprong open; en nu ftelde ik mij,
met Leeuwenfterkte in de armen, en met Tijgerwoede
in het harte, tegen beide teweer,
en wierp hen de Deur uit. De Graaf rolde
een paar trappen naar beneden ; maar RAHM
bleef, als buiten zichzelven , voor de Deur
liggen, die ik in Zegepraal toefloot en verzekerde.
En nu ging ik zo koud, als of'er niets gebeurd
was, te rug; fnoot de Kaars, zette mij,
naast LEENTJEN , op hetBed; en voelde telkens
een trek als of ik lagchen wilde.
Zo wordt de allerhoogfte Gloed tot Kou-
N de;

194 M O R I Z
de, en de allerhoogfte Koude , tot een
Gloed!
Maar deze toeftand duurde geen twee Minuuten.
Mijne Leden waren als of ze op
het Rad gekneust waren; ik voelde ze niet,
en kost hen niet verheffen, en mijne oogen
zonken toe; terwijl 'er een koude fchrik door
alle mijne aderen vloog ; mijne zinnen verdoofde,
en als vernietigde.
D E R D E H O O F D S T U K .
Bekentenisfe zonder woorden.
JTk weet niet hoe lang ik in dezen toeftand
bleef. Toen ik mijne oogen open deedt, zag
ik LEENTJEN voor mij, met de Kaarsin
de hand,
„ God! hij leeft weêr!" riep zij met eene
ftemme , wiens aangenaamen en bevalligen
toon, ik nog meen te hooren. Zij zonk half
onmagtig in een Leuningftoel, en ik fprong
op en vloog naar haar toe. Ik nam haare
hand , en drukte mijne Lippen vast op de
haare. Zij kwam weder bij haar zeiven.
Ach ! de eerfte blik, die uit haar half ge-
«pend oog Kraal je— nooit of nimmer zal ik
dien

V I E R D E BOEK.
dien vergceten ! Een Zee van wellust ftroomde
daar uit in mijn verwarmd harte. Onwillekeurig
zonk ik voor haar op de kniè'n, en
nog heden fcbaani ik mij deze houding niet;
want het maagdelijk oog, dat die hemelfche
goedheid kon verwekken, verdiende de aanbidding
der Mannen. Zij leidde haar regter
hand zagtkens op mijnen fchouder; en met de
linkerhand hief zij mij over einde. „ ö 1
„ Help mij uit deze Onrust, LEMBERG,
„ zeide zij, terwijl zij mijne hand vatte, en
„ dezelve langzaam tegen haaren boezem druk-
„ te; of ik fterf onder uwe handen!"
Ik voelde mij geheel verjongt en verlevendigt.
De Nevel die alle mijne geestvermoo»
gens bedekt had, verdween nu in eens; en
ik zag met opgehelderde oogen in het voorgaande
en in het toekoomende. Ik fidderde
niet meer, wanneer ik LEENTJEN aanzag,
maar eene befcheidene Vertrouwlijkheidkwara
in de plaats van de Vreeze , welke mij anders,
bij het denken aan haar, of bij het zien
naar haar, beknelde. Zij zelfs fcheen mij niet
te vreezen; haare oogen gaven niets anders dan
dieOnruste te kennen, die uit eene verregaande
Nieuwsgierigheid ontftaat; en twee of drie
blikken van dezelve vertoonden mij nog eens
N a het

ïo.6 M O R I Z
het verlangen dat zij mij te vooren , reed?
met woorden , had te kennen gegeeven.
Nu ftond ik niet langer in beraad om
haar te bevreedigen. Ik verhaalde haar, met
eenen vuurigen voordragt, de Gefchiedenis
van dezen avond. Hoe ik , vol van wanhoop,
om het huis geloopen, hoe de Graaf geroepen,
en mij, in 't geheim, in haare Kamer
geleidt hadt: en hoe ik, zonder gevoel of
denkbeeld, in haare armen verzonken waar'....
„ ö! Ik wist wel, dat het de Graaf niet
„ was " zeide zij , en fcheen op hetzelfde
oogenblik , over deze bekentenis hartelijk te
verfchrikken. Zij wende haar gezicht van
mij af, hield de linkerhand voor de oogen,
en het helder rood der onfchuld gloeide op
haare Wangen.
„ Gij wist! Gij wist het? riep ik uit
„ — ö! hoe kost gij dat weeten?" Ik
drong hier op aan , maar zij zweeg ftil.
Hier op ontftond eene; lange Paufe, die
'evenwel niet verfchrikkende was, want ik
hield LEENTJEN vast in mijne armen.
Haar regter arm ruste op mijn linker fchouder,
zo dat haar vinger, digt bij het kolk-
'jen mijnes harte lag: en haar linker hand,
drukte mijne regterhand, die ik cm haar hals
ge-

V I E R D E B O E K . I97
geflagen had, vast tegen haaren Boezem. Haar
hoofd Hetzij, om haare Lippen voorde mijnen
te befchermen, lagchend over de linker
fchouder heen hangen.
Ach ! in dezen aangenaamen ftand , had ik
willen fterven. Een zagt vuur vloog door mijne
aderen, brande op mijne Wangen, gloeide
op mijne Lippen. En ach! in mijn harte
leefde die zagte vreugde, die op den eerften
wilden ftroom van verrukking, pleeg te volgen
; en Beelden, oneindig zoeter dan alles
wat ooit eene vuurige verbeelding, welke in
Lucht en Zonneftraalen leeft en zweeft, gezien
en ondervonden heeft, zweefden in het
«kleed der zagte Morgenftond , mijn geestes
oog voorbij. Hemel en Aarde verdweenen
voor mijn opgeklaard gezicht, en niets dan
mij zeiven, en LEENTJEN, zag ik, in het
grenfenloos geheel, dat zich, uit Liefde voor
mij, in zijn blinkendst Feestgewaad gekleedt
had.
In LEENTJENS oog blonk een geheele
Hemel van wellust, in een enkel zuiveren
kristaldroppel ontbonden, welke zich zagt
beevend, langs de gloeiende Wangen liet rollen.
N 3 VIER-

I98 M O R I Z
V I E R D E H O O F D S T U K .
Ophelderingen.
Onder deze hemelfche droomen zouden wij
nog uuren doorgebragt hebben , indien ons
geen gedruisch wakker gemaakt had. Ik
fprong op , en leunde tegen de Deur, met
zulk een Ktagt, als of ik den aanval van eenen
Reus wederdaan moest. Maar dat gedruisch
vertrok, en ik hoorde dat men, onder eene
half overluide Woordenwisfeling, de Trap
af ging. Het waren de twee Vrienden, die
weder opgedaan waren. • ,, Morgen
,, vroeg, zal zich alles wel ontdekken " —
zeide de Graaf. — Jk raad u zo lang te
„ wagten, indien wij het geheele huisgezin
,, niet op de been willen hebben."
„ ó! Wij zijn zeker tot morgen vroeg" —
riep ik uit, en danstte naar LEENTJEN.
„ Wees vrolijk, lieve LEENTJEN! wees
„ vrolijk!"
Ik deed drie hooge fprongen, en zij lagchte
'er om.
„ Hoe kunnen wij ons zeiven zovergeeten"
— zeide zij , met fchaamte ——
i t Ik geloof als wij morgen moesten derven,
„ dat

V I E R D E BOEK. I99
„ dat wij 'er niet eens aan denken zouden!
,, Maar, mijn lieve LEMBERG! wanneer
,, gij van hier ging , zou het toch beter
„ zijn!"
Ik kan mij niet te binnen brengen, van
•mijn leven ooit zo verfchrikt te zijn geweest,
als bij deze woorden. Hét zweet lag mij van
angst op het voorhoofd, en indien 'er tien
Degens, te geüjk op mij aangedrongen hadden
, om mij uit de Kamer te verdrijven ;
dan zouden zij mij nog zo neêrflagtig niet gemaakt
hebben.
Mogelijk las zij in mijn gezicht, hoe doodelijk
zij mij verfchrikt had, want zij drong
'er niet verder op aan, en zei ook geen neen,
wanneer ik haar verzekerde ,, dat ik haar in
„ Eeuwigheid niet zou verlaaten." Met het
aanbreken van den dag, zou haar Vader de
geheele Gefchiedenis verneemen , en dan
ever ons allen vonnisfen. Dan zou hij befiisfen,
of zijne Dochter de Echtgenoote van een
Mensch kon blijven , die zo weinig gevoel
voor Eer en Schande bezat; en dan
Maar ik had geen moed genoeg om haar te
zeggen, wat 'er dan zou gefchieden. Doch
zij raadde het, zonder mijne woorden, dit
toonde haar opgehelderd oog, het wdk zij
N 4 lang-

20O M O R I Z
langzaam, van mijn hand op de aarde liet
daalen.
Wij gingen arm aan arm, met het grootfte
vertrouwen, de Kamer op en neder: en haare
Tong fcheen in ééns los te worden.
„ ó ! Indien gij het wist — mijn lieve-
" MORIZ! ach! ik moet u zo noemen;
„ want deze naam brengt mij te rug, in de
„ gelukkigfte tijden vpn mijn leven. i n-
„ dien gij wist, hoe men mij verrast heeft! —
„ Voor drie weeken wierdt ik eerst gewaar,
„ dat ik aan den Graaf uitgehuwlijkt zou
„ worden : en zedert gisteren ben ik het
,, reeds."
Geweest! geweest — viel ik baar driftig
in de reden. •——• Gij zult het zien! Gij zult
liet zien!
„ Het eerde bericht van het ongeluk dat
„ mij verwagtte, kreeg ik van mijne Moeder.
„ 'Er was een Brief, van de Gravin WAL-
„ LER, aan mijn' Vader gekoomen; in wel-
„ ken zij eerst de verdiende, endeaeloudheid
„ van zijne Famielie, behoorlijk erkende,
„ en daar op , met de begeerte van haaren
„ Neef, voor den dag kwam. Hij had mij
„ in Leipzich gezien, en zou , na het eerfte
,, gezicht, niets meerder gewenscht hebben,
H dan

V I E P . D E BOEK. 201
„ dan met mij verbonden te zijn. Hij was
„ Graaf, rijk, en de eenige Erfgenaam eener
„ Tante, die een Afgod van hem maakte."
„ (jij weet hoe openhartig mijn waarde
Vader is , en hoe gereed hij vleijerijen gehoor
geeft, vooral wanneer dezelve zijne Famielie
of Kinderen raaken. Zonder zich lang
te bedenken; zonder mij te vraagen, fchrijft
hij met de eerde Post te rug, dat hij niet ongenegen
voor het aangeboden Huwelijk was; doch
dat hij eerst zijn fchoonzoon wenschte te zien.
Deze kwam daar op, binnen weinige dagen,
aan, en volmaakte den indruk, welke de Brief
van de Gravin in hem verwekt hadde."
„ Eer ik mij konde bedenken, kwam mijn
Vader, met de Graaf hier aan, en ftelde mij
denzelven , bij de eerfte aanfpraak reeds »
als mijn toekomftigen Gemaal, voor. Ik
meende door den grond te zinken. Ach !
mijn hart was reeds te vol, om een nog grooter
last te draagen! Ik had u dikmaals onder
ons Venfterraam zien voorbij wandelen : u
te zien, na zulk een lang afwezen, wekte alle
Vreugde in mijn herte op." —
„ ó! LEMBERG! [zij lag haar hoofd zagtkens
op mijnen fchouder] gij zaagt niet eens
naar mij op! Ach! ik had u zo gaarn gefproo-
IN 5 ken!

£02 M O R I Z
ken! Had mij met u, zo gaarne nogverheugd,
over onze kleine afgedaane Kinde'rfpelen! "
„ In het begin meende ik, dat gij niet wist,
dat ik in Leipzich was. Mijn drift wierd dus
onweêrftaanbnar om u van mijn verblijf alhier
, kennis te geeven. Toen gij eens weder
voorbij gingt, hebbende nog een Officier
bij u, fchoof ik, als buiten mij zeiven zijnde
, het Raam op, en riep u overluid na:
Hoe komt gij hier, Mijn Heer van LEMBERG?
En gij zaagt naauwiijks om; gij groette mij
naauwlijks van verre; en ik had dus te vergeefs
, de oogen der voorbijgangers tot mij
getrokken!"
LEENTJEN verdrukte de traanen, welke
haar in de oogen kwamen; maar mij liepen"
zij over de Wangen heen. Ik zogt Woorden,
welke mij konden verontfchuldigen, en vondt
'er geen.
„ Van dien tijd af aan , voelde ik een
foort van verbittering tegen u ; maar deze
maakte mij veel ongeruster, dan mijne nieuwsgierigheid
te vooren. Eerst was ik alle oogenblikken
aan het Schuifraam, om u te toonen
hoe na ik bij u was •— maar heden was ik er
even zo dikmaals , om u te toonen, dat ik
-— boos op u was. Maar beide maakte gij
mij

V I E R D E BOEK. 23
mij onmoogelijk, want gij gunden mij nooit
een volkoomen blik , maar zag mij altijd van
ter zijden aan, even of gij voor mij vreesden."
„ In dezen toeftand mijnes harte , ver»
rastte mij mijn Vader. Alles fprak en dreef;
en toonde mij het geluk aan, dat ik met den
Graaf zoude maaken. Ieder , van de Gouvernante
af, tot de jongfte Kostjuflèr toe,
noemde mij gelukkig. De een dat ik een
Graaf zoude trouwen;

20| M O R I Z
V Ij F D E II O U F D S TUK,
Gelukkig! gelukkig ! riep ik , en mijn
argloos harte , uit het welk dezen uitroep
voordkwam, klopte van Vreugde, dat ik haar
dit konde verzekeren. Want zij gaf mij duidelijk
genoeg te verftaan , dat zij mij beminde,
en dat al haar geluk daar van afhing,
dat zij van den Graaf ontflagen wierd , en
daar voor mij — en mij kende zij immers, •—
te hebben!
Ik moet lagchen wanneer ik mij deze kleine
trek van kuntïelooze Onfchuld herinner.
Men moet het onze toenmaaiige onervaarendheid
toe wijzen , want, naauwkeurig opgerekend
zijnde , waren wij beide nog maar
Kinderen. Maar zeker is het, dat ons deze
trouwhertigheid, in die oogenblikken, onbefchrijfiijk
gelukkig maakte.
„ Jndien ik maar, op die plaats iemant
gehad had, dien ik u konde zenden (vervolg­
de LEENTJEN,) dan had ik u, in Zegepraal
laaten aanzeggen , dat ik nu met een
Graaf zoude trouwen. Waart gij door onze
ftraat gegaan, dan had ik alles aangewendt,
om'

V I E R D E BOEK. 205
om het u te doen verftaan. Zo ijverig was
ik daar op bedacht, om u te toonen, hoe weinig
ik nu om u güf. Maar het gelukte mij
niet. Evenwel gaf ik alle hoope niet op, nadien
de Bruilofsdag nog voor de Deur ftond,
op welken gij mij zeker niet kost ontwijken.
Dat gij zo dikmaals, en door zo veele Bekenden
en Onbekenden , ter Bruilofte verzogt
zijt, dit hebt gij mij te danken : want ik wilde
met geweld u zien, om u te toonen, dat ik
nu met een' Graaf gehuwd was, daar gij..."
LEENTJEN keek op zijde , en knikte
drie of viermaal met haar hoofd, gelijk de
Kinderen knikken , die van elkander gaan
zitten, om te zeggen: ik kan toch wel fpeelen
zonder u!
,, Maar het heette dat gij Ziek waart, en
niet komen zoud. In eens verdween alle mijne
vrolijkheid; en eene doodelijke onrust betrad
haare plaatfe. Zomtijds was ik zeer droef,
geestig, even of dit Bruilofsfeest alleen aangericht
wierdt, om u te krenken. En toen
gij wezenlijk niet kwaamt, had ik een zeer
bijzonder Gevoelen , dat mij als overreedde,
dat 'er nu van mijn geheele Huwelijk niets
worden zou. Maar welk eene onbefchrijflijke
verfchrikking beving mij, toen ik voorden
Preek-

20Ó" M O R I z
Preekrtoel ftond. Ik keek nog twee of driemaal
, beangftigd naar uom, en toen ik u
niet gewaar wierd — ó MORIZ! ik meende
overluid te fchreeuwen, en uit de Kerk te
loopen!— Het hooren en zien'verging mij.
Het was alles zwart voor mijne oogen. En zo
dra ik het ongelukkige Ja uitgefproken had,
viel ik in onmagt."
„ Men bragt mij wel weêr tot mij zeiven;
doch den geheelen dag was mijn geestvermogen
ontfteld. Honderdmaal was ik van zins,
cm, mijn Bruidegom, lieve MORIZ! te noemen
— en honderdmaal beftorf dat woord
op mijne lippen. Noch nooit had ik zo dikmaals
en zo levendig aan u gedacht, als
heden, toen het een misdaad was aan u te denken.
Maar ik kon ik kon mijn hart
niet te vreede ftellen, dat gij zo fterk van mij
begeerde. Gij zweefde mij voor de oogen,
en mijn gezicht rustte telkens op uw beeld.
Mijne Moeder voerde mij te gemoete, dat ik,
op den gelukkigften dag mijnes levens , zo
ftil en droefgeestig was. en mijnen Bruidegom
bevreesd maakte. Maar die toonde
even zo mjn oprechte vreugde als ik: en
het Gezelfchap vermaakte zich ten zijnen '
koste."
„ ó!

V I E R D E BOEK. 207
„ ö! Hoe dikmaals zqgt mijn nat oog u,
onder de Aanfchouwers en de Gasten. Al
het onvriendelijk gevoel tegen u, was verdweenen.
Nu wenschte ik u te zien, om —
u mijn ongeluk te klaagen ; niet, om over u
te zegepraalen. En wanneer ik dan zo geheel
in zorge verzonken zat, dan was het, of mij
iemant in 't oor fluisterde : Gij zult hem
zien ! Mijn oog dwaalde dan vol verlangen,
op nieuw in 't rond, om u onder de meenigte
te ontdekken: maar altoos te vergeefsch."
„ Het aandenken aan den toekomftigen
nacht , floeg mij geheel ter neder. Mijn
Vader beijverde zich, zelfs meer dan het de
wellevendheid betaamde, om het Gezelfchap
te doen fcheiden. Ik bad hem, zo dikmaals
ik dit onbemerkt doen konde, zich zo niet
te haasten : maar hij lagchte wat om mijne
bevreesdheid. Ieder trok van tijd tot tijd
af, en eindelijk bevondt ik mij nog maar
alleen met mijne Moeder, en de Gravin in
die ruime Kamer. Ach! het harte meende
mij te breeken, toen zij mij bij de hand namen,
en hier bragten. Ik weende en fnikte
overluid ; en alle haare vertroostingen,
vermogten, zo min als haare befpottingen,
iet*

ZOS M O R I Z
iets op mijn harte. Ik bad Hechts om-een
enkelen dag uitftel, maar zij waren onverbidlijk,
en lieten mij eindelijk alleen."
„ Mijn voorige toeftand was niets tegen
dien, in welken ik nu geraakte. Nu was
alle hoop verdweenen. Mogelijke omftandighéden
konden mij niet redden; mijn hart
bepaalde zich derhalven tot onmogelijke;
om toch niet geheel den moed te verliezen. ,
Ik mijmerde, gelijk in een heete Koorts,
en — ó, mijn waarde lieve MORIZ! Wat
beken ik u niet al, gij had zeer veel
aandeel aan deze mijmeringen. Ik vergat
den Graaf door u."
„ Maar ik had deze kleine vertroosting
niet lang. Hij verfcheen zelfs en kwam
naar mij toe. Hij was in de zigtbaarfte
verlegenheid, en de hand met welke hij mij
aanvatte, beefde veel fterker dan de mijne.
Op zijn Voorhoofd lag de mismoedigheid ,
(ten minden zo fcheen het mij toe) en zijne
Lippen, welke hij op mijn hand drukten,
waren zo koud als -ijs. Hij klaagde
over benaauwdheid, en een woedende Hoofdpijn;
zweeg een tijd lang geheel ftil; ftaamelde
weêr een paar woorden, en deedt
eindelijk de Ka3rsfen uit, op een klein
Nacht-

V I E R D E BOEK. 2O9
Nachtlichtjen na. Met elke uitgebluschte
lichtftraal vervloog 'er ook een ftraal van mijne
honp; en zij verloor zich eindelijk geheel,
en flikkerde nog maar zomtijds; beevende,
gelijk het Kaarsjen dat nevens mij op de
Tafel ftond. En ó! toen ook „dat lichtjen
uit was, en eene dikke duisternis over de
geheele Kamer verfpreid was, -—• wech
was toen alle hoop: alle kennis — en gevoel
!"
„ Ik errinner mij nog maar zeer duister,
dat de Graaf nu telkens over Hoofdpijn
klaagde, en dat hij eindelijk uit de Kamer
ging, onder het voorvvendzel dat hij een
Flakon zoude haaien. Nu was ik alleen, in
die duistere eenzaame", doodfche Kamer! Ik
hoorde geen menfchelijk geluid, dan het
beangftigd kloppen van mijn eigen hart.
Nu wenschte ik vuurig, dat de Graaf weêr
te rug mogt koonien. Ik trad naar de Deur
en vondt haar: maakte dezelve zagtkens
open: ik hoorde iemand op de trap: hij
kwam nader: ik reikte hem mijne hand —
ach! welk een onderfcheid! Maar ik had
geen moed genoeg om mij zeiven te overtuigen."
„ In plaatze van de voorige koude, ver-
O warm-

aio M O R I Z
warmde nu eene vuurige hand, de mijne:
eene andere ademhaaling ; een vasten tred;
eene drukking die veel vuuriger was, dan
de ter loopfche omhelzing van den Graaf.
• • Dit alles hoorde en voelde ik, •
maar mijne borst was als tusfchen ketenen
geklemt. Ik had geen Adem genoeg om te
twijffelen, en geen kragt genoeg om
mij 'er van te ontflaan. Een duister aandoenlijk
gevoel hield mij bezig, en vervulde
mijn harte; werkte en klopte in hetzelve.
Mijne Oogen zagen niets, •
maar mijne Handen deeden haar plicht. —
Het was de Graaf niet, die mij in zijne armen
drukte: hij kost het niet zijn-:
En wie zou het anders wezen ? riep een
geheime ftem in mijne Ziele. Maar ik wederftreefde
deze voorftelling met een onovertuigbaar
en verlloord , ,, hy is het niet!''''
Ach! en hij was het ook niet! MO­
RIZ — MORIZ — was het! dat wist ik!
dat wist ik! — Maar ik weet niet van waar
ik het wist."
Met deze woorden wierp zich L E E N T J E N
in mijne armen, en dus zweefden wij, als
over Aarde en Hemel heen.
ZES-

V I E R D E HOEK, 211
Z E S D E H O O F D S T U K .
De Gravin WALLER verfchijnt, om — te
verdwijnen.
*0 rider het uitftorten van deze beurtelingfcbe
tederheden, brak de dag aan, en met
deze ging 'er een nieuw licht in mijne Ziele
op. Want tot hiertoe, had ik maar weinig,
en als tegen mijnen wille, aan het voorgaande
en toekomftige gedacht. JN'u maakte ik
mij tot groote Omftandigheden gereed , en
nam voor, om dezelve met onverfchrokkenheid
te"ontmoeten. Maar LEENTJEN was
buiten zich zeiven door eene beangftigde
Vreeze, en mijn moed fcheen haare angst te
vermeerderen , nadien zij geen kragt genoeg
bezat, om zich met denzei ven te verëenigen.
Men klopte aan de Deur, en eene ftemme
riep: doet open, Mijn Heer van LEMBERG!
LEENTJEN verfchrikte, maar ik fprong ,
met de Degen in de hand , naar de Deur;
deedt die open: en de Gravin WALLER
trad binnen.
Zij maakte de beweeging van een Koopman
, die zijne Vrienden, op eene lagchende
wijze verkondigt, dat eene gekke Specu-
O a la-

