Medisch begeleide voortplanting - UZ Gent

info voor de patiënt 

Medisch begeleide 

voortplanting 

UZ Gent, Afdeling Reproductieve Geneeskunde

Inhoud 

Woord vooraf p. 4 

Intra-uteriene inseminatie (IUI) p. 5 

In-vitrofertilisatie p. 7 

1 Stimulatie van de eierstokken p. 7 

2 Eicelpunctie (follikelaspiratie of “pick-up”) p. 8 

3 Bewerking van het zaad (sperma) p. 9 

4 In-vitrofertilisatie (IVF) p. 9 

5 Micro-injectie van zaadcellen 

(Intracytoplasmatische sperma injectie of ICSI) p. 10 

6 Terugplaatsen van embryo’s (embryotransfer) p. 12 

7 Invriezen van embryo’s (cryopreservatie) p. 13 

Bijzondere technieken p. 15 

1 ICSI met heelkundig verkregen zaadcellen (MESA en TESE) p. 15 

2 Blastocystcultuur p. 16 

3 Assisted hatching p. 16 

4 Pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) p. 17 

5 Eicelactivatie p. 17 

Zwangerschap p. 18 

1 Kans op zwangerschap p. 18 

2 Verloop van de zwangerschap p. 18 

3 Opvolging van de zwangerschap p. 21 

Risico’s van de behandeling p. 22 

1 Hyperstimulatie p. 22 

2 Meerlingen p. 23 

3 Gevolgen op lange termijn p. 23 

Gebruik van donormateriaal in medisch begeleide voortplanting p. 24 

1 Inseminatie met donorsperma p. 24 

2 IVF met donoreicellen p. 25 

3 Embryodonatie p. 26 

Medische voorzorgen p. 27 

1 Controle van infecties bij beide partners p. 27 

2 Genetisch onderzoek 

3 Preventie van afwijkingen 

p. 27 

van het zenuwstelsel bij het kind (spina bifida) p. 30 

4 Roken, onvruchtbaarheidsbehandelingen en zwangerschap p. 30 

Psychosociale begeleiding p. 31 

Kostprijs van de behandeling p. 32 

Studies p. 33 

Veelgestelde vragen p. 34 

Brief van een patiënte p. 40 

Het Fertiliteitsteam p. 43 

Organisatie p. 46 

Bronnen p. 47 

2 Medisch begeleide voortplanting Medisch begeleide voortplanting 3

Woord vooraf 

Geachte mevrouw, mijnheer, 

Vooraleer u start met een vruchtbaarheidsbehandeling in ons centrum raden we 

aan om deze brochure zorgvuldig door te nemen. Hierin bespreken we enkele 

belangrijke aspecten van de verschillende behandelingsmogelijkheden. De brochure 

geeft u objectieve informatie over wat medisch begeleide voorplanting 

betekent en wat u ervan kan verwachten. Deze brochure is een geschreven aanvulling 

van wat u al tijdens het spreekuur met de arts of de vroedvrouw besproken 

heeft. Voor meer informatie of inlichtingen die op uw persoonlijke situatie van 

toepassing zijn, kan u altijd bij hem/haar of andere leden van het fertiliteitsteam 

terecht. 

Wat betekent medisch begeleide voortplanting (MBV)? 

We spreken van medisch begeleide voortplanting wanneer de essentiële stappen 

van de voortplanting, namelijk het samenbrengen van de eicellen en de 

zaadcellen, op kunstmatige wijze gebeurt. Het gaat hier in de eerste plaats om 

in-vitrofertilisatie en alle technieken die hiervan zijn afgeleid. Ook intra-uteriene 

inseminatie wordt als MBV beschouwd omwille van de manipulaties die het 

sperma in het laboratorium ondergaat. 

Intra-uteriene inseminatie (IUI) 

In sommige gevallen kan men het natuurlijk bevruchtingsproces letterlijk en 

figuurlijk een eindje op weg helpen door het sperma, dat vooraf in het laboratorium 

werd voorbereid, op het juiste ogenblik rechtstreeks in de baarmoeder 

te brengen met een fijn buisje (een katheter). Door de bewerking van het 

sperma selecteren we de meest actieve zaadcellen en verwijderen we de nadelige 

bestanddelen uit het spermavocht. Deze behandeling wordt requent toegepast 

wanneer zwangerschap uitblijft, zelfs als alle onderzoeken normaal uitvallen 

(men spreekt dan van ‘onverklaarde onvruchtbaarheid’). Maar ook bij verminderde 

vruchtbaarheid van zowel de man (matige afwijkingen van het sperma) als 

van de vrouw (bijvoorbeeld beperkte endometriosis*) of wanneer antistoffen het 

opzwemmen van sperma in het lichaam van de vrouw verhinderen, zal men deze 

behandeling frequent toepassen. 

De kans op zwangerschap is constant gedurende de eerst drie 

behandelingscycli. Na drie cycli zijn 35% van de patiënten zwanger. 


Om het ogenblik van de eisprong nauwkeurig te bepalen, wordt de eicelrijping 

meestal kunstmatig op gang gebracht door een inspuiting met hCG of Pregnyl ® . 

Ook wordt vaak gebruik gemaakt van een lichte vorm van hormonale stimulatie 

door middel van tabletjes (Clomid ® ) of inspuitingen, zodat meerdere eicellen tot 

ontwikkeling worden gebracht en de kans op bevruchting toeneemt. Het nadeel 

is echter dat hierdoor ook meerlingen kunnen ontstaan. Het aantal eicellen dat 

zich ontwikkelt en dat mogelijk vrijkomt, kan vrij nauwkeurig worden bepaald 

door middel van hormonaal onderzoek en echografie. Om de kans op meerlingen 

zo laag mogelijk te houden, is voor deze behandeling dus een strikte medische 

controle noodzakelijk. 

*Endometriosis: innesteling en groei van baarmoederslijmvlies (endometrium) 

buiten de baarmoeder zelf. 

De ervaring heeft geleerd dat de meeste zwangerschappen ontstaan binnen 

de eerste drie tot zes cycli van de behandeling. De kans op zwangerschap met 

deze methode bedraagt gemiddeld 35% na drie behandelingen. In gunstige 

omstandigheden (behoorlijke kwaliteit van het sperma en normaal verloop van 

de stimulatie) is het zinvol om deze behandeling nog enkele maanden verder te 

zetten. 

Het inbrengen van de katheter in de baarmoeder bij een intrauteriene 

inseminatie of een embryoterugplaatsing. 

In-vitrofertilisatie 

In het natuurlijke bevruchtingsproces wordt de eicel bevrucht tijdens haar tocht 

doorheen de eileider. Bij in-vitrofertilisatie (IVF) gebeurt de bevruchting van de 

eicel buiten het lichaam van de vrouw. Deze techniek werd aanvankelijk ontwikkeld 

als oplossing voor onvruchtbaarheid die te wijten is aan verstopte eileiders. 

Later is gebleken dat we deze methode ook konden toepassen bij andere oorzaken 

van onvruchtbaarheid. De beperkende factor was evenwel de kwaliteit van 

het sperma. In 1993 werd ook deze beperking opgeheven toenbleek dat eicellen 

kunstmatig kunnen worden bevrucht door het inbrengen van één enkele zaadcel 

in de eicel met een fijne naald (intra-cytoplasmatische sperma injectie of ICSI). 

De belangrijke stappen in deze behandeling zijn: 

• stimulatie van de eierstokken om meerdere rijpe eicellen te ontwikkelen, 

• aanprikken van de follikels en aspireren van de eicellen (eicelpunctie), 

• bewerking van het zaadstaal, 

• bevruchting van de eicellen in het laboratorium (IVF of ICSI) en het terugplaatsen 

van één of twee embryo’s in de baarmoeder. 

Hieronder volgt een korte omschrijving van de verschillende stappen van de 

behandeling. 

1 Stimulatie van de eierstokken 

De kans op slagen wordt mee bepaald door het aantal eicellen dat we per 

behandeling bekomen. Om meerdere eicellen tot ontwikkeling te brengen, moeten 

de eierstokken gestimuleerd worden. Dit gebeurt met een natuurlijk hormoon 

(follikelstimulerend hormoon of FSH) dat tijdens de spontane cyclus door 

een hersenkliertje, de hypofyse, wordt afgescheiden. Tijdens de cyclus wordt de 

productie van dit hormoon door het lichaam zo geregeld, dat slechts één eicel 

tot rijping komt. Voor een IVF-behandeling is het echter wenselijk om meerdere 

eicellen tot rijping te brengen. Om dit te bekomen, wordt de activiteit van de 

hypofyse tijdelijk stilgelegd, kortstondig en gelijktijdig met de stimulatie (onderhuidse 

injecties gedurende 7 dagen) of reeds gedurende verschillende weken 

vóór de stimulatie (eenmalige inspuiting van een langwerkend product of dagelijkse 

toediening via een neusspray). De medicatie die we hiervoor gebruiken, 

werkt heel selectief op de productie van het FSH en heeft geen enkel nadelig 


effect. FSH wordt dagelijks via een inspuiting toegediend. Gemiddeld duurt een 

stimulatie 12 dagen, maar dat kan variëren van 7 tot 21 dagen. Er zijn verschillende 

hormoonproducten op de markt. De arts zal met u bespreken welk product 

voor uw behandeling het meest geschikt is. 

Het verloop van de stimulatie volgen we nauwgezet op via echografie en bloedonderzoeken. 

Dit is noodzakelijk om de stimulatie te kunnen bijsturen én om het 

ogenblik te bepalen waarop de eicellen rijp en vruchtbaar zijn. Op het ogenblik 

dat de follikels (blaasjes waarin de eicellen zich bevinden) een diameter van ongeveer 

20 mm hebben bereikt, wordt de laatste stap van de eicelrijping op gang 

gebracht door middel van een inspuiting met hCG (Pregnyl ® ). De eicelpunctie 

gebeurt 34 tot 38 uur na deze injectie. Het is dus belangrijk dat de inspuiting met 

Pregnyl ® gebeurt op het afgesproken tijdstip (meestal tussen 20 u en 24 u). 

