Krachtige precisiebestraling helpt - UZ Gent

OOligometastasenprostaatkankerKrachtigeprecisiebestralinghelptDe standaardbehandelingvooruitzaaiingen vanprostaatkankeris hormoontherapie.Die moet de aanmaakof de werking van testosterononderdrukken en zo de groeivan kankercellen afremmen.In het uitzaaiingsstadium is diehormoontherapie alleen palliatief.Bovendien heeft ze ingrijpendenevenwerkingen: osteoporose,libidoverlies, impotentie, opvliegers,bloedarmoede, vermoeidheid,metaboolsyndroom. Ookchemotherapie – die eventueel ineen latere fase wordt ingezet – kanernstige bijwerkingen hebben.Drie jaar uitstel‘Het aantal uitzaaiingen speeltbij de keuze voor hormoontherapiegeen rol’, zegt prof. dr. GertDe Meerleer (Uro-OncologischeGroep). ‘Zodra de patiënt metastasenheeft, wordt ze ingezet. Wijvroegen ons af: waarom zou jebeperkte uitzaaiingen niet lokaalaanpakken, in plaats van meteen systemische therapie het helelichaam te behandelen? Die hypothesehebben we bij een reeks van24 patiënten onderzocht.’‘Patiënten met drie of minderuitzaaiingen – oligometastasen –kregen precisiebestralingen.In sommige gevallen werdenze chirurgisch verwijderd.Die aanpak bleek erg doeltreffenden ook zeer veilig. Bijde 24 patiënten konden we hetopstarten van hormoontherapiemet gemiddeld 38 maandenuitstellen. Dat is veel langer danwe hadden verwacht.’Precisie dankzijbeeldvormingBij conventionele radiotherapiekan de bestralingsbundel nietzo nauwkeurig worden gericht,zodat onvermijdelijk ook heel watgezond weefsel wordt bestraald.Dat is anders bij precisiebestralingof stereotactische radio therapie(stereotactic body radiotherapy).Doordat men – dankzijbeeldvormende technieken – hetdoelgebied zeer precies kan lokaliseren,kan men zeer krachtigedosissen toedienen. Tegelijk wordthet gezonde weefsel rondom hetletsel maximaal gespaard. Doordatde dosissen per keer zo hoog zijn,volstaat een beperkt aantal bestralingen– in dit geval een 10-tal. Datkomt overeen met 25 tot 38 conventionelebestralingen.Prof. De Meerleer: ‘Het is

ONDERZOEK 27Door patiënten met drie of minderprostaat kankeruitzaaiingen heelnauwkeurig en agressief te bestralen,kan hormoon therapie met gemiddelddrie jaar worden uitgesteld.Dwarsdoorsnede van doorprostaat kanker aangetastelymfeklier, met dosisverdelingradiotherapie, van hoog (rood)tot laag (lichtblauw). De hoogstedosissen zijn geconcentreerd rondde aangetaste lymfeklier.Dwarsdoorsnede solitaire botmetastase,met dosisverdeling.natuurlijk erg belangrijk om debestralingen zorgvuldig te plannen.Eerst worden met een PET-CT-scanvan het hele lichaam de uitzaaiingenopgespoord en gelokaliseerd.Patiënten bij wie drie of mindermetastasen worden aangetroffen,bereiden we voor op de stereotactischebehandeling. Eerst makenwe een computermodel van depatiënt. Daarvoor gebruiken weintensiteitsgemoduleerde boogtherapie,een geavanceerde vorm vanradiotherapie. Daarna bestralen wede uitzaaiingen met beeldgestuurdestereotactische radiotherapie. We‘matchen’ elke bestraling met hetgemaakte computermodel.’BudgetteringDe behandeling werd op 17 maart2012 voorgesteld tijdens eensymposium in het UZ Gent. ‘Andereziekenhuizen kunnen ze zonder problemenovernemen’, zegt prof. DeMeerleer. ‘Cruciale succesfactorenzijn het gebruik van geavanceerdebeeldvormende technieken en desteun van een multidisciplinairteam, met name van de collega’surologen, nucleair geneeskundigenen radiologen.’Het succes van de behandelingheeft ook economische consequenties.‘Hormoontherapie isop korte termijn goedkoper danradiotherapie, maar als je doorradiotherapie de hormoontherapie– en de daarmee gepaard gaandenevenwerkingen – verschillendejaren kunt uitstellen, moeten wemisschien toch de budgettering vande oncologie in ons land bijsturen.Een flink deel van het budget gaatmomenteel naar farmaceutica,terwijl geavanceerde radiotherapieWat?Prostaatkanker: behandeling vanbeperkte uitzaaiingen (oligometastasen)in klieren of in botHoe?Met stereotactische radio therapie:krachtige, zeer precieze bestralingdie bijna geen gezond weefselbeschadigtResultaat?Bij 3 of minder uitzaaiingen: gemiddelduitstel van hormoon therapie met38 maandenvoor metastasen momenteel nogniet wordt terugbetaald.’Prof. dr. Gert De MeerleerRadiotherapeut – oncoloogUro-Oncologische GroepDe Pintelaan 185, 9000 Gentwww.uogg.beGert.DeMeerleer@uzgent.be