Glorievolle Mysteries

Antwerpen, Sint-Pauluskerk
Syllabus - Beschrijving - Mariakapel: O.L.V. van de Heilige Rozenkrans
De 5 Glorievolle Mysteries van de Rozenkrans
Het 5de Glorievolle Mysterie, de Kroning van Maria (Aernout Vinckenborgh)
In dit tafereel neemt Maria als nergens eerder in de reeks centraal de meest eminente plaats in, niet
verwonderlijk gezien het thema. Zij deelt nu voorgoed in de heerlijkheid van God. Bij wijze van
bijzondere beloning voor haar “trouw tot de dood”, aldus Apoc. 2:10, krijgt zij in de hemel van God “de
kroon van het (eeuwig) leven” aangereikt. God manifesteert zich drie-enig: als God de Vader, de Zoon
(haar Zoon) en de Heilige Geest.
In de linkerhand houdt God de Vader de glanzende globe van het universum. Als heerser van het heelal
is Hij liturgisch gekleed in een gouden geborduurde koormantel (boven een albe met singel). De beide
geborduurde taferelen hebben te maken met ‘koningschap’. Het bovenste is duidelijk de bespotting van
Christus als ‘koning’ bij de doornenkroning; op het onderste wordt iemand (een vrouw?) gevankelijk
voor een koningstroon geleid.
Compositorisch is Christus de pendant van God de Vader, maar iconografisch zit Hij, aldus de
geloofsbelijdenis, “aan de rechterhand van de Vader”. Als de ‘verrezen Heer’ is Hij naakt, doch zonder de
kruiswonden, met een rode mantel los over zijn lichaam. Terwijl Hij met de ene hand zijn moeder bij de
arm neemt (en haar ‘opneemt’), houdt Hij met de andere hand samen met God de Vader Maria de
kroon boven het hoofd. De zinnebeeldige duif van Gods Heilige Geest strekt zijn vleugels over haar uit.
Zoals in menig lied van de feestdag verheugen de engelen zich over Maria’s tenhemelopneming. Met 24
vormen zij vreugdevol een grote kring rond het hoofdgebeuren met Onze-Lieve-Vrouw. Het valt op dat
enkel de kleine engelenhoofdjes gevleugeld zijn. Zeven bespelen een muziekinstrument, links: een
schellentrommel (bovenhoek), een altviool en een contrabas (beneden) en rechts: een blokfluit (boven),
een hoorn en een luit en een orgelpositief (benedenhoek).
Maria blijft hier voorgesteld als een jongere vrouw, omdat de erfzonde en bijgevolg de vergankelijkheid
geen vat op haar krijgt. Indachtig de liturgische tekst: “de Koning is verrukt door uw schoonheid” (Ps. 44)
is de schilder erin geslaagd haar als echt bevallig weer te geven. Ze draagt een wit kleed, een glanzende,
lichtblauwe satijnen mantel en over haar lange donkerblonde haren een hoofddoek: de kleuren van
Maria Onbevlekt Ontvangen.
Deze titel wordt ook weergegeven door het ensemble van hemellichamen: zon, maan en (kroon met)
twaalf sterren, ontleend aan de Apocalyptische Vrouw. Deze is “bekleed met de zon, de maan onder
haar voeten en op haar hoofd een kroon van 12 sterren” (Apoc. 12:1). Subtiel draagt Maria hier de zon
als een aureool, maar opdat ze niet voornamer zou ogen dan de Goddelijke Personen, heeft de
kunstenaar haar aureoolschijf ‘lucht-ig’ lichtblauw gehouden, enkel aangegeven door een gele rand. Iets
later in 1622 praktiseert de broederschap de gebedsoefening van het Cransken der Twaalf Sterren,
waarbij elke ster staat voor een deugd van Maria.
Maria’s gebruikelijke geste om van ingetogen verrukking een hand op de borst te houden, staat hier
voor haar vreugelied Magnificat: “Want Hij heeft neergezien op de kleinheid van zijn dienstmaagd” (Lc.
1:48). Haar oogcontact met de toeschouwer is voor een dergelijk tafereel hoogst uitzonderlijk. Het lijkt
wel of ze indachtig haar fotoalbum van Blijde, Droeve en Glorievolle Mysteries, ons recht in de ogen kijkt
met een blik van: “Mijn geluk kan ook het uwe worden. Ik zal uw voorspreekster zijn.” Zegt het
openingsgebed niet dat door de voorspraak van Maria ook wij zalig kunnen worden? Conclusie: bidt dan
… de heilige rozenkrans!
De rijke weduwe Maria Boxhorn, die als schenkster voor dit schilderij optreedt, is de moeder van Marius
Ambrosius Capello, toen een 5-tal jaren ingetreden in de dominicanenorde te Antwerpen (1612), die
later o.m. tweemaal prior van het Antwerpse dominicanenklooster wordt en bisschop van Antwerpen.
Het epitaafbeeld van Capello’s ouders staat vlakbij het hoofdaltaar.
~ 6 ~