Behandeling met donorsperma - UZ Gent

info voor de patiënt
Behandeling met
donorsperma
IUI-D: intra-uteriene inseminatie
met donorsperma
UZ Gent, Afdeling Reproductieve Geneeskunde

Lijst met afkortingen
FSH Follikelstimulerend hormoon
HIV Humaan immunodeficiëntievirus
HSG Hysterosalpingografie (foto van baarmoeder en eileiders)
IM Intramusculair (in de bil)
ICSI Intracytoplasmatische sperma-injectie
IUI Intra-uteriene inseminatie (stilzwijgend wordt verstaan:
met sperma van de partner)
IUI-D Intra-uteriene inseminatie met donorsperma
(vervangt de oude benaming KID =
kunstmatige inseminatie met donorsperma)
IVF In-vitrofertilisatie (met partnersperma)
IVF-D In-vitrofertilisatie met donorsperma
LH Luteïniserend hormoon
MESA Microscopische epididymaire sperma-aspiratie
SC Subcutaan (onderhuids)
TESE Testiculaire sperma-extractie
Inhoudsopgave
Inleiding p. 4
De diagnose binnen een heteroseksuele relatie p. 5
1 Vruchtbaarheidsproblemen bij de man p. 5
2 De rouw om het verlies van de eigen vruchtbaarheid
en het zoeken naar een alternatief p. 6
De aanmeldingsprocedue voor een IUI-D behandeling p. 9
1 Medisch consult p. 9
2 Counselinggesprek bij de fertiliteitsconsulente p. 11
3 Bespreking teamvergadering p. 13
De donoren p. 15
1 Screening van donoren p. 15
2 Donormatching p. 17
De behandelingscycli, planning en beleid p. 19
1 Eisprongstoornissen p. 20
2 Eileiderstoornissen p. 21
3 Endometriose p. 22
4 Psychologische problemen p. 22
5 Leeftijdsgebonden verminderde eicel- en embryokwaliteit p. 23
Psychologische aspecten tijdens de behandeling p. 24
Zwangerschap na IUI-D p. 25
1 Kans op zwangerschap p. 25
2 Verloop van de zwangerschap p. 26
3 Follow-up van de zwangerschap p. 27
Besluit p. 28
Praktische aspecten van de behandeling p. 29
1 Kosten betreffende behandeling p. 29
2 Akkoordverklaring p. 29
3 Samenstelling team en Organisatie p. 30
Bijlagen p. 32
2 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 3

Inleiding
Deze tekst richt zich tot diegenen voor wie in intra-uteriene inseminatie met
donorsperma (IUI-D) een oplossing kan zijn voor een onvervulde kinderwens. Dit
kunnen zijn:
•
•
•
Heteroseksuele paren die vernemen dat omwille van een spermaprobleem
een spontane zwangerschap tussen hen beiden totaal onmogelijk of uiterst
onwaarschijnlijk is en bij wie deze problemen in de huidige stand van de
medische wetenschap niet kunnen behandeld worden;
Lesbische vrouwen die in een stabiele relatie leven en die zich gerealiseerd
hebben dat bij hen een diepe kinderwens aanwezig is;
Sommige alleenstaande vrouwen.
De mogelijkheden om d.m.v. in vitro fertilisatie (IVF) of d.m.v. intracytoplasmatische
sperma-injectie (ICSI) zwanger te worden zijn nu zo ruim geworden en de
slaagkansen zo hoog, dat er veel minder dan vroeger een beroep moet gedaan
worden op IUI-D. Er zijn echter nog steeds paren met een totaal onbehandelbare
steriliteit. Het is niet geheel uitgesloten dat ook voor deze mensen op langere
termijn oplossingen zouden kunnen gerealiseerd worden door het creëren van
kunstmatige geslachtscellen, maar deze technologie is nog maar in het begin
van het laboratoriumonderzoek.
Wanneer echter de mogelijkheid om een genetisch eigen kind te verwekken niet
bestaat, zien paren zich verplicht om een keuze te maken tussen:
1. bewust kinderloos te blijven
2. adoptie of
3. donorinseminatie.
Ook wanneer IVF/ICSI behandelingen wel gebeurd zijn, maar zonder zwangerschap
zijn gebleven, is IUI-D een optie.
De diagnose binnen een heteroseksuele relatie
1 Vruchtbaarheidsproblemen bij de man
In de meeste gevallen van verminderde mannelijk fertiliteit heeft men te maken
met sperma van (sterk) verminderde kwaliteit, waarvan de spontane zwangerschapskansen
niet helemaal nul zijn, maar b.v. in de grootte-orde van 1 tot 5%
per jaar. In zulke gevallen is IUI-D niet de eerste optie maar wordt in principe
behandeld met intra-uteriene inseminatie met partnersperma (IUI), ofwel met
IVF/ICSI (Fig. 1).
Indien helemaal géén zaadcellen aanwezig zijn (azoöspermie) of, in de vrij zeldzame
gevallen waarbij IUI of IVF/ICSI niet tot een zwangerschap heeft geleid, is
IUI-D aangewezen. Zelfs in geval van azoöspermie is soms ICSI mogelijk met bijbalzaadcellen
of met zaadcellen die rechtstreeks uit de teelbal gehaald worden.
Fig. 1 Spontane zwangerschapskans in functie van de tijd (jaren) bij koppels
van wie de man min of meer uitgesproken sperma-afwijkingen vertoont
groep 1 = 0,1-1 M/ml; groep 2 = 1-5 M/ml; groep 3 = 5-10 M/ml;
groep 4 = 10-15 M/ml beweeglijke spermatozoa.
(M/ml = Miljoen per milliliter)
4 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 5