2.10, M O R I Z
lat ie , met een eenvoudig verlies van vijftig
duizend Gulden, mislukt is. —. „ Goeden
,, morgen! Vrouw met drie Mannen!" riep'
zij, terwijl zij naar LEENTJEN toehuppelde
, en als van Iagchen meende te berden.
„ Hier door zult gij 'er (zij gaf haar een te
„ zamengevouwcn papier) weêr twee van
„ kwijt raaken : een Graaf en een Premier-
„ Luitenant; en derhalven zal u van zel-
„ ven de Vaendrig te beurte vallen."
Zij zeide dit laatfte, naar de Deur gaande,
houdende het gezichte van mij afgekeerd , en
de regterhand in zodanig eene houding, als
wanneer men Muiipeercn krijgt. Voord was
zij de Deur uit, en meteenfchaterendgelagch
de trappen af. Na eenige Minuuten rolde
haar Koets onder ons Venfter door, en wij
verloorcn haar zeer ras uit het gezicht.
Z E V E N D E HOOFDSTUK.
Het is toch goed.
JD at Papier was aan den Overften LEHM­
NIZ, LEEN T JEN s Vader geaddresfeerd. Ik
bood aan om het daadelijk te bezorgen ,
want de inhoud ging mij (zo als ik uit de
woor-

V I E R D E BOEK. 213
woorden der Gravin konde opmaaken) al te
naar, om 'er bij ftil te kunnen zitten. Maar
LEENTJEN begeerde , dat ik zijne komfte
zou verwagten , want zij vreesde nog altijd
door den Graaf verrast te zullen worden. Eindelijk
kwam de Overfte met zijne Gemalin.
„ Neen, zeide hij, toen hij de Kamer iri-
,, trad , ftil is het hier zeker niet toege-
„ gaan. Ik ben een paar maal door het
„ Oproer wakker geworden. Nu wij zul-
,, len het thans zien!"
Hij verbaasde, toen ik hem zo in eensin
het oog viel. Wat Duivel en Hagel! riep
hij, terwijl hij mij, als wild , bij den arm
nam , en aan het Venfter trok. — „ De
„ Vaendrig Spring in V Veld, in zijn Japon,
„ bij mijne dochter ? Ik bid u , in Gods
„ naam! Spreek! ... Spreek!" *
Mevrouw LEHMNIZ ftond, als beroerd,
ter zijde ; ziende ons met ftaarende oogen
aan. LEENTJEN kon even zo weinig fpreeken
als ik. Stilzwijgende gaf ik den ouden
het Papier van de Gravin over. Hij feheurde
het woedend open, en eenige ftukken papier
vloogen hem in 't gemoet. Ik raapte
hen op , voegden ze te zamen, en zag dat
het een verfcheurd Huwelijks-kontrakt was.
O 3 „ Snoo-

«4 M O R I Z
,, Snoode hand! Criep de oude) ó Snoo-
„ de hand! " en alle zijne Leden beefden.
,, Lees JET JEN!, lees!" Hij gaf zijne
Gemalin het Papier over, en zij las.:
„ 'Er zijn deze Nacht, in deBruids-
,, kamer , dingen voorgevallen , die
,, zich met geene menfcheiijke tonge
„ laaten uitfpreeken." —
„Ha! Vaendrig ! " riep LEENTJENS
Vader, en pakte mij bij de borst. LEENT­
JEN deedt een harde fchreeuw; en Mevrouw
LEHMNIZ trachte mij van hem te ontflaan.
Ik zou mij niet verweerd hebben, zelfs niet
wanneer hij mij verworgt had!
„ Mijn God! • zei Mevrouw L E H M-
„ NIZ!- laat hem toch zo lang los, tot ik
,, alles gelezen heb!"
Neen , riep hij, neen! en hier op pakte
hij mij nog veel grimmiger aan, en fchudde
mij, dat mij de tanden klapten. Mevrouw
LEHMNIZ las verder:
Mijn Neef heeft zomtijds aanvallen
„ van wanzinnigheid en meimering ;
,, dit heeft hij dezen nachtgetoond. Uwe
„ Dochter en de Vaendrig zullen het u
„ vernaaien.'» —
Op dit oogenblik vatte hij L E E N T J E N bij
de

VIERDE BOEK. 215
de hand , en fchudde haar even zo'als hij mij
gedaan had. „ Vertel ! vertel! " riep hij,
als buiten adem zijnde- Had hij LEENT­
JEN nog eens zo gefchud, dan was ik tusfchen
heide gefprongen : maar hij fcheen
iets te bedaaren; en ik begost te vertellen.
Geduurende mijn Verhaal, wierdt de hand,
met welke hij mij vast hield , telkens losj
er, en eindelijk liet hij mij geheel en al los,
houdende LEENTJENS hand nog maaralleen
vast, welke hij, in.zijne hitte, heen en
weêr fiingerde. Zomtijds vraagde hij: is dat
alles waar, mijne Dochter? LEENTJEN
knikte dan telkens met haar hoofd, en keek
haare Moeder dan, bevreest, van ter zijden aan.
Geduurende mijn Verhaal trad Juffrouw
Louis A inde Kamer. „ Wat komt gij
doen?" gromde hij haar toe, en LOUISA
trok de Deur , onder alle tekenen van de
grootfte verwondering, weder langzaam toe.
Toen ik mijn Verhaalgeëindigt had, fprong
hij 'op — ging in gedachte de Kamer op
en af — onverwagts greep hij het Piftool, en
vloog de Deur uit. Ik volgde hem na. Hij
rende de trappen af, en riep in eene roep:
waar is hij ? waar is hij? die
Maar 'er was geen Graaf te hooren of te
O 4 , zien!

216 M O R i z
zien! Juffrouw LOUISA liep ons te gemoete,
en. zeide: hij is al wech! „ Waarom
?" fchreeuwde de Oude/en greep naar
haaren arm , — ,, Waarom hebt gij hem
„ laaten loopen ?" H ct arme Meisjen
zidderde en beefde, en viel mij half onmachtig
, in de armen. Haar Vader liet haar los,
en bleef eenige oogenblikken, onbeweeglijk,
op eene plaatfe ftaan. In eens vatte hij mij
bij de hand; fchudde dezelve, en zeide:
Bij de haken hebt gij hen uit de Kamer
gefleept? Ja, zeide ik, en de trap afgegooit!
Het fcheen, of hij na deze vraage
en het andwoord, zich een weinig gerust ftelde.
Hij keek LOUISJEN, welke met het
hoofd tegen een Pijler leunde, eens aan, en
nam haar bij de hand. „ Kom maar met
,, mij naar boven, LOUISA, ——zeide hij,
„ zagtkens tegen haar, dat gij
., zelfs ziet, dat gij zelfs eens hoord."
Hij wierdt op nieuw heet , maar niet in
dien graad als te vooren.
Wij gingen naar boven, en vonden LEENT-
JEN en haare Moeder, fmeltende in traanen.
„ Lees verder!" zeide de Overfte, en wierp
zich in een Leuningftoel , dat dezelve
kraakte.
Al-

V I E R D E B O E K . 217
Alles vernaaien!'"
„ Mijn Hemel ! dat hebt gij reeds gele-
,, /en 1" zeide hij tot zijni Echtgenoote.
En zij las verder:
„ Uwe Dochter zal met een Vaen-
„ drig, die zijn vijf gezonde zinnen
„ heeft, beter vaaren, dan met een
,, Graaf, die niet wel bij 't hoofd is; der-
„ halven gaat hier het Huwelijks Kon-
„ trakt gefcheurd bij, en de Echt-
„ fcheiding zal binnen vier weeken,
,, op uw Landgoed zijn. Voor
,, het overige zult gij wel doen, wan-
,, neer gij de geheele zaak laat fha-
„ pen , en niet door een onbezonnen
„ (lap, ons alle, maar in 't bijzonder
„ uwe arme Dochter , ter algemeene
„ befpotting, doet verftrekken. Ik heb
„ mij derhalve verwijderd, en gij doet
„ wel , wanneer gij mijn voorbeeld
„ volgt, en u voor het met vingers
„ wijzen niet bloot field. Van mijnen
„ Neef onttrek ik mij thans geheel en
„ al; en gij zoud geheel onrechtvaer-
„ dig handelen , indien gij mij voor
„ dat geen wilde doen boeten , het
,, geen bij misdaan heeft. Indien hij
O 5 »'» u

218 M O R I Z
», u eens in de Handen mag koomen ,
„ (waar aan ik twijïFd , want hij is
,, voor een uur reeds wech gereeden ,
en ik weet zelf niet waar naar toe.)
„ dan zult gij het wel zo niet hem
„ maaken , (dit vertrouw ik u bekend
„ gevoel voor de Eer wel toe ,) dat
„ hij zich in het toekomende wel hoe-
„ den zal, om eene Gemalin voor
„ een ander te neemen. — Vaar
„ wel, en houd de geheele zaak zo
„ geheim als mogelijk is. Dit
„ eischt uw eigen Eer!"
„ De Kop hak ik hem in ftukken, riep
„ de On'erfte, —• daar kan hij ftaat op
„ maaken. En was het Wijf geen Wijf,..
„ ziet Kinders. — Maar wat dunkt U.JET-
„ JEN! vervolgde hij tegen zijne Ga-
„ nvaün. Die hagelfche Jongen heeft
„ die beide Kaerels, bij de hairen de trap
„ pen af gefieept! zoud gij hem dat wel aangezien
hebben?"
Ja; dat heeft hij gedaan, riep LEENT-
JEN, en haare oogen tintelde van vreugde.
Mevrouw LEHMNIZ en LOUISE zagen mij
verwonderd aan. In de houdingen en beweegingen
van de laatfte vei toonde zich, een ten
hoog-

V I E R D E B O E K . 219
hoogden top gedreeven nieuwsgierigheid:
maar bij ongeluk waren wij alle te Iterk in de
zaak verzonken, dan dat wijde kkinde haarer
viaagcn zoude hebben kunnen beün.:woorden.
Maar wat zal 'er nu gefchieden? zeide Me­
vrouw LEHMNIZ!
„ ó! Ik wenschte, dat gij met uw Vraa-
„ gen! zei de Oude —— de kop is mij
„ zo op hol , dat ik noch niet eens weet
,, wat 'er geichied is: veel minder wat 'er
„ gefchieden zal. Wat Duivel !
„ gij moet mij toch een kwartier tijd van bedenken
geeven."
Wij zullen Papa alleen laaten ! zei Juffrouw
LOUISA. Kom LEENTJEN, gij
moet mij eerst
,, In 't geheel niet! gij zult alle hier biij-
„ ven ," riep de Overde. LOUISA trad
troosteloos agterwaards.
„ Nog eens , JETJEN — zeide hij, tot
„Mevrouw van LEHMNIZ: Onderzoek
„ mij die daar (op LEENTJEN wijzende)
,, of niet de Duivel ! — Gij verdaat
., mij immers ! Ga heen! gij weet toen het
„ nog kleine Knaapen waren "
Mevrouw LEHMNIZ nam L E E N T J E N
bij

2=0 M O R I Z
bij de hand , en leidde haar de Kamer uit.
LOUISJ EN wilde 'er medeuit, doch de Deur
wierdt haar voor den neus toegedaan. — Zij
ging aan het Venfter, en de heldre traanen
liepen lang.s haare Wangen.
De Oude Heer nam mij ter zijde, en zeide:
half zagt en half overluid: „ Spring in
„ 't Véld ! heeft de Drommel zijn Spel s>e-
„ had?"
6
Al mijn bloed vloog mij naar 't gezicht; cn
ik beefde erger dan een misdaadiger.
'» Ja* Jongen? Knik maar, of fchud, wan-
„ neer gij het niet zeggen kunt" — Ik kost
noch Knikken, noch fchudden. Knikken wilde
ik niet; en fchudden konde ik niet: mijn
kop ftond als vast genageld.
„ Zult gij het niet zeggen! Knik of Schud
„ maar! Ofj Schud niet? Dan is het goed !
„ Niet waar? Gij Schud niet?— Het is
goed! Het is goed!" riep hij ineens; en
liet mij los. — „ Kom maar hier JETJE N!
„ het is goed! "
Mevrouw van LEHMNIZ verfcheen met
L E E N T j K N. Hij nam de hand van de laatfte
en lag ze in de mijne. „ Zie JETJE N,
„ zeide hij tot zijne Gemalin, en een paar
n groote traanen rolde hem de oogen uit. —
Zie

V I E R D E B O E K . Q2I
„ Zie eens, deze Kinderen zullen te zamen
,, trouwen!"
„ Trouwen?" fchreeuwde Juffrouw LOUI­
SA, en vloog tusfchen ons beiden in.
„ Ja het is in Orde , riep haar Vader!
,, Kinderen ! het is in Orde. Wat zou 'er
„ anders van worden? Hij wende zich naar
,, zijne Gemalin, en zeide: hebt gij het ook
zo bevonden?"
LEENTJEN verdraaide de tip van haar
Halsdoek; ik keek naar de Vloer , en Juffrouw
LOUISA zag aandachtig door het Venfter.
A G T S T E H O O F D S T U K .
Uitzichten tot Moorden en Dood/lagen.
eenige Minuuten trad een Officier in de
Kamer, en vorderde mij, uit naam van den
Premier-Luitenant R A H M , voorden Degen,
of het Piftool. De drie Dames fchrikten
ontzaglijk , maar de oude Hufaar gevoelde
eene inwendige Vreugde. „ Ik fekondeer
„ hem , riep hij: maar zeg aan Mijn
„ Heer R A H M te rug: brave Kaerels, ge-
,, bruiken den Degen. Om 9 uuren kan hij
„ in *** koomen, daar zal hij ons vinden;
„ en

222 M O R I Z
„ en wanneer hem deze (hij wees op mij) niet
„ genoeg geeft, dan krijgt hij van mij
„ want ziet (op LEENTJEN wijzende) dat
„ Meisjen is mijne Dochter! Zeg hem dat
„ weder."
Bij de laatfte woorden begosten de drie
Dames overluid te fchreiê'n.
„ Hebt gij vergeeten? zeide hij tot
„ Mevrouw LEHMNIZ, — dat ik met drie
„ Oostenrijkers gevogten heb? En gij
»« — (tegen LEE NT JEN) — dat Hij dezen
„ nacht die twee Kaerels bij het hair uit de
„ Kamer gefleept heeft?— Derhalven!' •
„ laat ik geen geluid van u hooren !"
Hier op zondt hij zijnen Jager, om mijne
Uniform en Degen te haaien. Geduurende
dien tijd nam hij mij bij den arm, en ging
met mij in de Kamer Op en af. Telkens luisterde
hij, of 'er één van de Dames'huilde,
en wanneer hij een zuchtjen hoorde, dan
drukte hij telkens mijn arm vaster aan de zijne,
om 'er mij opmerkzaam op te maaken.
Zo dra mijne Uniform 'er was, hielp hij het
mij aantrekken. Zijn Uurwerk lag hij op de
Tafel; en zo dikmaals 'er een kwartier om was,
dan zeide hij het telkens. Eindelijk fpeelde
het kwartier voor 9 uuren ; en 'er wiercen.
twee

V I E R D E BOEK. 223
twee Paarden voor de Deur gebragt. Nu
kosten de ernltigfte Bedreigingen de Dames
niet meer in toom houden. Zij hongen beur*
telings mij, en hunnen Vader aan: maar hij
zeide hen , in plaatfe van vertroosting : de
Eer roept ons I Gedraag u toch zo gek niet,
Kinderen. • Voor LEENTJEN bewaarde
hij de kragtigfte troostfpreuk tot op het
laatst; want eerst onder aan de trap zeide hij
tot haar „ Hij zal u een paar Vingeren, tot
„ een Bruidspand meê brengen. — Verheug
„ gij u daar niet over, mijn Dochtertjen?"
— Maar het Dochtertjen viel in onmagt!
Zonder zich verder over haar te bekommeren
, nam hij mij bij de hand, en zeide:
Gekjen! ik zei dit niet uit ernst.
N E G E N D E HOOFDSTUK.
Slechts twee Fingeren! en de geheele Gefchie-
denis is uit.
„ Spring in 't Veld!— zeide hij, onder-
„ weg, tot mij — het zou toch niet kwaad
„ zijn, dat gij hem een paar Vingeren korter
„ maakte! Waarom fteekt hij die naar verbo-
„ dene Vruchten uit! Zie (hij wees mij,
„ met

22.| M O R I Z
„ met zijn hartsvanger, een zekere Manoeu.
„ vre) wanneer gij, eer hij zich voorziet, met
„ de Degen van ter zijde aanvalt, dan zijn
,, de Vingeren, welke aan de Greep liggen,
„ bloot; en gij kunt hem dezelve met één
,, houw afflaan. Dan is de geheele Gefchie-
„ denis uit, en gij zijt weder goede Vrien-
„ den!"
Ik moest den Ouden,. bijzonderen Man belooven
, dat ik mijn best zcude doen, om
RAHM twee Vingeren teontneemen; en wij
kwamen te * * * aan. RAHM verfcheen, met
zijn Sekonde, korten tijd na ons.
Het gezichte van RAHM ontnam mij alle
vatbaarheden. Alle de denkbeelden van den
voorgaanden racht wierden , in mijn hoofd
weder levendig; en ik greep even zo ras naar
mijn Degen, als ik eenige uuren te vooren,
naar het Piftool greep. Ik trok, en ftelde
mij in Poftuur.
RAHM liet mij niet lang wagten. Zijn
Degen vloog tegen de mijne in : en aan beide
zijden viel fteek op fteek.
„ Zo als ik gezegt hebbe, Vaendrig
„ zeide de oude Hufaar, die aan mijne zijde
„ ftond — het Bi uidsgefchenk!"
Maar ik had hier met geen Nieuwling te
doen !

V I E R D E BOEK. 225
doen! RAHMS fteeken vielen zo fpoedig, zo
ihageldigt, en zo geweldig, dat 'er zulk een
fterke hand als de mijne noodig was, indien
dezelve niet van het Gevest zoude verdooven.
Niemant van ons beiden gaf eenig geluid:
maar de Oude maakte, bij elke aanval, een
Veldgefchreeuw, met zijn: ,, zoalsikuge-
,, zegthebbe, Vaendrig!"
Wij» deeden drie gangen, en van beide zijden
viel geen druppel bloed. „ Braave Jon-
„ gen! Braave Jongen ! zeide de Oude,
„ geduurende de Paufe. Maar
,, zo als ik u gezegt heb! "
Ten vierdenmaale vielen wij op elkander
aan, en RAHM fcheen teen al zijne woede
en fterkte te verè'enigen. Veel heeter dan
te vooren , drong hij op mij in, en met elke
ftoot vermeerderde zijne kragt. Zijne ftooten
wierden telkens geweldiger ; maar zijne
afweeringen telkens zorgloozer en ongefchiktter:
en wanneer hij eindelijk, mij een woedende
fteek in het hoofd wilde toebrengen,
week ik op zijde, en lloeg hem over den arm
heen , dat zijn Degen viel, en een ftroom
van bloed met denzelven nederdaalde.
„ Viftoria!" fchreeuwde de oude Hoe-
P faar,

S20* Ut O R I Z
faar, en fprong tusfchen ons beiden in. ——
„ Alles goed! alles is vergeeten! Verdraagt
„ u met elkander !"
R A H M reikte mij, met een afgekeerd gezicht
, zijne linkerhand: en wanneer mij de
Oude, tot een kusch van verzoening voordduuwde,
draaide R A H M zijn hoofd om , en
liet mij zijn Oor kusfchen.
„ Foei! • zeide de Overfte, terwijl
„ hij zijn Neusdoek uithaalde , en denzel-
9, ven om de wonden van R A H M wikkelde.
— Bloed maakt goed! Gij zult en
moet weêr Vrienden worden!" Hier op
draaide hij RAHMS mond naar mij toe.
R A H M lagchtte , en omarmde mij hartelijk
met zijn linkerhand. De oude LEHMNIZ
deedt een luchtfprong. Wij hielpen den Luitenant
op zijn Paard , en hij was voorneemens
om , met zijn Seconde, buiten ons te
vertrekken ; maar de Overfte fprong tusfchen
beide , en zei : „ RAHM! gij hebt
„ uw pligt maar half gedaan, indien gij niet
„ met mij reidt, en u ook met mijne Doch-
„ ter verzoent. Want waarlijk , dat arme
„ Meisjen hebt gij het meeste beledigt."
Ik wierd warm bij^deze woorden.
„ Ach ! vergeef mij deze Vernedering,
„ — zei-

V I E R D E B O E K . 22?
j, —— zeide RAHM, —tot alle andere ben
i, ik tot uw dienst:"
' „ Nu , goed : dan bij eene andere gele-
„ genheid ! Maar zegt mij Hechts; Waarort
„ heeft den Losbol toch niet bij mijne
„ Dochter in 't Bed gewilt ? Wat
(,, duivel! Zij is toch niet leelijk!"
„ Zij is zo fchoon als een Engel," andwoorde
R A H M , en ik wierd eenigzins
misnoegt , dat hij dit durfde zeggen.
„ Maar gij zult heden geen wijdloopig Ver-
„ haal van mij verwachten. W A L -
„ L E R trouwde uwe Dochter niet, —'
„ maar haar geld • Zijn Kapitaal was
4, voord, dit had gij, bij het minste
,j Onderzoek kunnen gewaar worden. Ziji,
ne Tante fpoorde haar , door eene Ge-
,, fchiedenis welke LEMBERG betrof, op5
t, en hij kost niet beter kiezen : want gij
„ zijt het goedaartigfle Mensch van dö
„ Waereld. Maar W A L L ER had, op zij-
„ ne Reize naar Parijs, met zijn Capitaal,
,, alles verlooren. Gij zoud dat veri
9 goeden ; en hij zoü het geld ontvangen 2
Dit is voor heden genoeg. Wanneer ik
„ genezen ben, zult gij mij wel een bezoek
st op uw Landgoed willen toeftaan-'"
P 4 '

„ 6 Gij komt mede ter Bruiloft, her-
„ vatte de Overfte. Maar, dit zeg ik
„ u: handen van de Bruid af! Nu rei in
„ Gods naam, en laat u verbinden!"
Hij gaf zijn Paard de fpooren, en wij reden
ook wech. 't Huis komende ontvongen
zij ons met loutere vreugde. LEENTJEN
onderzogt mij , van onderen tot boven; en
eene zagte vreugde ftraalde uit haare oogen;
toen zij mij, zo geheel ongekwetst, wederzag.
Intusfchen liet haar Vader het Reituig infpannen;
de Koets kwam voor, en de geheele Famielie
trad 'er in. Ik vergezelde hen, tot voor
de *** Poort, waar mij de Overfte gebood om
te rug te keeren. LEENTJEN ftak mij
haar blanke hand uit de Koets toe, en haar Vader
riep. „ In vier weeken , Spring in 't
,, Veld! Zo dra ik van de oude Slang te Dres-
,, den , de Echtfcheiding heb, dan fchrijf
„ ik u. Zit dan op — en komt." —
Einde van het Vierde Boek.
M O-

m o M x z*
V IJ F D E BOEK.
?3

M O R. I Z.
V IJ F D E B O E K .
E E R S T E H O O F D S T U K .
Liefde en Subordinatie.
geduurende vier Weeken had LEENT­
JEN vlijtig aan mij gefcbreven, en ik even
zo vlijtig aan haar. Dit geheele Tijdperk
was voor mij een oneindige Keten van genoegen
, die eene gelukkige Liefde alleen ,
welke met alles wat de Hoop verrukkends
bezit, gevoedt wordt, zo rein en zuiver, zo
aiwisfelende en altoos nieuw, over een teder
hart kan uitfchudden. Ik brande van verlangen
om LEENTJEN te zien; ik telde eerst
ieder dag; toen ieder uur; en eindelijk elke
Minuut. Dezelaatfte fcheenen mij, op zichzelveu,
langer te zijn , dan het geheele Tijdperk
van vier Weeken, mij in den beginne
Voorkwam.
Eindelijk kwam de Brief, welke mij bericht
gaf, dat de Echtfcheiding voltrokken, en het
P 4 Be-

23 3
M O R I Z
Bewijs daar van, reeds op het Landgoed van
den Uverften gekomen was.
„Kom nu, MORIZ [dus fchreef mij
„ LEENTJEN.] VJieg in mijne armtn.
„ Mijne oogen zullen de eerfte zijn die u
„ zien; mijne armen de eerfte die u omhel-
,, zen! mijne Lippen de eerfte die de uwe
„ zullen drukken. Uw adem zal mij het
„ eerst te gemoete komen. Uw hart het
„ eerst aan het mijne kloppen. Stap derhalven,
wanneer gij komt, niet voor het
„ Slot af, maar voor de Tuindeur: zij zal
„ openftaan, en ik zal 'er u verwagten.
„ Hand aan hand vliegen wij dan naar de
„ Kamer van mijnen Vader ; daar na bij mijne
„ Moeder , en eindelijk overal heen. Ik
„ Öaap niet voor ik u zie: en zal niet kun-
„ nen flaapen zo dra ik u gezien heb. Over-
„ morgen, tusfehen vieren zes uuren, moet
„ gij bij mij zijn ; en zo gij 'er dan niet zijt,
d a n
n z'jt g j dood , of gij bemint mij niet
„ meer."
Deze Regels joegen het vuur doof mijne
aderen. Ik had te voet naar haar toe willen
loopen, indien ik bedacht had, dat mijn
Paard eerst gezadelt moest worden. Zonder
Verlof zou ik vertrokken zijn, indien mijne
Ka-