2 Eicelpunctie (follikelaspiratie of “pick-up”) 

Met een fijne naald prikken we onder vaginale echografische controle de eiblaasjes 

(follikels) doorheen de schedewand aan en wordt het follikelvocht met de 

eicel erin aangezogen. De standaardprocedure bestaat uit een combinatie van 

intraveneuze bewuste sedatie voorafgegaan door lokale verdoving. In uitzonderlijk 

geval is een algemene anesthesie mogelijk. Die wordt echter enkel toegepast 

als dit medisch aangewezen is. Bij algemene verdoving wordt een krachtig maar 

kortwerkend slaapmiddel toegediend onder toezicht van een anesthesist. Welke 

vorm van verdoving we gebruiken, wordt vooraf besproken met uw behandelende 

arts. Hoe dan ook moet u na de punctie nog enkele uren onder medisch 

toezicht blijven. De kans op verwikkelingen (bloeding, infectie) is heel klein. Uit 

de follikel die wordt aangeprikt, komt een kleine hoeveelheid bloed in de buikholte 

terecht. Dat gebeurt trouwens ook bij een natuurlijke eisprong. Deze kleine 

bloeding stopt bijna steeds vanzelf. Ook kan de plaats waar de naald door de 

Echo van follikels waarbij wordt 

nagegaan hoe groot de diameter is. 

schedewand is gegaan nog wat nabloeden. Het is uitzonderlijk dat er door de 

punctie een infectie wordt teweeggebracht (risico kleiner dan 1/1000). Daarom 

wordt, behoudens uitzondering voor risicogevallen, geen preventie met antibiotica 

toegepast. Indien tijdens de dagen na de punctie toch koorts zou optreden, 

moet u dit onmiddellijk aan een verpleegkundige of arts melden. 

3 Bewerking van het zaad (sperma) 

De ochtend van de eicelpunctie wordt het zaad in het laboratorium voorbereid. 

Het sperma kan thuis of in een aangepaste ruimte in ons centrum worden geproduceerd. 

In beide gevallen moet het sperma binnen het uur bezorgd worden aan 

het laboratorium. Tijdens het transport moet het zaad op lichaamstemperatuur 

worden gehouden. De mogelijkheid bestaat ook om vóór de behandeling een 

staal te laten invriezen. Dit kan nuttig zijn als er een kans bestaat dat de partner 

op de dag van de eicelpunctie niet kan aanwezig zijn of als we problemen voorzien 

met de productie van het zaad. In elk geval vragen we dat de partner een 

uurtje na het afgeven van het zaad informeert naar de kwaliteit ervan om zeker 

te zijn dat alles in orde is voor de behandeling. Het komt zelden voor dat het 

laboratorium vraagt om een tweede ejaculaat te produceren. 

4 In-vitrofertilisatie (IVF) 

Na de eicelpunctie worden de proefbuisjes met de eicellen naar het laboratorium 

gebracht. We brengen de eicellen over naar een cultuurmedium en voegen hieraan 

een aantal goed beweeglijke zaadcellen toe. Eén dag later kan men in het 

laboratorium nagaan of de eicellen bevrucht zijn. Een normaal bevruchte eicel 

is op dat ogenblik nog niet gedeeld, maar bevat twee voorkernen die onder de 

microscoop zichtbaar zijn. 

Het aanprikken van eierstokken 

onder echografische geleide 


Eén dag na de punctie belt u het centrum op om het resultaat van de bevruchting 

te vernemen en om het ogenblik van de terugplaatsing van embryo’s af te 

spreken. De embryo’s worden 2 tot 3 dagen na de eicelpunctie in de baarmoeder 

gebracht, namelijk als de bevruchte eicellen gedeeld zijn. Normaal bevinden 

de embryo’s zich dan op het 2-, 4- tot 8-cellig stadium. Ieder embryo wordt vóór 

de terugplaatsing beoordeeld op zijn kwaliteit volgens een puntenscore van 1 tot 

4 (4 = excellent, 3 = goed; 2 = matig en 1 = zwak). De kwaliteit van de embryo’s 

wordt bepaald door de gelijkheid en gaafheid van de afzonderlijke cellen en door 

de delingssnelheid. Sommige cellen verbrokkelen doordat celmateriaal wordt 

uitgestoten tijdens de delingen. Hoe meer verbrokkeling, hoe kleiner de kans 

op innesteling. Maar ook de kans op inplanting van een embryo dat er perfect 

uitziet bedraagt nooit meer dan 50% (afhankelijk van de leeftijd van de vrouw). 

De reden hiervoor is dat de voortplanting in het algemeen en die van een mens in 

het bijzonder niet volmaakt is. Veel embryo’s, ook bij een natuurlijke bevruchting, 

dragen genetische defecten die zich niet noodzakelijkerwijs manifesteren tijdens 

de eerste celdelingen, maar die de latere ontwikkeling en dus ook de inplanting 

van het embryo verhinderen. In geval van zwangerschap is er geen verband 

aangetoond tussen de gezondheid van het kind en de kwaliteit van het teruggeplaatste 

embryo. 

5 Micro-injectie van zaadcellen 

(Intracytoplasmatische sperma injectie of ICSI) 

Zaadcellen beschikken over natuurlijke mechanismen om de eicel binnen te 

dringen terwijl de eicel ervoor zorgt dat slechts één zaadcel wordt toegelaten. 

In een aantal gevallen is er geen bevruchting, omdat er te weinig zaadcellen 

aanwezig zijn of omdat zij de natuurlijke eigenschappen voor penetratie missen. 

1 2 3 4 

1 Bevruchte eicel waarin duidelijk de twee voorkernen zichtbaar zijn. 

2-4 Embryo in het 2-cellig stadium, 4-cellig stadium en 8-cellig stadium 

10 Medisch begeleide voortplanting 

In zeldzame gevallen kan het uitblijven van bevruchting te wijten zijn aan een 

ondoordringbare eicelmembraan waar de zaadcellen niet kunnen doordringen. 

Sinds 1993 bestaat er een methode die één zaadcel met een fijn naaldje oppikt 

en rechtstreeks in de eicel injecteert (intracytoplasmatische sperma-injectie of 

afgekort ICSI). ICSI leidt (gemiddeld) tot de bevruchting van 70% van de geïnjecteerde 

rijpe eicellen. Redenen waarom geen bevruchting optreedt kunnen zijn: 

onrijpe eicellen, abnormale eicellen, beschadiging van de eicel tijdens de injectie 

of defecten in de zaadcel. Eens er een bevruchting is, is de kans op zwangerschap 

dezelfde als na een gewone IVF-behandeling. Deze kans hangt immers 

uitsluitend af van het aantal teruggeplaatste embryo’s en hun kwaliteit. 

Vroeger dacht men dat bij het natuurlijke bevruchtingsproces de ‘beste’ zaadcel 

werd geselecteerd. Daarom bestond aanvankelijk de vrees dat men door ICSI 

deze natuurlijke selectie van ‘goede zaadcellen’ zou uitschakelen. Uit de talrijke 

zwangerschappen die uit deze techniek voortvloeiden, blijkt dat deze vrees 

grotendeels ongegrond is. Ook wanneer de uitslag van een routine spermaonderzoek 

uiterst ongunstig uitvalt, is het bijna altijd mogelijk voldoende gezonde 

zaadcellen te vinden voor ICSI. Als we over vormafwijkingen van zaadcellen 

spreken, bedoelen we dat de zaadcellen niet in staat zijn op eigen houtje de 

eicel te bevruchten; dit heeft meestal echter niets te maken met de genetische 

inhoud van de zaadcellen. 

Bij kinderen die geboren zijn na ICSI zien we weliswaar een kleine toename van 

genetische afwijkingen. Het betreft hier meestal afwijkingen van de geslachtschromosomen. 

Deze toename heeft niets te maken met de techniek van 

bevruchting zelf, maar is het gevolg van het feit dat onvruchtbaarheid bij een 

klein deel van de koppels een genetische achtergrond heeft. Indien dit aspect 

voor u van toepassing zou zijn, zal de arts dit tijdens de vooronderzoeken met 

u bespreken. 

Bij ICSI wordt de zaadcel met een 

fijne naald in de eicel geïnjecteerd. 

Medisch begeleide voortplanting 11

6 Terugplaatsen van embryo’s (embryotransfer) 

Het overbrengen van embryo’s naar de baarmoeder is een eenvoudige procedure, 

waarvoor geen ziekenhuisopname of verdoving vereist is. De embryo’s 

worden met een katheter uit het laboratoriumschaaltje opgenomen en via de 

baarmoederhals in de baarmoederholte gebracht onder echografische controle. 

Een belangrijke voorwaarde is dat de blaas goed gevuld is. Hierdoor kan de 

baarmoeder echografisch beter in beeld gebracht worden en ligt het baarmoederlichaam 

beter op één lijn met de baarmoederhals. We vragen dan ook dat 

u niet gaat plassen net vóór de terugplaatsing en dat u voldoende drinkt 

vooraf. In de baarmoeder ondergaan de embryo’s nog verschillende delingen 

tot wanneer ze 4 tot 5 dagen later klaar zijn voor de eigenlijke innesteling. Er is 

geen enkel bewijs dat rust onmiddellijk na de terugplaatsing of de dagen erna de 

innesteling van de embryo’s bevordert. Of zwangerschap al dan niet optreedt, 

hangt voornamelijk af van de kwaliteit van de embryo’s. De kans op innesteling 

van embryo’s is gemiddeld 30 tot 40 % (en nooit meer dan 50%). Om die reden 

werden vroeger systematisch twee of zelfs meer embryo’s teruggeplaatst om de 

kans op zwangerschap te verhogen. De keerzijde van de medaille is dat hierdoor 

het risico van tweelingen of hogere meerlingen toeneemt. Daarom adviseren wij 

om maximum twee embryo’s terug te plaatsen. Als we de embryo’s goed selecteren, 

is de kans op zwangerschap trouwens even hoog als na terugplaatsing 

van drie of vier embryo’s. In gunstige gevallen (vrouwen jonger dan 36 jaar die 

over een aantal zeer goede embryo’s beschikken) is de kans op innesteling per 

embryo beduidend hoger. In die gevallen wordt, zeker bij een eerste en eentweede 

poging, slechts één embryo teruggeplaatst om meerlingen te voorkomen. 

Sinds 1 juli 2003 is dit in België trouwens wettelijk verplicht voor de eerste 

twee behandelcycli bij vrouwen tot en met hun 36ste verjaardag. 

Na één of twee mislukkingen rijst frequent de begrijpelijke vraag ‘ waarom?’. 

Sommige paren vragen zich af of het niet te wijten is aan uitwendige en beïnvloedbare 

omstandigheden zoals stress, rust enzovoort. In de meeste gevallen 

is het uitblijven van zwangerschap echter een gevolg van een natuurlijke selectie 

en toeval. 

