Leerkracht - Nationaal Park Schiermonnikoog

Vereniging Natuurmonumenten
Bezoekerscentrum Schiermonnikoog
7.3.3. Het strand ten oosten van paal 5
Het strand ten oosten van paal 5 is momenteel grofweg in twee onderdelen te verdelen: het met duintjes
begroeide strand over een breedte van enkele honderden meters (vanaf de duinrand richting zee) en het
zandstrand ten noorden daarvan. Het is te bereiken via de volgende strandovergangen:
- Badstrand; De Marlijn (einde Prins Bernhardweg)
- Paal 7 (einde Reddingsweg)
- Vanaf het Waterstaatspad aan de zuidzijde van de stuifdijk tussen paal 7 en 10 (diverse plaatsen)
De duintjes die we hier zien zijn het resultaat van stuivend zand dat op dit deel van het strand is vastgelegd door
biestarwegras. Dit gras kan, in tegenstelling tot helmgras, goed tegen zout grondwater. Het is een van de eerste
planten die zich vanaf de zeekant op het strand vestigt. Het is de eerste belangrijke vastlegger van het stuivende
zand.
Het niet-begroeide strand is het meest onderhevig aan veranderingen: door de werking van eb- en vloedstromen
en stormen wijzigen de geulen en banken zich in dit gebied het snelst. Bovendien vormt de wind hier heuvels en
dalen van zand. Het is het meest dynamische gebied op het eiland.
Hier zijn met noordelijke winden de vloedlijnen te vinden met daarin allerhande aangespoeld materiaal. Dit
materiaal bestaat uit een natuurlijke component in de vorm van schelpen, wieren, krabben en vele andere
zeedieren en –planten. Zo zijn er alleen al zo’n 150 verschillende soorten schelpen te vinden.
Van de niet-natuurlijke component zijn de stukken hout van allerlei vorm, maar ook de lampen, flessen, viskisten
en andere verpakkingsmaterialen van overal ter wereld het meest in het oog springend. Een ander niet-natuurlijk
aanspoelsel vormen de vele stukken net en touw. Dit materiaal, meestal kunststof, heeft de nare eigenschap dat
het niet vergaat. Het blijft daardoor zeer langdurig in zee drijven, waardoor vogels en soms zelfs bruinvissen (een
kleine soort dolfijn) erin verstrikt raken en sterven.
Stookolie van schepen spoelt gelukkig nog maar zelden aan. Een klein plekje is al dodelijk voor een vogel, omdat
de veren aanelkaar gaan plakken en daardoor niet meer voldoende isoleren. Water dringt door tot de huid van de
vogel, die dood gaat aan longontsteking.
Wanneer de wind uit zuidelijke richtingen waait liggen er bij laagwater soms veldjes met aanspoelsel tegen de
rand van de geulen. Wanneer deze veldjes zwart zijn, bestaan ze voor een groot gedeelte uit veenresten die uit de
oude bodemlagen worden gespoeld. Hiertussen is soms barnsteen te vinden, een fossiele, goudgele tot
oranjebruine hars, die tot fraaie sieraden is te verwerken.
Zowel aan de eb- als vloedlijn zijn bij deze windrichting vaak de lege sliertjes te vinden van de
schelpkokerworm: een beschermend omhulsel voor de worm, dat bestaat uit aanelkaar gelijmde zandkorrels en
schelpstukjes.
7.3.4 De Balg
De Balg is de meest oostelijke punt van Schiermonnikoog. In de afgelopen decennia is het eiland hier dermate
aangegroeid, dat het meest oostelijke deel buiten de gemeentegrens op terrein van de provincie Groningen kwam
te liggen. ligt! Inmiddels is een grenscorrectie uitgevoerd.
De Balg is een enorm zandstrand met een breedte van ca. 2 kilometer. Het is een goede vindplaats van veel grote
schelpen, die hier door de sterke stroming aanspoelen. Enkele soorten: strandgaper, oester, noordkromp en wulk.
Op de Balg zijn vaak zeehonden te zie, evenals op de zandplaten aan de oostzijde van het eiland.
Om verder te lezen:
Ruijter, E. de, 1989. Zeeboek.
Bruyne, R.H. de, 1994. Schelpen van de Nederlandse kust.
Boer, Th.W. de & R.H. de Bruyne, 1991. Schelpen van de Friese Waddeneilanden.
Lessuggesties
1. Op het strand kun je allerlei “spullen” vinden. Verdeel de aangespoelde spullen in twee groepen: natuurlijke
en niet-natuurlijke spullen. Boomtak, emmer, vogelpoot, mossel, tube tandpasta, plank, krabbeschild,
zeewier, fles, plastic zak, steenkool, stuk visnet.
20