V IJ F t) E BOEK. 233
Kameraaden mij niet vastgehouden hadden.
Ik was geheel zonder gedachten.
„ Tusfchen 4 en 6 uuren meet ik daar
„ zijn" zeide ik tegen mijn Generaal, t^en
ik hem om Verlof verzoet; en hier door
meende ik hem het alleriïerkst bewijs , tot
aandrang van mijn Verzoek , gegeeven te
hebben.
Het zal wel iets laater worden , mijn
„ lieve LEMBERC!" zei de oude Krijgsman,
met een lagchend gelaat; want hij wist
waar het mij fchortte.
„ Geen Minuut laater, zeide ik, want zij
„ houd mij anders voor ontrouw of
,, voor dood! "
„ Gij hebt waare Krijgsmans beweegrede-
,, nen voor uwe reize, mijn waarde LEM-
„ BERG! hervatte hij. Gij overtuigt mij ge-
„ heel; en derhalven zult gij morgen vroeg,
,, om 9 uuren verlof krijgen."
Ik verbaasde. Morgen vroeg om 9 uuren;
dan had ik in 7 uuren ï6 Meilen moeten reiden
.' Dit was onmogelijk ! Naauwlijks had ik
dit uitgerekend of ik keerde mij om , met
een vast voorneemen, om zonder Verlof voord
te draaven.
„ Losbol! n— riep hij ernltig uit — ik
P 5 » weet

234 M O R I z
u weet wat gij wilt!— een Soldaat moet be-
„ minnen .... entevensgehoorzaamen kunnen.
Hier is een Verlofbrief van 6 Maanden,
„ reeds voor u gefchreven ; maar gij ver-
„ krijgt dien niet eerder dan morgen vroeg
„ orn (5 uuren. JNu ftaat het aan u, ora
„ te blijven ofte reiden."
Ik ging ftilzwijgend naar de Deur.
„ Zeg aan mijn Knecht JAN — riep hij
H mij na — dat hij terftond moet opzitten;
„ en aan elke Pleisterplaats Paarden op mijn'
„ naam befteilen. Gij kunt u van dezelven
„ bedienen. Draag maar zorg, dat uwe Lief-
„ de zo veel van haare Rechten verzuimd,
„ als de Subordinatie van de haare. Reis
„ voorfpoedig!"
Hij ging heen. Ik keek hem fpraakloos en
verbaast na: en het heldre water ftond mij
in de oogen.
T W E E D E H O O F D S T U K .
Hij komt en — ziet!
een Nacht had ik door te brengen!
Mijne Liefde ftreed onophoudelijk met mijn
Pligtj overwon dezelve, en wierdt van haar
over-

V I J F D E BOEK. 235
overwonnen. Mijne Vrienden deeden ailes
om mij te vermaaken , maar ik wierd eerst
vrolijk toen het 6 uuren was. De Adjudant
bragt mijn Verlofbrief, en ik fprong op mijn
Paard, dat reeds twee uuren gezadeld voor
mijn Kwartier gedaan had.
Ai me Man, riepen mijne Kameraadenen
ik ree voord. De grond beefde onder mij,
en mijne Hairen en de Maanen van mijn Paard
fuisten. Mijn Geest was bij LEENTJEN,
en mijn Ligchaam 16 Meilen van haar af.
Mijn arm Paard moest het misgelden, wanneer
de eerfte, door een of ander toeval, voor
eenige Minuuten, bij het laatfte te rug geroepen
wierdt.
Op elke Pleisterplaats fchreef men mijn ,
en mijn Generaals naam zorgvuldig op; en
beloofde Bericht te zullen geeven, of de
Paarden , die ik bereden had, het leeven 'er
van zouden afbrengen. Maar aan het laatfte
Posthuis moest ik een Paard, koopen , nadien
de Postmeester , dat Paard , dat mij bij
hem gebragt had, voor zijn huis zag omvallen.
Het was nog een kwartier voor 4 uuren,
toen ik de Slottooren van LEHMNIZ gewaar
wierdr. Ik had bijna vereeeten dat LEENT­
JEN mij, vooral, opgegeeven had , om door
den Tuin het Slot te naderen,
Een

23 M O R l' i
Een paar duizend fchreden van den Tuinmuifr
af, verhief zich een kleine Heuvel,
van welken ik alles overzien konde. Jk meende
op een Terras , midden in den Tuin, eene
Dame te zien. Zij fcheen haastig den Terras
af te loopen, toen zij mij aan zag komen.
Wie kan het anders zijn, dan LEENTJEN,
riep ik overluid. Zij vliegt van den Terras
ti u te gemoete."
Binnen weinig Minuuten was ik aan de
Tuindeur : ik fprong van mijn Paard , en
bond het aan den eerften boom vast. Ik trad
in den Thuin, maar vondt geen LEENTJEN.
„ En zij zou toch aan de Tuindeur zijn "morde
ik m mij zeiven. Ik ging de Alké door,
welke op den Terras uitliep — dan 'er was
geen LEENTJEN te.hooren of te zien.
„ Toen zij op den Terras was kost zij
„ honderdmaal beneden naar de Tuindeur,
„ en te rug geloopen zijn ; eer ik aan den
„ Tuin was" morde ik verder: en ik voelde
de Hoofdpijn, welke mij de Lucht, als mede
het ftooten van het Paard, veroorzaakt hadt.
Toen ik LEENTJEN nog aan de Tuindeur
meende te vinden , voelde ik die pijn niet.
Ik naderde, metdrifr, den Terras. Aan-den
voet van denzelven was een Chinéêsch Tuinhuis-

V IJ F D E BOEK. C37
huisjen: ik keek door een zijveniler en,
hemel! wat zag ik!
LEENTJEN zat — met een Mansperfoon
in blaauwe Uniform, op een Canrtpeé. Hij
had zijn linker arm vast om haar ha's geflagen,
en zij haar rechter arm om de zijnen.
Zijn hoofd rustte op haaren boezem. Zij keek
fmagtende naar hem beneden; en hij fmagtende
naar haar naar boven. Zomtijds zagen beiden
, zo mij dacht vau ter zijde, lagchend
naar het Venfter, dat voor hen was. De
Mansperfoon kwam mij zeer jong en bekend
voor maar ik had geen tijd genoeg om
het te onderzoeken:
De Beweegingen , die ik in de weinige
oogenblikken, in welken ik dit zag, maakten
, en die mij als vermoorden, kan geen Pen
befchrijven , geen Penfeel fchilderen, geen
Tong uitfpreeken. -— Mijn Degen trekken,
in het Tuinhuis vliegen, de Mansperfoon,
die mij lagchende tegemoet kwam, endaar
mijne woede door vermeerderde ; den De~
gen in de zijde te ftooten ; LEENTJEN,
die mij fchreiënde om den hals viel, verre
van mij af te werpen; uit het Tuinhuis in den
Tuin, door de Alleè, de Tuindeur door te
vliegen ; op mijn Paard te fpringen, en in
eenen

23 8
M O R I z
eenen rid daar van daan te rennen — alle deze
geweldige daaden waren het werk van
twee Minuuten ; wier verfchrikkelijke kwelling
alles wat een menfchelijk hart ooit verfchriklijk
kan zijn ; wat de verbeelding van
een menfchenkweller ooit fmertelijks uitgedacht
en uitgevonden heeft, verre overtreffen.
Vier Paarden dood gereeden — zeide ik
koel , en in bitterheid — om haar ... in
de armen van een ander te zien!
Deze woorden herhaalde ik eenige maaien
na elkander; terwijl ik 'er telkens het hoofd
bij fchudde. Eindelijk was mijne Ziele
als van de fmert verflagen: mijne Tong
wierdt beweegloos ; mijn Oor doof, en mijn
ftaarend oog zag niets meer dan den Kop
van mijn Paard, dat mij, waar het fpringen
wilde, voorddroeg.
D E R D E H O O F D S T U K .
Een Nachtftuk.
JTk weet niet hoe lang het duurde, eer
mijne Ziele zich weêr zo ver herfteld had,
dat zij eenige enkelde Lichtftraalen, door den
Chaos

V Ij F D E' SOEK. 239
Chaos van Aandoeningen, die mijn hart
dreigden te verfcheuren , konde opvangen.
Zeker is het , dat de Avond reeds ver gevorderd
was, toen mij de eerfte traanen, ia
welke zich mijne woedende fmerte ontbonden
had, over de Wangen rolden.
Ik wist niet waar mijn Paard mij gedraagen
had , en dacht 'er ook niet eer aan, tot
mij een groote tak, regt voor het aangezicht
komende, opmerkzaam daar op maakte.
Ik bevond mij in een digt bosch, door
het welk mijn Paard zich een weg baande ;
vvaarfchijnlijk om dat ik het van tijd tot tijd,
zonder het te weeten , aangefpoort had. Ik
fprong op : en nu voelde ik eerst , hoe de
Ligchaam en Geest vermoeijingen van dien
Dag , mij aangegreepen en afgemat hadden.
Ik kost mij niet op de been houden , en
mijne knieën knikten tegen elkander. Mijn
Paard bleef op eenigen afftand van mij ftaan,
en ftilde zijnen Honger met de bladeren
der omftaande jonge Groentens.
Ik leidde mij neder. Op mijn linker hand
rustte mijn hoofd; en met mijn rechter hand,
trok ik grcote boschen Gras uit den grond;
en wierp die dan verre van mij af. Geen
zuchtjen, geen enkel geluid kwam over mijne

240 M 0 R I 2
ne Lippen. De (tamme fmert had zich diep
in mijn harte begraven ; en nadien 'er nu
geene zagte traanen meer over mijne Wangen
rolden ; moest mijn regterhand , in elke
woedende beweeging , zich met kragt bezig
houden.
LEENTJEN in de armen van een ander!
Dit beeld zweefde mij telkens voor de
oogen, en pijnigde mij verfchriklijk: Zomtijds
wierdt het zekerlijk door het beeld
van den doorftookenen Mansperfoon verdrongen:
maar dit was mij, op verre na zo
pijnlijk niet, dan het eerfte. Aan een ander
zou het laatfte het verfchriklijkfte zijn
voorgekoomen; maar voor mij was zulks
het eerfte, en moest het zijn.
Intusfchen naderde de Nacht. Met haar
verhief zich een ftorm , die door de takken
en kruinen der rondom ftaande Eiken heen
ruisch'e, en dezelven tot hunne Wortelen
deedt fchudden. Om en nevens mij fuisten
de bladeren van bet Bosch, en enkelde
groote regendruppelen vielen mij op de
handen , en het aangezicht. Mijn Paard
fchraapte met de Pooten en grunnikte van
Honger en Kouds ; terwijl een dikke duisternis
, alles wat mij omringde io haaren
zwar-

VIJFDÉ BOEK. 341
zwarten fchoot begroef; en de geheele levendige
Schepping met mijne Ziele gelijk fcheen
te maaken.
Deze onrustigheid der Natuur wisfelde de
onrustigheid van mijn harte af. Jk Wondt
mij geheel in mijn O verrok, ftak de handen
in mijn borst, en Verborg het aangezigt onder
mijn Zakdoek : en keerde dus den Wind,
als in trotschheid, den rug toe. Zo geheel
in mij zei ven vei zonken, zag ik de Beelden,
welke mijne Verbeelding voorbij gingen, met
moed en ftandvastigheid in het gezichten 1
1 eindelijk fcheen mijne Ziel 'er aan gewoon te
I worden. Dit was zekerlijk eene verdooving,
I doch een zeer weldaadige verdooving; nadien
I zij voor de befchouwingen van het toekom-
1
ftige in mijne Ziele ruimte liet.
De trouwlooze nooit weder te zien , was
', eene gedachte daar ik van lilde, en evenwel
kwam zij mij telkens voor den Geest. Naar
l mijn Guarnifoen te rug te keeren , en mij,
van mijne bekenden , met groote oogen te
i laaten aanzien, of naar zich te trekken, was
een tweede denkbeeld, dat mij de heele waei
reld door gejaagt zou hebben : en evenwel
brande ik van begeerte, om hen te vertellen,
1 hoe ik mijnen Medeminnaar geftraft had.
Q Maar

243 M Ö R I Z
Maar de wijze, op welke ik dit gedaan had,
wekte een gevoel van Eer in mij op, en
deedt mij van fchaamte gloeijen. ik had hem
onvoorziens overvallen , en moest vreezen
als een Huisbraker of Moordenaar veracht en
geftraft te worden.
Dus verëenigden zich eindelijk Gramfchap
wegens de Ongetrouwe; gekrenkte Stoutheid,
Vreeze voor verachting; Schaamte voor mij
zeiven ; en eindelijk de angst eenes Moordenaars,
zich te zamen in mij, om het Befluit,
om nooit weder in mijn Guarnifoen te
komen , tot rijpheid te brengen. Ik wilde
bij eene andere Mogenheid, onder eenen an •
deren naam, dienst neemen : maar wilde het
echter als gemeen Soldaat doen, om mij daardoor
voor altoos, aan de Naarfpooringen mijner
Vrienden te onttrekken.
Naauwlijks was dit Befluit genomen, of ik
fprong over einde om het uit te voeren. —
Maar, waar was ik? Langs welken weg was
ik in dit Bosch gekomen ? Hoe kon ik 'er uit
raaken? Ik vatte mijn Paard, zette mijn Voet
in den Steigbeugel om wech te reiden; en
zette hem weder op den grond, omdendagte
verwachten. Midden onder deze Beweegingea
hoorde ik het gebaf van een Hond, en welke,
naar

VIJFDÊ BOEK. 243
naar den klank te oordeelen , niet verre van
mij zijn konde. Ik wende mij naar die
zijde , waar de klank van daan fcheen te
koomen, door het Bosch, en trok mijn Paard
agter mij voord. • Het gebaf van den Hond
kwam mij al telkens nader, en eiiidelijk geraakte
ik op een lichte plaats, aan wier einde
een klein Lichtjen , door het Bosch heen
fchecmerde.
Indien het mij, flechts van verre , maar
eenigzins waarfchijnlijk was geweest, zonder
vreemde hulp uit dit Bosch te komen, dan
had ik dit Licht zeker niet genadert; nadien
ik mij verbeelde, dat men alles wat mij ontmoet
was, op mijn aangezicht kondeleezen:
en waarlijk ik ging niet eerder op het Licht
af, voor ik aan alle zijden, naar een weg uit
het Botcli gezogt —*- maar niet gevonden
hadt.
V I E R D E H O O F D S T U K .
De oude Hans.
klopte, met een beevende hand, tegen
het Venfter. ,, Wie is daar ?" riep eens
mans ftemme van binnen. „ Een Reiziger
Q 2 „ die

244 M O R I Z
„ die verdwaald is!" andwoorde ik. „ Ik
„ zal aanftonds open doen!" riep de Man;
en ik kon hooren dat hij het Bed uit fprong.
„ In Gods naam liet zich eene vrouwelijke
ftem hooren doet de Deur niet
„ open, mijn lieve Man. Wie weet wie het
„ is: 'er kunnen 'er wel meer zijn dan één.
„ Zij (laan ons dood, eer wij om hulp kunnen
roepen."
De Verdenking van de Vrouw deedt alle
mijne leden beeven. Zij hield mij voor
een Moordenaar: dit ging mij ter harte. Ware
ik 'er geen geweest dan had ik niet geliddert.
Het fcheelde maar zeer weinig, of ik
had mij op nieuw in het Bosch begeeven.
De Man fcheen zich te bedenken. Eindelijk
zeide hij, ik za-1 mijn Geweer neemen,
en in Gods naam open,doen. „ En ik neem
t „ het andere " zei de Vrouwe ftem. •
„ En ik Vaders Hartsvanger! " zeide een
derde ftem , die ik een jong knaapjen toe
kende.
De Deur ging open, en een lang Man, die
in de rechter hand een Snaphaan, en in de
linkerhand een Lantaarn had, kwam 'er uit.
Agter hem ftond een halfgekleedde Vrouw,
welke de hairen wild om het hoofd hingen;
en

VIJFDE BOEK. 245
en nevens haar een Knaapjen, dat in de rechter
hand een bloote Hartsvanger had ; en met
de linkerhand zijnen Vader vast hield.
De Man herhaalde zijne Vraag, en ik trad
nader, en gaf hem het voorgaande andwoord.
Het Paard, wiens toom ik in mijn linker hand
hield, ftak zijn kop over mijn rechter fchouder
, en verhief het geluid dat de Paarden
doen hooren , wanneer men hen te eeten
geeft ; of wanneer zij, na hunne dagreize,
een bekende Herberg voor zich zien.
De Man maakte een lange hals, en verlichtte
het Paard met zijn Lantaarn. — „ Ei!
„ oude Hans! " zeide hij en wende,
zonder zich over mij tc bekommeren , zijne
reden tot het Paard. „ Hoe komt gij
hier?" Dit zeide hij met zulk eene
Vreugde , als of hij eehen ouden Vriend ,
welke hij reeds lang voor dood gehouden
had, wedervondt. „ Ach! onze Hans! Moe-
„ der " riep de Knaap, en fprong 'er naar
toe. „ Wie had dat gedacht ?" zeide de
Moeder, en trad ook naar mijn Paard toe. Ik
mogt zeggen en vraagen wat ik wilde, men
hoorde mij niet. Haare Vrees voor Moorden
cn Rooven fcheen geheel verdweenen te zijn:
en hoe kon zij ook iets kwaads van een Mensch
Q 3 ver-

SJfS M O R I Z
verwagten, die zich, als de Bezitter van haar
ouden geliefden Hans voordeedt?
De oude Hans was altijd het derde woord,
fchoon ik van een brandend ongeduld gefolterd
wierdt. Eindelijk liet ik den Knaap het
Toom, en hij voerde het Paard in huis. De
Moeder nam den Vader de Lantaarn uit de
hand en lichtte het Knaapjen. Ik volgde den
Vader in het vertrek.
,, Ja -
, zeide hij, indien gij mijn Hans niet
„ gehad hadt, zoudt gij nimmer in mijn huis
„ gekomen zijn. Ik heb hem eerst voor
„ agt dagen aan den Postmeester te G * *
,, verkogt. Blijf deze nacht nu bij mij, Mor-
,, gen ochtend vroeg zal ik u uit het Bosch
„ brengen."
Ik liet het mij, genoodzaakt zijnde, welgeval
1
en ; en na dat ik hem , wegens zijn
Hans, met drie woorden verflag had gedaan,
bevondt ik, dat ik in het A.... gebied, niet
ver van Dresden, omtrend 6 Meilen van
LEHMNIZ landgoed, en 7 Meilen van Leipzich
was.
De Man was zeer fpraakzaara , maar ik
hoorde weinig van alles wat hij zeide. En
hoe kost ik dit doen , bij den (torm van geweldige
Aandoeningen, die in mijnen boezem
woel-

V IJ F DE BOEK. 247
woelden ? Ik leunde met mijn hoofd op
beide mijne handen, zag ftaarende voor mij
heen, en andwoordde hem eindelijk geheel
niet.
„ De Jonge Heer is mistroostig" — zeide
hij, tegen zijn Vrouw en Zoon , wanneer
deze te rug kwamen, en mij wilden vertellen
, hoe zij den ouden Hans in de ftal gebragt,
en hem te eeten gegeeven hadden. —
„ Laat hem met vreede! Maar zet hier
„ Eeten voor hem klaar, vervolgde hij tegen
„ zijne Vrouw, en ga dan met den Jongen
,, llaapen. Ik zal niet weer naar Bed gaan ;
„ het is haast twee uuren!"
De Vrouw bragt Melk, Boter en Brood,
en verwijderde zich met haar Knaapjen. De
Man kwam bij mij en zeide: ,, Jonge Heer!
„ hier is eeten , indien gij eeten wilt ; en
„ daar is mijn Bed, indien gij (kapen wilt!"
— Ik zag hem , geheel ontroerd, aan, en
reikte hem ftilzwijgend mijne hand. Maar ik
had noch Eet- noch Slaaplust.
Zo ras de dag aanbrak maakte ik mij gereed.
Mijn Hospes vondt ik bij mijn Paard.
Hij had het te eeten gegeeven, en was van
voorneemen om het te zadelen. Zonder hem
een woord te zeggen , vatte ik Zadel en
Q 4 Toom.