Wetgeving sinds 01.07.03 

Vrouwen ≤ 35 jaar (tot en met de volle 35 jaar) 

1ste poging single embryo transfer (SET) 

2de poging single embryo transfer (SET) tenzij er geen topembryo is 

transfer van 2 embryo’s indien er geen topembryo is 

3de - 6de poging terugplaatsing van maximum twee embryo’s 

Vrouwen > 35 en ≤ 39 jaar (vanaf 36 jaar) 

1ste en 2de poging terugplaatsing van maximum twee embryo’s 

3de - 6de poging terugplaatsing van maximum drie embryo’s 

Vrouwen > 39 ≤ 42 jaar (vanaf 40 jaar) 

1ste - 6de poging geen beperking wat betreft aantal embryo’s dat mag 

worden teruggeplaatst 

7 Invriezen van embryo’s (cryopreservatie) 

Wanneer na een embryotransfer één of meer embryo’s van goede kwaliteit overblijven, 

kunnen we ze bewaren in vloeibare stikstof (cryopreservatie). Om het 

risico van besmetting van andere embryo’s uit te sluiten, mogen beide partners 

geen drager zijn van hepatitis B, C of HIV. De embryo’s worden meestal ingevroren 

één dag nadat de verse embryo’s zijn teruggeplaatst. Dit laat de bioloog 

toe enkel de vitale (verder delende) embryo’s te selecteren. Indien de embryo’s 

van onvoldoende kwaliteit zijn, worden zij aan hun natuurlijk lot (d.w.z. ten onder 

gaan) overgelaten. Men moet ermee rekening houden dat gemiddeld slechts 

de helft van de embryo’s het invries- en ontdooiproces overleeft. Het kan dus 

gebeuren dat na ontdooiing geen enkel embryo overleeft. Na ontdooiing worden 

de embryo’s nog één dag in cultuur gehouden om na te gaan of ze verder 

delen. De kans om zwanger te worden na terugplaatsen van embryo’s die na het 

ontdooien nog vitaal zijn, bedraagt ongeveer 20%. Sinds 1 juli 2003 is het wettelijk 

vastgelegd dat nooit meer dan twee ontdooide embryo’s mogen worden 

teruggeplaatst. 


Het invriezen en bewaren van embryo’s betekent voor het infertiliteitscentrum 

een belangrijke investering. Daarom wordt om de twee jaar aan het 

koppel dat over ingevroren embryo’s beschikt, schriftelijk gevraagd om 

een keuze te maken uit volgende opties: 

1. het contract voor bewaring hernieuwen, 

2. ontdooien met vernietiging tot gevolg, 

3. ontdooien en schenken voor wetenschappelijk onderzoek met uiteindelijk 

vernietiging tot gevolg, 

4. anonieme schenking van de embryo’s aan een ander koppel 

In al deze gevallen zal aan beide partners een schriftelijke toestemming 

worden gevraagd. Indien de ingevroren embryo’s na zes jaar geen bestemming 

hebben gekregen, wegens onbereikbaarheid van de ouders of enige 

andere reden, worden ze hoe dan ook ontdooid en vernietigd. 

De terugplaatsing van ontdooide embryo’s kan in een natuurlijke cyclus gebeuren 

als die regelmatig is, of mits voorbereiding van het baarmoederslijmvlies met 

hormonen. Inspuitingen zijn doorgaans niet nodig. 

Eens zwanger na deze procedure is het verloop van de zwangerschap en de 

kans op een gezond kind volkomen vergelijkbaar met die van een spontane 

zwangerschap.Ingevroren embryo’s worden gedurende maximum zes jaar 

bewaard. Het beschikkingsrecht over embryo’s behoort toe aan het koppel en is 

niet overdraagbaar op de afzonderlijke partners. In geval van onenigheid, scheiding 

of overlijden van één van de partners worden de embryo’s bewaard in het 

centrum tot het einde van de afgesproken termijn. 

60% van alle 

ontdooicycli komt tot 

een terugplaatsing, 

1/5 hiervan bereikt een 

zwangerschap. 

Per ontdooicyclus 

zal 1/10 tot een 

zwangerschap leiden. 

Bijzondere technieken 

1 ICSI met heelkundig verkregen 

zaadcellen (MESA en TESE) 

Bij sommige mannen vindt men geen enkele zaadcel in het ejaculaat (azoöspermie). 

Verstopping van de zaadleiders (na infectie, na sterilisatie of aangeboren 

afwezigheid) is een van de oorzaken. In andere gevallen produceren de 

teelballen geen of te weinig zaadcellen. De precieze oorzaak moet via voorafgaand 

onderzoek worden uitgemaakt. Hiervoor wordt de man verwezen naar 

de androloog of uroloog. Als de zaadleider verstopt is, kunnen zaadcellen via 

een eenvoudige heelkundige ingreep uit de bijbal worden geaspireerd (MESA of 

microchirurgische epididymaire sperma aspiratie; een ingreep onder algemene 

verdoving). Wanneer in de zaadvloeistof bij routineonderzoek helemaal geen 

zaadcellen worden aangetroffen, kan men bij ongeveer 40% van deze patiënten 

toch eilandjes van beperkte zaadcelproductie vinden (TESE of testiculaire 

sperma extractie). Dit vergt een relatief kleine heelkundige ingreep die in de dagkliniek 

kan verricht worden. Zonder een goede exploratie van de scrotale inhoud 

en bijhorend microscopisch onderzoek van het afgenomen weefsel, kan men 

een individueel geval van azoöspermie niet als volledig onderzocht beschouwen 

en blijven behandelingsmogelijkheden soms onbenut. 

De bevruchting van de eicel gebeurt door middel van ICSI, omdat zowel het 

aantal als de kwaliteit van de zaadcellen onvoldoende zijn voor IVF. De resultaten 

van deze behandeling zijn bijna 

even goed als bij het gebruik van 

zaadcellen na ejaculatie. 

MESA TESE 


2 Blastocystcultuur 

Met een aangepaste kweekbodem is het mogelijk om 

embryo’s tot 5 dagen in cultuur te houden. Indien de deling 

van de cellen ongestoord verloopt, vertoont het embryo 

na 5 dagen holtevorming (blastocyst). Het is in dit stadium 

dat de eigenlijke innesteling begint. De kwaliteit van 

een embryo verbetert op zich niet als het langer in cultuur 

wordt gehouden. Het feit dat een embryo in staat is verder 

te delen tot het blastocystenstadium, kan een aanduiding 

zijn voor zijn vitaliteit. Anderzijds is het niet uitgesloten dat door het langdurig verblijf 

in een cultuurmedium een aantal embryo’s verloren gaan die aanvankelijk de 

capaciteit hadden om zich in te nestelen. Er zijn momenteel nog geen bewijzen 

dat blastocystcultuur de kans op zwangerschap verhoogt. De procedure zou 

vooral nuttig kunnen zijn om bij vrouwen die over voldoende goede embryo’s 

beschikken de keuze van het beste embryo te vergemakkelijken. 

3 Assisted hatching 

Een eicel en een embryo worden omgeven door 

een doorzichtige mantel van eiwitten en vezels, de 

zona pellucida genoemd. Hatching of ontluiking is 

het proces waarbij een embryo uit de zona pellucida 

naar buiten treedt om zich vervolgens te kunnen 

innestelen in de wand van de baarmoeder. Bij assisted 

hatching worden met een computergestuurde 

laserstraal gleufjes in de zona pellucida gemaakt om 

de ontluiking te vergemakkelijken. Assisted hatching zou bij bepaalde patiënten 

een voordeel kunnen bieden, maar het nut ervan is nog niet op overtuigende 

wijze bewezen. Daarom wordt deze techniek niet systematisch toegepast. 

4 Pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD) 

Hieronder verstaat men het onderzoek van 

embryo’s op genetische afwijkingen vóór ze 

in de baarmoeder worden geplaatst. Wanneer 

een embryo het 8-cellig stadium heeft bereikt 

(d.i. drie dagen na de bevruchting) kan men 

één of twee cellen van het embryo wegnemen 

en hierop een genetisch onderzoek verrichten. 

Met dit onderzoek kan men het geslacht 

van embryo’s bepalen, en nagaan of het chromosomenaantal normaal is. Deze 

techniek wordt actueel toegepast wanneer er een gekend risico bestaat op een 

kind met een ernstige genetische afwijking. Vermits de efficiëntie van dergelijke 

embryodiagnostiek nog geen 100% bedraagt, wordt in geval van zwangerschap 

een vruchtwaterpunctie sterk aangeraden. Het genetisch onderzoek wordt verricht 

in samenwerking met de dienst Medische Genetica (Prof. dr. A. De Paepe). 

Geslachtsbepaling gebeurt enkel voor koppels met een groot risico op een 

geslachtsgebonden erfelijke afwijking. 

5 Eicelactivatie 

Met de ICSI-procedure worden ongeveer 70% van de geïnjecteerde eicellen 

bevrucht. Toch gebeurt het zelden dat weinig of zelfs geen enkele eicel wordt 

bevrucht. Dit komt omdat de zaadcel, nadat ze in de eicel is gebracht, een actieve 

rol speelt in het op gang brengen van de celdeling (activatie). Uitblijven van de 

activatie kan dus zowel aan de eicel als aan de zaadcel gelegen zijn. Eerst wordt 

in ons centrum een MOAT (muis oöcyt / eicel activatie test) uitgevoerd om na te 

gaan of het activatieprobleem bij de zaadcel of de eicel ligt. Hierbij worden zaadcellen 

geïnjecteerd in eicellen van de muis. Op basis van het MOAT-resultaat zal 

vervolgens overgegaan worden op geassisteerde eicelactivatie tijdens de ICSI. 

Hierbij wordt het activatieproces kunstmatig op gang gebracht. Tientallen zwangerschappen 

werden via deze procedure bekomen. Omdat het nog te vroeg is 

om de veiligheid van deze methode te beoordelen, wordt ze nog als experimenteel 

beschouwd. Daarom zullen we u vragen om een instemmingsformulier te 

ondertekenen indien u voor deze techniek in aanmerking komt. 


Zwangerschap 

1 Kans op zwangerschap 

Steunend op de cijfers uit ons centrum van de laatste vijf jaar kunnen we zeggen 

dat uw kans om een zwangerschap te bereiken met IVF of ICSI per gestarte 

cyclus globaal genomen ongeveer 30 à 35% bedraagt. In uw individuele geval 

wordt deze kans bepaald door o.a. uw leeftijd, het aantal en de kwaliteit van eicellen 

en het aantal en de kwaliteit van de embryo’s die worden teruggeplaatst. 

2 Verloop van de zwangerschap 

Na medisch begeleide voortplanting verloopt de zwangerschap ongeveer zoals 

elke andere spontane zwangerschap. Toch vestigen we uw aandacht op enkele 

punten. 