De vraag naar IUI-D moet actief uitgaan van het paar zelf omdat men er zeker
wil van zijn dat deze behandeling beantwoordt aan een wel overwogen eigen
inzicht van de aanvragers.
IUI-D kan in principe aangevraagd worden in geval van:
Totale afwezigheid van zaadcellen (azoöspermie) zonder mogelijkheid tot behandeling.
Wanneer mogelijkheden bestaan (hormonaal, microchirurgisch) zal
meestal voorgesteld worden dat deze eerst benut worden (bvb. herstel van sterilisatie,
MESA (microscopische epididymaire sperma-aspiratie), TESE (testiculaire
sperma-extractie), zie ook de brochure betreffende IVF/ICSI). Ieder geval
wordt individueel besproken.
Sperma van zeer ongunstige kwaliteit (ernstige oligoasthenoteratospermie),
zonder mogelijkheid van behandeling en/of nadat pogingen d.m.v. ICSI zonder
resultaat zijn gebleven (de meeste paren bereiken een zwangerschap); in principe
wordt niet op een verzoek tot donorinseminatie ingegaan indien er zaadcellen
in het ejaculaat zijn en er tevoren geen ICSI poging(en) zijn uitgevoerd.
Risico op ernstige overerfbare afwijkingen bij een kind verwekt door echtgenootsperma.
Rhesus-iso-immunisatie: dit probleem is extreem zeldzaam dankzij de systematische
toediening van antirhesus antistoffen in alle risicogevallen.
In principe zullen alle aanvragen beluisterd worden, wat niet wil zeggen dat er in
alle gevallen een gunstig advies zal volgen.
2 De rouw om het verlies van de eigen
vruchtbaarheid en het zoeken naar een alternatief
Na de diagnose zal steeds een diepgaande bezinning bij de aanvragers nodig
zijn omtrent de ernst van de kinderwens en omtrent de betekenis van vaderschap.
Het afscheid nemen van een eigen genetisch kind voor een paar
en het genetisch vaderschap voor een man, komt neer op een rouwproces. Het
is dan ook beter om niet onmiddellijk de stap te zetten naar een behandeling
met donorsperma maar eerst te zorgen voor een gestructureerde psychologische
uitklaring.
Rouw is een natuurlijke reactie op een verlies, zoals bij het overlijden van een
geliefd persoon. Bij het rouwproces rondom ongewenste kinderloosheid kan
men spreken van meerdere verliezen: het verlies van het nooit ontstane kind, het
verlies van controle over de eigen vruchtbaarheid, het verlies van eigen nazaten,
het ophouden van een genetische lijn, …
Een rouwproces verloopt strikt genomen volgens een aantal stadia met bijhorende
gevoelens. In de praktijk komen de gevoelens niet in een precieze volgorde
naar voren maar kunnen mensen in verschillende periodes in meer of mindere
mate met deze gevoelens te maken krijgen. Daarnaast ervaart men binnen
de relatie deze rouwgevoelens nooit tegelijkertijd of even intens. Ten eerste is
er de fase van ontkenning waarbij men het gevoel heeft van ‘dit kan mij toch
niet echt overkomen’. Ontkenning is een soort afweermechanisme waarmee
wij ons beveiligen tegen overspoelende emoties. Een tweede belangrijk gevoel
is agressie, dat eigenlijk een uiting is van de onmacht waarmee men geconfronteerd
wordt. Men is kwaad op zichzelf, de partner, de arts, soms op de hele
wereld. Men heeft het gevoel onrechtvaardig behandeld te worden. Deze gevoelens
kunnen heel sterk zijn en nieuw voor een persoon die voordien rustig en
zachtaardig was. Daarnaast is er de schuld: ‘wat heb ik misdaan dat dit mij/ons
overkomt?’. Het gevoel elkaar niet te kunnen geven waar men zo naar verlangt.
Een vierde emotie is het verdriet waarmee men als koppel geconfronteerd wordt.
Tot slot zullen langzaam maar zeker gevoelens van aanvaarding en berusting de
boventoon nemen. Kortom, er komen talloze types van reactie voor en de weg
die sommigen afleggen om uiteindelijk het rouwproces te voltooien is soms zeer
lang en pijnlijk.
Het centrum biedt de mogelijkheid om dit proces te laten begeleiden door de
fertiliteitsconsulente (klinisch psychologe) die aanwezig is op de dienst. Pas wanneer
het verlies van de eigen vruchtbaarheid aanvaard en goed geïntegreerd is,
kan de tweede fase echt van start gaan: het kiezen van het alternatief.
Bewust kinderloos blijven
Het ouderschap definitief opgeven is voor sommigen een bewuste, zinvolle
keuze. Beroep, hobby’s, sociale contacten, de vele mogelijkheden tot zinvolle
vrijetijdsbesteding die onze maatschappij biedt (reizen, clubs en verenigingen)
kunnen een leven vullen zonder dat kinderloosheid de volledige ontplooiing
van beide partners in de weg moet staan. Wellicht wordt er te weinig gedaan
om mensen in deze richting actief te begeleiden. De media geven ook soms
de onterechte indruk dat er voor elk probleem wel een onmiddellijke oplossing
bestaat. Voor paren die deze keuze willen uitklaren is een onderhoud mogelijk
met de fertiliteitsconsulente.
6 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 7

Adoptie
Deze keuze dient weloverwogen te worden binnen de relatie. Voor de gepaste
ouders is het een zeer zinvol -en vaak dubbel nuttig - perspectief. Er bestaat in
België een procedure voor binnenlandse en buitenlandse adoptie. Indien u concretere
informatie wenst, kan u hiervoor terecht bij de fertiliteitsconsulente.
Donorinseminatie
Door de jarenlange gunstige ervaring met IUI-D in België en elders opgebouwd,
is de sociale aanvaarding van deze behandeling sterk toegenomen. De optie
IUI-D kan nu aan de meeste paren voorgesteld worden als een mogelijke keuze.
Ongeveer 75% van alle vrouwen die met IUI-D beginnen zullen uiteindelijk een
baby krijgen. Honderdduizenden mensen in de hele wereld zijn door middel van
donorinseminatie ontstaan.
Gezien het delicate en zeer individuele karakter van IUI-D, is het niet de taak
noch de plicht van de arts paren “aan te raden” tot deze behandeling over te
gaan. De keuze en de vraagstelling gaan van het paar uit. De arts kan enkel te
verstaan geven dat deze behandeling kan aangeboden worden en dat het paar
in aanmerking komt.
Fig. 2
De aanmeldingsprocedue voor
een IUI-D behandeling
Wanneer u de beslissing voor het opstarten van een IUI-D behandeling genomen
hebt, verloopt de aanmelding in drie stappen. Wanneer een paar zich voor
het eerst wendt tot een IUI-D-centrum, zal het gespreksonderwerp verschillen
naar gelang de psychische en medische situatie van het paar. Soms is nog
uitleg nodig aangaande het waarom van de steriliteit, soms komt een paar meteen
concrete inlichtingen inwinnen. Er kunnen tal van vragen gesteld worden.
Voor vele antwoorden zal naar deze brochure worden verwezen. Het is voor
een goede samenwerking tussen de artsen, vroedvrouwen/verpleegkundigen
en patiënten van belang dat de patiënt goed geïnformeerd is maar ook dat
men weet dat de patiënt een realistische kijk heeft op de slaagkansen. Eens
de behandeling begint, zal vaak blijken dat tijdens de inseminaties zelf soms
weinig tijd voor gesprek rest. Wij raden aan dat paren die tijdens de behandeling
zelf nieuwe vragen en problemen hebben, hiervoor een afzonderlijke consultatie
aanvragen, buiten een inseminatie om, bij de arts die hun “intake” heeft gedaan.
Zulke evaluatieconsultatie heeft trouwens steeds plaats na een 5 à 6-tal maand
IUI-D zonder zwangerschap. De hieronder beschreven procedure geldt ook voor
de aanvragen van lesbische paren en alleenstaande vrouwen.
1 Medisch consult
IUI-D behelst het eenvoudig inbrengen van voorbereid sperma afkomstig van
een donor tijdens een gewoon gynaecologisch onderzoek in de baarmoeder
(intra-uteriene inseminatie: IUI). IUI-D is niet zo “kunstmatig” als velen menen.
Het is een technisch simpele, kortstondige, pijnloze procedure die ambulant
gebeurt en gemakkelijk vaak kan herhaald worden zonder enige ongunstige
nevenwerking voor de vrouw.
De normale toestand van de vrouwelijke inwendige geslachtsorganen is afgebeeld
in Fig.2.
De voorafgaande onderzoeken bij de vrouw worden beperkt tot :
•
Het bevragen van de medische voorgeschiedenis en actuele medische toestand;
8 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 9