34 S
M O R I Z
Toom. Hij nam mij beide weêr uit de hand,
en verzogt dat ik hem het Vermaak zou
doen, om hem zijn ouden Hans voor het laatst
te laaten zadelen. Dit Vermaak gunde ik hem
gaerne, Ik ging vol ongeduld in den Tuin,
want hij begost op nieuw te bidden , dat ik
toch nog een uurtjen langer zou wagten. Men
weet reeds om wiens wille hij bad.
Eindelijk, na lang talmen, bragt hij hem
uit de ftal, en ik fprong in de Zadel, zonder
te bedenken, dat ik door die laage Huisdeur
niet heen kost reiden, lk moest derhalven
weêr aftreden, en het Paard door het huis geleiden.
Voer de Deur zijnde, fprong ik 'er
op nieuw weêr op^en reed voord. ,, He!
„ — riep mij de Man na, weet gij
„ dan den weg?" Hij fchudde het hoofd,
cn fcheen geheel niet te kunnen begrijpen
wat hij van mij maaken zou, of wat hij uit
mijn Gedrag moest befluiten. En geen wonder!
ik kende en voelde mij zeiven niet.
Welk een pijn voor mij, dat ik, ten ge- <
valle van mijnen wegwijzer , langzaam reiden
, langer als een uur langzaam reiden
moest. De heldre traandruppels ftonden mij
voor het hoofd, en duizendmaal vraagde ik:
kan ik den weg nu alleen vinden? Eindelijk
zei

V IJ F D E BOEK. 249
zei hij Ja! en ik had de Voeten reeds opgeheven,
om mijn Paard de Spooren te geeven
, wanneer het mij eerst inviel, den goe*
den Man te bedanken, ik taste in mijn Zak,
en reikte hem, het geen mij in de hand kwam.
Hij wilde niets aanneemen ; en ik brande
van ijver om het hem te geeven — nadien ik
voord moest. Wanneer hij mij eindelijk te
veel omftandigheden maakten , wierp ik de
geheele hand vol Zilvergeld , in hitte, over
hem lcêg, en reed voord. Hij riep mij na:
dat mag wel tc regt geld fneeuwen heeten!
— Ik zag niet eens meer na hem om. „ Adie
„ Hans"" riep hij nog harder. Mij had
hij reeds een goeden reis gewenseht.
V IJ F D E H O O F D S T U K .
Vonken onder den Asch.
J§Ta verloop van één uur vondt ik mij ge­
lukkig in Vrijheid. Ik onderzogt, bij den
eerden Boer die mij ontmoete, naar den weg
welke naar W leide. Ik vernam dat
ik den Landweg alleen behoefde te vervolgen
, om juist op deze Stad aan te komen,.
Maar het was mijn oogmerk om dezelve om,
en niet in te reiden.
Q 5 Mijn

25° M O R I Z
Mijn befluit was nu genomen: ik wilde regt
uit naar Bohcemen, om mij daar in Keizerlijken
dienst te begeeven. Het was mij geheel
onverfchillig wat men mij maaken wilde, een
Kavallerist of Infanterist ; een Korporaal of
gemeen Soldaat — indien ik maar voor mijne
Bekenden en Vrienden verborgen bleef —
ó! Had ik mij maar voor mij zelve kunnen
verbergen!
Tegen den avond bevond ik mij niet ver
van Dresden. Ik was in een togt doorgereeden,
en had mij naauwlijks den tijd gegunt,
om fmiddags mijn Paard te laaten voeder geeven
, of zelfs ook eenige beeten Broods te
neemen. Ik was voorneemens om nog dezen
Nacht, ten minften tot op de Boheemfche
grenfen te reiden , doch een onweêrftaanbaaren
flaap overviel mij , daar ik in een
Dorps-Herberg aan Tafel zat, enallesnadacht.
Toen ik den anderen morgen ontwaakte
vondt ik mij nog even in denzelfden toeftand,
in welken ik, den avond te vooren was gaan
zitten. 'Kr heerschte eene ftilte in mijne Ziele,
welke mij deedt gelooven, dat ik geheel
bedaard was, en van de geweldige Aandoeningen,
die mij tot heden dagen nacht hadden
omgedreeven, niets meer te vreezen
had.
Ik

VIJFDE BOEK. 251
Ik vervolgde mijne Reize, en binnen een
half uur had ik Dresden voor mij. ik reed
op enkel Bijwegen, over Zand, Weidenen
Akkerlanden, deze Stad om, en liet mij op
even dezelfde plaats, en mogelijk wel met
even dezelfde fchuit, over de Elve zette, die
mij als Jongeling overvoer; na dat ik de Bediende
mijnes Vaders, de handen ia de Herberg
ontloopen was.
Binnen drie uuren was ik aan

2
5 2
M o n i z
alles in een Vosfenhol, dat niet verre daarvan
. daan was; verborg het onder takken , Zand
en Steehen. Ik ftond met gevouwe handen,
en traanende oogen, op de plaats te ftaaren,
waar ik mijn vonrigen ftand begraven had: en
brak eindelijk hikkende, in deze woorden uit:
zo is dan nu alle hoop tot terugkeering vcrdweenen?'
•
Ik fchrikte voor mij zeiven. Ik weende
om dat ik niet meerte rug keeren kost; en iheed
mij zeiven alle hoope tot de terugkeeringe af.
Ik had dag en nacht gereden om haare beeld "
tenisfe te ontvlieden, en nooit was het mij nader
bij geweest, dan tegenwoordig. Ik gruwde
wanneer ik haar zag , en beminde haar
toen ik 30 Meilen van haar af was.
ó Liefde! gij zijt de Phcenjx die zich zeiven
verbrandt, om op nieuwe Vleugelen naar
boven te ftreeven. Gij zijt de Vogel van
welke men zegt, dat hij zijne Jongen met zijn
ejgen bloed voedt, Gij zijt het beeld der Natuur,
dat altoos zich zeiven van bladeren berooft,
en telkens nieuwe knoppen voordfehier.
Uwe fmert is wellust, uwe wellust is fmert."
Gij ziet met geflotene oogen ; en met open
oogen zijt gij blind. (Jij z ij t m a a r z e l d e n u
zeiven ; onder duizend gedaanten kwelt of
ver-

VIJFDE BOEK. 253
vermaakt gij het harte, in het welke gij uwe
wooning vest; gij zijt Hoop en Wanhoop;
Honia en Bitterheid; Rust en Onrust; Leven
en Dood ; gij zijt dat alles in eens; en
verëenigt dat alles, zo dra gij wilt, in een
opflag van het cog, in een Zucht, of in een
Traan.
——mam mmummmm——mmmiiammmmimamammmmmmmt
Z E S D E H O O F D S T U K .
MORIZ wordt Jager.
*2!L\\t de geweldige Aandoeningen, welke
van het oogenblik aan , in het welke ik
LEENTJEN in eens anders armen gezien
had , mijne Ziele beftormden, verkreegen
thans nieuw voedfel, en doorliepen , gelijk
op dat oogenblik, alle de graaden van ijverzucht,
woede, onwilligheid en fmerte, tot
zij eindelijk, gelijk toenmaals en juist door
even dezelfde tegengronden verdrongen , in
een vast befluit te zamen liepen , om die
Trouwloze nooit weder te zien; en derhalven
ook nooit weêr in die Gewesten te rug te
keeren.
Ik fprong op mijn Paard en reed verder:
maar

aó+ M O R I Z
maar echter langzamer dan ik zederd twee
dagen gewoon was.
„ Reiden wij eenen weg ? " Hoorde ik iemant
agter mij vraagen.
He keek om, en zag een Heer op een
fchoon Engelsch Paard. Hem volgde een
Reiknecht te Paard, dien twee nestels over
de fchouder hingen.
„ Mogelijk. —- Andwoorde ik ik
rei naar Boheemen.
„ Mijn Heer is 'er reeds in" zei hij lagchende.
Ik voelde dat ik geheel en al rood
wierdt.
„ Is Mijn Heer een Jager?"
•» Ja hervatte ik fpoedig, om zijne
vraagen te ontwijken."
„ En zoekt gij een dienst?" vervolgde hij.
v> Ja zei ik nog even zo fpoedig: en
„ het denkbeeld om mij voor een Jager uit
„ te geeven, beviel mij zeer. Mijn groene
„ O verrok moet hem vooral tot deze vraa-
„ gen aanleiding gegeeven hebben."
„ Maar, hoe komt mijn Heer hier?"
Ik weet niet net wat ik hem in den eerftcn
angst vertelde ,' maar dat weet ik , dat 'er
geen enkelen trek uit mijne wezenlijke Ge
fchiedenis in was. Ik maakte mij tot een
Land-

V I J F D E B O E K . 255
Landjagers Zoon uit Pruisfchen. Ik was
wechgereden, zeide ik, om den fnaphaan te
ontgaan, nadien men mij wilde werven. En
alzo mijne Vlucht in 't geheim was gefchied,
had ik mij van geene Pasfen of Attetfcaticn
kunnen voorzien; en dus zou mij toch eindelijk
ook niet veel anders overblijven , dan den
fnaphaan te draagen,
De Angst is eene voortreffelijke Logenaarder.
In eene andere omftandigheid had ik
uuren lang op zulk een Roman kunnen denken,
en zou evenwel zoveel waarfchijnlijkheid
niet vertoond hebben. Ik wierd dus geheel
ligt van harte, toen ik mij zo gelukkig gered
zag.
Die Heer zag mij eenige maaien zeer fterk
aan. Mijn gezicht, en mijn geheele houding
fcheen hem te bevallen. Hij reedt een tijd
lang, ftilzwijgende nevens mij, en zeide eindelijk
: Mijn Vriend, het zou jammer zijn,
dat gij tegen uwen zin Soldaat zoudt worden.
Wilt gij bij mij als Jager dienen ?
„ Maar ik ben nog maar twee Jaaren bij de
« Jagt geweest." Zeide ik , met alle die
buitengewoone tegenwoordigheid van geest,
die ik mij nu reeds vijf Minuuten aangewcndt
had.
Daar

a;6 M O R I Z
Daar is niets aan gelegen andwoorde
hij — mijn oude TOBIAS zal u alles toonen
en zeggen wat gij noch niet mogt weeten.
Belooft gij getrouw en vlijtig te zijn?
Ja , zeide ik , en reikte hem de hand.
Hij lagchtte, en ik voelde mijn gezicht
gloeijen , om dat ik mijn rol vergeeten had."
Ik, een aangenomen Jager, reikte mijn' gebieder
de hand ! Ik bloosde nog veel ifer-*
ker, toen hij tot mij zeide: nu , reid dan
agter mij. En ik gloeide het allerfterkfte
wanneer mij de Reidknegt, met den tijtel
van Kameraad vereerde, en mij de hand gaf.
Het was een geluk voor mij, dat mijn
Heer, in deze oogenblikken, mij geene verdere
vraagen deedt; ik zou anders alles vrij
liegt gemaakt hebben, wat ik voorheen goed
gemaakt had. In minder dan een uur kwamen
wij op bet flot van den Graaf aan. Dat hij
een Graaf was, verhaalde mij mijn Kameraad.
Z E V E N D E HOOFDSTUK.
MORIZ toejland.
*Z*k was altoos eenzaam, afgetrokken, en
fpraakloos. De Graaf vraagde mij dagelijks,
" of

V IJ F D E BOEK. 2J7
of ik van natuur zo was, en ik bevestigde het.
De overige Mannelijke én Vrouwelijke dienstbaare
Geesten , zagen mij met groote oogen
aan, en ftaken de hoofden altoos zamen. Alle
hunne oogen waren onophoudenlijk beezig,
om den wonderbaaren Jager te befcliouwen;
die zich ten hoogden 18 Jaar oud vertoonde,
geen fterke drank dronk , bijna niet fprak,
en zich noch op het Slot, noch op het Dorp
een Meisjen zogt; en van wien de oude To-
BIAS (de regtehand van Mijn Heer) zeide:
het is een braaf borst; en die de Graaf altoos
als een voorbeeld van Trouwe en Vlijt, aan
de overige voorftelde; aan welke Mevrouw de
Gravin , een fijne huid, en een edele Houding
meende op te merken ; van welke de
Gouvernante gezegt had , dat hij zijn Waereld
zeer wel fcheen te kennen ; en van
wien eindelijk de Favoriete van Mevrouw ,
haar Kamenier, die noch geen Mansperfoon
had mogen lijden, zich niet onduidelijk verklaard
had , dat hij haar niet kwalijk beviel;
en dat zij, indien zij immer befluiten kost om
te trouwen , zich geenszins fchaameu zou
zijne Vrouw te heeten.
Dit gaf mij een zekeren voorrang iri dit
Huis, die mij, wegens mijnen lust tot Eettip
zaaiïl»

358 M O R I Z *
zaamheid, vrij lastig viel. Alles drong naar
mij toe om mij te onderhouden, en mij, zo
als men het noemde, op te beuren. Ieder
vraagde mij, bij zijne kleine omftandigheden
om raad. De Gouvernante zelv' liet niet na
om Fransch met mij te fpreeken, zo dra ik,
bij eene zekere gelegenheid, mijne kunde in
die taaie hadt te kennen gegeeven. En de
Kamer-Juffers weemeiden, wanneer z\j een of
ander nieuw kleed aangedaan hadden, zo lang
voorbij mij rond, tot zij recht uit, of door
omwegen, van mij verflaan hadden, dat zij
goed en met fmaak gekozen hadden. Alle
deze verfchijnfelen rezen den ouden TOBIAS,
die een groot denker was, in het hoofd: en
hij pleeg dikmaals tegen mij te zeggen: WIL­
LEM ! indien gij geen Jagers zoon zijt, dan
moet gij ten minften een Vorften kind zijn.
Ik lagchte over zulke uitdrukkingen en —
zweeg.
A G T S T E H O O F D S T U . K ,
De Graaf en zijn Huis.
e Graaf was een Man van omtrend 50
Jaaren oud; een geweldig Jager, het welk
hij

V IJ F B E BOEK. 259
•hij van Krijgsman geworden was : driftig,
maar altoos bereid, om het geen hij in zijn
drift gedaan had, weder te herftellen. Zonder
wellevendheid of letterkennis, maar rijk
voorzien van praktikaale levensregelen, welke
hij in zijnen toeftand, als zijne natuur- en
zedekundige giöfen opvolgden. Hardnekkig
tot het onbetaamlijke toe , in zaaken welke
hij waande te verdaan ; en zelfs op eene
kindfche wijze leerzaam , wanneer men hem
iets voordroeg, dat hij noch niet wist, en
dat hij tot zijn gebruik noodig achtte. Hij
was in den eigenlijkften zin, Meester in zijn
Huis , en tot de onlijdelijklte halilarrigheid
eigenzinnig omtrend het ftelfel van Huishoudelijke
belangen. Zijne Gemalin had hij gehuwd
om den Famielie-ftam in de waereld te
houden , en verder bekommerde hij zich ,
noch met haare Bezigheden , noch met haar
Tijdverdrijf.
De Gravin was nog zeer jong, en, toen ik
in dat Huis kwam, pas twee Maanden met
den Graaf getrouwd. Deze ongelijke Ouderdom
, maar voornamenlijk des Graven aart,
moesten noodzaaklijk, een zeldzaam foort van
een Huwelijk voordbrengen. Hij zweifde
geheele Dagen op het Land en in de Bosfchan
R 2 om;

500 M 0 R ï 2
om; zij daar tegen zat geheele dagen in haar
Kamer , en verdreef den tijd, zo goed als zij
kost, met Vrouwelijke bezigheden, met Boeken
, en met twee Nichten uit 's Graven
Maagfchap. Somtijds , doch ten hoogften
maar eens in de Week, had zij bezoek van
Damens, welke echter aanftonds vertrokken,
zo dra de Graaf binnen de Muuren van zijn
Slot kwam. Zij gaf zeer zelden tegenvifieten
om dat de Graaf niet gaerne zag dat zij afweezig
was. „ Maar hoe kan zulk een Jonge
,, Dame, dat eenvormig leven uithouden?"
Vraagde ik den ouden TOBIAS. — „ Dat
„ komt . • andwoordde hij • om dat
„ Mijn Heer haar uit een Kostfchool te Leip-
,, zich gehuwd, en haar tot Gravin gemaakt
„ heeft: om dat hij haar geeft wat zij
„ wenscht, wijl hij geene andere Vrouwen
„ ziet; cn wijl hij, regelmaatig, alle avon-
„ den met haar naar Bed gaat."
De oude TOBIAS was, gelijk men ziet,
een' ouden fchalk.
De twee genoemde Nichten waren nog jong,
en ftonden onder den Scepter eener Gouvernante,
die in haar beste Jaaren was, en weder
van een Geestelijke geleid en vergezelt
wierdt. De laatfte onderwees de beide Da-
mens

V I J F D E BOEK. 0.61
mens in den Godsdienst; en de Gouvernante
in de Duitfche Spraak. De oude TOBIAS
nam voor den Monnik den Hoed nooit af, en
fpuwde altijd wanneer hij de Gouvernante
zag. Ik vraagde hem naar de reden van dit
gedrag , en hij gaf mij te verdaan, dat hij
eens juist in de groote Laan gekomen was,
dat de Pater aan de Gouvernante
1
geen
Onderwijs in de Duitfche Spraak gegeeven
had. — Het was juist in den fpeeltijd —
voegde hij 'er, zeer eenvoudig bij.
Hij wist nog wel meer als dat, van deze
beide Lieden vervolgde hij maar
hij wagtte Hechts op eene gelegenheid , om
hen nog beter naar te fpooren. Dan zou
Mijn Heer alles weeten.
Voor het overige was het geheele Graaflijke
. Huis in twee Hoofdpartijen verdeeld.
Aan het hoofd van de eene partij ftond de
Graaf, met al de mannelijke ; en aan het
hoofd van de andere partij; de Gravin met
alle de vrouwelijke Dienstboden. De Monnik
wist zich, omtrend beide partijen, zeer
wel te gedraagen.
R 3 NE-

26ü M O R I Z
N E G E N D E HOOFDSTUK.
» Wederinflorting.
Sö^anncer ik om trend veertien dagen in het
Huis van den Graaf geweest ware, kwam 'er
een Brievenbefteller uit de naastbij gelegene
Stad; met eenen Brief voor de Gravin. Daar
hij mij het eerfte gewaar wierdt, overhandig­
de hij mij denzelven, om hem aan ue Gravin
te geeven.
Ik zag toevallig naar het addres en
ach i hoe ontftelde ik! Ik meende 'er LEENT-
JENS hand in te ontdekken. Gelijk een wervelwind
op het onverwagtst een ftille Zee
verheft, en haar Water tot hooge fchuimende
golven opjaagt, — zo drong deze gewaarwording
in miji; harte, het welk ik, zedert
eenige dagen, mogelijk uit bloote Eigenliefde,
voor geheel in rust gebragt, aanmerkte.
De vonken, die diep in mijn harte verborgen
geweest waren, vlogen nu in volle vlammen
op.
Ik zidderde en liet den Brief driemaal vallen
, en raapte hem ook telkens weder op.
Ik las. het addres; en las het telkens weêr;
vergeleek dke ftreep, elke letter, en elke
pen-

Is 'er wel grooter ongeluk als liét
myne ?Hemel! wat moet ik doen?.

V IJ F D E BOEK. 2Ó"3
pennetrek; en matte mijne oogen zo lang af,
tot de geheele Brief, in een zwart grauwachtig
voorwerp veranderde, dat mij niet toeliet
'er een enkelen letter van te kennen.
De Brievenbefl-eller, die denkelijk , niet
zonder bevreemding, mijn zeldzaam gedrag,
befchouwde ; bragt mij een weinig tot mij
zeiven, wanneer hij mij ernltig verzogt om
den Brief over te geeven, nadien hij geen tijd
had om lang te wagten.
Ik herinnerde mij, dat ik de Gravin , voor
weinige JVlinuuten , in den Tuin had gezien.
Ik liep, als buiten mij zeiven zijnde, voord;
vond haar; gaf haar den Brief; en zeide:
Hier is een Brief van LEE.....
Ik verfchrikte doodelijk, toen ik nog van
begrip was, om de rest van het woord
LEENTJEN uit te fpreeken.
Van wie? Zei de Gravin. Zij keek mij,
bij geluk, niet aan, maar las het opfchrift.
Van de naaste Stad: ftamelde ik , en keerde
mij aanftonds om. Toen ik eenige
fchreden van haar af was, riep zij mij te
rug. Ik ftond bevend ter zijde.
„ WILLEM!— zeide zij ik moet u
,, reeds ergens gezien hebben; eer gij hier
„ in Huis gekomen zijt?"
R 4 Mij

264 M O R I J5
Mij liep een koude fchrik door de leden
heen,
„ ik weet niet waar." Stotterde ik , en
wilde voord.
„ Iewers in Leipzich! zeide zij."
„ Neen, neen — riep ik — neen, neen!"
En zou bijna in' één Sprong van daar geloopen
zijn; terwijl ik intusfchen, met mijn
linkerhand eenige beweeging maakte, gelijk
wanneer men iets ontkent, dat men bevestigen
wil. Ik meende haar daar door volledig
bewezen te hebben , dat ik nooit in Leipzich
geweest was.
Alles vereenigde zich om mij in de doodsüjkfte
ongerustheid te brengen. Ik had
twee volle uuren noodig, eer ik mij over- •
tuigen kon, dat mijne Verbeelding mij be- '
droogen had , omtrend het addres ; en de
Gravin moest ergens iemand anders voor mij
aangezien hebben. Maar, dat zij mij juist in
Leipzich meende gezien te hebben! Deze tegenwerping
loste ik aan mij zeiven op , dat
ik mij niet kost herinneren, haar in Leipzich
.gezien te hebben. Hoe fchoon ftonden deze
Bewijzen op Voeten. Dat de Brief niet van
LEENTJEN moest geweest zijn, bewees ik
mij zeiven daar door , dat ik haar Wapen
an-

V I J F D E B O E K . Q65
anders aanftonds moest gekénd hebben. ïk
was reeds lang vergeeten , dat ik , geduurende
mijne hitte en fterke Verbeeldingkragt,
met welke ik de Letteren van het Öplèhnfc
onderzogt, geheel geen gedachten gehad
had , om naar het Cachet te zien.
Dus maakt het menfchelijk Harte de moge*
lijkfte Dingen, die het niet wenscht, tot onmogelijken
; en de onmogelijklten die het
wenscht, tot mogelijken.
In den daar op volgenden avond zat ik,
met de oude TOBIAS , onder de Linden,
in den Tuin van het Slot. Hij fprak niet veel,
en ik nog minder. Eer ik het gewaar wierd
ftorid de Kamenier van de Gravin voor ons,
en zogt ons, in het praaten den baas te zijn.
De oude TOBIAS dulde haar, om dat zij een
verftandig Meisjen was, en wijl zij hem
zomtijds den grijzen baard uitkamde; en om
dat hij zag , dat haar gezwets mij nu en
dan bevallen was. Zij verheugde zich niet
weinig wanneer zij bij mij zat, nadien zij
de eenige van de vrouwelijke geesten was,
voor welke ik geene afkeerigheid betoonde.
Alle haare Gefprekken liepen altoos op
Liefde en Huwelijken uit , en wel enkel
fcii alleen daarom , om dat zij, volgens haa- • -
R 5 re

266 M O R I Z
re bekentenis, noch tot beminnen, noch tot
trouwen, eenigen trek gevoelde.
Dezen avond onderhield zij mij , over
het Kapittel der Ongetrouwheid, en de Geveinsdheid
der Mannen : en bragt een voorbeeld
ten bewijze bij, dat de maat van mijne
Onruste volkoomen maakte.
„ De Gravin heeft heden een Brief ont-
„ vangen — zeide zij — van een Vriendin,
„ met welke zij te Leipzich heeft School
„ gelegen."
Bij deze woorden fteegen mijne hairen te
berge.
„ De Gravin had haar den Brfef, van het
„ begin tot het einde, laaten lezen — ver-
„ volgde zij • maar hij was zo lang ge*
„ weest, dat zij onmogelijk alles had kun-
„ nen onthouden. Genoeg : haar Vriendin
„ had een Heer zeer lang , en van harten
„ bemint; maar een paar dagen vóór de
„ Bruiloft, was hij gekomen, had haar on-
„ voorziens overvallen , en haar Zuster met
„ den Degen geftoken ; doch zonder haar
„ gekwetst te hebben ; was daar na wech-
„ gereden , zonder dat" iemant wist waar
„ heen!"
Ik haalde weêr adem bij de woorden: „ haar
„ Zus-

VIJFDE BOEK. ü6j
„ Zuster geftoken." Want ik wist zeer
naauwkeurig dat ik een Mansperfoon geftoken
had : echter ftelde mij deze gedachten
geenszins gerust, nadien de overige Omftandigheden,
veel te veel overeenkomst met mijne
Gefctiiedeois hadden. De Vriendin van
de Gravin was te Leipzich in een Kostfchool
gcw,eest —dit paste op LEENTJEN. —
Haar Minnaar had , kort vóór de Bruiloft,
haar onvoorziens overvallen — dit paste op
mij. Was wechgereden , zonder dat
icmant wist waar heen ik was ook van
daar gereden, en vermoedelijk wist ook niemant
waar heen.
Ik deedt nog honderd bevreesde vraagen,
naar den naam van die Vriendin , naar de
Plaats waar die Gefchiedenis was voorgevallen
; en hoe de Minnaar' heette : maar zij
wist geene van dezelve te be and woorden, en
bekende ook eindelijk, denkelijk door dien
zij zich vergat, dat zij den Brief niet zelfs gelezen
had, maar juist was inde Kamer gekomen
toen de Gravin, den inhoud van den
Brief aan de Gouvernante vertelde. Maar
wanneer 'er mij iets aan gelegen lag, dan wilde
zij de Gravin daar na vraagen, en ik zou
dus alles weeten.
Wel-

263 M O R I z
Welke oorzaaken ftapelden zich hier op elkander,
om mij de doodelijklte ongerustheid
aan te brengen- Ras daar na fcheen mij de
gemelde Brief zo zeker van LEENTJEN te
zijn , dat ik opfprong, en den eigen avond
nog wilde vertrekken : en het volgende
oogenblik fcheen mij deze gedachte zo onwaarfchjjnlijk
toe, dat ik zelfs over mijnen
angst begost te lagchen. Dus wierd ik den
geheelen nacht door, tusfehen Ja en Neen
geflmgert, tot ik eindelijk , maar niet eer
dan toen de Zon opging, met een vast befluit,
de onmogelijkheid beweerde. Zolang
het nacht was, en ik alleen met de oogen der
Verbeelding zien kost, was het mij niet mogelijk
geweest, om mij van het beangftigende
Ja, te ontrukken.
T I E N D E H O O F D S T U K .
De Graaf vertrekt.
JSTet gebeurde dat de Graaf,' door zommi-
ge omftandigheden in de Famielie, naar Wee-
tien reisde. De Gravin zou deze reis, zo ik
hoorde, gaerne met hem gedaan hebben ,
maar hij vreesde dat zij hem in Weenen, op
vee-