Bloedverlies tijdens de eerste maanden van de zwangerschap 

Het gebeurt iets vaker dan in een spontane zwangerschap dat tijdens de eerste 

weken van de zwangerschap bloedverlies optreedt (men noemt deze bloeding 

ook wel eens een innestelingsbloeding). Dit heeft vermoedelijk te maken met de 

sterke ontwikkeling van het baarmoederslijmvlies ten gevolge van de hormonale 

stimulatie. In de meeste gevallen komt de zwangerschap hierdoor niet in het 

gedrang. Doordat de zwangerschap zeer vroeg wordt vastgesteld lijkt het erop 

dat de kans op miskraam na IVF hoger is dan na een spontaan tot stand gekomen 

zwangerschap. Wanneer met echografie een levende vrucht wordt gezien 

(omstreeks 4 weken na de embryotransfer) is de kans op miskraam niet hoger 

dan na een spontane zwangerschap. 

Buitenbaarmoederlijke zwangerschap 

In geval men zwanger wordt na IVF is de kans op een buitenbaarmoederlijke 

zwangerschap 2%. Het klinkt verwonderlijk dat na het terugplaatsen van 

embryo’s in de baarmoeder toch nog zwangerschappen buiten de baarmoeder 

voorkomen. De reden hiervoor is dat de embryo’s door samentrekking van 

de baarmoederspier kunnen verplaatst worden. Door zorgvuldige hormonale 

en echografische controle kunnen we de diagnose meestal zeer vroeg stellen, 

zodat een buitenbaarmoederlijke zwangerschap tijdig kan worden behandeld. 

Tot de leeftijd van 35 jaar blijft de 

zwangerschap per cyclus constant. 

Vanaf 36 jaar treedt een daling op en 

vermindert de kans geleidelijk. 

De kans op zwangerschap hangt nauw 

samen met het aantal eicellen dat 

wordt bekomen. 

Het optimaal aantal eicellen ligt 

tussen 10 en 20. 

De kans op zwangerschap is 

constant gedurende de eerste vier 

behandelingscycli, wat te verwachten 

is vermits het toeval een grote rol 

speelt. Cumulatief bekomt men 94% 

zwangerschappen na zes cycli indien 

er telkens voldoende eicellen en goede 

embryo’s zijn. 

Drie kwart van alle zwangerschappen 

eindigt in de geboorte van een kind. 

Bij een kwart van de zwangerschappen 

treedt een miskraam op. In sommige 

gevallen treedt het miskraam zo vroeg 

op dat het enkel door hormonaal 

onderzoek kan worden vastgesteld 

(biochemisch miskraam: 7%); 

17% eindigt in een klinische miskraam 

en 2% zijn buitenbaarmoederlijke 

zwangerschappen. 


Meerlingen 

De kans op een zwangerschap of zelfs een meerling neemt toe naarmate meer 

embryo’s worden teruggeplaatst. Vroeggeboorte en het ermee gepaard gaande 

risico op overlijden van het pasgeboren kind, nemen dramatisch toe met het 

aantal vruchtjes dat men draagt. Het terugplaatsen van meerdere embryo’s is 

dus altijd een compromis tussen een redelijke kans op zwangerschap en het 

risico op een meerlingzwangerschap. Daarom plaatsen wij in de regel en conform 

de Belgische wetgeving sinds 1 juli 2003 ten hoogste twee embryo’s in 

de baarmoeder. In gunstige gevallen wordt aanbevolen één embryo terug te 

plaatsen. Slechts uitzonderlijk (bijvoorbeeld na herhaalde mislukte pogingen, bij 

vrouwen ouder dan 40 jaar of wanneer de kwaliteit van de embryo’s niet goed is) 

en na overleg met het koppel kunnen we meer dan twee embryo’s terugplaatsen. 

De arts die de embryoterugplaatsing doet, zal met u de redenen om meer 

dan twee embryo’s terug te plaatsen bespreken en samen met u hierover een 

schriftelijke verklaring ondertekenen. 

Vruchtwaterpunctie 

Via een vruchtwaterpunctie kan men opsporen of de vrucht chromosomale 

afwijkingen heeft. De meest frequente reden voor vruchtwaterpunctie is de leeftijd 

van de moeder. Vanaf 36 jaar ziet men immers een toename van het risico op 

afwijkingen. Ongeacht hoe de zwangerschap is ontstaan, moet vanaf de leeftijd 

van 36 jaar een vruchtwaterpunctie overwogen worden. Dit zal de arts met u 

bespreken. Er is ook een brochure ter beschikking waarin alle nuttige informatie 

over prenatale diagnostiek wordt besproken. 

3 Opvolging van de zwangerschap 

Zodra het vaststaat dat de zwangerschap gunstig evolueert, worden de verdere 

controles overgelaten aan de arts die u heeft doorverwezen voor de behandeling. 

Het uiteindelijke doel van de vruchtbaarheidsbehandeling is een gezond kind. 

Alhoewel we op grond van de gegevens waarover we tot op heden beschikken, 

kunnen stellen dat de uitkomst van de zwangerschap na IVF in essentie 

vergelijkbaar is met die na een spontane bevruchting, is het toch nuttig om het 

verdere verloop te blijven volgen. Daarom doen wij een grote inspanning om de 

uitkomst van alle zwangerschappen die in ons centrum tot stand zijn gekomen 

met IVF/ICSI te registreren. Hiertoe vragen wij de medewerking zowel van uzelf 

als van uw behandelende arts om informatie te verstrekken over het verloop van 

de zwangerschap, de bevalling en de gezondheidstoestand van uw kind(eren). 

Een spontane berichtgeving na de geboorte of wanneer iets misloopt, is steeds 

welkom. Het is ook voor de medewerkers van het fertiliteitsteam aangenaam 

en vaak bemoedigend iets te vernemen over het resultaat van de behandeling. 

Gegevens over de zwangerschap en de geboorte kunnen via het daartoe 

bestemde formulier of via e-mail worden verstuurd (op de website staat een 

formulier dat kan worden gedownload). 

Omdat we wettelijk verplicht zijn om het verloop van de zwangerschappen na 

IVF te registreren, kan het zijn dat een van onze medewerkers u rechtstreeks 

contacteert om te vragen of u al dan niet zwanger bent en hoe de eventuele 

zwangerschap evolueert. 

Echo van een foetus van 9 weken en 2 dagen 


Risico’s van de behandeling 

1 Hyperstimulatie 

Het aantal eicellen dat per cyclus bij de vrouw tot rijping wordt gebracht is individueel 

zeer verschillend. Het optimale aantal eicellen ligt rond de 10. In sommige 

gevallen reageren de eierstokken niet goed op de stimulatie. Dat kan het resultaat 

van een IVF-behandeling nadelig beïnvloeden. In andere gevallen echter is 

de reactie van de eierstokken onverwacht hevig en komen 25 à 40 eicellen tot 

ontwikkeling. Als gevolg hiervan kunnen na de ovulatie of eicel pick-up de eierstokken 

sterk gaan zwellen en produceren zij vocht dat zich in de buik opstapelt. 

Bij de meeste vrouwen veroorzaakt dit enkel een tijdelijk zwaartegevoel in de 

onderbuik. In zeldzame gevallen echter en voornamelijk wanneer men zwanger 

wordt, treedt hierdoor een enorme verschuiving op in de waterhuishouding van 

het lichaam. Een behandeling binnen het ziekenhuis kan daarvoor noodzakelijk 

zijn. Deze behandeling bestaat uit bedrust, intraveneuze toediening van eiwitrijk 

vocht en eventueel afnemen van overtollig vocht uit de buikholte. Alhoewel 

een opname gedurende maximaal 1 à 2 weken noodzakelijk kan zijn, heeft een 

hyperstimulatiesyndroom, mits medisch toezicht, geen nadelige gevolgen voor 

de gezondheid van de vrouw, noch voor de vrucht. 

2 Meerlingen 

Alhoewel sommige paren hopen op een tweelingzwangerschap en de meesten 

dit ook dankbaar aanvaarden, wensen wij uitdrukkelijk te waarschuwen voor een 

overmatig optimisme en enthousiasme. Afgezien van de belasting voor de vrouw 

tijdens de zwangerschap zelf en de familiale last na de geboorte, is er vooral het 

risico voor de kinderen zelf. De kans dat men één of meerdere kinderen verliest, 

is vijfmaal hoger dan bij een eenlingzwangerschap, voornamelijk als gevolg van 

vroeggeboorte. Dit geldt a fortiori voor een drielingzwangerschap. 

Wanneer twee embryo’s worden teruggeplaatst, bedraagt - in geval van zwangerschap 

- de kans op een tweeling 25%. Met drie embryo’s wordt niet alleen 

de kans op tweelingen verhoogd, maar ontstaat in ongeveer 6% van de gevallen 

een drielingzwangerschap. Om het risico van meerlingen te beperken, worden 

doorgaans slechts één of twee embryo’s teruggeplaatst, naargelang de wetgeving 

het voorziet. 

3 Gevolgen op lange termijn 

Uit onderzoek is gebleken dat een IVF/ICSI-behandeling op lange termijn geen 

nadelige gevolgen heeft voor de vrouw. Met name het risico op eierstokkanker 

en borstkanker wordt door de behandeling niet verhoogd. 

Bij vrouwen die zwanger worden na terugplaatsing van 3 embryo’s is de kans op een 

drieling 6%. Daarom worden meestal één of twee embryo’s teruggeplaatst. 


Gebruik van donormateriaal in 

medisch begeleide voortplanting 

1 Inseminatie met donorsperma 

Vroeger werd inseminatie met donorsperma als een mogelijke behandeling voor 

onvruchtbaarheid voorgesteld als de man geen zaadcellen had of de kwaliteit 

ervan zo slecht was, dat een zwangerschap met eigen sperma uitgesloten was. 

Dankzij de ontwikkeling van ICSI, TESE en MESA, gebeurt het nog uiterst zelden 

dat deze behandeling ter sprake wordt gebracht. In andere en zeldzame gevallen 

kan inseminatie met donorsperma aangewezen zijn om erfelijke ziekten bij 

het kind te voorkomen. Ten slotte biedt het ook de mogelijkheid aan lesbische 

koppels en alleenstaande vrouwen om hun kinderwens te vervullen. Het spreekt 

vanzelf dat een dergelijke behandeling enkel wordt toegepast na grondig overleg 

en voorlichting en op uitdrukkelijk verzoek van het koppel. Vooraf heeft ook een 

gesprek plaats (counseling) met de fertiliteitsconsulente over de psychologische 

aspecten van deze behandeling. 

Meestal gebeuren de inseminaties in een spontane cyclus. Het vruchtbare ogenblik 

wordt bepaald door middel van echografie en/of hormonaal bloedonderzoek. 