•
•
•
•
Beoordeling van de aanwezigheid van een normale eisprongfunctie door het
hormonaal profiel van de cyclus te onderzoeken (fig.3); wanneer een mooi
regelmatige cyclus bestaat, zal zelden veel onderzoek nodig zijn;
Een hysterosalpingografie (HSG, foto van baarmoeder en eileiders) om de
doorlaatbaarheid van de vrouwelijke tractus aan te tonen. Deze foto wordt
gemaakt door de verwijzende gynaecoloog, of bij rechtstreekse contactname
door een arts van het centrum (fig.4); een HSG wordt ook vaak slechts
gemaakt bij uitblijven van zwangerschap na enkele maanden;
Bloedafname voor bepaling van: bloedgroep en rhesusfactor, antistoffen
(rubella, toxoplasmose, hepatitis B & C = virale geelzucht, HIV, Chlamydia
trachomatis);
Een routine-gynaecologisch onderzoek (+ baarmoederhalsuitstrijkje) en
borstonderzoek.
Dit bilan laat toe in de beste uitgangssituatie van start te gaan. In principe worden
vrouwen met een regelmatige cyclus en zonder voorgeschiedenis van gynaecologisch
lijden a priori als normaal vruchtbaar beschouwd en worden de onderzoeken
dus sterk beperkt. Enkel wanneer er een aanwijzing voor een afwijking
bestaat in de voorgeschiedenis of bij uitblijven van zwangerschap wordt meer
nadrukkelijk onderzocht. Indien nodig, zal medicatie voorgeschreven worden om
de eisprong te stimuleren. In de loop van de behandeling kunnen echter nieuwe
elementen aan het licht komen die al dan niet met succes behandeld kunnen
worden. Het grootste gedeelte van de falingen van IUI-D is toe te schrijven aan
stoornissen die slechts tijdens de behandelingscycli vastgesteld worden. Het
zijn meestal: weerbarstige eisprongstoornissen, endometriose (zie verder) en
transportstoornissen van de eicel door de eileider(s).
Een diagnostische laparoscopie (rechtstreeks onderzoek van het klein bekken
onder narcose) behoort zeker niet tot de routine pre-IUI-D-oppuntstelling, maar
Fig. 3 Verloop van
de bloedconcentratie van
de voornaamste hormonen
(oestradiol E2, progesteron P,
LH en FSH).
Fig. 4 Foto van een
normale baarmoederholte en
eileiders (hysterosalpingografie).
kan voorgesteld worden wanneer na een aantal cycli geen zwangerschap
optreedt (Fig.5). Het is dus van belang om alle medische gegevens waarover
U beschikt mee te brengen, zodat geen tijd verloren wordt met de behandeling
van vrouwelijke vruchtbaarheidsstoornissen.
2 Counselinggesprek bij de fertiliteitsconsulente
Iedereen die een aanvraag indient voor een IUI-D-behandeling heeft standaard
een counselinggesprek bij de fertiliteitsconsulente. Het nemen van de beslissing
om donorsperma te gebruiken en de IUI-D-behandeling op zich vraagt immers,
naast medische begeleiding, ook psychosociale zorg bestaande uit het geven
van informatie, bespreken van de implicaties van de beslissing, bieden van emotionele
steun,…
Wat komt tijdens het eerste gesprek zoal aan bod? Bij een heteroseksueel paar
wordt tijdens deze consultatie aandacht geschonken aan de motivatie voor
IUI-D, de relatie, de verwerking van de mannelijke onvruchtbaarheid, het verschil
tussen genetisch en sociaal ouderschap, eventuele twijfels,...
Bijkomend vindt een open gesprek plaats rond belangrijke thema’s als: openheid/geheimhouding
naar het kind, al dan niet openheid in de omgeving, de
anonimiteit van de donor,…
Lesbische paren en alleenstaande vrouwen met kinderwens hebben ook standaard
een counselinggesprek, handelend enerzijds over de belangrijke thema’s
in verband met IUI-D (openheid naar omgeving en het kind, juridische aspecten,
anonimiteit van de donor) en anderzijds een psycho-sociale analyse (duur relatie,
kinderwens, motivatie voor IUI-D,…).
Fig. 5 Schematische afbeelding
van het rechtstreeks onderzoek
van de inwendige vrouwelijke
geslachtsorganen (diagnostische
laparoscopie) onder verdoving.
10 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 11