V IJ'F DE BOEK. 269
veelerhande wijzen tot last zou verflrekkem
Vifieten te geeven en te ontvangen ; zich aan
te kleeden, en ten torn te ftellen, waren zijne
zaaken niet, en deze waren onvermijdelijk
geweest, indien hij zijne jonge Gemalin , bij
de Famielie had willen inleiden. Hij liet
haar derhalven te rug. Mij had hij gaerne
medegenomen, indien het hem mogelijk ware
geweest den ijsgrauwen Schildknaap TO­
BIAS, van zijne zijde te verwijderen.
Om met glans in Wtenen te verfchïjnen ,
nam hij al zijn mannelijke Bedienden mede,
en niemand bleef in huis, dan de Gravin ,
haar Kamenier, de Gouvernante, de beide
Damens, en ik. De Monnik bleef nu halve
dagen door op het Slot, om , zo als hij zeide,
de Damens den tijd wat te verdrijven : en hij
.was ook waarlijk zeer wel bij hengezien,
want hij kost Kraaijen als een Haan —•
Blaffen als een Hond — en kaakelen als een
Hoen.
De oude TOBIAS beval mij, toen hij met
den Graaf vertrok, dat ik een waakzaam oog
op de Paap, en op de Franfche Gouvernante
zoude houden. Hij betrouwde hen niet
•verder dan hij hen zag.
Zij zelfs wilden het ook zeer wel weeten,
daS

a?o M O R I Z -
dat zij aan den ouden TOBIAS eenen onomkoopbaaren
Argus hadden. Beide waren
zo veel te vriendelijker en weüevender omtrend
hem, hoe meer zij voor hem vreesde.
i Zo dra hij derhalven den rug gekeerd
had, meende zij een vrij Veld te hebben.
Zij gingen geheele uuren in den Tuin wandelen
;, en waren altijd in zeer geheime en
ernftige Gefprekken ingewikkeld.
Drie dagen na het vertrek van den Graaf,
was ik in den Tuin bezig, en verplantte,
onder het opzicht van den Tuinman, eenige
jonge Boomen. De Monnik verfcheen met
de Gouvernante en de beide Damens; doch
de laatstgemelden moesten altijd omtrend 50
treden vooruit gaan. Wanneer zij niet verre
meer van mij af waren, haalde de Geestelijke
, midden in de hitte van het Gefprek ,
zijn neusdoek uit, en met denzei ven iets blinkende
, dat ik voor een lleutel aanzag. ïk
fprong voord en raapte het op , maar het
was geen gemeenc lleutel, maar een Looper
, of Dievenfleutel. Ik liep hem na, en
overreikte hem dat werktuig. De Gouvernante
wierdt Doodsbleek en keek den Pater
aan. „ Hij komt mij niet toe" zeide hij,
en gaf mij den Looper , met de onverfchillig-

V IJ F D E B O E K . 271
ligfte houding van de waereld te rug. „ Ik
„ heb hem evenwel met uw neusdoek uit
„ zien haaien." zeide ik. — „ Gij hebt
„ niet wel gezien, W I L L E M " zei de
Gouvernante , met bevende lippfei, en trok
den Monnik voord. Ik dacht aanftcnds aan
den ouden TOBIAS , en Itak den Looper
bij mij.
E L F D E H O O F D S T U K .
MORIZ is onrustig.
Csr eduurende de afwezenheid van den Graaf,
zogt ik mij zo veel bezig te houden, en
mijne gedachten te verftrooijen, als ik konde.
Ik was zomtijds geheele dagen op de
Jagt; bemoeide mij, wanneer ik mijn pligt
als Jager gedaan had , met het Huis houden
; Vischte , en hielp onzen Tuinman in
zijn werk ; las ook zomtijds Franfche Boeken
, die mij de Gouvernante, uit de kleine
Bibliotheek van den Graaf bezorgde ; geenszins
fteelsgewijze , maar met volkomene toeftemming
van de Gravin , die dikmaals gezegt
had , dat mijn vlijt, mijn ijver, en mijn
ftil gedrag wel verdiende, dat men mij van
de

27* M O R I Z
de overige Dienstboden onderfcheiden : ook
had ik zo iets in mijn wezen, waar door
het haar onmogelijk was om mij , gelijk de
overige Dienstboden , Jij en Jou aan te
fpreeken. *
Over 't geheel fcheen de Gravin, niet
minder dan de overige , nieuwsgierig te Wezen
, wat mijne eigenlijke voormaaligen ftand
en géfchiedenisfe wel mogt zijn. Zo dikmaals
zij mij zag , keek zij mij zeer fcherp aan ,
en zei dan , of tegen mij, of tegen een ander
die bij haar was : het is zeker dat ik
"den Jager WILLEM voorheen ergens gezien
heb. Zij verliet mij dan telkens met eeue
zeer nadenkeüjke houding.
Men kan ligt vermoeden, dat ik bij zodanige
uitdrukkingen niet gerust bleef. Meer
dan eens was ik vast van voorneemen om
*s Graven dienst te verhaten. Maar op
eene geheime wij?e wilde ik het niet doen,
nadien ik 'er geene gronden toe wist aan te
voeren.
Maar ik had nog eene oorzaak , waarom
ik het niet deedt. Men zal dezelve kunnen
ïaaden —— en dan om mij lagchen. Dezelfde
oorzaak die mij in het eene oogenblik
Vourdjoeg, hield mij in het andere ftaande.
Ik

v IJ F D E BOEK. a*?^
Ik beefde wanneer de Gravin mij zo fterk
aankeek, en geloofde echter dat'het geen
klein belang zoude zijn, van haar gekend te
worden. Ik trachte mij op de beste wijze
te verwijderen , wanneer zij in den Tuin
kwam, en mij en den Tuinman zag werken;
en brande van verlangen om in den Tuin te
zijn, zo dra ik wist dat zij 'erin was. Ik
fidderde op het denkbeeld, dat zij met LEENT­
JEN Briefwisfeling moit houden; en zou het
iemand kwalijk genomen hebben, die mij volkoomen
overtuigt had, dat zij zeker geen
Briefwisfeling met haar hield. Ik Dwaas: ik
onbegrijpelijke Dwaas!— Maar hij die wil,
werpe den eerften fteen op mij. Voor hem
die bemint heeft, en het menfchelijk harte
kent, zal ik zulk een bijzonder mensch niet
fchijnen.
T W A A L F D E HOOFDSTUK.
Help! Help! Help!
p den avond van den tienden dag, na het
vertrek van den Graaf, liet mijne Verbeel­
ding , welke door een nieuw Onderzoek .van
de zijde der Gravin , weêr wakker gewor-
S den

274 M O R I Z
den was, mij niet toeinflaaptegeraaken. Het
was een droevig weêr dien nacht. Storm,
Regen, en Winden, huilden en kletterden
op de Daken en tegen de Venfteren. De
Weerhaan*op den Slottooren draaide telkens
rond; en de Honden huilden in hunne Hokken.
Ik dook zeer diep in mijn kusfen, en <
wagtte met angst op den flaap ; maar mijne
Verbeelding verëenigde zich met den huilenden
Wind , en verwijderde den flaap hoe
langer hoe verder van mijne oogen af.
Vol ongeduld richtte ik mij eindelijk in het
Bed overeind. Nu kwam het mij. voor, als
cf'er een lichtftraal p'otfelingin mijne Kamer
viel, en even zo fpoedig weder verdween.
Mijn Kamer was beneden in het Huis, regt
tegen over de Trap , welke naar de eerfte
verdieping , of de wooning van den Graaf
leidde. Agter mij was een Deur, door welke
men, langs eenige Trappen, beneden in den
Tuin kost komen. Deze Deur fcheen open
te zijn, want ik meende duidelijk te hooren,
dat zij van den Wind heen en weêr gellingerd
wierdt. En evenwel wist ik zeer naauwkeurig,
dat ik haar, eer ik te Bed was gegaan,
zeer wel gefloten had.
Ik ftond op, om dezelve toe te maaken. In
den

V IJ F D E BOEK. 275
den tusfchen tijd dat ik mijn Overrok omwierp
, viel 'er andermaal een lichtftraal door
het glas , dat in mijne Kamerdeur gemaakt
was. Ik keek 'er door, en zag niets. Vol
verwondering dien aangaande, doch zonder
echter iets bijzonders daar bij te denken ,
zogt ik na den Knop van de Deur, vond dezelve
; duwde ,en drukte maar mijne
Deur was, en bleef vast toe. Ik herinnerde
mij niet haar met den lleutel gefloten te hebben
; nam dus den lleutel om af te fluiten,
De Deur was niet gefloten geweest,
maar ging toch niet open.
Terwijl ik mij nog vermoeide om haar te
openen , hoorde ik onverwagts, eene doordringende
ftem Jefus Maria! roepen. Huilende
van Ongeduld, viel ik met alle verëenigde
kragten op de Deur aan , en krak !
krak ! fprong zij uit haare krammen , en
ftortte , met een fchrikkelijk geraas, op den
grorid neder, die met fteenen geplaveit was.
Ik liep de Trappen af, en hoorde de ftem van
de Kamenier , welke help ! help ! help !
fchreeuwde. Ik vloog aanftonds in de Kamer
van de Gravin, welke wijd open ftond, en
zag eenige Lichtftraalen uit haar flaap Kamer
in deze groote Kamer vallen. Een dommelend
S 2 lies-

ij 6 M O R I z
fteenen drong mij van daar door de Oorem
Ik liep 'er in, en zag een Vrouwsperfbon,
die zich recht over het Bed van de Gravin
uitgeftrekt had, en met beide handen bezig
was, om haar onder de kusfens te verflikken:
Een Mansperfoon, die voor een geöpenden
Geldkist ftond, en met beide handen in het
Geld grobbelden: op een Tafel ter zijde ftond
een kleine Dievenlantaarn.
Ik greep het Vrouwsperfoon om haar van
het Bed te fcheuren: zij fchreeuwde; en op
het zelfde oogenblik voelde ik een fteek door
mijne regter zijde heen dringen. Mijne armen
verdoofden, en ik viel, zonder kennis, op
den grond neder.
Einde van het Vijfde Boek.
M O-

3£ . O M JT Z*
Z E S D E BOEK.
§3

M O R. I Z.
Z E S D E B O E K .
E E R S T E H O O F D S T U K .
Nieuwe Wonden.
^Poen ik tot mij zeiven kwam, vondt ik mij
nog in de Slaapkamer van de Gravin , op
een Kanapé, die over haar Bed ftond. Aan
mijne zijde zag ik de beide jonge Damens,
welke een doods angst op het gezicht hadden.
De een had een Waschkaars in de hand; de
andere een glas vol Water, waar meê zij mij
het gezicht befprengde. „ Hij leeft
„ nog! " riep de laatfte, wanneer ik de oogen
opende. De Gravin richtte zich in het Bed
over eind.
Mijn goede WILLEM ! riep zij, met eene
zwakke ftem , en ftak haar regteihand naar
mij uit. Ik wilde opfpringen om dezelve
te vatten , maar viel kragteloos weêr
neder.
Haar fchoon oog, dat mij fcherp aanzag,
S 4 zwom

2ÖO M O JU. i z
zwom in traanen. „ Ach .' komen zij noch
„ niet ? " riep zij vol angst en ongeduld ,
terwijl zij haar oog naar het bloed wende,
waar mede de Kanapé geheel en al bedekt
was. „ Ga, vlieg —— vervolgde zij,
„ tegen de oudfte Juffer — zie of zij ko-
„ men!" •
De Dame keek haar met.een oog vol angst
aae, en waagde het niet, om een Voet buiten
de Kamer te zetten. „ Gaat dan zamen !"
vervolgde de Gravin. Zij hielden elkander
vast, en gingen langzaam naar de Voorzaal.
De een haalde moed uit de Vreefe van den ander.
Zij namen het Licht mede, en de Slaapkamer
wierd nog maar alleen flaauwlijk verlicht,
van het zwakke fchijnfel der Nachtkaars, die
niet verre van het Bed der Gravin af ftond.
Haar oog was nog altijd met den indruk
van het inwendigst medelijden, op mij gericht.
Zij leunde met haar hoofd op de linkerhand,
en de regterhand, in welke zij een Neusdoek
had, ruste op de Deken. Haar blond Hair
golfde , in eene bekoorlijke wanorde, over
haare fchouderen en boezem heen, en bedekte
op zommige plaatfen den omtrek der volle
boezem, welke door Schrik, Doodsangsten
noodzaaklijke verdeediging, uit zijne Grenfen
ge-

Z E S D E B O E K . 2ÖI
gedrongen, langzaam-op cn neJer ging.
Verboren in de befcaouwing der fcltoonbeid,
welke mijn gezicht hier zo onverwagts
ontdekte, voelde ik geene Smene, wist van
geene .Wonden, van geen Kragtverlies meer.
Mijn geheele Ziel leefde in mijn Oog; en in
het haare blanken de heldre Paerlen, in welken
zich het Medelijden ontbind, wanneer de
Tong het ontroerde Hart niet volgen kan.
Telkens ontmoete onze blikken elkander, en
telkens vielen zij op den grond, even of wij
beurtelings voor elkander verfchrikten.
,, ó ! Indien zij mij nog maar eens de hand
„ toereikte!" Deze wensch was nog eenige
oogenblikken , de heerfchende in mijne Ziele.
Ik lette op alle haare beweegingen; en wanneer
zijde regterhand eens opligtte, meende
ik mijnen wensch vervuld te zien; fprong
daadüjk op, en deedt een fpoedige trede naar
het Bed. Zij verfchrikte zeer fterk, haalde
den arm onder het Dek , en verborg zich geheel
onder de Dekens. Ik ftomperde naar de
Kar.apé te rug, keek eens ter zijde, en —
dacht aan mijne Wonden, voelde mijne
Smerte en het verlies mijner krachten , op
nieuw.
De beide Damens kwamen te rug, en brag-
S 5 ten

s8a M o R i z
ten bericht, dat zij van verre een Lantaarn
gezien hadden : kunnende dit wel den Tuinman
, met de Kamenier, en den Chirurgijn
zijn. „ Den Hemel zij dank!" riep de Gravin
vrolijk uit „ Nu zal de arms WIL-
„ I.EM niet dood bloeden!"
Mijn geheele Harte bewoog zich bij deze
woorden. Voor ieder van dezelve had ik gewillig
een nieuwe fteek willen dulden. Ik
wende alle moeite aan om haar te zeggen ,
hoe zeer haare deelneeming mij ontroerde;
maar de Tong weigerde mij haaren dienst; ik
fprak met de Oogen; cn zij fcheen ze te verftaan.
Ras daar op kwamen de Tuinman, de Chirurgijn,
en de Kamenier. Men bragt mij in
mijne Kamer, onderzogt mijne Wonden, en
verbond dezelve. De Chirurgijn vond ze
geenszins gevaarlijk, en noemde ze eene kleinigheid,
het welk alle Heelmeesters, inzoortgelijke
gevallen, juist niet gewoon zijn te doen.
T W E E D E H O O F D S T U K ,
MORIZ op zijn uit er(le.
j£k wilde den Tuinman, dien het door de
Gravin uiteb uklijk opgelegt was, om bij mij
te

Z E S D E BOEK. 283
te waaken; meer dan eens wechzenden; maar
hij ging niet. Hoe lastig was mij zijne
Zorgvuldigheid en Deelneeming! Ik voelde
geene Smerte , wist van geene Wonden, en
was zo ligthartig en wél als ik nog ooit geweest
was! ö ! Ik had uit de oogen
der Gravin eene verfterking gezogen, welke
de fijnfte mijner Zenuwen inwendig doordrong,
en, gelijk de JBalzem der onfterflijkheid, mijn
geheel Ligchaam als tot een nieuw leven fterkte
en aanvuurde.
Altijd zat ik nog over haar Bed, op de
Kanapé» Altijd lispte haare welluidende ftem
de woorden : arme Willem! nog voor mijne
ooren. Altijd zag ik nog dien ronden arm,
op welken zij haar hoofd, als op een Zuil
van Elpenbeen, gevestigd had: altijd nog die
zagte golving van den bevalligen boezem, die
hier en daar van zijden hairen geftreeld, bij
de zwakke fcheemering van het Nachtlicht,
een Sneeuwheuvel uit het Noorden geleek,
om wiens Spitfe, fijne, en maanheldere Zilverwol
kjens , zagtkens rondzweefden , en
fcheemerden.
Ja, indien LEENTJEN mij getrouw ware
gebleven, zou ik echter, in deze oogenblikken
, niet aan haar gedacht hebben.
Hoe

£84 M O R I Z
Hoe dieper ik mij in mijn kusfen begroef,
des te levendiger wierden deze Beelden, en
zo veel te Vrugtbaarder wierdt mijne Verbeelding,
(tolt mijn verftand hield Feest -)
aan avontuurlijke ontwerpen, door welken ik
mij het geluk meende te zullen verfchaffen,
om nog eens — over de Gravin te zullen
zitten. Het is bijzonder, maar zeer natuurlijk
, dat de ftoutfte mijner wenfchen zich
; juist alleen op deze Omftandigheidbepaalden,
welke hen hadt doen ontftaan.
Des anderen dags verfcheen de Kamenier
van de Gravin , en vraagde uit naam der
Gravin, hoe ik mij bevond. Ik ftelde mij als
zeer fterk aan , en zeide met eene ftemme,
die niets minder dan den toon van een zieken
had : ik ben wél ; mij fchort niets; ik zal
aanftonds opftaan. Ik fidderde voor het
denkbeeld, dat zij aan mijnen welftand zoude
twijffelen.
„ Maar de Gravin is hartelijk Ziek
„ zeide zij en zal denkelijk in geen drie
„ dagen het Bed durven verlaaten!"
Drie dagen ? Drie dagen? riep ik verbaast
uit, want ik had mijne Rekening gemaakt,
dat ik haar dien dag nog zou zien, en om die
reden bevond ik mij te vooren ook zo wel;
hier

Z E S U E BOEK. £85
hier door fchorte mij niets, en daarom wilde
ik aanftonds opftaan! Thans meende ik veel
flegter te zijn, dan 2 Minuuten te vooren, en
ik zeide tot de Kamenier, dat het ook bij mij
welügt drie dagen zou kunnen duuren, eer
ik alle mijne kragten weder verkreegen zoude
hebben.
„ En de Gravin geloofde andwoord-
„ de zij met traanende Oogen — dat gij geen
„ drie dagen meer leeven zoudt."
Wat! riep ik , terwijl ik mij fpoedig in
mijn Bed oprichtte, wat! niet meer leven?
ben ik niet frisch en gezond?
Ik wilde het Bed uitfpringen , doch de
Tuinman hield mij tegen.
„ Ach ! — vervolgde zij — wanneer de
„ Kranken niet weeten hoe Krank zij zijn;
„ dan is het een teken dat zij op hun uiter-
„ Re liggen."
Zij huilde en fnikte allerfterkst — en ik
ik meende raazend te worden over haare
Onnozelheid.
Op dit oogenblik trad de Chirurgijn binnen.
Hij voelde mijn Pols; voorfpelde mij,
dat 'er een Wondkoorts onderweg was , en
' raadde mij van alle gemoedsfchuddingen te
onthouden. Daarna ging hij, met de Kamenier*

aS6 M O R I Z
nier , bij de Gravin. Ik fluisterde hem in
't Oor, dat hij de Gravin zoude zeggen,
dat ik zo gezond als een Visch was; en verzogt
hem tevens nog heimelijke* en zagter,
mij bericht te brengen, wat zij daar op geandwoord
had.
D E R D E H O O F D S T U K .
Hij ziet haar.
den derden dag voelde ik mij volkoomen
herfteld. De Chirurgijh mogt zeggen
wat hij wilde, hij kost mij niet in 't Bed
houden. Het Weêr wierd tegen den middag
zo fchoon, dat hij mij moest toeflaan, eene
wandeling in den Tuin te doen. Men zeide
dat de Gravin ook heden, vcor het eerst,
haar Kamer weêr zoude verhaten, en in den
Tuin komen. Op hetzelfde oogenblik , dat
ik deze tijding kreeg, voelde de Heelmeester
mij de Pols, en verzekerde mij , dat mijn
hloed geheel in drift was. Ik voelde het ook
wel, doch verzekerde hem echter van het
tegendeel. Ik ging met hem in den Tuin,
en in minder dan tien Minuuten, zagen wij
de Gravin met de Kamenier, door de groote
Laan

Z E S D E B O E K . BÜf
Laan ons te gemoete komen. „ Het is niet
zeer gefchikt zeide mijn bevreesde
,, Geleider — dat wij in even dezelfde Laan
„ wandelen; daar de Gravin wandelt — wij
„ zullen te rug keeren."
Hij wentelde , door dezen voorflag , een
Heen van mijn harte. Ik was juist even zo te
moede, als toen ik op mijn grooten Riddertogt
naar Leipzich, LEENTJEN, met geflotene
Oogen, aan het Venfter meende te
zieu. Wij keerden om, doch gingen zeer
langzaam ; waar aan mijn Geleider echter
geen fchuld had.
In weinig oogenblikken hoorde ik de ftemme
der Gravin , digt agter mij. Zij fprak
fterker dan naar gewoonte. — Denkelijk,
dacht ik bij mij zeiven, op dat ik het hooren
zal! — Maar ik had geen moed genoeg
om om te zien.
„ Waarom loopt gij voor mij, mijn Lieve
„ Doftor?" riep zij mijnen Geleider toe,
en het fmerte mij, dat zij mij niet toeriep.
Wij ftonden ftil, en zij kwam nader.
„ Hoe maakt het uw Patiënt?"
Hij and woord e : ik zweeg, ontevreeden,
ftil.
„ Zal hem de beweeging geen nadeel doen ? "
. Ik

288 M O R I Z
Ik hoop van neen : zeide hij.
Zij verwaardigd mij met geen enkel opflag
van het Oog, zei ik bij mij zeiven, en mijne
ontevredenheid iteeg.
„ Ziet uwe Edelheid wel, hoe bleek de
arme WILLEM'er uitziet? zeide Kamenier.
Ik gloeide geheel en al over deze
Aanmerking; en de Gravin, die mij flechts
met een half opflag van het Oog, van ter
zijden aankeek , gloeide -mogelijk nog veel
fterker.
>•> Ja , zeide zij zeer bleek !
zeer bleek!"— zij keerde zich om, en deedt
als of haar een ftofjen in het Oog was gewaait.
,, Hebt gij het hem al verteld?" vroeg
zij , na eene kleine tufchenpoozing, aan de
Kamenier.
Ik? • zei deze Neen! Uwe Edelheid
wilde het hem zelfs vertellen.
De Gravin wierd op nieuw rood , wende
bet gezichte van mij af, en zei ftamelende:
het kan op een anderen tijd gefchieden !
„ Ik heb thans hij zal thans hij
•>, kan immers niet lang in de vrije lucht
,, zijn, Heer Do

Z E S D E B O E ïi " 289.
riep ik driftig uit, nadien ik vreesde, dat
hij met zijne bedenkelijkheid, wegens mijne
driftige Polsklopping, mij vóór zou komen.
Ik was niet weinig met mij zeiven te vreeden,
dat ik deze woorden 'er gelukkig had uitgebragt.
„ Dus kort — hervatte de Gravin — men
„ heeft de Gouvernante en Pater BENEDIK-
„ TBS, op deGrenfen betrapt, en beide naar
„ Praag gevoerd. Ik verwagt, in weinig
„ dagen, nader bericht, zeker is het, dat
,, zij hunne ftraffe nu niet ontgaan kunnen.
„ Maar vervolgde zij , met een
„ afgewend gezicht daar worden de
„ Smerten van den armen WILLEM niet
„ door verdreeven!"
„ Ik heb geen Smerten!" riep ik , met
groote Vreugde.
Ik zou fchreijën kunnen over zulk eene
grootmoedigheid zeide zij, tot de Kamenier
, en hield de regterhand voor de Oogen.
— Goede beterfchap! mijn Waarde WIL­
LEM! riep zij na eene wijle zwijgens, terwijl
zij den linkervoet voordzette, en met den
regterhand mij wenkte.
Ik fprong , als geheel buiten mij zeiven
zijnde , voord; en greep deze hand» drukte
T die

£9° M O R I 2
die aan mijn herte, kuschte die; en 6!
ik weetniet meer, wat ik al in deze oogen blikken
deedtI
Op haare Wangen blonken verbaazing en
fchaamte uit. Zij rukte zich met moeite
van mij los, en verdween in een Zijlaan. Ik
keek haar met ftaarende Oogen na, en wanneer
zij voor deze verdweenen was^ zeide ik,
tot mijn Geleider, die mij, van de andere
zijde , ook ftaaroogend befchouwde : ik ben
niet wel ! • • Dat geloof ik zeer gaerne,
andwoorde hij, en leidde mij uit den Tuin.
V I E R D E H O O F D S T U K .
Mhverftand.
e Gravin liet alle uur naar mijnen toeftand
verneemen, en de Kamenier verzekerde
mij, dat Mevrouw troosteloos was, wanneer
zij aan de Smerten dacht, die ik, om haaren
wille, moest lijden. Dat zij al haar verftand
te werk ftelde, om eene belooving te verzinnen
, die éenigzins met den dienst overëenftemde,
dien ik haar bewezen had; dat ik
begeeren mogt wat ik wilde, dat ik het zoude
verkrijgen, al was het ook het lieffte en j
waar-