De inseminatie wordt uitgevoerd door het sperma, na voorbereiding in het 

labo, met een katheter in de baarmoederholte te brengen (zie 1. Intra-uteriene 

inseminatie). Als zwangerschap na een zestal cycli uitblijft, wordt verder onderzoek 

verricht naar de vruchtbaarheid van de vrouw. Indien we geen afwijkingen 

vaststellen, worden de inseminaties hernomen. Om de kans op zwangerschap 

te verhogen, kan vanaf dat ogenblik de eicelrijping lichtjes worden gestimuleerd. 

We passen hetzelfde toe als de eisprong achterwege blijft of wanneer het ogenblik 

van de eisprong zeer wisselend is. Wanneer ook deze methode faalt, kan op 

verzoek van het koppel en na minstens twaalf inseminaties worden overgegaan 

tot IVF/ICSI met donorsperma. 

Indien u in aanmerking komt voor een behandeling met donorsperma (KID), 

wordt een fenotypekaart ingevuld die als basis wordt gebruikt om een donor te 

selecteren. Hierop worden bloedgroep, lengte, haarkleur en kleur van de ogen 

bepaald. 

Het sperma dat voor donorinseminatie wordt gebruikt, is afkomstig van gezonde 

donoren met een normale spermakwaliteit. Dit sperma wordt ingevroren en pas 

gebruikt nadat bij de donor met zekerheid is vastgesteld dat hij geen drager is 

van HIV of het hepatitis B- en C-virus. Onze dienst werkt met een Belgische 

donorbank, beheerd door de afdeling Endocrinologie en Andrologie van het UZ 

Gent, die verantwoordelijk is voor de selectie van de donoren en dekwaliteit 

van het donorsperma. Hiermee bedoelen we dat de donor niet belast is met 

opspoorbare erfelijke afwijkingen en dat het sperma vrij is van overdraagbare 

infectieziekten. 

Een meer uitgebreide brochure betreffende KID zal u overhandigd worden indien 

deze behandeling bij u effectief ter sprake komt. 

2 IVF met donoreicellen 

Om een beroep te kunnen doen op eicellen van een andere vrouw om een zwangerschap 

tot stand te brengen, gelden de volgende voorwaarden: 

• aangeboren afwezigheid van eicellen, 

• vroegtijdige menopauze (vroegtijdig verlies van de reserve aan eicellen), 

• afwijkingen van de eicellen, 

• erfelijke belasting. 

De leeftijdgrens voor een IVF/ICSI-behandeling met donoreicellen in ons centrum 

is 45 jaar. In tegenstelling tot de gift van sperma is eiceldonatie een ingrijpende 

procedure waardoor het aanbod aan eiceldonoren zeer beperkt is. Het 

probleem wordt nog bemoeilijkt door het feit dat, in tegenstelling tot sperma, 

geschonken eicellen niet kunnen ingevroren worden, zodat de behandeling van 

de donor en acceptor van eicellen gelijktijdig moet verlopen. 

Eiceldonatie is zoals spermadonatie in principe anoniem. In bepaalde gevallen 

kan ook gekende eiceldonatie worden overwogen. Sporadisch en op onvoorspelbare 

tijdstippen melden zich in ons centrum spontaan vrouwen aan voor 

schenking van eicellen. Dit aanbod is echter onvoldoende om aan de vraag naar 

eicellen te voldoen. Daarom is het aanbevolen zelf een donor aan te brengen. 

Wanneer twee of meerdere koppels die voor eiceldonatie in aanmerking komen 

een donor aanbrengen worden de eicellen van de donoren anoniem ingeruild 

zodat de acceptor en de donor de herkomst en de bestemming van de eicellen 

niet kennen. Dit wordt wisseldonatie genoemd. Als een vrouw een beroep wenst 

te doen op eiceldonatie, zal zij samen met haar partner eerst een uitgebreid 


gesprek hebben met de fertiliteitsconsulente. Vrouwen kunnen enkel eicellen 

afstaan voor schenking indien ze jonger zijn dan 37 jaar en geen draagster zijn 

van opspoorbare erfelijke of besmettelijke ziekten. 

Ooit gedacht aan het afstaan van eicellen? Of kent u iemand die dit misschien 

zou willen doen? 

Elk koppel dat in ons centrum een IVF-behandeling start en waarbij een 

redelijk aantal eicellen wordt verwacht, kan vrijwillig enkele eicellen afstaan 

voor anonieme donatie. 

Spreek hierover met uw arts. 

Een meer uitgebreide brochure betreffende eiceldonatie zal u overhandigd worden 

indien deze behandeling bij u effectief ter sprake komt. 

3 Embryodonatie 

Uitzonderlijk bestaat er bij beide partners een onoplosbaar vruchtbaarheidsprobleem. 

Om hieraan te verhelpen kan anonieme schenking van embryo’s van een 

ander koppel worden overwogen. Dit kan enkel na uitdrukkelijke toestemming 

van zowel het koppel dat de embryo’s ontvangt als het koppel dat de embryo’s 

schenkt. In de praktijk gaat het hier enkel om ingevroren embryo’s die kort na 

een natuurlijke eisprong of na gepaste voorbereiding van de baarmoeder worden 

ontdooid en teruggeplaatst. De beslissing om tot embryodonatie over te 

gaan, wordt begeleid door de fertiliteitsconsulente. 

Medische voorzorgen 

1 Controle van infecties bij beide partners 

Zowel voor het koppel als voor het personeel dat in contact komt met bloed, 

zaadcellen en eicellen is het noodzakelijk te weten of dit biologisch materiaal vrij 

is van besmetting met het HIV en/of het hepatitisvirus (B en C). Daarom wordt 

bij de aanvang van de behandeling van beide partners bloed afgenomen om de 

eventuele aanwezigheid van de bovengenoemde virussen op te sporen. 

Noodzakelijke bloedonderzoeken: 

Hepatitis B-virus Hepatitis C-virus HIV 

HbsAg 

Anti-HBs 

Anti-HBc 

2 Genetisch onderzoek 

HCV-A HIV-AI 

Genetische afwijkingen op het niveau van de chromosomen of van de genen 

kunnen fertiliteitsproblemen veroorzaken. 

In het kader van infertiliteit zijn volgende genetische onderzoeken mogelijk: 

1. Chromosomenonderzoek 

2. Dragerschapsonderzoek mucoviscidosis 

3. Dragerschapsonderzoek fragiele X-syndroom 

4. Deleties van het Y-chromosoom 

Chromosomenonderzoek 

Een persoon kan drager zijn van een afwijking in de structuur van de chromosomen. 

Een fout in de structuur betekent dat er een herschikking van het chromosomaal 

materiaal is gebeurd, zonder toename of verlies. De meest voorkomende 

structurele herschikkingen zijn translocaties; hierbij breekt een stuk van een 

chromosoom af dat zich gaat vasthechten aan een ander chromosoom. Soms 

gaat een volledig chromosoom zich vasthechten op een ander chromosoom 

of wordt een stukje van het chromosoom als het ware omgedraaid in hetzelfde 


chromosoom. De drager van zo een structurele herschikking heeft doorgaans 

geen zichtbare problemen. Dergelijke afwijkingen komen voor bij ongeveer 

1/300 - 1/500 personen in de algemene populatie. Bij echtparen met herhaalde 

spontane miskramen, mannelijke fertiliteitsproblemen of onverklaarde infertiliteit 

bedraagt de incidentie ongeveer 5% (of 1/20). Dit kan zowel bij de vrouwelijke als 

mannelijke partner optreden. Een herschikking van de chromosomen bij één van 

de ouders kan een niet evenwichtige chromosoomafwijking bij de nakomelingen 

veroorzaken (te veel of te weinig chromosomaal materiaal), wat kan leiden tot 

een spontane miskraam of de geboorte van een kind met een mentale handicap 

en/of aangeboren lichamelijke afwijkingen. Naast structurele chromosoomafwijkingen 

kunnen ook numerieke chromosoomafwijkingen voorkomen (afwijkend 

chromosomenaantal). Om deze reden is het in bepaalde gevallen aanbevolen 

bij beide partners een chromosomenonderzoek te verrichten vóór het opstarten 

van een infertiliteitsbehandeling. 

Dragerschapsonderzoek mucoviscidosis 

Mucoviscidose is een erfelijke autosomaal recessieve aandoening die ongeveer 

1 op 2500 kinderen treft in onze bevolking. Het is een ziekte waarbij in de longen 

en het spijsverteringstelsel zeer taaie slijmen worden gevormd. Dit bevordert de 

kans op ernstige luchtweginfecties en bemoeilijkt de spijsvertering bij het kind. 

Mucoviscidose kan vandaag nog niet genezen worden. Nog steeds overlijden 

50% der mucoviscidose-patiënten vóór de leeftijd van 30 jaar. Bij vroege diagnose 

kan een goede behandeling de levenskwaliteit en -verwachting verbeteren. 

Dragers van mucoviscidose zijn goed gezond en vertonen geen tekenen van 

mucoviscidose. Dragerschap voor mucoviscidose is in onze bevolkingsgroep 

niet zeldzaam en bedraagt ongeveer 1 op 23 in de Belgische populatie. Alleen 

wanneer beide ouders drager zijn is er bij elke zwangerschap een risico van 1 op 

4 op een kind met mucoviscidose. 

Dragerschap kan met genetisch onderzoek opgespoord worden en wordt vrijblijvend 

aangeboden in het kader van preconceptueel/prenataal advies. 

Een mutatie op één of op beide allelen van het mucoviscidosegen wordt ook 

teruggevonden bij ongeveer 80% van de mannen met afwezigheid van één 

of beide zaadleiders (congenitale, bilaterale of unilaterale afwezigheid van het 

vas deferens). In dit geval is dragerschapsonderzoek voor mucoviscidose ten 

zeerste aanbevolen. 

Dragerschapsonderzoek fragiele X-syndroom 

Het fragiele X-syndroom is, na het Downsyndroom (mongolisme), de meest voorkomende 

oorzaak van mentale handicap bij jongens. Het gen dat verantwoordelijk 

is voor het fragiele X-syndroom is gelegen op het X-chromosoom, het fragiele 

X-syndroom is dus een geslachtsgebonden of X-gebonden vorm van mentale 

handicap. Jongens met het fragiele X-syndroom zijn mentaal geretardeerd en 

hebben typische gedragskenmerken. Meisjes zijn doorgaans milder getroffen 

en hebben een normale intelligentie tot milde mentale handicap. De moeder 

van een kind met het fragiele X-syndroom is ‘ drager’ van een voorloper van 

het erfelijk foutje (= premutatie) die aanleiding geeft tot het fragiele X-syndroom. 

