Hoe gaan we om met alternatieve geneeskunde? - UZ Gent
Hoe gaan we om met alternatieve geneeskunde? - UZ Gent
Hoe gaan we om met alternatieve geneeskunde? - UZ Gent
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
D<br />
‘DE KNoEiERS<br />
MoETEN<br />
ERUIT’<br />
De federale overheid<br />
<strong>we</strong>rkt een kader uit<br />
voor de erkenning<br />
van <strong>alternatieve</strong><br />
geneeswijzen.<br />
Moeten <strong>we</strong> zulke<br />
<strong>alternatieve</strong>n radicaal<br />
afwijzen of hebben<br />
<strong>we</strong> meer baat bij<br />
openheid?<br />
f<br />
raeyman: ‘Minister van Volksgezondheid<br />
Onkelinx heeft bij het<br />
Federaal Kenniscentrum voor de<br />
Gezondheidszorg adviezen besteld<br />
over de populairste <strong>alternatieve</strong><br />
geneeswijzen: h<strong>om</strong>eopathie, chiropraxie,<br />
acupunctuur en osteopathie. De conclusie: er is<br />
<strong>we</strong>inig of geen <strong>we</strong>tenschappelijk bewijs dat ze<br />
<strong>we</strong>rkzaam zijn. Anderzijds gaat 10 tot 15 procent<br />
van de bevolking <strong>we</strong>l eens langs bij een <strong>alternatieve</strong><br />
genezer. Het type-profiel van de bezoeker<br />
aan een alternatief genezer is een vrouw van<br />
middelbare leeftijd, hoogopgeleid, <strong>we</strong>lstellend<br />
en <strong>met</strong> een chronische aandoening.’<br />
verbraeken: ‘Vooral bij chronische aandoeningen<br />
besef je dat de reguliere <strong>geneeskunde</strong><br />
niet alles kan oplossen. Dat heeft er mij toe<br />
aangezet zelf op verkenning te <strong>gaan</strong>: bij cognitieve<br />
therapie, ayurveda, mindfulness en vooral<br />
ook bij de kwantumfysica, die absoluut nodig is<br />
<strong>om</strong> bepaalde fen<strong>om</strong>enen te begrijpen. Die leren<br />
me dat aandoeningen vaak te maken hebben<br />
<strong>met</strong> geblokkeerde informatiestr<strong>om</strong>en, die het<br />
zelforganiserende en zelfherstellende vermogen<br />
van het lichaam blokkeren. Wat mij het meest<br />
boeit, is de samenhang tussen geest en lichaam.<br />
Een theoreticus ben ik niet, <strong>we</strong>l een practicus.<br />
En ik merk dat patiënten – die vaak al een hele
prof. dr. norbert fraeYMan<br />
is hoogleraar farmacologie aan de<br />
Faculteit <strong>geneeskunde</strong> en gezondheids<strong>we</strong>tenschappen<br />
(Ugent) en verzorgt sinds<br />
1992 een lessenpakket <strong>met</strong> reflecties over<br />
<strong>alternatieve</strong> geneeswijzen. Hij publiceerde<br />
Kritische reflecties over <strong>alternatieve</strong><br />
geneeswijzen (uitg. acco, 2010).<br />
dr. fiLip verbraeken<br />
is huisarts die <strong>alternatieve</strong> therapieën<br />
hanteert als aanvulling bij<br />
de reguliere <strong>geneeskunde</strong>.<br />
lijdens<strong>we</strong>g achter de rug hebben – <strong>met</strong> mijn<br />
aanpak vaak spectaculair beter worden.’<br />
fraeYMan: ‘Dat is <strong>met</strong>een al een eerste cruciaal<br />
inzicht: het gaat <strong>om</strong> de patiënt <strong>met</strong> zijn of<br />
haar medisch probleem. Dat hij of zij geholpen<br />
wordt, is het allerbelangrijkste. Aan theoretische<br />
over<strong>we</strong>gingen heeft de patiënt <strong>we</strong>inig<br />
boodschap.<br />
verbraeken: ‘Om mijn aanpak duidelijk te<br />
maken, gebruik ik graag de <strong>met</strong>afoor van een<br />
riviertje. Als dicht bij de bron een stok in het water<br />
staat, wordt de stro<strong>om</strong> gestremd, zodat even<br />
verder een verzanding ontstaat – de aandoening<br />
als sympto<strong>om</strong>. De reguliere <strong>geneeskunde</strong> kan<br />