Openheid/geheimhouding
Over het medisch geheim bestaat geen twijfel; de arts mag eenvoudigweg aan
het kind zijn oorsprong niet meedelen, zelfs al zou hij er door een volwassene,
door IUI-D ontstaan, om gevraagd worden.
Het dilemma treft dus de ouders, die verplicht zijn hieromtrent een beslissing te
nemen. Een absolute regel is hier onbestaande. Wij laten als centrum elk koppel
de vrijheid hierover zelf te beslissen, hierbij kan de fertiliteitsconsulente een
helpende hand toesteken. Enkel die beslissing waarmee elk individueel koppel
in het meest harmonieuze akkoord kan leven in relatie met hun omgeving en hun
toekomstig kind, beschouwen wij als de beste.
Er is momenteel nog steeds een discussie gaande over welke beslissing van
de ouders nu de beste zou zijn voor de ontwikkeling van het kind. In de praktijk
blijkt de meerderheid van de paren nog te kiezen voor geheimhouding. Psychologen
en sociologen verklaren echter dat een dergelijk niet uitgesproken gegeven
kan wegen als een geheim op een gezin en destabiliserend kan zijn voor de
band ouders-kinderen.
Anonimiteit van de donor
Op dit moment is in België de anonimiteit van de donor in alle IUI-D centra
de regel. De spermagift gebeurt strikt anoniem. De ontvangers, noch het eventuele
kind zullen ooit vernemen van wie het sperma afkomstig is. De donor zal
ook nooit vernemen of met zijn sperma zwangerschappen zijn ontstaan en zeker
niet bij wie. Deze anonimiteit wordt gegarandeerd door het medisch beroepsgeheim.
Ethische en juridische aspecten van IUI-D
Op de zuiver ethische aspecten van IUI-D kan in dit korte bestek niet grondig
worden ingegaan. Er is wel literatuur over beschikbaar, zowel uit gelovig als uit
ongelovig standpunt.
De katholieke kerk maar ook de islam en andere godsdiensten staan meestal
afwijzend tegenover elke vorm van geassisteerde voorplanting, dus ook tegenover
IUI-D. Er zijn dan ook wel paren die om louter religieuze redenen deze
behandeling afwijzen. Voor mensen die tot het katholieke geloof zijn toegetreden,
is er in onze ervaring in de praktijk maar zelden een probleem. De geloofsovertuiging
van de patiënt kan o.i. echter geen reden zijn om de arts te ontslaan van
de plicht tot nuchtere informatie.
Mohammedanen weigeren bijna altijd IUI-D. Bij de Joden hangt het vaak af van
het advies van de rabbijn. Vrijzinnigen accepteren IUI-D op theoretische ethische
gronden gemakkelijker. In alle gevallen echter doorworstelt het koppel een crisis
ten aanzien van de wezenlijke betekenis van vaderschap: is het vooral een genetisch
iets of eerder en vooral een levenslange sociale rol, de zorg om een kind
dat leeft en groeit in een gezin?
De wetgever heeft alleszins aan dit laatste gedacht: elk kind dat geboren wordt
binnen een huwelijk, ook na gebruik van IUI-D, is juridisch volwaardig en automatisch
het kind van zijn sociale vader. Ontkenning van vaderschap is zelfs
onmogelijk wanneer beide partners de aanvraag hebben gedaan.
Wanneer het kind geboren wordt bij niet gehuwde partners, is de gebruikelijke
erkenningprocedure noodzakelijk. Enkel wanneer één der partners nog niet
volledig vrij is van een vroegere huwelijksband, kunnen er bepaalde juridische
problemen rijzen. Daarom wensen wij ook dat de juridische status van beide
aanvragers voor de aanvang tot behandeling ondubbelzinnig zou zijn.
Bij lesbische paren die via IUI-D een kind krijgen, is er slechts één juridische
moeder namelijk de vrouw die bevalt van het kind. Op dit ogenblik woedt in
België de discussie om de bestaande adoptiewet ook open te stellen voor paren
van hetzelfde geslacht. Indien deze wet goedgekeurd wordt, zou de meemoeder
het kind kunnen adopteren en beide ouders gelijke rechten en plichten krijgen.
Alleenstaande vrouwen staan genoteerd als enige wettige ouder.
3 Bespreking teamvergadering
Na het verzamelen van de medische en psychosociale informatie betreffende
de aanvraag, wordt elk dossier binnen de teamvergadering besproken. Tijdens
dit teamoverleg wordt er een advies (positief, negatief, uitstel) over de aanvraag
uitgesproken. Dit advies wordt vervolgens aan de aanvragers meegedeeld.
Bij positief advies kan men effectief starten met de behandeling en wordt het
donorsperma aangevraagd.
Volgende voorwaarden dienen onder andere vervuld te zijn voor men effectief
kan starten met IUI-D:
In geval van een “andrologische indicatie” voor IUI-D moet deze vast staan en
goed gedocumenteerd zijn na een correct andrologisch onderzoek. Beide partners
dienen het verzoek samen te formuleren. Het koppel hoeft niet gehuwd te
12 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 13

zijn, maar uit het gesprek met de consulente moet de stabiliteit en de duurzaamheid
van de relatie blijken.
Er mogen geen contra-indicaties bestaan voor zwangerschap (bestaande ernstige
ziektes, fysiek zowel als psychisch, maar ook bvb. overgewicht).
Er moet bij de vrouw een normale vruchtbaarheid kunnen vermoed worden. Wanneer
ook bij de vrouw vruchtbaarheidsstoornissen bestaan, zal een behandeling
hiervan nodig zijn. Ongeveer de helft van alle vrouwen die met IUI-D beginnen,
dienen eveneens behandeld te worden. Vaak is een behandeling nodig om de
eisprong uit te lokken of te regelen. Uitzonderlijk kan het zelfs nodig zijn over te
gaan tot in vitro fertilisatie met donorspermatozoa (IVF-D).
Lesbische paren kunnen een aanvraag indienen en in de meeste gevallen wordt
in ons centrum hierop ook ingegaan. Toch wensen wij graag een onderhoud
met de fertiliteitsconsulente om meer te weten te komen over de achtergrond
van de aanvraag.
Voor alleenstaande vrouwen liggen de kaarten vergelijkbaar. Er wordt steeds
een onderhoud geregeld met de fertiliteitsconsulente en vervolgens wordt een
beslissing genomen op de stafvergadering.
De donoren
De donoren zijn de anonieme personages van elk IUI-D-programma. Zonder
hen is niets mogelijk. Toch is het vinden van geschikte donoren van wie het
sperma invriesbaar is niet altijd evident. Vooraleer tot de technisch eenvoudige
inseminatie van een spermastaal kan overgegaan worden, is dan ook een lange
weg afgelegd, niet alleen langs de kant van de ontvangers, maar evenzeer langs
de kant van de donor en van de leden van de spermabank die fertiel sperma
trachten te bekomen en in te vriezen.
1 Screening van donoren
Kandidaat-donoren zijn mannen die zich spontaan melden op het andrologisch
laboratorium, vaak als reactie op radio- of televisieuitzendingen of op artikels in
de vulgariserende pers. Het zijn mensen uit de meest uiteenlopende lagen en
sferen van de maatschappij. Zij zijn tussen 20 en 40 jaar oud en zijn bereid de
volgende onderzoeken te ondergaan:
Een uitgebreid onderhoud met een arts voor een klinisch onderzoek en een
peiling naar motivatie, intelligentieniveau (dat niet onder het normale mag
liggen), medisch verleden (ziekten, operaties), levensstijl, hun seksuele en psychologische
normaliteit. Zij worden allen klinisch en andrologisch onderzocht.
Proefinvriezingen van het sperma. Slechts 20 à 30 % van alle kandidaat donoren
heeft een invriesbaar sperma. Invriezing is echter een dwingende vereiste omdat
met vers sperma een (weliswaar zeer miniem) risico bestaat op overdracht van
infecties zoals HIV, Hepatitis B en C = virale geelzucht, Chlamydia trachomatis.
Bloedonderzoek. Naast bepaling van bloedgroep en rhesusfactor, wordt ook
nagegaan of de algemene biochemie van de donor normaal is en/of hij geen
drager is van de hierboven vermelde overdraagbare infectieziekten. Donoren
die zelf nog geen kinderen hebben, ondergaan ook een karyotypering, d.i. een
genetisch onderzoek met de bedoeling afwijkingen in het aantal en de structuur
van de chromosomen (erfelijk materiaal) uit te sluiten. Het onderzoek naar
infectieus overdraagbare aandoeningen wordt regelmatig ( om de 6 maanden )
herhaald.
14 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 15