Vrouwen die drager zijn van een dergelijke premutatie ontwikkelen in 20% van de 

gevallen POF (premature ovarian failure) of het stoppen van de menstruatie vóór 

de leeftijd van 40 jaar. Bij vroegtijdig intreden van menopauze is dragerschapsonderzoek 

voor het fragiele X-syndroom ten zeerste aanbevolen. Gezien het fragiele 

X-syndroom een frequent voorkomende oorzaak is van mentale handicap 

zal dragerschapsonderzoek voor het fragiele X-syndroom vrijblijvend worden 

voorgesteld aan elke koppel die zich aanbiedt voor een infertiliteitsbehandeling. 

Deleties van het Y-chromosoom 

Onvruchtbaarheid bij de man kan veroorzaakt worden door microscopisch kleine 

deleties (ontbreken van een stukje erfelijk materiaal) van het Y-chromosoom. 

Y-chromosoomdeleties worden vooral teruggevonden bij azoöspermie (afwezigheid 

van zaadcellen in het ejaculaat) die niet het gevolg is van een obstructie 

van de afvoer, en oligozoöspermie (verminderde hoeveelheid zaadcellen in het 

ejaculaat). In dit geval is onderzoek naar eventuele Y-deleties ten stelligste aanbevolen. 

Dit onderzoek is belangrijk omdat dergelijke deleties aan alle zonen 

worden doorgegeven. 

Kosten 

De ziekteverzekering en de overheid betalen het grootste deel van de onkosten 

van de gespecialiseerde onderzoeken uitgevoerd door de centra voor menselijke 

erfelijkheid. De betrokken gezinnen betalen wel ‘remgeld’ zoals bij andere 

medische prestaties. Indien bepaalde onderzoeken niet vergoed worden door 

het ziekenfonds zal u hiervan op voorhand worden ingelicht. 


3 Preventie van afwijkingen van het 

zenuwstelsel bij het kind (spina bifida) 

De kans dat er tijdens de zwangerschap een stoornis optreedt in het sluiten van 

de wervelzuil, bedraagt ongeveer 1 op 1000. Deze kans is dezelfde bij spontane 

zwangerschappen als bij zwangerschappen ontstaan door middel van medisch 

begeleide voortplanting. De aanwezigheid van een open ruggetje geeft het kind 

een blijvende handicap. Recent onderzoek heeft aangetoond dat de meerderheid 

van de gevallen van open rug ontstaan door een tekort aan foliumzuur 

tijdens de eerste weken van de zwangerschap. Alhoewel de meeste vrouwen via 

de voeding (o.a. graanproducten, bladgroenten, peulvruchten, lever) vermoedelijk 

voldoende foliumzuur innemen, raadt men nu alle vrouwen die een zwangerschap 

nastreven aan een supplement van foliumzuur in te nemen. Hierdoor is 

het aantal gevallen van kinderen met open rug sterk verminderd. Deze behandeling 

start best enkele weken vóór de bevruchting en moet worden doorgenomen 

tot de 10de zwangerschapsweek. 

4 Roken, onvruchtbaarheidsbehandelingen 

en zwangerschap 

Dat roken tijdens de zwangerschap schadelijk is voor het kind, is algemeen 

bekend. Maar dat ook de vruchtbaarheid lager is bij rooksters dan bij niet-rooksters 

weten vele mensen niet. Onderzoek heeft aangetoond dat ook de kansen 

om tot een zwangerschap te komen na IVF bij rooksters ongeveer de helft 

lager ligt dan bij niet-rooksters. Passief roken verlaagt eveneens de kans op een 

zwangerschap. Ook op de spermakwaliteit heeft roken een ongunstige invloed. 

Wij raden rokers en rooksters dan ook ten stelligste aan om met roken te stoppen 

vooraleer een behandeling aan te vatten. 

Psychosociale begeleiding 

Voor vragen die eerder van psychosociale aard zijn, kan men terecht bij onze 

fertiliteitsconsulente. Zij kan advies en hulp bieden in geval van stress, depressie, 

relatiemoeilijkheden, complexe gezinssituaties, moeilijke sociale situaties enzovoort. 

Koppels die hun relatie willen vervolledigen door het krijgen van een kind, 

zijn sterk gedreven door hun kinderwens. Zolang u niet weet of u kinderen kan 

krijgen, bent u geneigd en bereid hier ver in te gaan. De angsten en zorgen die 

samengaan met een fertiliteitsbehandeling kunnen soms onverwacht sterk zijn. 

Om de vicieuze cirkel van angsten en zorgen, spierspanning, lichamelijke klachten, 

meer angsten en zorgen, te doorbreken of om de spanning te reduceren 

tijdens de behandeling, bestaat een spierrelaxatietherapie.Alhoewel vele koppels 

getuigen van volharding, zakt de moed en het optimisme wel eens weg en 

kunnen gesprekken hen een eindje op weg helpen of voorkomen dat het verder 

minder goed met hen gaat. Begeleiding bij de verwerking van mislukking, verlies 

of rouw is een belangrijke factor om nadien samen weer verder te kunnen. 


Kostprijs van de behandeling 

Voor verzekerde Belgische patiënten is er voor een IVF/ICSI-behandeling een 

financiële tegemoetkoming vanwege de overheid. Tot de 43ste verjaardag worden 

zes laboratoriumcycli terugbetaald. Hierdoor is de kost voor de patiënten 

beperkt tot het remgeld voor de medicatie, controles en medische ingrepen. 

Voor buitenlandse patiënten (die geen Belgische ziekteverzekering genieten), 

vrouwen boven de 42 jaar en na de zes terugbetaalde pogingen kost één IVF/ 

ICSI behandeling 3000 à 4000 EUR. 

Indien u kan genieten van terugbetaling door de Belgische overheid moet u hiervoor 

een speciaal aanvraagformulier bezorgen aan uw ziekenfonds. Dat krijgt u 

van ons. De adviserende geneesheer bezorgt u dan een toestemmingsformulier. 

Het is belangrijk dat u dit formulier meebrengt naar ons centrum telkens u een 

behandeling start. Bij de embryoterugplaatsing dient dit formulier immers afgestempeld 

te worden. Indien u dit formulier niet overhandigt, kan het zijn dat u 

nadien een factuur zal ontvangen. 

Studies 

In ons infertiliteitscentrum wordt voortdurend wetenschappelijk onderzoek verricht, 

zowel naar de fundamentele aspecten van de menselijke voortplanting, als 

naar nieuwe technieken en behandelingen. Voor sommige studies vragen we 

de vrijwillige medewerking van patiënten. Het doel van deze studies is steeds 

om op termijn de resultaten van ons werk te verbeteren. Wij zullen steeds uw 

toestemming vragen om aan een studie deel te nemen en u open en eerlijk informeren 

over de aard van het onderzoek en de gevolgen voor u. Hoewel van u 

soms een kleine extra inspanning wordt gevraagd, kan u er zeker van zijn dat u 

hierdoor nooit extra kosten zult hebben en dat uw slaagkansen er nooit minder 

zullen door worden (vaak integendeel). 


Veelgestelde vragen 

1 Waarom moet ik een contraceptieve pil nemen 

alvorens een stimulatiecyclus te starten? 

De bedoeling van de pil is uiteraard niet anticonceptie, maar het stilleggen van 

de eierstokken. Als een vrouw gedurende minstens veertien dagen de pil neemt 

zullen de eierstokken volledig inactief zijn. Het gevolg is dat de daaropvolgende 

stimulatie beter en meer synchroon zal verlopen, en vooral dat er geen restcysten 

aanwezig zullen zijn bij de start van deze stimulatie (eventuele overblijfsels 

van een vorige eisprong die er omwille van de pil nu immers niet is geweest). 

Het gebruik van de pil laat ook toe aan het koppel de behandeling op voorhand 

te plannen. 

2 Wat indien er bloedverlies optreedt bij gebruik van de pil? 

Door het starten van de pil op de eerste dag van de menstruatie kan het zijn 

dat deze menstruatie langer blijft aanslepen en dat er eventueel zelfs blijvend 

bloedverlies optreedt. Dit komt omdat het slijmvlies binnenin de baarmoeder niet 

goed opgroeit, maar dat is op dat moment van de behandeling onbelangrijk. Het 

enige dat telt, is dat de eierstokken onderdrukt blijven. Dit bloedverlies is niet 

comfortabel, maar verder volledig onschadelijk. Het gebruik van de pil mag in 

geen geval gestopt worden. 

3 Waarvoor dient Decapeptyl ® ? 

Decapeptyl ® is een medicament dat (zoals Zoladex ® en Suprefact ® ) de hypofyse 

onderdrukt. De hypofyse is een klein kliertje aan de hersenbasis dat de 

eierstokken “bestuurt”. De hypofyse geeft in een normale cyclus het signaal dat 

de eisprong uitlokt en dat is nu net wat in een IVF-stimulatiecyclus vermeden 

moet worden. Zodra de grootste follikel groot genoeg is, zou de hypofyse normaal 

het signaal voor de eisprong al geven, en dat willen we voorkomen door 

zoveel mogelijk follikels voldoende groot te laten worden. Dit bereiken we door 

de hypofyse stil te leggen met Decapeptyl ® . Het signaal voor de eisprong geven 

we dan zelf als we denken dat de meerderheid van de follikels groot genoeg is 

geworden. Dit signaal wordt nagebootst door het toedienen van Pregnyl ® . 

4 Zijn al die hormonen veilig voor de gezondheid? 

FSH is een natuurlijk hormoon, dat door de vrouw zelf in de natuurlijke cyclus 

wordt geproduceerd. Natuurlijk worden in IVF-cycli hogere doses toegediend, 

maar men kan aannemen dat de hormonen zelf veilig zijn. De eventuele nevenwerkingen 

van deze hormonen zijn enkel het gevolg van de reactie van de eierstokken. 

Die gevolgen hangen sterk samen met het antwoord dat de vrouw 

heeft op de stimulatie, met andere woorden van het aantal follikels dat ze ontwikkelt 

en de stijging van het oestradiol (het vrouwelijk hormoon dat door de 

follikel wordt aangemaakt) dat daarmee gepaard gaat. Als een vrouw te sterk 

reageert op de inspuitingen, ontstaat een risico op het hyperstimulatiesyndroom. 

Dit houdt in dat meer dan 25-40 follikels gaan groeien en dat heeft als gevolg dat 

de eierstokken sterk in volume zullen toenemen en vocht aantrekken. Vooral na 

de eicelpunctie zal dat voor buiklast zorgen. In ernstige gevallen moet de vrouw 

ter observatie opgenomen worden in het ziekenhuis. Indien het hyperstimulatiesyndroom 

goed wordt opgevolgd en behandeld, houdt het in principe geen 

ernstige risico’s voor de gezondheid van de vrouw in, maar het kan wel voor heel 

wat ongemakken zorgen. 