dat zand <strong>we</strong>ghalen, maar dat lost het échte<br />
probleem niet op. Daarvoor moet je stro<strong>om</strong>opwaarts<br />
<strong>gaan</strong> kijken, voorbij de beperkingen van<br />
de reguliere <strong>geneeskunde</strong>, zodat je het stokje<br />
kunt <strong>we</strong>gnemen. Dat stokje kan een mentale of<br />
emotionele rem zijn, die bijvoorbeeld psycho-<br />
Het is immoreel <strong>om</strong><br />
een <strong>alternatieve</strong><br />
therapie aan te raden<br />
wanneer er reguliere<br />
therapieën <strong>met</strong><br />
be<strong>we</strong>zen <strong>we</strong>rking<br />
beschikbaar zijn.<br />
prof. dr. Norbert Fraeyman<br />
s<strong>om</strong>atische angstgevoelens veroorzaakt. Met<br />
anxyolitica los je die oorzaak niet op.’<br />
fraeYMan: ‘Je kunt inderdaad niet ontkennen<br />
dat voor een aantal aandoeningen de reguliere<br />
<strong>geneeskunde</strong> het niet echt goed doet. Het idee<br />
dat er op een cognitief of subcognitief niveau<br />
een rem of een obstakel zit waar de reguliere<br />
<strong>geneeskunde</strong> niet bij kan, lijkt plausibel en<br />
wordt ook <strong>we</strong>l in de hedendaagse <strong>geneeskunde</strong><br />
aangen<strong>om</strong>en. In alle oude geneeswijzen vind je<br />
zo’n onbekend element terug dat het lichaam uit<br />
evenwicht brengt en dat wij <strong>met</strong> onze materialistische<br />
kijk niet kunnen verklaren. Anderzijds<br />
heeft die reguliere <strong>geneeskunde</strong> ons <strong>we</strong>l veel<br />
vooruitgang opgeleverd. Als ik straks onder een<br />
tram loop, zal ik blij zijn dat ze bestaat …’<br />
verbraeken: ‘Dat spreekt vanzelf. Voor alle<br />
duidelijkheid: elke therapie die ik gebruik, hanteer<br />
ik niet als alternatief, <strong>we</strong>l als c<strong>om</strong>plement<br />
bij de reguliere <strong>geneeskunde</strong>.’<br />
DIaloog 21
Placebo is vaak een verzamelnaam<br />
voor effecten die men<br />
niet nader wil onderzoeken.<br />
Dr. Filip Verbraeken<br />
fraeYMan: ‘Dit is een t<strong>we</strong>ede belangrijk<br />
punt: <strong>alternatieve</strong> geneeswijzen mogen alleen<br />
c<strong>om</strong>plementair worden gebruikt. Het is immoreel<br />
<strong>om</strong> een <strong>alternatieve</strong> therapie aan te raden<br />
wanneer er reguliere therapieën <strong>met</strong> be<strong>we</strong>zen<br />
<strong>we</strong>rking beschikbaar zijn. Daar moet de overheid<br />
in elk geval op toezien. Dat impliceert dat<br />
patiënten alleen toegang mogen krijgen tot<br />
<strong>alternatieve</strong> geneeswijzen nadat minstens een<br />
correcte diagnose volgens hedendaagse criteria<br />
<strong>we</strong>rd gesteld door een erkende arts of specialist.<br />
Als de patiënt volgens die diagnose perfect te<br />
behandelen is <strong>met</strong> een reguliere therapie, dan<br />
moet die de voorkeur krijgen. Als de arts in eer<br />
en ge<strong>we</strong>ten beslist dat de patiënt te rade mag<br />
<strong>gaan</strong> bij een <strong>alternatieve</strong> genezer, dan moet dat<br />
in principe kunnen.’<br />
verbraeken: ‘Daar ga ik mee akkoord. De<br />
knoeiers en charlatans moeten eruit, en je hebt<br />
een echelonnering nodig. Tegelijk moet je ook<br />
de beperkingen van de reguliere <strong>geneeskunde</strong><br />
erkennen. Als het gaat <strong>om</strong> de aanpak van<br />
onderliggende obstakels of problemen, doet die<br />
het niet goed. Ze schiet ook tekort als het <strong>om</strong><br />
preventie gaat: hoe help je het lichaam <strong>om</strong> zijn<br />
eigen evenwicht te reguleren en te herstellen?<br />