Opstellen van een fenotypekaart. Dit is een fiche waarop genoteerd worden:
bloedgroep (A, B, O, AB), rhesusfactor (positief/negatief), lengte, gewicht, oogkleur
(bruin, blauw, grijs), haarkleur (zwart, bruin, blond, ros) lichaamsbouw.
Deze kenmerken worden in overeenstemming gebracht met de fenotypekaart
van de man van het aanvragende paar, die wordt opgesteld door de fertiliteitsconsulente.
Eens al deze formaliteiten vervuld, komen de donoren min of meer regelmatig,
uit vrije wil, en zolang ze wensen of zolang het nodig is. Er wordt naar gestreefd
het aantal verschillende paren dat met eenzelfde donor wordt behandeld,
te beperken. Wanneer paren een tweede zwangerschap beogen, vragen zij
doorgaans sperma van dezelfde donor. Dit is niet steeds mogelijk (bvb. als de
donor is verhuisd of wenst te stoppen). Op die manier kan het gebeuren dat van
een zelfde donor meer dan 10 kinderen geboren worden, maar in niet meer dan
6 gezinnen.
Een donor ontvangt vanaf het derde staal (2 proefinvriezingen) steeds een
onkostenvergoeding. Dit bedrag is bedoeld als schadeloosstelling voor werk- of
tijdsverzuim en transportkosten. De donor kan maximaal 1x/week doneren.
De frequentste motivaties voor spermadonatie zijn: altruïsme (velen zijn ook
bloedgever), zinvolle bestemming van een ejaculaat dat anders verloren gaat,
sensibilisatie voor vruchtbaarheidsstoornissen door problemen in eigen gezin,
familie of vriendenkring, sociale verantwoordelijkheidszin, de wens eigen vroegere
tekorten goed te maken, vooraleer zichzelf te laten steriliseren soms ook
ten dele de financiële vergoeding. Bij alle weerhouden donoren is een element
van onbaatzuchtigheid aanwezig.
De spermagift gebeurt strikt anoniem. De leden van de spermabank kennen
zelf de identiteit van de donoren niet; alles gebeurt met gecodeerde systemen.
De donor zal zelf nooit vernemen of met zijn sperma zwangerschappen zijn
Fig. 6 Gekleurde strootjes en
visotubes gebruikt ter indentificatie
van de donorstalen.
ontstaan en zeker niet bij wie. Zo ook zullen de ontvanger, noch het eventuele
kind vernemen van wie het sperma afkomstig is. Deze anonimiteit wordt
gegarandeerd door het medisch beroepsgeheim. Alle dossiers van patiënten die
deelnemen aan een IUI-D-programma blijven steeds gescheiden van elk ander
medisch dossier dat van de patiënt zou bestaan.
De spermagiften gebeuren op andere ogenblikken en op andere plaatsen dan
de inseminaties. Een vrouw die een afspraak heeft voor een inseminatie kan er
zeker van zijn dat een man die zij in de wachtzaal ziet zitten, niet “haar donor”
kan zijn.
De “spermabank” zelf bestaat uit invriesapparatuur en toebehoren dat toelaat
strootjes met donorsperma volgens de geëigende techniek bij – 196° C te bewaren
in een grote trommel die met vloeibare stikstof is gevuld (Fig. 7 en 8) en waar
het sperma in strootjes van verschillende kleuren in genummerde en gekleurde
kokers wordt opgeslagen.
2 Donormatching
De bedoeling is om een zo groot mogelijke fysieke overeenkomst na te streven
tussen de kenmerken van de mannelijke partner van het acceptorkoppel en de
donor. Elk paar dat met IUI-D begint, dient echter te beseffen dat soms onvoorziene
effecten door de natuur zelf worden voortgebracht. In onze ervaring heeft
echter nog geen enkel paar zich achteraf beklaagd over een onaanvaardbaar
gebrek aan gelijkenis tussen kind en vader. Tijdens de consultatie met de fertiliteitsconsulente
worden de fysieke kenmerken van beide partners genoteerd
op een fenotypekaart. In de donorbank stelt men ook een fenotypekaart op van
de donor. De donorselectie gebeurt vervolgens in de donorbank aan de hand
van beide fenotypekaarten. Er wordt in de eerste plaats rekening gehouden
met de bloedgroep en de rhesusfaktor. Deze zal zo gekozen worden dat de
Fig. 7 Sperma”bank”:
collectie donorstalen in
vloeibare stikstof
Fig. 8 Sperma”bank”:
grote aluminiumtrommel met
vloeibare stikstof gevuld waarin
de strootjes (0,5 ml) sperma zijn
ondergedompeld (buitenzicht)
16 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 17

loedgroep van het kind verklaarbaar is uit de bloedgroep van de beide (sociale)
ouders. Verder spelen oogkleur, haarkleur en lengte een rol. Met karakteriele
en psycholo gische factoren kan geen rekening worden gehouden. Gesteld
kan echter worden dat deze kenmerken grotendeels door milieu-invloeden en
slechts gedeeltelijk door genetische factoren bepaald worden.
Lesbische paren nemen vaak de fysieke kenmerken van de meemoeder als
basis voor het invullen van de fenotypekaart. Alleenstaande vrouwen nemen
meestal hun eigen uiterlijk als basis.
Na de matching worden een aantal strootjes van de donor (meestal voor zes
inseminaties) overgebracht naar het labo van het fertiliteitcentrum en aldaar voor
gebruik op naam van de aanvragers bewaard. In de kosten die worden aangerekend,
wordt bovendien 3 jaar bewaring van de strootjes voorzien. Dit wil zeggen:
als er binnen de eerste zes cycli een zwangerschap optreedt, worden de overige
strootjes nog 3 jaar bewaard in de donorbank. Dit laat toe om dezelfde donor te
gebruiken voor eventueel een volgende zwangerschap.
Fig. 9 Rijpe follikel en zijn ovulatiestigma
(plaats waar de eicel vrijkomt).
De behandelingscycli, planning en beleid
Indien een vrouw een regelmatige cyclus heeft (fig. 9), dan is het beleid simpel.
De arts bepaalt op welk cyclusdagen de vrouw moet komen voor opvolging van
de cyclus en voor de inseminaties. Dit gebeurt op basis van echo’s en/of bloedwaarden;
soms wordt ook gebruik gemaakt van urinetesten die het hormoon
LH detecteren. Deze test dienst ’s morgens te worden uitgevoerd. Wanneer hij
positief uitvalt, wordt dit ’s morgens telefonisch medegedeeld aan de verpleegkundigen/vroedvrouwen
op het nummer 09 332 31 39 en wordt de inseminatie
afgesproken. In principe gebeuren inseminaties op elke dag van de week, ook
zaterdag of zondag. Na plaatsen van een speculum, wordt via het slangetje de
inhoud van het bereide spuitje geïnsemineerd in het baarmoederlichaam (intrauteriene
inseminaties).
Wanneer de maandstonden zijn opgetreden, wordt opnieuw zo spoedig mogelijk
(buiten het weekend) afgesproken voor de komende cyclus. Vermits ook
de leden van het centrum weekend en vrije dagen ter beschikking stellen om de
inseminaties op de exacte dagen te kunnen uitvoeren, wordt ook van de patiënten
de grootst mogelijke soepelheid en medewerking terzake verwacht.
In andere gevallen echter (minstens 1/3) is de kwaliteit van de eisprong in spontane
cycli onvoldoende of is het tijdstip te wisselend. Dan zal vrijwel steeds worden
overgegaan tot ovulatie-inductie (eisprongstimulatie).
In een eerste tijd gebeurt dit eenvoudig met pillen. Indien de respons niet voldoet,
wordt overgegaan op injecties in een van dag tot dag aangepast schema.
De inseminatiedagen worden dan pas bepaald naarmate de stimulatie vordert.
18 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 19