-S I
Z E S D E B O E K . ZQl
j waardigfte dat zij op de Waereld had. —
Dit liet zji mij, door haar vertrouwde verzekeren;
en wanneer ik haar dan zelfs zag, en
even hetzelfde voorltel van haar meende te
zullen hooren ; dan deedt zij de koele Vraag,
hoe ik voer, en nog wel met een afgewend
gezicht : en dit was dan het eenige dat zij
mijn dorstend harte fcheen te durven aanbieden.
„ Ik weet wel, wat ik van haar tot eene
,, belouning zou verzoeken " zei de Kamenier,
bij zekere gelegenheid tot mij.
Ik begeer niets! hervatte ik.
,, Een kusch, mijn lieve W I L L E M , in-
„ dien ik in uwe plaatfe waar!"— Zij keek
mij, bij die gelegenheid, met een veelbetekenend
lagchend wezen aan, het welk al mijn
bloed in het aanzicht deedt komen. ——
„ Geraaden?" vervolgde zij, terwijl zij de
Deur uitging. — ,, Gij krijgt hem zeker,
„ wanneer gij hem begeert! "
Ik moet een zeer Onnozel gezicht vertoond
hebben, want het kwam in deze oogenblikken
op niets geringer aan , dan de hoogde
Verlegendheid, de hoogde Vreugde, en de
zoetde Hoop , onder eene onverfchiliige
houding te verbergen.
T a Wat

ao* M O R I z
Wat zoude ik ontkennen ? Mijne eigenliefde
wilde, ondanks het koel gedrag der Gravin,
toch iets in haar gezicht gelezen hebben,
dat niets minder dan koelheid aanduidde. Ai
de kleine trekken, wenken en beweegingen;
de geheele fpeeling haarer Oogen , haarer
Lippen , en zelfs van haare Vingeren ; de
toon van haare ftem, tot op het onmerklijkfte
klankteken toe, dat zij op het kleinfte van
haare woorden lag — monfterde en verklaarde
mij. deze Toveresfe , die het geheele
menfchelijk geflachte, met zichtbare of onzichtbare
draaden omfpint, en hetdanfenlaat,
gelijk de Poppen in een Poppenfpel.
Ik geloofde derhalven , uit grond mijnes
harte , dat de Gravin mij, door de Voorftelling
van haar vertrouwde, een wenk had
willen geeven, dat ik, in het vervolg niet
meer zo uitfteekend fchuw , of vreesachtig
moest zijn: maar ik had evenwel geen moed
genoeg, om deze overtuiging, door mijn gedrag
te doen blijken. Intusfchen had ik vast
befloten, bij de eerfte gelegenheid bij welke
de Gravin van belooning zoude fpreeken,
moed te vatten, en in plaatfe van alle de overigen
, een kusch van haar te begeeren. Hoe
gelukkig mij dit voorneemen maakte, dat ik in
den

Z E S D E B O E K . 293
den geest reeds als uitgevoerd aanzag, kan
men zonder moeite denken.
Tegen den avond verzogt mij de Kamenier,
een weinig bij haar op haar Kamer te komen;
ik deed het gaerne en gewillig; offchoon ik
te vooren alle verzoeken van dien aart, hardnekkig
had afgewezen. Maar welk een Vooruitzicht
opende zij mij, wanneer ik het haar
ditmaal niet affioeg! De Kamer van de Gravin
grensde aan de haare hoe ligt kon zij
het een of ander te bevelen hebben —- zij
moest mij zien, en zeker met mij fpreeken —
sk had dus dan, gelegenheid, om dat geene
van haar te eisfchen, dat zij mij door haar
vertrouwde — had laaten aanbieden: en
mogelijk gefchiedde dit verzoek weder op haa»
re uitdrukkelijke begeerte.
Deze gedachten joegen mij aanftonds naar
de Kamer der Kamenier. Het moet deze
Feeks zeer ligt gevallen zijn, den Oorfprong
dezer ongewoone bereidvaarheid te
ontdekken.
'Er waren naauwlijks vijf Minuuten voorbij
gegaan, of de Deur ging open ; en de
Gravin was op de Kamer. Ik fprong aanftonds
op.
„ Laat ik u nietftooren, Kinderen! zeide
T 3 » z'3»

304 M O R I Z
„ zij, met een zeer goedaartige en vleijende
„ ftem , en bevallige Houding gij zijt
„ boven dien zo ftil, dat men u naauwlijks
„ hoord ! WILLEM ! zijt gij heden
„ weêr wel? zeide zij tegens mij."
Zeer wel , andwoordde ik. En in die
oogenblikken bevondt ik mij ook zeer wel
vaarende.
ó! Hij is niet eens ziek geweest! " rammelde
de Kamenier tusfchen beide. De Gravin
fcheen fchielijk van kleur te veranderen ,
maar ik brande over mijn geheele wezen.
„ Hij begeert ook niet eens , een klein
„ Smertgeldjen " vervolgde zij.
Ik was als met heet Water begooten, en
fidderde aan Handen en Voeten.
„ Ik heb hem een Voorftel gedaan "
vervolgde zij, en hoestte op eene fpottende
wijze, terwijl zij mij fcherp in het aanzicht
keek, en mij bij de hand nam. —
„ Moet ik het zeggen? WILLFM."
Te vooren verlangde ik naar eene gelegenheid,
om de Gravin mijne begeerte voor te
draagen-; en heden, nu ik dezelve in handen
had, was ik half dood.
„ Hij wil niets meerder .... dan " zij
voerde mij bij de Gravin, en wees met de
voor-

Z E S D E B O E K . ï%
voorde Vinger van de linkerhand, op haare
Lippen en op de mijne.
,, ó! Riep de Gravin, driftig uit— mij-
„ ne toedemming hebt gij! Zo dra uw Heer
,, te rug komt, zal ik het hem voordellen.
„ Indien het dat alleen is, dat WILLEM
„ verlangt, dan zal hij het verkrijgen." —
Ik greep naar haare hand, want ik verbeelde
mij, dat zij de Pantomieme van de Kamenier,
juist zo als ik verdaan had.
•>•> Ja» Ja riep zij nog driftiger dan te
„ vooren, en trok haare hand te rug — ja ,
,, ja! Gij zult — Man en Vrouw worden:
„ geloof mij" •— zij trad naar haare Kamer,
en ik wist niet of ik in den Hemel of op de
Aarde was. De Kamenier meende zich half
dood te lagchen.
„ Man en Vrouw! " riep ik; als uit een
Droom ontwaakende. „ Wij beiden, Man
„ en Vrouw?"
Niets anders, mijn lieve WILLEM, andwoordde
zij lagchende, en wilde mij bij de
hand neemen. Ik diet haar onzagt genoeg van
mij.
,, Ik ben op u niet verliefc • riep ik zo
„ luid, dat mij de Gravin wel hooren kost
„ — ik ben op u niet verheft! Ik wil u niet
T 4 „ trou-

296 M O E. I 2
„ trouwen! Ik begeer geene Vrouw! Dat is
„ een misverftand." —
Onder het fpreeken van deze woorden ,
liep ik met geraas uit de Kamer, en de trappen
af. Maar naauwlijks was ik beneden ,
of de dwaaling van de Gravin vloog mij op
nieuw als wild door het hoofd: ik vloog de
trappen op, rende, fchier buiten kennis,
door de Kamer van de Kamenier; deedt de
Kamer van de Gravin wijd open, en riep:
Neen: uwe Edelheid, /* ben niet verlitft op
LISETTE! Trok de Deur weêr toe , en
vloog gelijk voorheen weêr de trappen af.
Hoe bitter was ik bedroogen! ik meende
reeds zo zeker te zijn, een kusch van haare
Roozenlippen te zullen ontvangen; en in plaatje
van dezen, kreeg ik — een Vrouw!
V IJ F D £ H O O F D S T U K .
Welk een Heldendaad.
JT.k weet niet meer wat ik al wilde aanwenden
, om de Gravin te bewijzen , dat het
mij nooit ingevallen waar, om op haare Kamenier
te verlieven; veel minder om dezelve,
van haar tot eene Vrouwe te verzoeken.
Dit

Z E S D E B O E K . 297
Dit misverftand maakte mij half gek. Maar
ik kreeg daar door ook Moed om alles te
waagen. Mijne Liefde en mijne Eer werkten
hier te zamen, en deze kunnen, als zij willen
, den Hemel beklimmen!
üp den avond van dezen dag, de fchoonfte
die de Natuur ooit vertoonde, zat ik geheel
droefgeestig, verzonken in gedachten, iu
een klein Boschjen, dat aan den Tuin grensde
; onder Boomen wier takken van zoele
Avondwindjens bewogen, zagtkens over mijn
hoofd fuisden. Voor mij golfden een groote
Vloed, die de opgaande Maan in vloeijend
Zilver hervormde ; en nevens mij ruischten
een kleine Beek , in kronkelende golven ,
dezen Vloed te gemoete. Nu zag ik eens met
ftaarende oogen in den heldren en fpiegelenden
Vloed; en hield mij bezig met de Wolkjens,
die voorbij de Maan dreevcn; ras daar
na, befchouwde ik het geweemel der kleine
kriftalgolfjens, die zich, ruifchende, in duizend
Brillianten verdeelden , over elkander
rolden ; zich op nieuw verzamelden, en op
nieuw weêr uit elkander ruischten.
Ik zag dat alles; doch deedt ook niets meer
dan zien. Eene zoete droefgeestigheid overweldigde
mijn harte, en mijne Verbeelding
T 5 vorm-

29 S M
O R I Z
vormde het beeld der Gravin, dat zich norr
altoos in even dat zelfde iicht vertoonde, in
welke het den eerften geweldigen indruk op
mij gemaakt hal.
Wat zou ik haar niet al zeggen, indien ik
haar nu zien mogt! — riep ik uit: en op het.
zelfde oogenblik hoorde ik etnig gedruisch
agter mij, Ik keek om, en voor mij
ftond — de Gravin ! — Wech was mijn
Moed, en mijne fchoone Verbeeldingen met
hem.
Zij zette den Voet, als verfchrikt, te
rug. Sidderende verwagtte ik het eerfte
woord van haar. Haare verwarring fcheen
de mijne niets toe te willen geeven.
„ Is LISETTE hier?" vraagde zij eindelijk,
met eene bevende ftemme.
„ Wat zou die hier doen ?" andwoordde
ik haastig.
„ Ik dacht het!" vervolgde zij , geheel
onverfchillig. Thans moed gevat, zeide ik
bij mij zeiven, of nimmer.
„ Uwe Edelheid gelooft dan nog, dat ik op
„ LISETTE verheft ben ? "
Zij begost bij deze woorden te lagchen,
fchoon ik moeite had, om dezelve voord te
brengen.
» Neen,

Z E S D E B O E K . 299
„ Neen, zeide zij, na uwe tegenwoordige
„ openbaare bekentenis geloof ik het niet
„ meer. Gij dacht zekerlijk dat men u wil-
„ de dwingen. Gij waart buiten u zeiven!"
Geen Wonder — zeide ik zulk een
Misverlland!
„ LISETTE heeft mij uit den droom ge-
„ holpen! andwoordde zij." Zij wilde lagchen
, maar het fcheen haar zwaar te vallen.
Ook fcheen het mij toe, dat zij altoos
nog wel zo verlegen was, als ik zelf.
,, LISETTE heeftalles gezegt?" riep ik
uit; trad naar haar toe, en greep haar, wanneer
zij den Voet wilde voordzetten , bij de
hand. Zij draaide haar Gezicht, met zorg,
ter zijde , even als of ik voorneemens was,
mij het bewuste fmertgeld van haare lippen,
te doen toetellen. Dit te zien, haar te omhellen
, en den vuurigften kusch, met drift,
op de Wangen te drukken , was het werk
van één oogenblik, in het welke ik mij, in
drie Hemels te gelijk verbeelde te zijn.
Zij ontrukte zich, in.de aangenaamfte verwarring
, aan mijne armen; en riep mij, terwijl
zij zich fpoedig wech maakte , deze
woorden toe: het is een geluk voor u, dat
gij mij het leven gered hebt.
Welk

JOO M O R ï 2
Welkeen Heldendaad! Zegevierende ging
ik naar mijne Kamer; maar ik (liep deze nacht
riet minder ongerust, dan de voorgaanden.
Z E S D E H O O F D S T U K .
De Graaf komt te rug.
>»Xk kost niet zeker weeten, of de Gravin,
in alie deze gevalien, met haar vertrouwde
uit eene Kaart fpeelde, of niet. Bij het
laatstvoorgaande Tooneel, toen de Gravin
mij zo droevig raisverftond, fcheen LISET­
TE ons beide te foppen: maar de omftandigheid
van den voorgaanden avond fcheen mij
geen enkei toeval geweest te zijn, want de
Gravin ging anders, zelfs op den heldren
dag, nooit alleen in den Tuin wandelen: en
nog minder des avonds. Ook geloofde ik,
uit zekere kleine geheime uitdrukkingen van
de Kamenier, te kunnen beduiten, dat zij van
mijne heldhaftige onderneeming op de Lippen
der Gravin, iets geweeten moet hebben. In
ieder geval gedroegen zich beiden meesterlijk
: de Gravin als eene Dame van opvoe- .
ding, en fijn gevoel, voor de Eer en Vrouwelijke
waarde ; en haar 'Vertrouwde als
'een

Z E S D E BOEK. 30I
een Meisjen vo! flimheid en ondervinding;
welke met eenen onbepaalden Eerbied voor
haare Gebiedfter bezielt was.
Men moet niet gelooven , dat ik deze Aanmerking
toenmaals gemaakt hebbe! Hoofden
Harte ftonden toen in ligten Vlam.
Na elke ftrijd groeide mijne Liefde fterker
aan. Ik zogt de Gravin, en ontvluchtte haar,
wanneer ik/'l.aar gevonden had. Ik fidderde
wanneer ik. met haar fpreeken moest, en fldderde
wanneer ik zwijgen moest. De vervulling
van den eerften wensch was de Moeder
Van Millioenen anderen geworden ! Zedert
het geeven van die eene kusch, brandde
'er een vuur in mijne aderen, dat mijne
geheele levenskragt fcheen te ontwikkelen,
of dreigde op te droogen.
In dezen toeftand was ik, toen de Graaf
te rug kwam. Hij droeg mij als op de handen
, en bood mij belooningen aan, wier
groote en waardij mij befchaamd maakten.
Maar wat kon hij mij aanbieden , dat niet
reeds duizendmaal overtroffen was, door de
belooning die ik mi] zei ven verfchaft hadde?
De oude TOBIAS zeide, dat ik voor mijne
hulp ten minften den tijtel van eerfte Jager
kost begeeren.
De

3° a
M O R l z
De te rug komst van den Graaf maakte
dat ik de Gravin zo dikmaals niet meer zien
en fpreeken kon, dan te vooren. Zij was
door haar Gemaal gebonden, en ik door den
ouden TOBIAS. i£n wanneer beide al eens
geheele dagen op de Jagt waren, dan bleven
de overige Bedienden toch 't huis. Mijne
Wonden wierden ook, bij aanhoudenheid beter;
en mijn Jagtwerk en verplichting wagtte
op mij.
Maar dit was het niet alles. LISETTE
verhaalde mij, dat 'er een boezemvriendin
van de Gravin op weg was • die den
ganfchen Zomer, en ook wel — na dat het
viel voegde zij 'er van ter zijden bij —
den Herfst, bij haar zou doorbrengen. Daar
zij elkander een geruimen tijd, als de beste
Vriendinnen in Leipzich met elkander verkeerd
hadden, zouden zij zekerlijk onaffchei-
denlijk zijn. 'Er had eene bijzondere
omftandigheid bij deze Dame plaats — vervolgde
zij, met een blos op de Kaaken
welke zij mij evenwel niet zeggen kon.
'Er wierdt ook fe Rakonik (de naast bij gelegen
Stad) een Kamer voor haar gehuurd,
om dat daar (zij hield de hand voor de oogen)
ten bekwaame — Vroedmeester was.
Ik

Z E S D E H O E K . 303
Ik lette zeer weinig op het geen zij zeide *
nadien ik mij meer met de Hinderpaalen mijner
Liefde zelf, dan met de omftandigheden
bezig hield, welke 'er aanleiding toegaven.
Van alle zijden wierdt mijne hartstocht dus
beperkt, en zij wierd 'er te geweldiger door.
Zij dreigde door te breeken gelijki een opgehouden
Stroom,
Zedert drie dagen , welke de Graaf nu weder
te huis was, had ik de Gravin niet gefproken.
Maar welke Plannen maakte ik
niet, geduurende deze drie dagen ! Ik ging
dagelijks honderdmaal in den Tuin , en
zogt, met de Schoffel of het Snoeimes in
de hand, onder haar Venfter iets te werken.
Maar hier door verkreeg ik niets,
dan dat ik haar zomtijds aan het Venfter
zag. — ,, Voor ik haar het leven redde "
— zei ik dikmaals , bij zekere vlaagen van
gramfchap tot mij zeiven — „ fprak zij
,, zomtijds uit het Venfter tot mij : en nu
„ keert zij mij den rug toe , wanneer zij
„ mij ziet!"
Ik geloof dat ik die omftandigheid , toenmaals
, geheel valsch uitleidde.
Op den morgen van den vierden dag,
wanneer mijn Heer op de Jagt, en de oude
To-

304 M O R I Z
TOBIAS, als Vogelvanger, bezig was ; zag
ïk dat LISETTE het ontbijt van de Gravin
in den Tuin bragt. Ik vloog haar agter
na: maakte een Ruiker van Bloemen ,
om een voorwendfei te hebben; en verwantte
dus de Gravin.
Zij verfcheen fpoedig, en ik naderde het
Priëeltjen , waar het ontbijt haar verwagtte.
LISETTE huppelde mij in 't gemoêt, en
zeide, zij wilde den ouden TOBIAS te
gemoete loopen , welke belooft had de Gravin
een Meerie te zullen brengen.
Ik toonde haar den Ruiker , en vraagde
of zij hem aan de Gravin wilde geeven ?
,, Doet het zelfs maar •* zeide zij, en liep
heen. Ik was ook wanhoopend geworden ,
indien zij dit aangenomen had.
Met trillende knieën trad ik in het Prieel
, dat rond om digt overdekt was. Zij
zat 'er agter aan in. Ik trad nader en gaf
haar de Bloemen , zonder één woor4 te
kunnen voofdbrengen.
Voor mij, mijn lieve WILLEM? zeide zij.
„ Voor uw, genadige Gravin! Ik heb ze
zelv' geplukt."
Gij moet het geheele Bed geplundert
hebben, zo veel zijn 'er!—.
» Ja!

Z E S D E B O E K . 505
„ Ja! geen één eenige die fchoon was, is
„ blijven ftaan!"
Hier volgde eene Paufe. Ik weet niet wie
van ons beiden in de grootfte verlegenheid
was. Om de haare te verbergen, riekte zij
I onophoudenlijk aan den Ruiker Bloemen. Ik
I deedt alle moeite van de Waereld om te fpreeken,
maar bij al mijne Vlijt wierd ik hoe lan-
J ger hoe ftommer.
,, Gij zijt gewoon om veel , zeer veel te
I ,, geeven, WILLEM !" hief zij eindelijk,
I met betrekking tot ni'jne laatfte woorden
I weder aan.
ó, Altijd te weinig — riep ik — altijd te
I weinig!
„ Doodsgevaar noemt gij dan ook wei-
| », ragV'
Zij Iagchte mij met natte Oogen toe.
Doodsgevaar ook riep ik — Doods-
| gevaar ook! wanneer ik daar een leven door
I kan redden, dat meer waardig is dan Milli-
| oenen andere.
„ Goede , brave WILLEM I r i e p
| zij, en ik — viel haar te Voete. Mijn Oog
i zogt het haare en vondt het. Mijne Ziele
I volgde mijne Oogen , en ik ontdekte haar
ï Ziel uit den opflag van de haare. Dit was
V het

3o6 M e K 1 2
het oogenblik, in het welk Harte en Harte
elkander ontmoette ; in het welk beide, als
niet elkander verëenigt, zich aan het Ligchaam
onttrokken ; in het welk Oogen en
Lippen, Vingeren en Armen; ieder Zenuwtjen,
ieder Pols/lag zich vermoeide, cm te roepen
: ik bemin u! ik bemin u! maar de Tong
alleen zweeg. ö Spraak ! arme Spraak!
waar haalt gij woorden voor deze oogenblikken
van daan?— Oogenblikken die ons in
eene andere Waereld brengen, in welke dui"
zend nieuwe Hemelen, met hunne Vermaaken,
zich voor ons opgehelderd Oog, in de
bevalligfte fchoonheid ontwikkelen!
Ouverwagts hoorde ik een luid gezucht,
en op hetzelfde oogenblik, klapwiekte 'er een
Vogel het Prieel in, die met zijne vleugelen
het Loof ruifchende floeg. Ik fprong op ,
en zag den ouden TOBIAS voor mij ftaan.
De Gravin viel in onmagt neder.
Z E V E N D E HOOFDSTUK.
Friendfchap en Plicht.
ieve TOBIAS riep ik en de
woorden bedierven mij op de Tong.
Hij

Z E S D E B O E K . 3©7
Hij keerde zich om , en zeide: „ ik ben
j ,, uw lieve TOBIAS niet meer, en gij zijt
I „ mijn lieVe WILLEM niet meer." — Ik
I wilde hem tegen houden, maar hij fcheurde
1 zich van mij af.
,, Zie eens» riep ik uit, en wees naar de
1 „ Gravin — help toch!"
Help gij zelfs! zeide hij boosaartig, en ging
| met haast uit het Prieel.
Ik vloog, tusfchen Schrik en Angst, Liefi
de en Medelijden verdeeld, weêr naar deGra-
1 vin toe; en fproeide een geheel glas Water,
i dat bij de Chocolade ftond , haar over het
a aangezicht! Zij floeg de Oogen op!
„ ö! Hemel! wat zal 'er van mij worden.'
| ,, — riep zij — Hij zegt het zeker aan uw'
j „ Heer."
Op dit oogenblik trad LISETTE in het
1
Prieel.
„ Hier, zeide ik. — Hier!"—- terwijl
lik op de Gravin wees. — „ Help!"——
; Het ontbrak mij aan adem en woorden, en
ai het geweldig kloppen van mijn harte, dreig-
4 de mij de borst te verbrijzelen. Ik liep den
iiouden TOBIAS na. Hij was Doodsbleek,
i en zijne Oogen ftonden hem vol Water. Ik
I vatte hem bij de hand.
V 2 „ o!

