Leerkracht - Nationaal Park Schiermonnikoog

Vereniging Natuurmonumenten
Bezoekerscentrum Schiermonnikoog
1.2 Nationaal Park Schiermonnikoog
Ook Schiermonnikoog bezit enkele waardevolle landschapstypen. Waddengebieden zijn in internationaal opzicht
behoorlijk zeldzaam. Hetzelfde kan worden gezegd over kwelders en duinen. En niet alleen de landschappen zijn
bijzonder, ook de dieren en planten die zich in dat milieu thuis voelen zijn vaak erg zeldzaam.
Het grootste gedeelte van Schiermonnikoog is Nationaal Park: het bos, de kwelders, de duinen, het strand. Het
dorp en de polder vallen buiten het Nationaal Park. Ook het gedeelte met vakantiehuisjes ten noorden van het
dorp, de omgeving van de Badweg, de IJsbaan en de Berkenplas vallen buiten het Nationaal Park. Een deel van
de Waddenzee ten zuiden van het eiland behoort er wel toe.
Vier doelstellingen
Nationale Parken in Nederland hebben vier doelstellingen:
natuurbehoud en –ontwikkeling
voorlichting en educatie
(wetenschappelijk) onderzoek
natuurgerichte recreatie
De doelstelling van het natuurbehoud en de natuurontwikkeling is de belangrijkste. De andere doelstellingen
mogen nooit ten koste gaan van dit belangrijkste doel.
In 1975 werd een aantal Nederlandse natuurgebieden aangewezen die het waard zouden zijn een Nationaal Park
te worden. In 1984 ging het ministerie van LNV over tot het oprichten van het eerste park. Dit was
Schiermonnikoog. Vijf jaar later, in 1989, werd Schiermonnikoog definitief het eerste Nationaal Park (nieuwe
stijl) van Nederland. Inmiddels zijn er in Nederland 20 Nationale Parken.
Overlegorgaan
Bij een Nationaal Park hoort een Overlegorgaan. In dit Overlegorgaan zitten verschillende partijen die
betrokken zijn bij het Nationaal Park. Ze proberen het eens te worden over het beheer van het natuurgebied, maar
ook over zaken die gaan over recreatie, voorlichting en educatie en onderzoek. Op Schiermonnikoog komt het
Overlegorgaan drie keer per jaar bij elkaar.
Een belangrijke taak van het Overlegorgaan is het vaststellen van een Beheer- en Inrichtingplan (BIP). Zo’n
BIP wordt iedere tien jaar opgesteld. In het plan staan verschillende doelstellingen die in de komende tien jaar in
het Nationaal park gehaald zouden moeten worden. Ook staan er praktische zaken in, zoals waar welke vormen
van recreatie zijn toegestaan.
In 1999 is het huidige BIP voor Schiermonnikoog opgesteld. Het is tot en met 2008 geldig.
Lessuggesties:
1. Een Nationaal Park is onder meer bedoeld om de natuur in dat gebied te beschermen tegen bedreigingen.
- Beschrijf welk stuk(je) natuur in de buurt van jouw woonplaats volgens jou het mooiste is en waarom.
- Vertel waardoor dat gebied(je) bedreigd wordt (of kan worden in de toekomst).
2. Geschiedenis
Tijdens de laatste ijstijd stond de zeespiegel tientallen meters lager dan nu. Toen het klimaat warmer werd, begon
het ijs te smelten en steeg de zeespiegel, ook in de Noordzee. Door wind en stroom werden, ongeveer op de
plaats van de huidige waddeneilanden, langgerekte zandbanken gevormd. Toen het water nog verder steeg,
sloegen daar op enkele plekken gaten in, en ontstonden de voorlopers van de huidige eilanden.
Doordat het water in de waddenzee minder snel stroomt dan in de Noordzee, zakken hier ook de kleinste
zanddeeltjes (klei, slib) neer. Dat zorgt weer voor ophoging van het waddengebied. Zo is een gebied ontstaan dat
de ene keer land is en 6 uur later weer zee: het waddengebied. Dat het waddengebied niet totaal verlandt (het
slibt immers aan) komt doordat de zeespiegel nog steeds iets stijgt. Opslibbing en zeespiegelstijging gaan
ongeveer even snel.
6