De meest frequente oorzaak van faling van IUI-D is gelegen in vruchtbaarheidsstoornissen
bij de vrouw.
Vruchtbaarheidsstoornissen bij de vrouw berusten doorgaan op een van de volgende
problemen:
•
•
•
•
•
Ovulatie (eisprong)stoornissen
Eileiderstoornissen
Endometriose
Psychologische problemen
Leeftijdsgebonden verminderde eicel- en embryokwaliteit
Afwijkingen in elk van deze oorzaken zijn bijna steeds voor behandeling vatbaar.
Deze behandelingen falen soms. Er kan bijna altijd worden overgegaan op in
vitro fertilisatie met donorzaadcellen (IVF-D). De gang van zaken bij IVF staat
beschreven in een afzonderlijke brochure. Daarom kan door de geneesheer in
de loop van de behandelingsperiode besloten worden dat het zinloos is verder
te gaan met insemineren. Soms ontdekt men bepaalde afwijkingen (b.v. endometriose)
in de loop van de behandeling en komt de dokter pas dan tot een meer
genuanceerd inzicht dan mogelijk was op basis van de onderzoeken die voor de
start van de behandeling uitgevoerd werden.
1 Eisprongstoornissen
Tussen de totale afwezigheid van een eisprong en het vrijkomen van een normale
rijpe eicel ligt een heel overgangsgebied. Eisprongstoornissen moeten behandeld
worden om zwanger te kunnen worden.
Vaak wordt gebruik gemaakt van een urinaire test om de piek van het hormoon
LH te bepalen.
Fig. 10 Met een echografieapparaat
(a) kan langs vaginale
weg snel en pijnloos een beeld
van de zich ontwikkeldende
follikels (b) worden verkregen.
Soms wordt de eisprong geregeld met pilletjes of met rechtstreekse ovariële stimulatie
met injectie van hormoonpreparaten ( gonadotrofines ) die intramusculair
(IM) of subcutaan (SC) worden toegediend. Allerlei schema’s zijn mogelijk; deze
worden individueel volgens noodzaak met de behandelende artsen besproken.
Vaak wordt van echografie (fig. 10) gebruik gemaakt om de eicelrijping op te
volgen.
Deze behandeling is meer belastend zowel voor de patiënt(e) in de eerste plaats,
maar ook voor de artsen. Soepelheid en bereidheid zich in te passen in de
bestaande werkschema’s is dus noodzakelijk. Bij goede indicatie en mits het
nodige geduld zijn al talrijke zwangerschappen op deze wijze bekomen. Meer
dan zes cycli behandelingen op deze wijze zonder resultaat heeft o.i. echter
slechts zelden of nooit zin.
Zoals reeds vermeld, kan men bij aanhoudende faling de stap zetten naar IVF
met donorzaadcellen. De werkwijze van IVF wordt in de afzonderlijke IVF brochure
beschreven.
Samenvattend kan men stellen dat de overgrote meerderheid van de eisprongstoornissen
te behandelen zijn, d.w.z. dat men een eisprong kan uitlokken. Of al
dan niet een zwangerschap optreedt, hangt dan vooral af van de mogelijkheid
van het paar om geduldig een aantal cycli door te gaan.
Wij ontraden vrouwen van 40 jaar of meer met KI te beginnen. Zij worden slechts
zeer zelden zwanger, vertonen zeer veel miskramen en dragen steeds een verhoogd
risico zowel voor het kind als voor de moeder. Vaak zal men dan ook
meteen IVF-D voorstellen.
2 Eileiderstoornissen
Wanneer van bij de aanvang een totale steriliteit bestaat wegens beiderzijdse
afwezigheid of totale ondoorlaatbaarheid van de eileiders, heeft IUI-D geen zin.
Dan zal men een keuze moeten maken tussen microchirurgie, ofwel in vitro
fertilisatie met donorsperma ( IVF-D). Op de argumenten die bij elke individuele
vrouw verschillen voor microchirurgie versus IVF gaan we hier niet in. Soms echter
bestaan er transportstoornissen van de eicel die niet voor chirurgie vatbaar
zijn en waar men best meteen naar IVF gaat.
20 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 21

3 Endometriose
Onder endometriose verstaat men het voorkomen van eilandjes endometrium
(= baarmoederslijmvlies) weefsel in het kleine bekken (buikvlies, ovaria eileiders,
ligamenten). Deze letsels kunnen klein maar actief of groot en weinig actief (maar
mechanisch hinderlijk) zijn. De zekerheidsdiagnose kan meestal enkel per laparoscopie
(kijkoperatie) gesteld worden. Wanneer endometriose opduikt, hoeft
men zeker niet meteen alle moed op te geven maar dient men te beseffen dat
de kansen verminderd zijn, zelfs wanneer alle andere punten normaal uitvallen.
Bij graad III en IV endometriose is doorgaans operatief ingrijpen noodzakelijk
(Fig. 11) ofwel gaat men naar IVF-D. Bij de “mildere” vormen zijn er verschillende
medicamenteuze mogelijkheden, die echter hetzij zeer langdurig zijn hetzij erg
duur en waarvan het resultaat steeds onzeker blijft. Ook bij gunstige reactie
komt de endometriose doorgaans stilaan terug.
Elke individuele vrouw dient met de arts haar situatie uit te praten voor wat
betreft de beste aanpak. Vaak luidt een zware (d.i. actieve) endometriose het
definitief einde van behandelingspogingen in.
Fig. 11 Uitgebreide intra-ovariële endometriose maakt het openen van
de eierstok noodzakelijk voor gehele verwijdering van de (“chocolade”-)
kyste -inhoud en -wand ).
4 Psychologische problemen
Vrijwel alle koppels die met een vruchtbaarheidsbehandeling beginnen hebben
hooggespannen verwachtingen. Deze verwachtingen worden soms niet ingelost.
Voor IUI-D ligt het slaagpercentage rond de 15 % per cyclus, d.w.z. dat ongeveer
1 cyclus op 7 tot een zwangerschap leidt; 6 op 7 vrouwen zijn dus “ontgoocheld”
omdat “het mislukt is”. Een tijdelijke nervositeit is dan ook normaal.
Soms legt het falen van IUI-D een reeds tevoren bestaande, dieperliggende psychische
problematiek bloot. Blijken er psychologische problemen, dan wordt
een gesprek met de fertiliteitsconsulente aanbevolen. Soms stelt de behandeling
zo zware eisen aan de individuele draagkracht dat paren denken aan het
stopzetten van de behandeling.
De totale kans op slagen door IUI-D bedraagt ongeveer 75%. Vrouwen bij wie
geen zwangerschap optreedt na ongeveer 9 – 10 cycli kunnen daarna nog een
beroep doen op in vitro fertilisatie met donorzaadcellen (IVF-D). Helaas zijn er
steeds paren die ook dan zonder de langverwachte zwangerschap eindigen,
maar het totale percentage mensen die een kindje bekomen is toch wel zeer
hoog (tot 90% van hen die volhouden).
5 Leeftijdsgebonden verminderde eicel- en
embryokwaliteit
Bij toenemende leeftijd van de vrouw treden er meer breuken op in het erfelijk
chromosomenmateriaal. Dit is verantwoordelijk voor het normale verschijnsel
dat embryo’s dan veel minder frequent doordelen en innestelen.
22 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 23