3o8 M O R I Z
,, 6! Indien gij een fchurk waart, WIL-
„ LEM — zeide hij: en de traanen biggelden
„ hem langs den grijfen baard — met vreug-
„ de zou ik mijn Plicht doen."
Hij ftond ftil, vouwde de handen te zamen
, en zag ftaarende op den grond.
„ Ja? riep hij, na eenige oogenblik-
„ ken — hij moet het weeten — ik kan het
„ niet verzwijgen!"
TOBIAS— riep ik, en omhelsde hem, en
drukte hem aan mijn harte. Lieve TO­
BIAS!
Hij maakte zich zagtkens van mij los, en
een hevig fnikken ftelde hem buiten ftaat
om te fpreeken.
,, En zo gij een ftruikroover waart
,, zei hij eindelijk dan wilde ik u door
„ de Vingeren zien."
Hij fnikte op nieuw zeer fterk.
„ Maar een Eerdief vervolgde hij —
,, een Eerdief van Mijn Heer , Mijnen
„ Graaf. — Neen! ik kan u niet meer aan-
,, zien. Gaat uit mijne Oogen."
„ Lieve TOBIAS — riep ik uit —»— in-
„ dien gij mij al niet wilt verfchoonen, zo
„ verfchoon de arme Gravin ten minfte!"
Hij ftond een oogenblik in .wijffel. Ik
be-

Z I S D E BOEK» 309
bevogtigde zijn regterhand met mijne traanen,
terwijl hij met zijn linkerhand, de zijne afdroogde.
„ ó Hemel! riep hij terwijl hij
„ het hoofd langzaam en vermoeid, op den
„ linker fchouder liet hangen. — lk kan
„ het niet verzwijgen ik durf het niet
„ verzwijgen."
Eisch wat gij wilt riep ik — van de
Gravin en van mij: gij zult het ontvangen.
Leg mij het een of ander op, dat ik voor u
doen zal, en ik wil niet rusten voor ik het
gedaan heb. Wilt gij zelfs gelukkig zijn,
en uwe geheele Famielie gelukkig maaken ,
zo fpretk: ik zal u de geheele fchatkist van
de Gravin bezorgen!
„ Hoe! riep hij toornig uit: en de
„ toorn gaf zijn Oog een nieuw leven.
„ Wilt gij mij mijn Plicht afkoopen?"
Hij lliet mij onzagt van zich af.
„ Gij moest mij liever een Mes in 't hart
,, gedoken , dan dit gezegt hebben, WIL-
,, L E M " voegde hij 'er meer bedaard bij. —
Wij waren, geduurende dien tijd, tot voor
zijne Kamer genaderd. Hij trad 'er in, en ik
wilde hem volgen: maar hij deedt de Deur
voor mij toe; en floot dezelve af.
V'3 AGT-

31° M O R I Z
A G T S T E H O O F D S T U K .
MORIZ loopt Storm.
Xk durfde niet hard voor zijne 'Kamer
roepen, om dus het overige Huisgezin 'er
niet bij te haaien. Met ftil opgekropte fmarte
liep ik in den Tuin te rug. Ik vond de
Gravin en LISETTE nog in het Prieel.
LISETTE lag voor de Gravin op de knieen
, toen ik intrad ; en ik hoorde nog de
woorden. ,, Ach ! waarom moest ik dien
,, ouden Spoorhond misloopen ! Hij ging
„ boven naar u toe ; terwijl ik beneden
.„ Wagt hield ! " Zij fprong op , toen zij
mij zag, en de Gravin wierdt rood, midden
onder haaren angst.
„ flij zal ons verraaden! — riep ik — 'er
is geene redding!"
De Gravin viel op nieuw in onmagt. Ik
ging met groote treden , in het Prieel op
en neder. Schrik, Angst en Wanhoop van
ons reddeloos te zien , beroofden mij van
kennisfe en verftaud.
Midden onder deze verwarring, kwam
een Windhond, des Graven liefling, aan
den ingang van het Prieel, liefkoosde , en
ren-

Z E S D E B O E K .
rende voord. Bewijs genoeg > dat de Graaf
niet ver af was. De Gravin fprcng op, en
wist niets van onmagt, LISETTES traanenvloed
was gefluit ; en ik — voelde mij
zeer Iigthartig. Hier werd de fchrik door
fchrik overwonnen , en de verdooving die
daar op volgde, duurde lang genoeg, om
den Graaf te ontmoeten , zonder bij hem
opmerking te baaren. Hij fprak een paar
woorden met de Gravin, en liet haar gaan,
en wanneer hij mij vroeg, wat ik in het
Prieel deedt , zeide ik rond voor de Vuist
wech , dat TOBIAS een Maerle had laaten
vliegen , die ik weder had willen vangen
; doch zij was voord.
Hij. ging heen en liet mij ftaan. Ik liep
dadelijk weêr naar de Kamer van den ouden
TOBIAS. Wijl 'er niemand omttend
was , zo keek lk door het fleutelgat. Hij
ging , met beide handen vast in elkander
gewrongen , jammerende op en neder , en,
hield zich zomtijds de hand voor de Oogen.
Ik klopte hard aan de Deur.
Wie is daar ? riep hij met eene zwakke
ftem.
Ik ben het, lieve TOBIAS, riep ik hem
klaagende toe.
V 4 Hij

3'3 M O R I Z
Hij andwoordde niet: deedt de Deur ook
niet open. Ik klopte nog ééns en veel fterker
; maar kreeg geen gehoor: ik lloeg met
den Vuist : de Deur bleef toe. — Nu zal
het 'er onder of 'er over gaan — riep ik
in woedende gramfchap — en begost de
Deur met Vuisten , met Knieën , met de
Schouderen , en eindelijk met het Hoofd te
beftormen, dat zij donderde en kraakte.
In weinig oogenblikken ftond het geheele
Huisgezin , ronds om mij, in een halven
kring gefchaart; en Knecht en Meid , Juffers
en Dienaars, betoonde mij hunne Verbaazing
en Nieuwsgierigheid : elk op zijne
wijze. Ik meende dat den Hemel mij op
het hoofd viel.
Ik brak door den kring heen, en zogt de
vrije lucht: maar de meeste liepen mij na.
Ik verzogt aan de verftandigfte onder hen ,
geen Opzien te maaken , zij zouden alles
verneemen ; de hoop volgde. Ik dreigde
de eerfte die mij te na kwam , met geweld
te rug te zullen ftooten ; maar de fchaare
bleef mij echter op de hielen volgen. Ik
(liet eenige tamelijk hardhandig te rug: de-
?e bleven agterwaards, maar de agterfte
drongen weêr voor , en de Procesfie volgde
mij,

Z E S D E BOEK. 313
mij, in de gefchiktfte orde, overal waar ik
ging. Wanneer ik mij, zo van alle zijden
omfingeld en als belegerd zag, bleef mij
niets meer overig, dan 'er door heen te flaan,
en dit gelukte mij zo wel, dat ik mijne Kamer
bereikte, en tijd genoeg over had, om
dezelve agter mij toe te fluiten. In dit zelfde
oogenblik riepen een paar {temmen : uw
Heer komt ! Ik wierp mij, buiten adem, en
geheel van zinnen berooft, op' mijn Bed ;
drukte mijne Oogen digt toe, en wende alles
aan, om het laatfte vonkjen van kennis, dat
in mijn hoofd nog glimde, in bittere Wanhoop
te verflikken.
Ik weet niet, hoe lang ik in dezen toeftand
bleef. De ftem van den ouden TOBIAS
wekte mij eindelijk. Ik opende hem mijne
Kamer : hij nam mij, ftilzwijgende, en met
een afgekeerd gezichte, bij de hand: voerde
mij over het Slots-Hof, door een oud vervallen
, daar naast ftaande Gebouw : deedt een
ijzeren Deur open ; fchoof mij 'er door ,
maakte hem agter mij toe, en lag 'er het Slot
weer voor.
V S
NE-

3-4 M O R I Z
N E G E N D E HOOFDSTUK.
MORIZ fchud den ouden TOBIAS.
J37 U had ik tijd en gelegenheid genoeg,
om over het geene gefchied was, en gefchieden
zou, rijpelijk te denken. Het was zeker
dat TOBIAS, de ganfche omftandigheid aan
zijnen Heer ontdekt had. Maar mijn Noodlot
lag mij zo zwaar niet op het harte , als
het Noodlot van de Gravin. Ik beefde voor
haar , wanneer ik aan de verregaande drift
van den Graaf dacht; doch ik vertrooste mij
weder, om dat hij zich tegen mij niets minder
dan minnenijdig betoond had. Een ander
zou mij zekerlijk aanftonds ftraffen, maar hij
laat mij enkel vast zetten, en nog wel door
een ander : zeide ik bij mij zeiven. Maar
wat 'er op deze Gevangenisfe zoude volgen,
wist ik zekerlijk noch niet.
ik bevond mij in een ronden Tooren, die
eertijds een Wagtplaatfe fcheen geweest te
zijn ; maar tegenwoordig als eene Gevangenisfe
voor ongehoorzaame Boeren gebruikt
wierdt. Een fmalle wenteltrap Ieide naar
een donkere Kelder , en langs een andere
naar boven, kwam men op een foort van Kamer,

Z E S D E BOEK. 3Ig
mer, die door drie of vier, fterk met ijsren
tralifin bezette , gaten , haar licht verkreeg.
Ik zat een tijdlang, op het benedenfte einde
der Tiap, die naar boven leide; en verzonk
in treurige Befchouwingen. De Duisternis
welke rondsom mij heerschtte, maakte de
Beelden, welke mijne verbeelding zich fchiep,
zo veel te helderder en klaarder: ook wierden
zij zo veel meerder en talrijker, naar
maate mijn Noodlot, mij meer verward en
ingewikkeld voorkwam ; en hoe verder de
Hoop van eenen goeden Uitgang zich van
mijn hart verwijderde. Men kan ligt denken
, dat LEENTJEN mij ook in deze oogenblikken
moet verfcheenen zijn. Mijne moeite
om dit Beeld, dat mij dubbeld pijnlijk was,
van mijne Oogen te verwijderen, floeg telkens
tot eene geheele Zielsangst over.
Eindelijk klom ik de Trap op. Ik vond
op het bovenvertrek niets, dan een fteenen
Bank, en een fteenen Tafel. Dit harde huiscieraad
verwekte eene Vreeze in mij, die mij
elk Minuut te meerder pijnigde. Wie
zal het den Graaf beletten, riep ik troosteloos
uit; om mij al mijn leven, in dezen onuitbreekbren
Kerker opgefloten te houden ?
Hij is Heer over zijn Huisgezin, en kan de
Kwaad-

L ( 5
3
M O R 1 z
Kwaaddoeners naar zijne willekeur rtraffen !
• Indien ik al roep , wie kan mij hooren
? Wie het hoord, kan mij niet redden!
Die groote floten aan de ijzeren Deur, wederftaan
een Koevoet; en de dikke Muuren.
en fterke Traliën, een Breekijzer!
Terwijl ik zo fprak en dacht, had ik
intusfchen de fterkts van mijnen arm aan
de Traliën beproeft.
Het was reeds donker in mijnen Kerker,
wanneer ik een gerinkel aan de ijzeren
Deur, en de ftemme van den ouden TOBI­
AS hoorde. Ik kwam beneden, en hij reikte
mij door de Klap , die in de Deur gemaakt
was , Brood en Water toe. Ik durf
u niets beter geeven , zeide hij, zeer ontroerd;
hij heeft het zo bevolen!
„ Maar wat zal 'er van mij worden, To-
„ BIAS?" vroeg ik, toen ik mijn kaarig
Eeten naast mij neder gezet had.
God weet het ! zeide hij , terwijl hij het
hoofd omkeerde.
„ En de Gravin ? ik bid u , wat is
„ haar overgekoomen ? "
Niets ! Hij is dezen namiddag zeer lang
met haar gaan wandelen. Hij was zeer
vriendelijkomtrendhaar, enzijlagchtte eenige
maaien overluid. „ Lagcht-

Z E S D E BOEK. 517
Lagchtte zij?" riep ik met bitterheid.
Ja, ik begrijp het ook niet, hoe zij lagchen
kan, en hoe hij lagchen kan. — Hij
heeft mij wel tienmaal gevraagd : „ Lag hij
„ flechts op de Knieën voor haar?"
Ja , genadige Heer, zeide ik. • „ Ou-
,, de Gek 1 zeide hij daarop , zo lang men
„ op de Knieën ligt, wil het niets zeggen.
„ — Intusfchen laat hem maar op Brood
„ en Water zitten !"—• Maar hoe lang?
genadige Heer ! „ Zo lang als ik het
„ hebben wil." Zeide hij , en keerde mij
den rug toe. ó Lieve WILLEM! dit korte
andwoord deedt mij zeer leed.
„ En mij doet het leed riep ik in
„ woede dat ik ... dat ik u niet bij mij
„ heb. Dat ik u den berg niet afkan gooijen.
Gij oude verwenschte overbrie-
„ ver!"
Ik (lak, bij deze woorden, mijnen arm onverwagts
door de Klap ; pakte hem bij de
fchouder, en fchudde hem geweldig.
„ Weet men het u geen Dank?" vervolgde
ik, terwijl ik, bij elk der volgende vraagen
, hem uit alle kragten fchudde.
„ Hebt gij mij niet moedwillig in dit gat ge-
„ bragt ? Heb ik u niet op de Knieën gebe-
„ den,

?x8 M O U I z
„ den, dat gij m'j niet zoud verraaden? En
„ evenwel (hier fchudde ik hem het allerge-
„ weldigfte) en evenwel gaat gij heen , en
„ geeft mij aan?"
Mijn Hemel! riep hij, ik wist immers niet,
dat het knielen niets om 't lijf had!
Ik liet hem eindelijk los , en hij maakte
zich fpoedig daar van daan. In dit oogenblik
beklaagde ik hem weder.
T I E N D E H O O F D S T U K .
Nog een Bezoek.
-Wanneer ik nederbukte , om mijn Eeten
op te neemen , vond ik noch Water noch
Brood. Ik had, in mijne drift, de flesch met
Water iluk getreden, en het Brood, langs
de Trap die naar de onderaardfche Gevangenis
leide , met den Voet afgefchopt.
Naauwlijks wierdt ik dit ongeluk gewaar ,
wanneer ik de Klap van de Deur open trok,
en een paar maal Tobias ! Tobias! met alle
kragten uitbrulde, zo dat de Echo een tienvoudig
Tobias ! Tobias! van de omliggende
Kotfen, evenzo geweldig te rug kaatfte.
Hemel! ik fterf!" liet zich, in ditzelfde

Z E S D E B O E K . 3*9
de oogenblik, eene ftem hooren. Ach! Ach!
Ach!
Ik keek uit en zag eene Vrouwelijke gedaante,
die van fchrik op den grond fcheen
gezonken te zijn. Zij hield met de linkerhand
de borst vast, even als of zij buiten
adem was, en met de regterhand bedekte zij
beide de Oogen.
Wie is daar? riep ik. Een paar duizend
6! en ach! waren het and woord.
Om 's Hemels wille, wie is dan daar? riep
ik op nieuw. Maar het ó ! en ach ! nam
geen einde. Eindelijk hoorde ik , na een
derde toeroeping , een beklaaglijk : Ach !
lieve WILLEM! en nu erkende ik • LI­
SETTE.
„ Wat komt gij doen ? zeide ik in
„ driftvervoering. — Komt gij ook om te
„ lagchen, gelijk uwe Mevrouw?"
Stil toch , hervatte zij, dat ons niemand
hoord. Ik ben ongemerkt agter den ouden
TOBIAS binnen geflopen, en heb mij zo
lang verborgen gehouden tot hij wech was.
Toen gij zo ontzagchlijk fchreeuwde, ben
ik
„ Ik bid u , om alles wat in de Waereld
„ is, het toch kort te maaken. Is
„ het

3 2
° M O R I Z
het waar, dat de Gravin gelagchen
„ heeft?" .
Zekerlijk heeft zij dat gedaan , en waarom
zou zij zulks nalaaten ? Zij heeft den
Graaf zulk een heerlijke Roman verteld ,
en hij heeft die zo trouwhartig voor waarheid
aangenomen, dat het ernftigfte Mensch
'er over had moeten lagchen. Gij zijt in
een blooden Herder hervormd geworden,
welke reeds, bij het denken aan zijn lief,
op de Knieën valt. Gij waart op de Gravin
verheft (dus verhaalde zij de Gefchiedenis)
zonder dat zij 'er iets had tegen kunnen
doen ; en juist toen TOBIAS in het
Priëel was gekomen , had gij haar knielende
een Ruiker overhandigd ; en de overmaat
van uwe Liefde had haar bijna het
harte afgeftooten. Zij zou de ganfche Gefchiedenis
den Graaf zelf verhaald hebben
(voegde zij 'er bij) indien zij niet op eene
gelegenheid had gewagt, tot hij zich, met
eigene Oogen, van uwe nederige liefde had
kunnen overtuigen. Ik deed geduurende
haar verhaal , even als of ik van mij zeiven
was, door bet lagchen; en mengde'er,
bij gelegenheid nog een reeks van gekke
Aanmerkingen tusfchen, die ik over uwe
ver-

Z E S D E BOEK. . 321
verliefde razernij gemaakt zouden hebben ,
nadien gij mij, tot vertrouweling van uwe
kwaal had aangenomen: Genoeg: wij bragten
den Graaf zo ver dat hij lagchte, en daar
meê hadden wij de Zaak gewonnen. Op het
einde maakte hij evenwel deze Aanmerking,
dat, hoe belagchlijk de Gefcbiedenisfe ook
ware , het een Gravin geenszins betaamde,
om met iemand van dien aart, den fpot te
drijven: en indien zij hem daar eerder een
wenk van gegeeven had , zou hij het haar
verboden hebben. Gij waart een eerlijke
Kaerel, die haar boven dien het leven gered
had; en gij had geenszins verdiend, dat mèn
zich vrolijk maakte, ten uwen koste.
„ Mijn Hemel! riep ik in eens , uit de
„ diepte mijnes harten, uit: dat heb ik ook
„ niet verdiend 1"
Bijzonder Mensch ! zei LISETTE, hebt
gij dan vergeeten, dat alles enkel uit Spotternij
verteld was? In 't harte dacht de Gravin
geheel anders.
Deze woorden bragten mij weder tot mij
zeiven. Haar Vertelfel, en het aanhoudend
lagchen over mij, hadden mijne gevoeligheid
verwekt: en telkens was het denkbeeld mij
in het hoofd gekomen, of de Gravin niet
X we-

3Q1 M O R I 2
wezenlijk, met mij den Spot gedreven had?
Dat zij zo fpreeken moest om zich zeiven en
mij te redden, had ik geheel vergeeten.
En wat befloot de Graaf over mij? vervolgde
ik.
Hij verloor aan uw een getrouwe Kaerel,
zeide hij , want hij was genoodzaakt om u
te laaten gaan. Lieden van uwen ftand was
het wel geoorloofd, op eigen levensgevaar,
het leven van Gravinnen te redden ; maar op
dezelve te verlieven, dat moesten zij nimmer
in het hoofd krijgen. Derhalven wilde hij
u, om uw eigen bestwille, met een klein Getuigenis,
laaten vertrekken.
„ Getuigenis , Getuigenis! riep ik. Met
„ welk een Getuigenis ? Liet hij zich niet
„ uit - welk een Getuigenis dat zijn zou?"
Deze woorden fprak ik met zulk eene hevigheid
, dat zij door den Tooren wederklonken.
Ik weet niet hoe hij het meende.
„ Maakte hij geene beweeging met de
„ Oogen , of met de hand , uit welke gij
„ had kunnen befluiten, wat hij daar bij
„ meenden? Ik bid u, zaagt gij niets?" —
Wel wat zou dat toch zi jn?Hij hief zijn regter
hand in de hoogte, en liet ze weêr zinken.
„ He-

3
Z E S D E BOEK.' 3 2
3
„ Hemel en Helle! fchreeuwde ik uit: —
.j, gelijk men de Zweep of de Rotting opligt!
„ — Het is zijn dood indien hij zich da-
„ delijk aan mij vergrijpt — zijn en mijn
,, dood, dat zweer ik hem!"
Laat Ons daar maar voor zorgen! U zal
niets gefchieden ! Morgen komt 'er eene
"Viiendin van de Gravin hier, in welkers
noodlot hij veel belang neemt, en met welke
hij reeds lang gewenscht heeft kennis te maaken.
Wij verzoeken hem dan, bij de eerfte
vrolijkheid, dat hij u los laat; en de vreemde
Dame moet ons verzoek onderfteunen ; dau
kan hij het niet wederftaan!
Ik hoorde haare redenen gelijk als in een
droom aan, want ik had in dien zelfden tijd
een Plan bedacht, hoe ik den hoon , volgens
de Wetten der Eer'wilde afwasfchen,
wanneer hij mij wilde kloppen, of wilde laaten
kloppen. Ik zou heen gaan, het Hol opzoeken,
in het welke ik mijn Degen en Uniform
begraven had, en mij dan als Krijgsman en
Edelman , met den Degen in den hand, voor
hem (lellen. Dan zou hij verbaast ftaan j
dan zou hij zich verwonderen, dat dit zijn gewezen
Jager was. Dit denkbeeld geviel mij
zo wel, dat ik heimelijk, en zonder het zelfs
X 3 te

324 M O R I Z
te billijken , eindelijk volkomen wenschte,
dat het den Graaf mogt goedvinden, mij met
een daadlijk Getuigenis af te fchepen.
„ Maar, indien ik nu heen moest ?" zeide
ik, met eene klaagende ftemme.
Deze woorden waren een bron van Tr'aanen
, voor LISETTE. Elk woord dat zij
zeide , kwam mij fnikkende te gemoet; erl
nadien zij op het laatst geen volledig geluid
meer kost voordbrengen, zo wierdt haar geheele"
fpraak , in eene zeldzaam huilende en
fnikkende ftem hervormd, die even zo
zwaar om te befchrijven als onaangenaam om
te hooren was.
Het was mij zeer leed, dat ik tot deze zonderbaare,
maar echter goed gemeende Muzijk,
den toon had aangegeeven. Om haar
gerust te ftellen, hield ik mij ook als gerust;
en ik troostte haar , daar ik in tegendeel van
haar, volgens de voorgaande droevige uitboezeming,
troost verwagt had. De Gravin
lag mij dieper in het harte, dan ik mij zelfs
verbeeldt had, doch op verre na zo diep niet
meer, dan drie uuren te vooren, toen ik nog
niet wist, dat zij, terwijl ik in een duisteren
Kerker, van de heele Waereld verhaten,
zuchte, zo hartelijk had kunnen lagchen.
Men

ZESDE BOEK. 325
Men zal, na deze bekentenisfe, om mij lagchen,
ik voorzie zulks, maar ik weet ook ,
dat men in dit geval, niet mij, maar de natuur
in 't bijzonder befpot.
Op LISETTE rustte ook een gedeelte van
mijn misnoegen , nadien ik, zo dra ik mij
haar gewoonen goeden Luim en Vernuft
herinnerde , de gedachten niet konde verdrijven
, dat zij en haar Mevrouw, wezenlijk
den fpot met mij gedreven hadden. Ik
wierd elk oogenblik ftiller en agterhoudender;
en wanneer LISETTE m;j de oorzaak
daar van vraagde , andwoorde ik : dat mij
Honger en Dorst kwelde, nadien ik mijn
Gevangenis eeten de Trap had afgeworpen.
Zij vloog voord , doch kwam even zo
fpoedig weêr te rug, en trippelde befluitloos,
en zonder eene oorzaak van haare fpoedige
te rug komst te- kunnen noemen , voor mijne
Oogen rondsom. Eindelijk kwam het
daar op uit, dat zij bevreest was, om door
den duisteren gang van het oude Slot te rug
te gaan. Ik wist niet, of ik lagchen of toornig
worden moest. Het had alle fchijn, dat
ik dezen nacht in Honger en Dorst zou moeten
doorbrengen. 'Ook zou zij, aan den
Voet des Toorens, van de frisfche nacht-
X 3 daauw

326 M O R I Z .
daauw doordrongen , eene bedroefde rustplaatfe
gehad hebben. Ik ftelde haarditvoor,
en had kragt genoeg, om haar tweemaal op
nieuw aan te moedigen; maar zij kwam telkens,
buiten adem zijnde, terug. Zij huilde
eindelijk over haare bevreesdheid, maar
werd daar niets moediger door. Hoe minder
hoop ik behield om mijnen Honger te zullen
verzaadigen , zo veel te grooter wierd
dezelve, en hoe meer maaien LISETTE
beproefde om haare Vreeze te overwinnen ;
zo veel te bevreesder wierd zij. Wjj waren
beide in den beklaaglijkften toeftand !
Daar 'er echter geene Verlegenheden zijn,
uit welke een Vrouwlijk vernuft -— het zij
goed of kwaad — zich niet weet te redden: zu
bleef LISETTE ook in deze niet fteeken.
Zij verbande den geest der Vreesachtigheid,
met een 6 wonder! -— met een gaarendraad.
Ik moest mijn hand tot buiten de Klap fteeken.
Na dat zij mij dit hartelijk verzogt
had, bond zij een draad aan mijnen duim,
hield het kluwen in de hand, en op deze wijze
ondernam zij het groote proefltuk, om
door den duisteren gang van het oude Slot te
rug te gaan, „ Ik moest niet vergeeten
„ om

Z E S D E E O E K . 327
„ om fomtijds eens te tukken, zeide zij, toen
„ zij haare reize aannam, op dat zij dus ver-
„ zekerd kost zijn , dat de draad niet gebro-
„ ken •• was ! " • • Zulke toebereidfelen
moesten haar den moed doen wasfchen. Met
een bekend en moedig mensch , die in een
Tooren, tusfchen muuren van drie ellen dik
was opgefloten , door een gaarendraad, twee
of driehonderd fchreeden van hem af, met hem
verbonden tezijn; en doorzijn tukken, op ieder
Minuut gewaar te kunnen worden , dat
— de draad nog vast was aan zijn Duim: dit
was eene omftandigheid, die alle Vrees voor
Geesten en Spooken, even zo zeker van haar
verwijderd moest houden; als het buiten kijf
is, dat AMULETS overblijffels (die zederd
eenigen tijd , op eene onverdiende wijze ,
een kwaaden reuk verkreegen hebben) meer
dan één gevaarlijke Zieken, van den dood gered
hebben.
Zij kwam al ras met een tweede JEGI-
DE, in de gedaajte van eene blinde Lantaarn,
tegen de Vrees gewapend, te rug: en bragt
mij allerlij gebak, dat de Gravin zélv' haar
voor mij gegeeven had. De Gravin liet mij
zeggen, dat ik mij maar, tot den volgenden
morgen , zou gerust ftellen ; nadien mijn
X 4 ont-