Daarvoor moet je de samenhang tussen geest en<br />
lichaam willen bekijken.’<br />
fraeYMan: ‘Als <strong>we</strong>tenschappers moeten <strong>we</strong><br />
erkennen dat er – zeker op dat gebied – nog heel<br />
veel onbekend is. We moeten bescheiden, tolerant<br />
en open genoeg zijn <strong>om</strong> dat verder te onderzoeken.<br />
Dat gebeurt ook <strong>we</strong>l. Vanuit de reguliere<br />
<strong>geneeskunde</strong> groeit de interesse voor holistische<br />
<strong>met</strong>hoden die gestoeld zijn op de samenhang<br />
tussen geest en lichaam. Denk maar aan nieu<strong>we</strong><br />
disciplines zoals de psychoneuro-immunologie,<br />
die de interactie onderzoekt tussen psychologische<br />
processen en het immuunsysteem.’<br />
verbraeken: ‘Als ik collega-artsen over mijn<br />
therapie vertel, merk ik toch <strong>we</strong>inig interesse.<br />
Ook bij de <strong>we</strong>tenschap mis ik nieuwsgierigheid.’<br />
fraeYMan: ‘Dat klopt niet helemaal. Er is <strong>we</strong>l<br />
degelijk interesse, maar voorlopig beschikken<br />
<strong>we</strong> niet over de instrumenten en <strong>met</strong>hodes <strong>om</strong><br />
die onbekende zones te verkennen. Empirische<br />
<strong>met</strong>hodes als het dubbelblind gerand<strong>om</strong>iseerd<br />
klinisch onderzoek hebben hun beperkingen,<br />
maar zitten <strong>we</strong>l logisch in elkaar. Het is duidelijk<br />
dat de kwaliteit van het <strong>we</strong>tenschappelijk<br />
onderzoek over het algemeen veel minder is<br />
voor <strong>alternatieve</strong> geneeswijzen dan voor de<br />
hedendaagse reguliere <strong>geneeskunde</strong>.<br />
verbraeken: ‘Dat is het probleem: de <strong>we</strong>tenschap<br />
schiet te kort als het er <strong>om</strong> gaat te differentiëren,<br />
te individualiseren. Elke patiënt is anders,<br />
dat <strong>we</strong>et elke huisarts <strong>met</strong> ervaring. En ook<br />
elke arts is anders. Mijn vader had een nieu<strong>we</strong>
patiënt een geneesmiddel voorgeschreven. Bij<br />
het volgende bezoek vertelde die patiënt: “Tiens,<br />
mijn vorige huisarts had mij datzelfde middel<br />
voorgeschreven, maar bij u wérkt het.” Zulke<br />
fen<strong>om</strong>enen worden gemakshalve toegeschreven<br />
aan placebo-effecten. Dat wordt dan een<br />
verzamelnaam voor effecten die men niet verder<br />
wil onderzoeken.’<br />
fraeYMan: ‘Volgens s<strong>om</strong>mige <strong>we</strong>tenschappers<br />
bestaat het placebo-effect niet, volgens<br />
andere is het goed voor 10 tot 50 procent van de<br />
genezingen. Nieuw onderzoek ontrafelt stilaan<br />
ook de biochemische processen die zich bij<br />
het placebo-effect voordoen. Maar voorlopig<br />
ontbreekt het ons aan de juiste middelen en<br />
instrumenten <strong>om</strong> de interactie tussen geest en<br />
lichaam en tussen arts en patiënt helemaal te<br />
doorgronden. We moeten <strong>we</strong>l bereid zijn <strong>om</strong> ze<br />
onderzoeken. We kunnen alleen maar hopen dat<br />
doorgedreven <strong>we</strong>tenschappelijk onderzoek de<br />
<strong>geneeskunde</strong> verder zal doen evolueren, zodat<br />
de patiënt – als lichamelijke, emotionele, psychische<br />
persoon – <strong>met</strong> zijn of haar klacht centraal<br />
staat en op de best mogelijke manier behandeld<br />
wordt. Of <strong>alternatieve</strong> therapieën daarin<br />
een plaats moeten in krijgen is m<strong>om</strong>enteel op<br />
<strong>we</strong>tenschappelijke gronden <strong>we</strong>inig waarschijnlijk,<br />
maar mogelijk zijn er andere af<strong>we</strong>gingen<br />
belangrijk. ’<br />
advertentie