5 En de gevolgen op lange termijn? 

Voor zover we vandaag weten is het risico van allerhande vormen van kanker niet 

toegenomen na IVF-stimulaties. Er gebeurt nog steeds onderzoek. Verschillende 

studies durven elkaar wel eens tegenspreken, maar men neemt aan dat het risico 

van borstkanker niet is toegenomen ten gevolge van stimulaties. Wel is het zo 

dat kinderloosheid zelf evenals een meer gevorderde leeftijd bij de eerste zwangerschap 

risicofactoren zijn voor borstkanker.Voor eierstokken liggen de zaken 

gelijkaardig. Men weet al lang dat zwangerschappen en pilgebruik beschermen 

tegen eierstokkanker. Vrouwen die te kampen hebben met onvruchtbaarheidsprobleem 

en daarom IVF nodig hebben, zullen in principe deze bescherming 

niet genieten en hebben dus een verhoogd risico op eierstokkanker. Dit staat 

los van eventuele stimulaties die ze hebben gehad. Het is dus de onvruchtbaarheid 

zelf die het risico bepaalt.In tegenstelling tot borstkanker is eierstokkanker 

een vrij zeldzame vorm van kanker en een toename van het risico vertaalt zich 

toch nog in een heel klein aantal gevallen per jaar. Men kan eventueel het advies 

geven om jaarlijks een gynaecologische controle te laten uitvoeren, vooral na 

de menopauze, met inbegrip van een transvaginale echografie, om eventuele 

vroege veranderingen ter hoogte van de eierstokken snel op te sporen. 


6 Kom ik vroeger in de menopauze na herhaalde stimulaties? 

Elke maand komt normaal één eicel tot ontwikkeling en tot een eisprong. Door 

een stimulatie worden er dat vaak een tiental. Het is echter belangrijk te beseffen 

dat al deze eicellen ook zonder stimulatie die maand voorbestemd waren om 

verloren te gaan. Anders gezegd, elke maand gaan bij elke vrouw verschillende 

eicellen verloren, slechts één bereikt de eisprong, en het effect van de stimulatie 

is enkel dat we nu al die eicellen zullen “redden” en kunnen gebruiken. Dit houdt 

in dat stimulaties het tijdstip van de menopauze niet vervroegen en dat ze ook 

de eierstokken niet vroegtijdig uitputten. Dit verklaart ook waarom het antwoord 

op de stimulatie per vrouw zo verschillend kan zijn. Elke vrouw beschikt immers 

over een bepaalde maandelijkse reserve aan eicellen die we kunnen aanspreken, 

maar eicellen doen ontwikkelen die er niet klaar zitten, is onmogelijk. 

7 Waarom word ik niet zwanger, ondanks dat er één of meerdere 

embryo’s van goede kwaliteit werden teruggeplaatst? 

Een zwangerschap kan maar ontstaan als aan een aantal voorwaarden is 

voldaan: goede embryo’s moeten op het juiste moment op de goede plaats 

terechtkomen. Wij kunnen met de behandeling zorgen voor het juiste moment 

en meestal ook voor de goede plaats (het baarmoederslijmvlies wordt door 

medicijnen verder ondersteund), maar de goede embryo’s, dat is een andere 

zaak. Waarschijnlijk treden in de meerderheid van de embryo’s tijdens de eerste 

celdelingen fouten op, zodat de dochtercellen niet meer in staat zijn om zich te 

handhaven en afsterven. Dit fenomeen is blijkbaar eigen aan de menselijke voortplanting 

vermits ook in de natuur naar schatting slechts één op drie bevruchte 

eicellen aanleiding geeft tot een zwangerschap. 

Enkele dagen na de bevruchting, op het ogenblik dat de embryo’s in de baarmoeder 

worden gebracht, kunnen de embryo’s er “mooi” uitzien -dit wil zeggen 

zonder veel verbrokkeling- , maar toch verloren gaan in de komende dagen. 

Eigenlijk is dit een vorm van natuurlijke selectie, waarbij alles wat abnormaal 

evolueert geëlimineerd wordt. Hoewel de kans op zwangerschap na terugplaatsen 

van twee goede embryo’s (of zelfs soms maar één) 30 tot 40% bedraagt, 

is het niet te voorspellen bij wie zwangerschap zal optreden. Eigenlijk gaat het 

gedeeltelijk om een “kansspel”. Puur statistisch gezien moet tweederde van de 

vrouwen binnen de eerste drie behandelingspogingen een zwangerschap bekomen 

hebben. Dat wordt ook bevestigd door de resultaten in ons centrum. 

8 Waarom moet ik niet rusten na een embryoterugplaatsing? 

Wanneer het embryo of de embryo’s in de baarmoederholte zijn teruggeplaatst, 

bevinden ze zich op de voor hen zo veilig mogelijke plaats. Ze zijn piepklein (0,1 

mm doorsnede) en kleven in de plooien van de baarmoederholte. Deze wanden 

raken elkaar (de baarmoederholte is een virtuele ruimte), zodat de embryo’s er 

niet kunnen uitvallen. Rusten of platliggen is dus helemaal niet nodig. Net zoals 

in de normale cyclus waar een vrouw het niet eens weet wanneer een embryo in 

haar baarmoeder aanwezig is, mag de patiënte gewoonweg alles doen na een 

terugplaatsing. Sporten, zwemmen, reizen en werken, is allemaal toegestaan. 

9 Is IVF/ICSI gevaarlijk voor de gezondheid van de kinderen? 

Dit is een complexe vraag. 

A. Je hebt enerzijds het probleem van de meerlingen die kunnen ontstaan na 

vruchtbaarheidsbehandelingen (zowel na stimulaties, inseminaties, IVF als 

ICSI). Tweelingen en drielingen worden gemiddeld vroeger geboren en dit 

geeft problemen van prematuriteit met eventuele gevolgen voor de gezondheid 

van de kinderen. Dit staat los van intrinsieke risico’s van de behandeling 

zelf, want de gevaren van meerlingzwangerschappen na behandeling zijn 

exact dezelfde als bij spontaan ontstane meerlingen. In elk geval wordt er 

heel wat werk geleverd om meerlingen te voorkomen, hoewel veel koppels 

en artsen er moeilijk van te overtuigen zijn dat een tweeling geen succes 

betekent. 

B. Ten tweede heeft men het risico dat een probleem van onvruchtbaarheid 

doorgegeven wordt naar de volgende generatie. Zoals iemand met suikerziekte 

een verhoogd risico heeft dat zijn/haar kind ook suikerziekte zal ontwikkelen, 

zijn er koppels waar de onvruchtbaarheid erfelijk bepaald wordt, 

en deze kan dan ook doorgegeven worden. Met name bij de mannelijke 

onvruchtbaarheid zijn er stoornissen gekend die erfelijkbepaald en gebonden 

zijn aan het Y-chromosoom. Dit betekent dat dergelijke koppels een verhoogde 

kans hebben op een zoon die zelf later een onvruchtbaarheidsprobleem 

zal hebben. Het gaat hier enkel over onvruchtbaarheid en niet over 

andere handicaps. Wij menen dat het belangrijk is dat het koppel hierover 

geïnformeerd wordt en zich kan laten testen indien ze dat wensen, en finaal 

zelf een gewogen beslissing nemen betreffende hun kinderwens. 


C. Ten slotte wordt vaak de vraag gesteld of het gebruik van ICSI zelf een verhoogd 

risico inhoudt op één of andere afwijking. Wat betreft niet-chromosomale 

afwijkingen (bv. hartafwijkingen, open rug enz.) is het aantal volledig 

vergelijkbaar met wat geobserveerd wordt na IVF of na spontane zwangerschappen. 

Bij extreme vormen van mannelijke onvruchtbaarheid blijkt er een 

lichte toename te zijn van chromosomale afwijkingen, te wijten aan afwijkingen 

in de zaadcellen, doch de frequentie bedraagt minder dan 1%. Bij koppels 

met extreem slecht sperma kan daarom nog steeds een vruchtwaterpunctie 

worden overwogen. 

10 Mag vrijen na een behandeling? 

Ja, dat mag, als u er ten minste zin in hebt! Vrijen na een intra-uteriene inseminatie 

of na de terugplaatsing van een embryo kan geen kwaad. U mag ook werken, 

sporten, heffen en tillen. U mag dus eigenlijk alles, we vragen u alleen om omwille 

van een mogelijke zwangerschap voorzichtig te zijn met alcohol, roken, medicijnen 

en röntgenstralen. We raden u af om op de dag van de punctie te werken. 

Na een punctie (zeker onder algemene verdoving) hebt u medicijnen gekregen 

die de rijvaardigheid beïnvloeden. Die dag mag u dus ook niet zelf met de auto 

rijden. Vrijen mag in principe wel na de punctie, tenzij de arts dit afraadt. 

Gedurende een drietal dagen vóór de inseminatie of de eicelpunctie is het beter 

om niet te vrijen. Het sperma dat men die dag moet “produceren” (tenzij er 

sperma ingevroren is) zal dan van betere kwaliteit zijn. Gedurende de andere 

dagen van de behandelingscyclus, vóór of na de inseminatie of de terugplaatsing, 

mag er dan weer wel gevreeën worden. 

11 Hoelang kan men doorgaan met een IVF-behandeling? 

In theorie staat er geen beperking op het aantal behandelingen dat men kan 

ondergaan. In de praktijk zal het antwoord op die vraag afhangen van de emotionele 

en financiële draagkracht van het koppel, de intensiteit van hun kinderwens 

en anderzijds ook van de vooruitzichten op een succesvolle behandeling. 

Factoren die de kans op succes beïnvloeden, zijn de leeftijd van de vrouw, het 

aantal eicellen dat kan geproduceerd worden, de kwaliteit van de embryo’s en 

ten slotte de aanwezigheid van gynaecologische afwijkingen of nog ten dele 

ongekende omstandigheden die de vruchtbaarheid kunnen verminderen.Het 

is realistisch om bij de start van IVF minstens drie behandelingen te voorzien. 

Als er geen ongunstige factoren aanwezig zijn, is de kans op slagen binnen de 

drie cycli ongeveer 75%. Na drie mislukte pogingen is het nuttig om de stand 

van zaken en de prognose voor een verdere behandeling te bespreken met uw 

arts om op grond van de vooruitzichten een beslissing te nemen. Alhoewel het 

doorzettingsvermogen van een koppel soms wordt beloond en zwangerschap 

optreedt bij de 5de of zelfs de 10de poging, moet men anderzijds ook het falen 

van de behandeling kunnen aanvaarden. 