3=8 M O K I Z
. ontflag zeker zou zijn. In de daad ik Hét ook
weinig Vreeze meer blijken, over den uitflag
mijner Gevankenisfe. De Graaf befchouwde
het voorval in het Prieel, van eenebelagchelijke
zijde; en zondt hij mij met een getuigenisfe
wech, dan wist ik, dat niet verre van
hier , in een Hol , de Werktuigen mijner
Wraake te vinden waren.
Maar de gerustheid, welke mij deze gedachten
verfchaften, was van korten duur.
LISETTE die zich, terwijl' ik at, op alle
wijze vermoeide , om mij te onderhouden ;
verhaalde mij, als eene ze'dzame Moordgeschiedenis,
dat de Graaf, dien namiddag,
in een Vosfenhol , op het welke hem
Diana opmerkzaam gemaakt had eene
volleedige Saxifche Officiers Uniform , met
Degen en Cordons gevonden had , die nog
geheel nieuw waren, en niet lang daar begraven
moesten geweest zijn. De Eigenaar
was' denkelijk in het Bosch aangevallen en
vermoord. Om door de Verkoop van zijn
Uniform niet verraaden te worden, had de
Rover die zekerlijk in dit Hol begraven.
Mij verging Hooren en Zien bij het verbaalen
van deze Gefchiedenis. De gevondene Uniform
was de mijne,het geen nog meer bevestigd wierd
door

ZESDE BOEK. 329
door LISETTE, welke haar gezien had,
en die mij verzekerde : dat 'er een roode
kraag, en roode < pflagen op waren. „ Na-
„ dien zij zulk een aardlucht had, voegde
„ zij 'erbij, zo heeft Üé'óudé TOBIAS., de-
„ zelve onder een Lindenboo'm opgehangenj
,•, op dat zij droogen zal ; en 'er die lucht
,, dus wat uitkan trekken." Onder np het Gevest
van den Degen, ftonden eenige letteren,
die denkelijk den naam van den vermoorden
Eigenaar te kennen gaven. De oude TOBIAS
had die met opmerkzaamheid befchouwt,
en tot zijnen Deer gezegt; dat hij deze letteren
reeds ergens gezien had , daar zij hem
in 't Oog waren geloopen; doch dat hij zich,
wegens de zwakheid van zijn' ouden kop ,
niet meer kost herinneren waar zo.
Deze laatfte omftandigheid bragt mij geheel
buiten mij zeiven. Onderop het Gevest
van mijn Degen waren de eerfte letteren
van mijn' naam gegraveerd ; maar op de
kolf van mijn fnaphaan , die ik niet mede
begraven had , ftonden zij ook : dit had de
oude TOBIAS zeker gezien, en hier door
waren hem deze letteren niet onbekend. Ik
was zo goed als verraaden , wanneer mijn
Snaphaan hem onder de O^gen kwam ,

330 M O R I Z
indien hij zich daar maar aan konde herinneren.
Urn mijne verbaazing niet voor LISETTE
bloot te (lellen , toonde ik goeden moed ,
en bad haar, dat zij mij zou verlaaten. Zij
wenscbte mij, onder het uitftorten van
veele Traanen, en het flaaken van zuchten,
die zo veel te menigvuldiger wierden , naar
mate zij aan mijn harde flaapllede dacht,
een goeden nacht : en vertrok.
E L F D E H O O F D S T U K .
MORIZ een Moordenaar.
aar ik zou geen goeden nacht gehad
hebben , al had 'er een Bed van dons op
mij gewagt. Duizend beangftt'gende gedachten
vloogen mij door het hoofd, en hielden
den flaap verre van mij af. Wat zou
'er van mij worden , indien men mij als
eigenaar der gevondene Uniform, en tevens
als Saxisch Officier , die buiten 's Lands
gevlucht was , ontdekte ; vast hield, en aan
mijn Regiment te rug leverde ; of wel,
mij gelijk een Spion , die de naastbij gelegene
nieuwe Vesting, had willen opneemen
en

Z E S D E B O E K » 331
en verraaden , op de hoonendfte wijze behandelde
? Dat de Graaf, na deze ontdekking,
het knielen voor zijne Gemalin, veel
ernftiger dan te vooren, toen hij mij enkel
als Jager belchouwde, zoude opneemen, en
dat de gevolgen daar van, voor mij en zijne
Echtgenoote zo veel te verfchrikkelijker
zouden zijn, daar hij wel kost gewaar worden
, dat mijn Regiment te Leipzig in bezetting
lag; en dus op even dezelfde plaats,
waar zij School gelegen had: waar door hij
ligtelijk tot de gedachten had kunnen komen,
dat mijne verkleeding als Jager, met opzet
onder ons was vastgcfteld, om hem te ontëeren
: dat alle deze omftandigheden, zo dra
zij ontdekt, en in 't helder licht geplaatst
waren , gelijk blikfemflraalen , flag op flag
op mij neêr zouden komen : dit alles vond
ik zo natuurlijk, zo zeker, zo ontwijfelbaar
zeker, dat ik 'er door in eene razernij verviel
, die door het bewust zijn van mijne
onderneemingen en daaden, tot den hoogden
graad eener woedende Wanhoop gedreven
wierdt. Deze Nacht zal ik nooit vergeeten;
doch op haar volgden nog twee verfchrikkelijker
Morgenftonden.
Ik had , toen het Licht wierd , geheel
zon-

33 5
M O R I Z
zonder oogmerk, een der Papieren in mijne
;hand genomen, in welken het gebak was gewikkeld
geweest, 't geen LISETTE mij
gebragt had. Ik had bet dikmaals reeds in
de handen gefronfelt, en weder open gevou-'
' wen, naar maate mij de fchrik en de Wanhoop
overviel, of mij voor een korten tijd weder
verliet. In eens viel mij denaam: HELE-
NA VAN LEHMNIZ, in de Oogen. Een
geweldige fchok drong door alle mijne Leden.
Ik had geen moed genoeg om te lezen
wat 'er in den Brief ftond ; hoe klein denzelvc
ook was. Deze vijf regels maakten den geheelen
inhoud uit:
„ Morgen vroeg , mijn waarde! hoop ik u
„ aan mijn harte te drukken. Ik zal u niet
„ eerder verlaaten , voor mijne fmerte gene
,, is: het zij door uwe Friendfchap, of door
mijn' dlod."
Ach! dit was te veel, voor een menschlijk
hart! Ik viel, zonder kennisfe, op den
grond neder. Gelijk eene wezenlooze fchaduwe
zweefde LEENTJEN, en haare Zuster
in Mans kleêren , met een fteek in de
linker zijde, mij voorbij. Ik reikhalsde
naar deze geliefde fchaduwe , ik verlangde,
ik weende 'er om : maar ach! een duistere
Ker-

Z E S D E B O E K . 333
Kerker hield mij opgefloten, en zij verdwee.
nen in lucht.
Deze Droom, welke ik waakende droomde,
was eene ongefchikte fchilderij van die
warreling van gedachten, welke, geduurende
deze fchrikkelijke oogenblikken, door
hun gedrang mijn verftand benamen, en mijn
ligchaam op den grond wierpen.
Welk een licht ging 'er voor mij, door
deze vijf regelen op! LEENTJEN was derhalven
die Vriendin , die een Brief, wiens
opfchrift mij toenmaals zo deedt verfchrikken,
aan de Gravin gefchreven had. Mijn
Medeminnaar , wiens gezichte mij toenmaals
het verftand benam, en naar wien ik ilak,
was derhalven haare Zuster! Eene fcherts,
die ik niet verftaan had, had haar zulk eene
fmerte veroorzaakt, dat zij de vermindering
daar van , enkel van den dood verwagte.
Ik had, terwijl zij mij, als een verlaater betreurde
, eene nieuwe Liefde in mijn harte
plaats gegeeven , en haar, die door mijne
overijling ongelukkig was geworden, geheel
vergeeten. Thans .komt zij , door rouw
verteerd, als Martelaaresfe haarer liefde, hier „.
en vipdt mij in eene hoonende Gevangenisfe
, welke mijne Ontrouw mij op den hale
haal-

334 M O R I Z
haalde , en die ik met even die Vriendin,
van wier deelneeming zij leeniging haarer
fmerte vérwagte, aan haar begaan had! Ik
wist nu dat zij kwam , dat zij 'er mogelijk
reeds was. —- Ik wilde naar haar toe vliegen
, en haar om het leven of den dood fmeeken,
doch konde niet — en kondeniet, wijl
ijzeren deuren en ijzeren grendelen, en ontzaglijke
dikke muuren, mij den uitgang tot haar
beletten! — Ach! dit was te veel! al te veel
voor een menfchelijk harte.
Hoe lang dezen verfchrikkelijken toeftand
duurde, weet ik niet. l£en geweldig geraas
bragt mij tot mij zeiven. Ik voelde mijne handen
met fterke koorden gebonden, en rondom
mij zag ik vier mannen bezig, welke mij
wilde opneemen en wech draagen. De oude
TOBIAS was de eerde van hen. De eerde
woorden, welke ik van hem verdond, waren
deze : ,, Hij was anders een Reus gelijk,
„ maar thans heeft hem zijn fnood gewee-
„ ten zo zwak als een Kind gemaakt. •
„ Maar wie zou in zijn gezicht, een Rover
„ en Moordenaar gezogt hebben?"
Waar ben ik ? riep ik uit. —- Zijt
gij het TOBIAS? Dan ik kreeg geheel geen
andwoord. Zij namen mij ftilzwijgende op,
- en

ZESDE B O E K . 33^
en droegen mij de Trap af; en ik liethen begaan
, zonder een duidelijk denkbeeld, of
liever, zonder kragt te hebben , om mij een
denkbeeld te vormen , van het geen 'er gefchiede.
Onder de Poort zette zij mij over
eind. Mijne Voeten droegen mij met veel
moeite. .
Zij leiden mij op het Slot, in eene groote
Zaal , waar men gewoon was de Vierfchaar
te fpannen. Ik zag in dezelve een groote
fchaare van menfehen, wiens ftaarende oogen,
zo dra ik verfcheen , zich op mij vestigden.
Op de Tafel zag ik mijne Uniform ,
mijn Degen, mijn Snaphaan, en één van mijne
Neusdoeken liggen. Ik kromp, bij ditge»
zichte, in elkander, en het Volk begost overluid
te morren. Men verwagtte den Graaf
nog maar.
Deze verfcheen eindelijk, en had twee Damens
en één Mansperfoon agter zich, welke
in de Deur van het Vertrek bleeven ftaan.
De Bedienden maakten ruim baan, op dat hun
Heer, zo zij zeiden, mij zien konde. In het
zelfde oogenblik, dat de menigte wat ter zijde
ging: hoorde ik een gefchreeuw : ,, Mijn
,, God! het is zijn Moordenaar niet! • »
„ Hij is het zelv'!" En aanftonds
vloog

33

ZES-DE BOEK. 537
verhaten , en wij zagen, toen wij weder een
weinigjen tot ons zeiven kwamen, niemand
meer dan den ouden TOBIAS, dien het vergenoegen
uit de oogen draalde. Hij verhaalde
ons , dat de Graaf, de Gravin en de Jonge
Heer (LEENTJENs Broeder) in het Zijvertrek
gegaan waren, om ons niet te
ftooren. Wij fprongen hand aan hand naar
hen toe; ik hing den Graaf aan den hals,
en LEENTJEN de Gravin. „ Geen woord
,, vanhetgebeurde, MijnHeerLEMBERGf*
. • zei de Graaf, met eene ernsthaftigheid
die zeer zichtbaar op het voorval in het Prieel
, betrekking had. ,, Ik ben uw Vriend!
„ en geef u als zodanig de hand." Ik
drukte zijn hand, met natte oogen tegen mijn
harte. De Gravin kon ik niet aanzien,
en zij mij even zo weinig. Zij beproefde echter
om mij haare vreugde, over de gelukkigs
omwikkeling mijner Gefchiedenisfe, te betuigen,
en dotterde Complimenten. Ik
ondernam het, om haar, voor haare deelneeming
te bedanken , en dotterde ook Complimenten.
Wij donden in de gedwongende houding
des waerelds , tegens elkander, dat mij
zo veel te fmertelijker viel, om dat L E E N T-
J E N tusfchen ons beide in ftond, én in onze
Y OP-

333 M O R I Z
oogen verrukking en vriendfchap zogt: maar
niet vond. LEENTJEN s broeder, die bij
alle deze bedrijven, den kouden Aanfchouvver
fpeelde , deedt eindelijk den voorilag ,
dat wij ons heden met uiemant, dan met ons
zeiven, zouden betnoeijen; nadien wij toch
voor niemand, dan voor ons zei ven, Oogen
en Ooren hadden. Zij verlieten ons hier op,
en wij bleven weder alleen.
Hoe veel wilden wij elkander niet zeggen,
en hoe weinig zeiden wijl Ik gaf LEENTJEN
èen zeer onvolledig Bericht , van het geen
mij, zederd onze fcheiding, was over gekomen.
Ik bekende haar zelfs, dat ik bijna op
de Gravin was verheft geworden. Zij geraakte
in eene zigtbaare beweeging, bij deze
bekendtenis, en deedt mij aanftonds daarop
dén voorflag, om heden nog naar Lehmniz
te rug te keeren, om onze Vader, die
van'onrust en kwellinge verteerde, eindelijk
weder een vrolijk uurtjen te verfchaffen. Ik
riemde 'er in toe, en op dat zij dit befluit
nog fterker bij mij zoude aandringen, zeide
zij, dat zij mij haare Gefchiedenis niet eerder
zou verhaalen, voor dat wij in den Wagen
zaten.
• Aanftonds zogten wij den Graaf, de Gravin
,

Z E S D E BOEK. 339
viti, en den jongen LEHMNIZ op, en gaven
hen ons voorneemen te kennen. Zij vonden
het zekerlijk een weinigjen overhaast, maar
bragten 'er geene fterke bewijzen tegen in.
LEENTJENS broeder verklaarde ons, dat
hij niet meê zou reizen ; maar eenige dagen
laater, wanneer hij des Graven wildbaan ter
deeg doorkruist had, met moeite zou volgen.
Wij namen naauwlijks den tijd van twee
uuren , om ons eenigzins te herhaalen. Ik
was geheel ligt van harte, toen men ons Bericht
bragt, dat de Wagen en Paarden gereed
waren. LEENTJEN en de Gravin drukten
en kuschten elkander, bij het affcheid
neemen, met -— drooge Oogen. En ik
ftond met den Graaf hand in hand, en fprak
met hem zeer ernftig, van — den goeden
Weg welke wij op onze reize zouden aantreffen.
Eindelijk kuschte ik, met eene diepe
buiging, de hand van de Gravin, het geen
zij even zo wellevend beandwoordde. LI­
SETTE deedt het haar Mevrouw even zo
juist na: maar de oude TOBIAS gaf zijne
vergenoeging den vrijen loop , en noemde
mij, onder het drukken van mijn hand, met
groote eerbied en vreugde: Mijn Heer WIL­
LEM!
¥ $ Vki

M O R I Z *
Vier goede Hengften vloogen met ons
naar de eerfte Pleisterplaats. In weinig Minuutea
was het Slot agter ons verdweenen.
ik omhelsde LEENTJEN, en LEENTJEN
omhelsde mij, met zulk een driftvervoering,
als of wij elkander ten tweedenmaale wedervonden:
en nu begost zij te vernaaien.
D E R T I E N D E H O O F D S T U K .
LEENTJEN vertelt.
„JE
ene onfchuldige fchertferij, mijn lie­
van
ve MORIZ
mij afgefcheurd
! zou u dus
hebben
bijna
!
voor
Mijn
eeuwig
Zuster
was dat jonge Mensch, in blaauwe Uniform,
naar wien gij ftaakt; en dien gij zekerlijk
zoud doorftooken hebben, indien uwe ongeftuimigheid
uw een zekeren ftoot had laaten
doen. Gij fprongt voord, zonder naar ons
gefchreeuw te luisteren: van het Terras af,
zagen wij u nog eenige oogenblikken , en
daar na verdweent gij agter Bosfchen en Bergen,"
„ Ik viel, zo dra gij uit ons Oog verdweenen
waart, in onmagt neder, en mijne ZuS-
tpr dip mpf>r \iori mïstrnnsfichwfl Jan we\
van

Z E S D E B O E K . 341
van fmerte doordrongen was, liep naar ons
SJot ora hulp te krijgen; en mijn' Vader die
omftandigheden te ontdekken. 7
'
„ Deze Iprong, niet drie Lieden van ons
huisgezin, daadelijk te Paard, en rende u
na. Tegen den avond kwam hij te rug ,
zonder eenig fpoor van u ontdekt te hebben.
Zijne gramfchap, tegen ons beiden, verfmoit,
zo dra hij dezelve op ons had jjitgebulderc,
in tederheid en fmerte: want wij waren beide
zo zwak, dat men ons te Bed moest liggen."
„ o MORIZ! de Nacht die op dezen dag
volgde ! Wie kan mij voor baare kwaaien
vergoeding geeven , dan gij, die dezelve over
mij liet zamentrekken ? ó 'MORIZ! (haar
hoofd rustte zagtkens op mijn fchouder) zoud
gij mij deze Voldoening kunnen weigeren? "
lk drukte haar , met tiaanende Oogen en
fpraakloos, tegen mijn boist.
,, Eén, twee Maanden verliepen, en wij
hoorden niets van U. Mijn Vader ging zelv'
in uw Guarnifoen , en vernam, met zeer
veel behoedzaamheid, naar U. Hij liet zijne
verbaastheid niet merken , toen hij gewaar
wierdt, dat men hier ook geene Berichten
van U had. Hij ftond echter altijd daar op
pal, dat gij te veel Eer bezat, om over uw
Y 3 Ver-

342 M O R I Z
Verlof uit te blijven , en U, zo h j z^ide,
uit te laaten trommelen. Ik voor mij bouw»
de ook op dezen grond. En waar zou mijn
arm hart anders meer op hebben kunnen bouwen?
Alleen zo lang kan uw fmert nog duuren,
zei ik tot mij zei ven, als zijn Verlof duurt!
Komt hij te rug , dan kan hij fpoedig uit
zijne dwaaling getrokken worden : en dan
behoort hij u weder.''
„ Intusfchen .... intusfchen ....vond ...
mijne Moeder goed , mij wegens de aanftaande
omftandigheid, buitens huis te zenden
, wijl ik ... nadien het en op
dat men niet ...."
Zi] verborg haare gloeijende Wangen tegen
mijn borst.
Niemand was mij zulk een vertrouwde
Vriendin, dan de Gravin. Ik ontdekte haar
mijne Verlegenheid : en haar op volgende
Brief was een volledig Verzoek, om bij haar
te koomen, en zo lang bij haar te blijven,
als het mij zoude gelieven. Het was of dezen
Brief mij een nieuw leven gaf. Mijn befluit
was fpoedig genomen, ,en mijne üude-
Ten itemden 'er gaerne in toe. Ik vloog, van
mijnen Broeder vergezeld, naar mijne Vriendin;
ik kost de tijd niet afwachten , in welke

Z E S D E B O E K . 343
ke ik haar weêr zien zoude. Ik fchreef haar
van elke Rustplaatfe eenen Brief, dien ik
telkens, als een Heraut mijner aankomfte ,
voor af zond."
6 ! Riep ik , zulk een Brief heb ik dezen
morgen gelezen. Hij heeft mij twee uuren
doen doorbrengen, die uwen verfchrikkelijken
nacht, voor welke gij voldoening eischt ,
verre overtreffen ! Zij lagchtte, en vervolgde:
„ Hoe nader ik bij de plaatfe mijner beftemming
kwam , zo veel te ligter wierd ik
van harte. Ik gaf mij geheel aan de ge-*
dachten over, eene teder geliefde Vriendin
, na een lang afzijn , weder aan mijn
hart te drukken , en bij haar Troost en
Leeniging van fmerte-te vinden. Wij kwamen
eindelijk aan , en reden bij het Slot
van den Graaf op. Wat mij het eerst in
de Oogen viel, was eene witte Uniform met
roode opflagen, die onder een' Lindenboom
hing. Gij had zulk een Uniform gedragen
en ik kost den tijd niet afwagten , om haar
nader te befchouwen. Ik fprong uit den
Wagen , liep 'er naar toe, en was, als van
den Donder getroffen , toen ik in een Zakdoek
, welke daar nevens hing, uwen naam
Y 4 ont-

344 M O R I Z
ontdekte. „ Van wien is deze Uniform en
dezen Zakdoek?" riep ik met de groottte
Vreugdvervoering : want ik meende dat gij
niet ver af waart. Jk heb baar in het
Bosch begraven gevonden, zeide de oude Jager.
— En ik viel in zijne armen. „ Hij
„ is vermoord, febreeuwde ik: MORIZ is
„vermoord! Ach! ik ongelukkige ! Waar
„ ... waar zijn zijne Moordenaars?"
„ De Graaf en de Gravin fchoten toe , e;i
viaagden verbaast naar de oorzaak mijner
kïagten. Maar ik was geheel verward, en
motst het aan mijnen Broeder overlaaten , om
hen de Gefchiedenisfe mijner Wanhoop te
vernaaien. Zij zogten alles op om mij te
troosten : maar mijne Troosteloosheid fteeg
daar door. „ MORIZ vermoordt ! riep ik.
„ MORIZ vermoordt!" En welk een ander
denkbeeld kost 'er, in mij rampzalige! opkomen?"
„ In dien tusfehen tijd kwam de oude Jager
aanlorpen , en riep : de Moordenaar is
ontdekt! Tevens toonde hij een Snaphaan ,
welke ik, op het eerfte gezicht, voor den
uwen herkende, en die bij verhaalde bij een
Jager gevonden te hebben , welke in den
Slot Toorcn gevangen zat. ,, Ik wil naar
,i hem

Z E S D E B O E K . '345
„ hem toe, riep ik uit: ik wil van hem zelv'
,, hooren, waar MORIZ gebleven is." Maar
men bragt mij door verftandige voordellen,
en beloften dat den Moordenaar, in mijn bijzijn
, zou verhoord worden ; van deze Gedachten
af."
,, Het gefchiedde. Ik brandde van ongeduld
om het Monfter te zien, dat mijnen
MCRIZ kost omgebragt hebben. Ik kwam
en zag, en herkende in den Moordenaar van
mijnen MORIZ , mijnen MORIZ zelv' ! Ik
had hem weder! voor eeuwig had ik hem
weder!"
Nieuwe Omhelüngen, nieuwe Verrukkin­
gen!
Zo verdweenen Mijlen en Pleisterplaati'en
; zo rolden wij door Steden en Dorpen,
zonder rust of flaapen. Lehmniz was het
middenpunt van ons geluk ; en dit trachten
wij , zonder ophouden te bereiken. Wij
kwamen eindelijk aan ; fprongen uit den
Wagen ; liepen op het Slot ; rukten de
Deuren open , en vloogen in de Kamer van
onzen Vader, alwaar wij onze Moeder en
Zuster ook aantroffen. Schrik en Verwondering
ontftond bij hen , op dit onverwagt
gezichte. Stomme omhelfingen en Vrien-
Y 5 den-

34Ö M O R I 2
dentraanen ontvingen ons ; en eene. vrolijke
welkomst-groet ftamelde van alle Lippen.
„ Naar de Kerk ! Naar de Kerk !
„ riep de oude Overften —. op dat Spring
„ in '/ Veld, niet nog eens wech rent! •
„ Jongen , Jongen !"—»- voegde hij 'er,
met traanende Oogen, bij, terwijl hij mij
tegen zijn' borst drukte — „ Gij hebt mij
„ veel Leed veroorzaakt, maar ook veel
„ Vreugde ! — Thans zult gij uw beider ,
„ en ons geluk tevens volmaaken."
Einde van het Zesde, of laatfte Boek.