Psychologische aspecten tijdens de behandeling
Een vruchtbaarheidsprobleem en de daarop volgende behandelingen hebben
een impact op het individueel en relationeel leven van een koppel. De behandeling
met de mogelijks verschillende mislukte pogingen vraagt heel wat persoonlijke
draagkracht en heeft ook zijn effect op de relatie. Nogal wat koppels vertonen
bijvoorbeeld tekenen van spanning en stress, vaak oplopend hoe langer de
gewenste zwangerschap uitblijft. Uw behandelend arts zal u de raad geven om
uw verwachtingen in te stellen op een realistisch perspectief. Bovendien blijkt
het in een fertiliteitsbehandeling ook noodzakelijk om zorg te blijven dragen voor
jezelf en de kwaliteit van je relatie. Paren verliezen dit tijdens hun behandeling te
gemakkelijk uit het oog.
Diepgaande psychologische problemen kunnen rijzen daar waar de aanvaarding
van IUI-D door beide partners toch niet op gelijke wijze blijkt te zijn verlopen.
Het is van wezenlijk belang te beseffen dat men zijn leven lang met de andere
partner samenleeft, en dat het eenzijdig verlangen naar een kind de ander niet
onder druk mag zetten om toe te geven aan iets waar hij/zij niet helemaal aan
toe is. Dergelijke spanningen kunnen zich uiten op affectief of seksueel vlak en
dienen aangepakt te worden voor de behandeling wordt verder gezet.
Voor een aantal koppels zal de behandeling niet leiden tot hun gedroomde resultaat.
In een afsluitend gesprek met de arts zal dit uitgebreid besproken worden.
Het uitblijven van een zwangerschap zal gevolgd worden door een rouw proces
en leidt tot verschillende rouwgevoelens: twijfel aan de genomen beslissing,
depressieve gevoelens omtrent nooit zwanger te zullen zijn, opstandigheid,
soms agressie.
Indien u problemen tijdens de behandeling ervaart, raden we sterk aan om dit te
melden, ofwel aan de arts, de vroedvrouw of rechtstreeks aan de fertiliteitsconsulente.
Er zal aandacht aan geschonken worden en eventueel een therapeutisch
proces opgestart worden.
Gesprekken met vrienden of familieleden kunnen soms ook een uitlaatklep
bieden voor twijfels en angsten maar houden ook een volledige openheid in.
Zwangerschap na IUI-D
1 Kans op zwangerschap
De natuurlijke vruchtbaarheid van de mens is laag. Een normaal vruchtbaar paar
heeft ± 20 % zwangerschapskans per cyclus. Dit betekent dat na 6 maanden
ongeveer 70 % van de normale paren een zwangerschap zullen boeken,
ongeveer 90 % na 1 jaar en ongeveer 95 % na 2 jaar. De resultaten van IUI-D
zijn hiermee te vergelijken maar liggen toch wel iets lager (gemiddeld 15 % per
cyclus) (Fig. 12).
Dit is te wijten aan twee factoren: ingevroren en ontdooid sperma verliest steeds
wat van zijn bevruchtend vermogen (echt ideale donoren zijn zeldzaam) én de
vrouwen die IUI-D ondergaan zijn als groep globaal wat minder vruchtbaar dan
een vergelijkbare populatie vrouwen met vruchtbare mannen. In de praktijk ziet
men dan ook een cumulatief zwangerschapspercentage van ± 40 % na 3 maanden,
60 % na 6 maanden en 75 % na 12 maanden. Daarna blijft zwangerschap
mogelijk maar het aantal inseminaties
per zwangerschap is te hoog om stelselmatig
door te gaan. Dit wordt individueel
beoordeeld maar doorgaans
actief afgeraden. In vele gevallen zal
men na 9, maximaal 12 cycli gefaalde
IUI-D verdere pogingen ondernemen
met IVF-D ofwel alle verdere behandeling
stopzetten. Wanneer werkelijk
geen enkele oorzaak van infertiliteit bij
Fig. 12 Vergelijkende grafieken
betreffende het optreden van
zwangerschappen in een normaal
vruchtbare populatie en een populatie
IUI-D patiënten.
24 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 25