12 Hoeveel tijd moet er gelaten worden tussen 

twee opeenvolgende behandelingen? 

Tussen twee behandelingen moet er minstens één cyclus verlopen om de eierstokken 

tot rust te laten komen. Omdat men in ons centrum vóór de behandeling 

ook minstens twee weken een oraal anticonceptivum moet nemen zal het 

interval tussen twee behandelingen minstens drie maanden bedragen. 


Brief van een patiënte 

“Bedenkingen en ervaringen van een aantal IVF-pogingen” 

Na de zoveelste IVF-poging werd mij gezegd dat het beter was om ermee op te 

houden. Ik wist dat het eens zou komen, maar ondanks de slechte resultaten 

telkens weer had ik er opnieuw moed in. 

Wat er op de terugweg naar huis allemaal door je hoofd spookt en waaraan je 

terug denkt de eerste dagen en nachten, is onvoorstelbaar. Van de hele eerste 

ontmoeting ergens in het jaar ’90 tot de allerlaatste in ’98 is er een hele weg 

afgelegd. Weliswaar met onderbrekingen houdt de kinderwens je toch in de 

ban. 

Zoveel ritten vanuit West-Vlaanderen richting Gent, half zes uit de veren om 

zeker bij de eersten te zijn voor de bloedprik; vliegensvlug terug naar huis om de 

winkel te openen. Tussen twee klanten in telefoneren in de namiddag. Tienmaal 

opnieuw contact zoeken en de bezettoon vervloeken. ‘s Avonds richting huisarts 

om een flinke dosis spuiten. Elke keer opnieuw geslingerd worden tussen hoop 

en wanhoop. Pick-up afwachten, meer dan tevreden zijn met een paar eicellen, 

hopen dat de pick-up op zondag valt. Zo hoeven mijn klanten niet te weten dat 

ik er niet ben. Ook hopen dat er die zondag, toevallig geen familiefeest gepland 

is, want niemand hoeft te weten waar we mee bezig zijn. Volgende vraag: zou 

de zondagsploeg van het UZ even efficiënt werken of is het een reserveploeg? 

Kortom ALLES vraag je je af? Maar als je dan ziet hoe mensen zich uitsloven om 

zoveel mogelijk beschikbaar te zijn, wordt je houding beschamend. 

Voor de pick-up, Pregnyl ® niet vergeten, nerveus lopen tot de huisarts er is. Oef, 

op tijd! Pick-updag. Nog maar eens vroeg uit de veren en zenuwachtiger dan 

ooit tevoren. Hopen op weinig verkeer, zodat we zeker op tijd zijn. Naar Poli 3, 

richting laboratorium, naar de opnamedienst, groene schort aan, bed in, naar 

het operatiekwartier. Een beetje sterven van angst in het kleine wachtkamertje 

tot je een bemoedigende knik of goeiedag krijgt. Altijd maar dezelfde vraag: 

word ik nog wakker? Vol spanning wachten op nieuws van de dokter over het 

aantal follikels. Huiswaarts en dan maar hopen. Eén of twee bevrucht. Dolgelukkig, 

alhoewel dit nog helemaal niets betekent. 

Terugplaatsing, een heel merkwaardig bijna eenzaam moment, vond ik altijd. 

Voorzichtig de trap af, elk putje of oneffenheid langs de weg vermijden, hoewel 

dit allemaal geen zin had, naar ze beweerden. 

Dan beginnen de vreselijkste veertien dagen. Buikpijn, moe, gezwollen. Ze stellen 

je gerust. Het heeft allemaal nog niets te betekenen. Tot de definitieve zin aan 

de telefoon komt: “Ik heb geen goed nieuws voor jou”. Verdorie! 

Je durft het na de zoveelste poging nog nauwelijks aan om het je man of je 

ouders te vertellen. Soort schuldgevoel alsof je iedereen nog maar eens teleurstelt. 

Maar na een tijd raap je de moed bij elkaar om het nog maar eens te proberen 

en “l’histoire se répète”. 

Ik was altijd angstig tot wanneer er geen pagina meer zou komen. Zolang ik 

immers richting Gent kon, was er een lichtje in de duisternis. Nu is het zover. Dat 

grote, zwarte gat waar ik voor vreesde. Het is nu aan mij, samen met mijn man, 

om langzamerhand uit een zeker isolement te geraken. 

Ik wil echter dit hoofdstuk niet afsluiten zonder onze dank te betuigen aan alle 

verpleegsters. Tientallen keren hoorde ik jullie om half acht de trap op komen. 

Een vriendelijke goeiedag, een kwinkslag of een vakkundig antwoord op mijn 

vragen. Elke keer opnieuw beleefd zijn aan de telefoon, uitleg geven over medicatie, 

besprekingen volgen, dossiers invullen, lastige patiënten opvangen... Ik 

heb veel bewondering voor de manier waarop we werden benaderd. Jullie gaven 

me nooit de indruk een nummer te zijn. 

Bedankt laboranten, zonder jullie zou het zeker niets worden. Bedankt opnamedienst 

voor het onthaal en de verzorging tussen de andere, ernstige operaties. 

Bedankt operatiekwartier, dokters-anesthesisten, doktersassistenten voor de 

goede opvolging. 

Bedankt verpleegsters in de ontwakingsruimte. 

Bedankt ook poetsvrouw voor je glimlach ’s morgensvroeg. 

Bedankt IEDEREEN die ik zou kunnen vergeten. 

Hoewel het voor ons nu toch wel eventjes moeilijk is, wil ik toch besluiten met 

een positieve noot. Een zin die u meermalen herhaalde, professor, was de volgende: 

“je mag eventjes de moed opgeven, maar nooit de hoop”. 


In die context heb ik een tekst gevonden van Paul van Vliet en wil ik er enkele 

strofen uit citeren: 

Ik drink op de mensen 

Die bergen verzetten 

Die door blijven gaan 

met hun kop in de wind 


Die risico’s nemen 

Die vol blijven houden 

Met het geloof van een kind 

En kijk maar niet om 


Die dingen beginnen 

Waar niemand van weet 

wat de afloop zal zijn 


Die met vallen en opstaan 

Niet willen weten van water in de wijn 

In mij en in jou 

Met achtingsvolle groeten danken wij u en uw team. 

“VAN HARTE” 


Die blijven vertrouwen 

Die van tevoren niet vragen 

Voor hoeveel en waarom 


Die door blijven douwen 

Van doe het maar wel 

Ik drink op het beste 

Van vandaag en van morgen 

Ik drink op het mooiste 

waar ik van hou 

Ik drink op het maximum 

Wat er nog in zit 

In vandaag en in morgen 

Paul van Vliet 

Het Fertiliteitsteam 

Diensthoofd Prof. dr. M. Temmerman 

Afdelingshoofd Prof. dr. P. De Sutter 

Stafleden Prof. dr. M. Dhont 

Prof. dr. J. Gerris 

(Voorzitter Sector man, vrouw en kind) 

Prof. dr. H. Depypere 

Dr. F. Dumortier 

Artsen Dr. K. Dirckx 

Androloog/Uroloog Prof. dr. K. Everaert 

Dr. G. T’Sjoen 

Dr. A. Mahmoud 

Fertiliteitsconsulente Isabelle Stuyver 

Lien Van Glabeke 

Adjunct-Hoofdvroedvrouw Annick Geril 

Vroedvrouwen Bernadette Dhont 

Nathalie Himpe 

Sytske Kowald 

Sarah Schelstraete 

Stefanie Van Acker 

Dietlinde Vanaelst 

Isabel Vandesteene 

Marieke Van Kerckhove 

Evelien Van Mieghem 

Katrien Vercruysse 

Liesbeth Vercruysse 

Kathleen Vlerick 

Monique Wauters 


ARG-laboratorium Ilse De Croo 

Stefanie De Gheselle 

Valerie Dullaerts 

Sofie Ellegiers 

Charline Himpe 

Vanessa Muyshond 

Nele Nica 

Chen Qian 

Nathalie Steyaert 

Annelies Tolpe 

Anneleen Van De Velde 

Research 

Elke Heytens 

Laboratorium 

Sylvie Lierman 

Thomas O’Leary 

Reza Soleimani 

Leen Vanhoutte 

Hoofdsecretaresse Sandra Deltombe 

Secretariaat 

en administratie 

Verantwoordelijke 

registratie en 

administratieve opvolging 

zwangerschap 

Veerle De Moor 

Stijn Dhaene 

Valerie Hoogewijs 

Kelly Van Doorsselaer 

Lynn Van Rijckeghem 

Veerle De Vrient 

Financiële dienst Rita Desmet 

Veerle De Vrient 

Databasebeheer Stijn Bal 

Shiraz Khalid 

Kwaliteitscoördinator Heleen Laverge 


Organisatie 

Telefoon verpleegkundigen 

• vanuit België 09 332 31 39 

• 

vanuit het buitenland +32 9 332 31 39 

Fax 

• vanuit België 09 332 49 72 

• vanuit het buitenland +32 9 332 49 72 

E-mail 

• infertil.uzg@UGent.be 

De Afdeling Reproductieve Geneeskunde is per mail te bereiken. Om redenen 

van privacy en efficiëntie wordt over uw behandeling niet langs elektronische 

weg gecommuniceerd: het maken van afspraken voor en de begeleiding van uw 

behandeling verloopt hetzij telefonisch, hetzij op consultatie. 

Website ARG 

• www.arg-uzgent.be 

Gelieve elke verandering van uw familiale situatie onmiddellijk schriftelijk door te 

geven aan de Afdeling Reproductieve Geneeskunde. 

Bronnen 

De figuren op bladzijden 10,11 en 16 werden bekomen uit “An atlas of human 

gametes and conceptuses, an illustrated reference for assisted reproductivetechnology” 

Auteur: Linda L. Veeck, MLT, hDSc 

Uitgegeven bij The Parthenon publishing group, New York, London, 1999. 


Afdeling Reproductieve Geneeskunde 

Vrouwenkliniek (2P3) 

De Pintelaan 185 - 9000 Gent 

Tel. +32 (0)9 332 31 39 

infertil.uzg@UGent.be 

www.arg-uzgent.be 

Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. 

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand 

of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming 

van het UZ Gent. 

Universitair Ziekenhuis Gent 

De Pintelaan 185 - 9000 Gent 

Tel. +32 (0)9 332 21 11 - Fax +32 (0)9 332 38 00 

info@uzgent.be - www.uzgent.be 

v.u.: F. Colardyn, afgevaardigd bestuurder UZ Gent, De Pintelaan 185, 9000 Gent 

MODULO.be 118115 - 10/2008

Medisch begeleide voortplanting - UZ Gent

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?