Te veel medische beeldvorming? - UZ Gent

D
Te veel
medische
beeldvorming?
Veel problemen hebben te maken
met gebrekkige communicatie
dr. jan van eLsen, Huisarts in gent
‘Dat te veel medische beeldvorming wordt
aangevraagd, hangt volgens mij samen
met vier factoren. In de eerste plaats
volgen niet alle artsen de richtlijnen die de
radiologen hebben opgemaakt. Die richtlijnen
zijn nochtans helder en gebruiksvriendelijk.
Blijkbaar kennen veel artsen ze onvoldoende
– wat dan een probleem van navorming en
sensibilisering zou zijn. Een gestandaardiseerd
voorschrift waarop de arts verplicht de
klinische indicatie moet invullen, kan helpen.
De radioloog zou de indicatie dan met de voor-
schrijvende arts kunnen bespreken, en over het
nut van de beeldvorming kunnen praten.
Een tweede factor: de patiënt eist steeds vaker
een beeldvormingsonderzoek. Patiënten die last
hebben van rugpijn vragen bijvoorbeeld om het
jaar een nieuwe foto. Als vaste huisarts heb je
meestal wel een goede relatie met je patiënt en
kun je hem dat wel uit het hoofd praten. Maar
patiënten die van het ene ziekenhuis naar het
andere komen shoppen onttrekken zich daaraan.
Zeker als je weet – en dat is de derde factor – dat
specialisten van diverse ziekenhuizen veel te

Gemiddeld ondergaat elke
Belg een radiografisch onderzoek
per jaar. Dat kost
niet alleen veel, sommige
onderzoeken stellen de patiënt
bloot aan ioniserende
straling: Belgen krijgen
drie keer zoveel straling te
verwerken als Nederlanders.
Wat doen we eraan?
weinig met elkaar communiceren. Ze weten dus
niet of de CT-scan die ze aanvragen bijvoorbeeld
drie maanden geleden ook al is voorgeschreven
door een andere arts. De Gentse privéradiologen
hebben een website waarop artsen de onderzoeken
van hun patiënt in digitale vorm kunnen
opvragen. Je kunt alleen maar hopen dat we dat
binnenkort ook via het Elektronisch Patiëntendossier
kunnen doen. Veel problemen hebben
dus te maken met gebrekkige communicatie, en
dat geldt ook voor de laatste factor: specialisten
koppelen veel te weinig terug naar de huisarts
die het Globaal Medisch Dossier (GMD) van de
patiënt beheert. Er moet dringend meer werk
worden gemaakt van de echelonnering: de GMDhoudende
arts moet de toegangspoort vormen
tot de gezondheidszorg – de specialisten moeten
hem in die rol respecteren.
Niet alle
stralenbelastende
onderzoeken
zijn noodzakelijk
prof. dr. geert viLLeirs, dienst radioLogie
en mediscHe BeeLdvorming, uz gent,
voorzitter van Het pLatform mediscHe
BeeLdvorming, fod voLksgezondHeid
DIaloog 21
‘Gemiddeld wordt elke Belg jaarlijks blootgesteld aan
2,2 millisievert röntgenstralen afkomstig van medische
toepassingen. Daarmee zitten we in het Europese koppeloton.
De risico’s daarvan moet je relativeren: een werkgebonden
dosis van 20 millisievert per jaar wordt bijvoorbeeld
nog als veilig beschouwd. Toch staat de noodzaak van een
aantal stralenbelastende onderzoeken niet altijd vast. Voor
sommige pathologieën verdient MRI bijvoorbeeld de voorkeur,
maar daarvoor zijn er wachtlijsten – zodat artsen dan
een snellere, maar minder informatieve CT-scan voorschrijven.
De patiënt is ook mondiger geworden en dringt aan op
een foto of een scan, zelfs voor iets banaals.
De campagne die de radiologen met de FOD Volksgezondheid
hebben uitgewerkt wil daarom ook de bevolking sensibiliseren.
Gelijkaardige campagnes voor het verantwoord gebruik van antibiotica
hebben al vruchten afgeworpen. Daarnaast wil ze ook
de richtlijnen voor het goede gebruik van medische beeldvorming
bij voorschrijvende artsen helpen opfrissen. Dat gebeurt
onder meer via brochures naar analogie met de bekende Folia
Farmacotherapeutica. Die richtlijnen kunnen onnodige en
dubbele onderzoeken helpen vermijden. Daar is zeker nog
ruimte voor progressie, ook dankzij nieuwe initiatieven, zoals
het gestandaardiseerd voorschrift voor medische beeldvorming.
Dat voorschrift zal verplichte velden bevatten – onder meer een
toelichting van de klinische toestand en een omschrijving van
wat de arts van het beeldvormend onderzoek verwacht. In de
medische software waarmee de arts zo’n voorschrift aanmaakt,
kan dan op termijn een module worden geïntegreerd met de
richtlijnen voor medische beeldvorming. Op die manier wordt
de arts ondersteund om bij om het even welke pathologie steeds
het meest aangewezen onderzoek te kiezen.’

80 tot 85 procent van de
aanvragen voor medische
beeldvorming is verantwoord
prof. dr. koenraad verstraete en dr. peter smeets,
dienst radioLogie en mediscHe BeeLdvorming, uz gent
‘De media hebben het wel eens over
“overconsumptie van radiologie”, tot
irritatie van de radiologen: wij voeren
immers de onderzoeken uit die artsen hebben
aangevraagd. Zijn die aanvragen verantwoord,
dan is er geen overconsumptie. Globaal heb je
vier groepen: de zeer geïndiceerde onderzoeken
– als iemand een been breekt, bijvoorbeeld;
de in eerste instantie niet geïndiceerde
– bij rugpijn wacht je beter zes weken voor
je beeldvorming aanvraagt omdat de meeste
rugpijnen spontaan genezen; de gespecialiseerde
onderzoeken van specialisten, zoals
cardio-CT’s, en de onderzoeken die helemaal
niet geïndiceerd zijn – bijvoorbeeld wanneer
een patiënt met migraine eist dat de arts een
scan van het hoofd voorschrijft.
In België is 80 tot 85 procent van de beeldvormingsonderzoeken
verantwoord. De rest vragen
artsen wat te gemakkelijk aan. Onder druk
van de patiënt, uit onzekerheid, om op veilig te
spelen enz. Sommige beeldvormingstechnieken
campagne
– CT-scans, radiografie – zorgen voor ioniserende
straling. Magnetische resonantie (MRI) is
veilig, maar de overheid heeft het gebruik van
MRI jarenlang beperkt. Mede daarom worden in
België relatief meer CT-scans genomen.
Om het aandeel onverantwoorde aanvragen
te reduceren, moeten we informeren en sensibiliseren.
De campagne die de FOD Volksgezondheid
nu opzet – in samenwerking met de Belgische
Vereniging voor Radiologie – is een goede
zaak. Specifiek voor artsen en specialisten
bereiden we infobladen voor: Folia Radiologica.
Daarin frissen we per probleem – hoofdpijn,
lage rugpijn enz. – de geldende richtlijnen op.
Die richtlijnen blijken bij veel artsen nog niet
goed bekend. Die richtlijnen kunnen ook worden
geïntegreerd in de medische software die
artsen gebruiken. Schrijven ze bijvoorbeeld een
MR voor bij rugpijn, dan verschijnt er een popup
met de vraag of de patiënt al zes weken pijn
heeft. Dat moet de arts helpen om medische
beeldvorming verantwoord voor te schrijven.’
meer informatie over
de campagne van de
fOD Volksgezondheid:
www.zuinigmetstraling.be