de vrouw wordt gevonden, kan nog 3 à 6 cycli verder behandeld worden met
een absoluut maximum van 18 maanden.
Het is mogelijk dat een vrouw die een eerste maal zwanger werd in een eerste
cyclus, de tweede keer 10 maanden nodig heeft en omgekeerd. Resultaat door
IUI-D is dus niet gegarandeerd en moeilijk voorspelbaar. De meeste vrouwen
worden wel zwanger. Men mag wel eens de moed verliezen, maar niet te snel de
hoop opgeven, ten minste zolang de arts de kansen als redelijk inschat.
Faling van IUI-D berust vrijwel steeds op verklaarbare maar niet met succes
behandelbare gynaecologische stoornissen. Het is van groot belang in te zien
dat ondanks alle mogelijke redelijke inspanningen, zwangerschap toch kan uitblijven
en dat het dan beter is de relatie niet op te offeren aan een overdreven
bekommernis om kost wat kost en tegen beter weten in door te willen gaan. Het
getuigt van moed en wijsheid soms “stop” te kunnen zeggen. Zeker wanneer de
arts zelf aan stoppen denkt, kan men best de juiste conclusie trekken.
Fig. 13 Buitenbaarmoederlijke (eileider) zwangerschap in de rechtereileider:
indicatie voor conservatieve microchirurgie.
2 Verloop van de zwangerschap
Medisch gezien onderscheidt een IUI-D zwangerschap zich in niets van elke
“normale” zwangerschap. Ongeveer één op zeven zwangerschappen evolueert
niet normaal en eindigt in een miskraam. Dit vergt doorgaans een curettage. Na
een korte wachtperiode wordt de behandeling dan normaal voortgezet. Buitenbaarmoederlijke
zwangerschap (Fig. 13) komt even vaak voor als normaal. Er
worden evenveel jongens als meisjes geboren en het is onmogelijk het geslacht
vooraf te bepalen.
Vermits vrij veel vrouwen moeten gestimuleerd worden, zijn meerlingzwangerschappen
wat frequenter. Er zijn niet méér zwangerschapsverwikkelingen of
kunstverlossingen (keizersnede, vacuümextractie). Er zijn niet meer (integendeel,
zelfs iets minder) aangeboren of genetische afwijkingen, maar elk koppel dient te
beseffen dat zulke afwijkingen mogelijk zijn (trisomie 21 = syndroom van Down
vb. bij 1 op 1000). De eventuele prenatale opsporing ervan volgt dezelfde regels
als bij elke andere zwangerschap.
3 Follow-up van de zwangerschap
IUI-D-kinderen zijn nogal eens voorwerp van affectieve overinvestering van vaak
overgelukkige ouders. Bij overdreven angsten of zorgen kan een nieuw onderhoud
met een therapeut nodig zijn.
Uit studies van kinderen, na IUI-D geboren, is gebleken dat zij in niets verschillen
van “natuurlijke” kinderen op sociaal, psychologisch, intellectueel vlak of
met betrekking tot de relatie ouders-kind. IUI-D-kinderen zijn kinderen zoals
alle anderen. Soms zijn ze wat overdadig bemoederd en bevaderd zodat hun
gemiddeld ontwikkelingsniveau boven dat van andere kinderen steekt. Dit geldt
ook voor de kinderen van lesbische paren.
Voor de goede follow-up van ons IUI-D programma vragen wij alle ouders ons
op de hoogte te houden van het “resultaat” van hun behandeling.
26 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 27

Besluit
Uit dit overzicht moge blijken dat IUI-D in wezen een technisch eenvoudige
behandeling is die gemakkelijk een groot aantal cycli kan volgehouden worden
en die een zeer hoog totaal slaagpercentage (tot 90%) biedt wanneer de indicatie
goed gesteld is en de vrouw normaal vruchtbaar is.
Het grootste probleem ligt in de soms eindeloze weg die sommige paren moeten
afleggen om tot de beslissing IUI-D te komen. Dan begint alles opnieuw van
nul. De situatie is dan pas ongeveer vergelijkbaar met die waarin een koppel
met normale vruchtbaarheid zich bevindt wanneer het beslist heeft kinderen te
willen.
Het is van groot belang dat beide partners bewust kiezen voor IUI-D en menen
dat zij beiden gelukkiger zouden zijn met een (donor)kind. Zullen zij écht van het
kind houden of willen zij het kind alleen maar onder druk van de omgeving of om
redenen die weinig met ouderschapswens te maken hebben? Deze essentiële
vraag dient ondubbelzinnig in elk individueel geweten beantwoord te worden.
Praktische aspecten van de behandeling
1 Kosten betreffende behandeling
Tijdens de intake zal uitleg gegeven worden over de kosten. IUI-D is niet
voorzien in de nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen in België.
Er wordt dus van de aanvragers een persoonlijke financiële inspanning gevraagd
om sommige kosten van het programma te dragen. Het gevraagde bedrag voor
het donorsperma is enkel kostendekkend en het is dankzij deze bijdrage dat de
spermabank structureel kan blijven bestaan. Volgende kosten van de donorbank
worden door dit bedrag gedekt: rekrutering en screening van donoren,
personeel en infrastructuur van de bank, investering betreffende registratie, ...
Het bedrag wordt steeds voor de eerste inseminatiecyclus vereffend. De inseminaties
zelf geven telkens aanleiding tot een consultatie. Bloedafnames, echografie,
enz. vallen onder de ziekteverzekering.
2 Akkoordverklaring
Vooraleer te starten, heeft het paar een ondertekende verklaring aan het fertiliteitscentrum
overhandigd. Dit document symboliseert de beslissing om tot IUI-D
over te gaan en impliceert tevens een volledig ouderschapsengagement t.o.v.
het kind. Dit ligt ook juridisch als dusdanig bij wet vast. (zie bijlage)
28 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 29

3 Samenstelling team en Organisatie
•
•
•
Fertiliteitsteam
Diensthoofd van de Universitaire Vrouwenkliniek:
prof. dr. M. Temmerman
Verantwoordelijkheid fertiliteitscentrum:
prof. dr. P. De Sutter en prof. dr. J. Gerris
Fertiliteitsarts:
dr. K. Dirckx.
Er is ook steeds minstens een gynaecoloog in opleiding
werkzaam op het centrum.
Telefoon verpleegkundigen/vroedvrouwen
• vanuit België: 09 332 31 39
•
vanuit Nederland: +32 9 332 31 39
Fax
• vanuit België: 09 332 49 72
•
vanuit Nederland: +32 9 332 49 72
Email IVF- centrum
• infertil.uzg@UGent.be
Website IVF
• www.arg-uzgent.be
•
Centrum voor andrologie UZ Gent
Diensthoofd:
prof. dr. J.M. Kaufman
De activiteiten worden gecoördineerd door dr. G. T’Sjoen en dr. A.Mahmoud.
Hier worden de donoren gezien, onderzocht en gescreend en worden de
sperma stalen gestockeerd.
Ook het medisch onderzoek van mannen met vruchtbaarheidsstoornissen kan
er plaats vinden, evenals de routine sperma-analyses.
Telefoon
• vanuit België: 09 332 21 41
• vanuit Nederland: +32 9 332 21 41
Telefoon voor raadpleging
• vanuit België: 09 332 21 38
• vanuit Nederland: +32 9 332 21 38
Website
• www.infertiliteit.net
• www.andrology.be
30 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 31

•
•
Bijlagen
Fenotypekaart
Geïnformeerde toestemming in verband
met gebruik en bewaring van donorsperma
Vragen? Noteer ze hier
32 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 33

Vragen? Noteer ze hier
34 Behandeling met donorsperma Behandeling met donorsperma 35

Afdeling Reproductieve Geneeskunde
Vrouwenkliniek (2P3)
De Pintelaan 185 - 9000 Gent
Tel. +32 (0)9 332 31 39
infertil.uzg@UGent.be
www.arg-uzgent.be
Centrum voor Andrologie
9K12E
De Pintelaan 185 - 9000 Gent
Tel. +32 (0)9 332 21 33
Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van het UZ Gent.
Universitair Ziekenhuis Gent
De Pintelaan 185 - 9000 Gent
Tel. +32 (0)9 332 21 11 - Fax +32 (0)9 332 38 00
info@uzgent.be - www.uzgent.be
v.u.: F. Colardyn, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent
MODULO.be 118113 - 10/2008